1, 2. Sọgbe hẹ Salmu lẹ 34:8, nawẹ mí gán plọnnu gando dagbewà Jehovah tọn go gbọn?

MÍ NI dọ dọ mẹde na we nuhe a ma ko dù pọ́n de. A gán yọ́n nude gando núdùdù lọ go eyin a pọ́n ẹn, whlẹ́n ẹn pọ́n, yọ́n nuhe yè do nọ dà ẹ lẹ, kavi kanhose mẹdevo lẹ gandego. Amọ́, aliho dopo gee lọ nado yọnẹn eyin vlavo hiẹ lọsu na yiwanna ẹn nugbonugbo wẹ nado dọ́ ẹ pọ́n.

² Mí gán plọnnu gando dagbewà Jehovah tọn go eyin mí nọ hia Biblu po owe mítọn lẹ po, bosọ nọ sè nuhe mẹdevo lẹ nọ dọ gando nudagbe he Jehovah ko wà na yé lẹ go. Amọ́, eyin mí na mọnukunnujẹ obá he mẹ Jehovah yọ́n jẹ nugbonugbo mẹ, mílọsu dona ‘dọ́’ dagbewà etọn pọ́n. (Hia Salmu lẹ 34:8.) Mì gbọ mí ni na apajlẹ lehe mí gán wàmọ do tọn. Mí ni dọ dọ mí jlo na biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn wunmẹ de mẹ, amọ́ nado sọgan jẹ yanwle enẹ kọ̀n, mí dona zan gbẹzan he bọawu. Vlavo mí nọ saba hia opagbe Jesu tọn lọ dọ, eyin mí ze Ahọluduta lọ do otẹn tintan mẹ, Jehovah na na mí nuhe sin hudo mí do nugbonugbo lẹ, amọ́ mílọsu ma ko tindo numimọ hẹndi opagbe enẹ tọn pọ́n gbede. (Mat. 6:33) Etomọṣo, na mí do yise to opagbe Jesu tọn mẹ wutu, mí de akuẹzinzan mítọn po gànmẹ he mí nọ yizan to agbasazọ́n mítọn mẹ po pò, bosọ na ayidonugo lizọnyizọn mítọn. Dile mí to mọwà, mí plọn sọn numimọ mídetiti tọn mẹ dọ Jehovah nọ penukundo nuhudo mítọn lẹ go nugbonugbo. Gbọnmọ dali, mí ‘dọ́’ dagbewà Jehovah tọn pọ́n.

3. Sọgbe hẹ Salmu lẹ 16:1, 2, mẹnu lẹ wẹ nọ duvivi dagbewà Jehovah tọn?

³ Jehovah “yọ́n na mẹlẹpo,” etlẹ yin na mẹhe ma yọ́n ewọ lẹ. (Salm. 145:9; Mat. 5:45) Amọ́ na taun tọn, mẹhe yiwanna Jehovah bosọ nọ sẹ̀n ẹn po alindọn yetọn lẹpo po lẹ wẹ ewọ nọ  dona susugege. (Hia Salmu lẹ 16:1, 2.) Doayi delẹ poun to aliho he mẹ dagbewà Jehovah tọn ko hẹn ale wá na mí te lẹ mẹ go.

4. Nawẹ Jehovah do dagbewà etọn hia mẹhe jẹ dindọnsẹpọ ewọ ji lẹ gbọn?

⁴ Whedepopenu he mí yí nuhe Jehovah plọn mí lẹ do yizan mẹ, mí nọ mọ kọdetọn dagbe etọn lẹ to gbẹzan mítọn mẹ. Di apajlẹ, whenue mí dovivẹnu nado wá yọ́n ewọ bosọ yiwanna ẹn, e gọalọna mí nado duto ayilinlẹn po aṣa he hẹn mí jẹla na ewọ dai lẹ po ji. (Kol. 1:21) Humọ, whenue mí klan gbẹzan mítọn do wiwe na Jehovah bosọ yí baptẹm, mí tlẹ sọ duvivi dagbewà Jehovah tọn dogọ, bọ e na mí ayihadawhẹnamẹnu dagbe de, podọ mí biọ haṣinṣan pẹkipẹki de mẹ hẹ ewọ.—1 Pita 3:21.

5. Nawẹ Jehovah nọ do dagbewà etọn hia mí to lizọnyizọn mítọn mẹ gbọn?

⁵ Mí zindonukọn nado to vivi dagbewà Jehovah tọn dù dile mí to alọdo to lizọnyizọn lọ mẹ. Be a nọ kuwinyan wẹ ya? Omẹ Jehovah tọn susu wẹ e to mọ na. Vlavo whẹpo a do lẹzun devizọnwatọ Jehovah tọn de, a ma lẹn pọ́n gbede dọ emi na húhú ohọ̀n mẹhe emi ma yọnẹn paali de tọn bo lá owẹ̀n he mẹsusu ma yiwanna de na ẹn. Amọ́ to egbé, a nọ wàmọ to gbesisọ mẹ. Humọ, po alọgọ Jehovah tọn po, a ko plọn nado yiwanna azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ! Jehovah ko sọ gọalọna we to aliho susu devo lẹ mẹ. E ko gọalọna we nado nọ dava dewe whenue mẹde diọnukunsọ we to lizọnyizọn lọ mẹ. E ko sọ gọalọna we nado nọ flin wefọ dagbe de he a na hia na whétọ de he tindo ojlo. Podọ, e ko na we huhlọn nado zindonukọn to whenue a pehẹ ojlo matindo mẹlẹ tọn to aigba-denamẹ lọ ji.—Jel. 20:7-9.

6. Nawẹ azọ́nplọnmẹ he Jehovah nọ na mí yin kunnudenu dagbewà etọn tọn gbọn?

⁶ Jehovah ko sọ do dagbewà etọn hia mí gbọn azọ́n pinplọn mí gando lizọnyizọn lọ go dali. (Joh. 6:45) To opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn mítọn ji, mí nọ mọ aliho nuzedonukọnnamẹ tọn he yin awuwlena ganji lẹ, podọ mí nọ yin tulina nado yí yé zan to lizọnyizọn lọ mẹ. To tintan whenu, mí gán nọ whleawu pẹẹde nado tẹ́n nuhe mí ma ko jẹakọ hẹ de pọ́n, amọ́ eyin mí wàmọ, mí gán mọdọ aliho nuzedonukọnnamẹ tọn yọyọ enẹ nọ dọ̀n mẹhe to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ. Mí sọ nọ yin tulina to opli po plidopọ lẹ po ji nado doalọ to adà lizọnyizọn lọ tọn he mí gán nọma ko tẹnpọn gbede dai lẹ mẹ. Whladopo dogọ, enẹ gán biọ dọ mí ni wà nuhe mí ma ko jẹakọ hẹ de, amọ́ eyin mí wàmọ, mí na na Jehovah nude he e na dona. Mì gbọ mí ni dọhodo dona delẹ he mí nọ mọyi ji, eyin mí lẹnnupọndo aliho yọyọ delẹ nado na dagbe hugan mítọn Jehovah mahopọnna ninọmẹ mítọn lẹ ji. Enẹgodo, mí na gbadopọnna aliho delẹ he mẹ mí gán gbloada na lizọnyizọn mítọn te.

7. Dona tẹlẹ wẹ mí nọ mọyi eyin mí dovivẹnu bo gbloada na lizọnyizọn mítọn?

⁷Mí tlẹ nọ dọnsẹpọ Jehovah dogọ. Lẹnnupọndo apajlẹ mẹho agun tọn de he nọ yin Samuel * tọn ji, mẹhe ewọ po asi etọn po to sinsẹ̀n to Colombie. Asu po asi po ehe nọ duvivi sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ tọn to agun yetọn mẹ, amọ́ yé jlo na gbloada na lizọnyizọn yetọn bo yì gọalọ to agun he mẹ nuhudo sù te de. Nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n, yé dona yí nudelẹ do sanvọ́. Samuel dọmọ: “Mí yí Matiu 6:33 do yizan mẹ bo doalọtena nuhe ma yin dandan tọn lẹ hihọ̀. Amọ́, nuhe vẹawuna mí hugan wẹ nado tọ́n sọn owhé he gbè mí nọ nọ̀. Mí yiwanna aliho he mẹ e yin gbigbá te taun, podọ e ko sọ lẹzun mítọn.” To azọ́ndenamẹ yọyọ yetọn mẹ, asu po asi po lọ mọdọ akuẹ he yé nọ zan todin whè taun hugan dai tọn. Samuel dọmọ:  “Mí ko mọ lehe Jehovah deanana afọdide mítọn lẹ bosọ na gblọndo odẹ̀ mítọn lẹ tọn do. Mí mọ nukundagbe po owanyi etọn po to aliho he mẹ mí ma ko do numimọ etọn pọ́n te lẹ mẹ.” Be a gán gbloada na lizọnyizọn towe to aliho de mẹ ya? Eyin mọ wẹ, a gán kudeji dọ a na dọnsẹpọ Jehovah dogọ, podọ ewọ nasọ penukundo go we.—Salm. 18:25.

8. Etẹwẹ a plọn sọn nuhe Ivan po Viktoria po dọ lẹ mẹ?

⁸Mí nọ mọ ayajẹ to sinsẹ̀nzọn mítọn mẹ. Doayi nuhe Ivan po Viktoria po dọ go, yèdọ asu po asi po gbehosọnalitọ de to Kirghizstan. Yé nọ zan gbẹzan he bọawu nado sọgan ze yede jo to azọ́ndenamẹ depope mẹ, etlẹ yin to tito họ̀gbigbá tọn lẹ mẹ. Ivan dọmọ: “Mí nọ ze míde jo mlẹnmlẹn to azọ́ndenamẹ dopodopo mẹ. Dile etlẹ yindọ agbọ́ nọ pé mí to vivọnu azán de tọn, mí nọ do numọtolanmẹ jijọho po pekọ po tọn, na mí yọnẹn dọ mí yí huhlọn mítọn zan to azọ́n Ahọluduta lọ tọn mẹ wutu. Họntọn yọyọ he mí ji lẹ po numimọ dagbe susu he mí do lẹ po sọ nọ hẹn ayajẹ daho wá na mí.”—Malku 10:29, 30.

9. Etẹwẹ mẹmẹyọnnu he to pipehẹ ninọmẹ he kàn dẹpẹ biọ de wà nado gbloada na lizọnyizọn etọn, podọ kọdetọn tẹwẹ enẹ hẹnwa?

⁹ Mí sọ nọ mọ ayajẹ to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ etlẹ yin to whenue mí to pipehẹ nuhahun lẹ. Di apajlẹ, Mirreh yin asuṣiọsi mẹhomẹ de he nọ nọ̀ Whèyihọ-waji Aflika tọn bo nọ wà dotozọ́n. To whenue e ko biọ gbọjẹ whenu gaa tọn mẹ godo, e bẹ gbehosọnalitọ jẹeji. Mirreh do azọ̀n sinsinyẹn de he zọ́n bọ gànhiho dopo gee wẹ e gán nọ yizan to azọ́n họndekọn jẹ họndekọn tọn mẹ. Amọ́, e gán nọ yí whenu zan humọ to kunnudide gbangba tọn mẹ. E do gọyìpọn po plọnmẹ Biblu susu po, yèdọ mẹhe e nọ dọhona delẹ to yé mẹ gbọn alokan ji. Etẹwẹ whàn Mirreh nado jlo na wà susu dogọ na Jehovah? E dọmọ: “N’yiwanna Jehovah po Klisti Jesu po taun. Podọ, n’nọ hodẹ̀ whẹwhẹ dọ Jehovah ni gọalọna mi nado wà susu dile n’penugo do to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ.”—Mat. 22:36, 37.

10. Dile 1 Pita 5:10 dohia do, etẹwẹ mẹhe nọ ze yede jo lẹ nọ mọyi sọn Jehovah dè?

¹⁰Jehovah nọ plọnazọ́n mí dogọ. Kenny he yin gbehosọnalitọ de to Île Maurice mọdọ ehe yin nugbo. Whenue e mọ nugbo, e jo wehọmẹ alavọ tọn do, yí baptẹm bo biọ lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. E dọmọ: “N’nọ tẹnpọn nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ hogbe yẹwhegán Isaia tọn lẹ, mẹhe dọmọ: ‘Yẹn die! Do mi hlan!’” (Isa. 6:8) Kenny wazọ́n to tito họ̀gbigbá tọn delẹ mẹ, podọ e ko sọ gọalọ nado lilẹ́ owe sinai do Biblu ji lẹ do anọ́nù-gbè etọn mẹ. E dọmọ: “Azọ́nplọnmẹ he n’mọyi gọalọna mi nado wleawuna azọ́nyinyọnẹn he n’do hudo etọn nado hẹn azọ́ndenamẹ ṣie lẹ di.” Amọ́, e ma yin nudọnamẹ he gando azọ́n etọn lẹ go kẹdẹ wẹ e plọn. E yidogọ dọ: “N’plọnnu gando dogbó ṣie gọna jẹhẹnu delẹ he n’dona wleawuna nado yin devizọnwatọ Jehovah tọn he pọnte dogọ de go.” (Hia 1 Pita 5:10.) Naegbọn a ma na gbeje ninọmẹ towe lẹ pọ́n bo pọ́n eyin a sọgan ze dewe jo nado mọ azọ́nplọnmẹ yí dogọ sọn Jehovah dè?

11. Vivẹnu tẹlẹ wẹ mẹmẹyọnnu delẹ do to Corée du Sud nado doalọ to lizọnyizọn lọ mẹ, podọ kọdetọn tẹwẹ enẹ hẹnwa? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

¹¹ Kunnudetọ numimọnọ lẹ lọsu nọ mọ azọ́nplọnmẹ yí eyin yé tẹ́n sinsẹ̀nzọn yọyọ de pọ́n. To azọ̀n bẹplamẹ COVID-19 tọn whenu, mẹho lẹ to agun Corée du Sud tọn de mẹ wlan dọmọ: “Mẹhe nọ lẹn to ojlẹ de mẹ wayi dọ emi ma gán doalọ to lizọnyizọn lọ mẹ na agbasamalo yetọn wutu lẹ nọ wàmọ todin gbọn hodidọ video ji tọn gblamẹ. Mẹmẹyọnnu atọ̀n delẹ he ko do owhe 80 linlán plọn nado yí ọdinatẹẹ zan nado wàmọ, podọ yé jẹ alọdo to tito ehe mẹ ji diblayin to azán lẹpo ji.” (Salm. 92:14, 15) Be e na jlo we nado gbloada na  lizọnyizọn towe bo tlẹ sọ dọ́ dagbewà Jehovah tọn pọ́n dogọ ya? Lẹnnupọndo afọdide delẹ he a sọgan ze he na gọalọna we nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n ji.

12. Etẹwẹ Jehovah dopà nado wà na mẹhe nọ ganjẹ ewọ go lẹ?

¹²Plọn nado nọ ganjẹ Jehovah go. E dopà nado kọ̀n dona etọn lẹ do mí ji susugege, eyin mí dejidego bosọ na ẹn dagbe hugan mítọn. (Mal. 3:10) Mẹmẹyọnnu de to Colombie he nọ yin Fabiola mọdọ Jehovah hẹn opagbe ehe di to whẹho etọn mẹ. E jlo na sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ whepoponu tọn tlolo to baptẹm etọn godo. Amọ́, azọ́nkuẹ etọn kẹdẹ go wẹ whẹndo lọ nọ ganjẹ. Enẹwutu, whenue ojlẹ sọ̀ bọ e na yí gbọjẹ whenu gaa tọn, e biọ alọgọ Jehovah tọn vivẹvivẹ to odẹ̀ mẹ. E dọmọ: “To paa mẹ, e nọ yí whenu susu nado bayi wema akuẹ gbọjẹ whenu gaa tọn yíyí tọn, amọ́ wema yẹn tọn lẹ sọgbe to osun dopo poun godo. E taidi azọ́njiawu de na mi!” To osun awe godo, e doalọwemẹ nado yin gbehosọnalitọ. E ko do hugan owhe 70 todin, bo ko to gbehosọnalitọ bayi sọn owhe 20 linlán die. To ojlẹ enẹlẹ gblamẹ, e ko gọalọna gbẹtọ ṣinatọ̀n nado yí baptẹm. E dọmọ: “Dile etlẹ yindọ agbọ́ nọ pé mi to whedelẹnu, Jehovah nọ gọalọna mi egbesọegbesọ nado jẹ yanwle ṣie kọ̀n.”

13, 14. Apajlẹ tẹlẹ wẹ gán gọalọna mí nado dejido Jehovah go bosọ gbloada na lizọnyizọn mítọn?

¹³Nọ mọaleyi sọn apajlẹ mẹhe ko ganjẹ Jehovah go lẹ tọn mẹ. Biblu bẹ apajlẹ mẹhe dovivẹnu sinsinyẹn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ lẹ tọn hẹn. To ninọmẹ susu lẹ mẹ, devizọnwatọ  Jehovah tọn enẹlẹ wẹ ze afọdide tintan lọ whẹpo do wá mọ dona vonọtaun lẹ yí sọn Jehovah dè. Di apajlẹ, kiki to whenue Ablaham ko tlọ́n owhé etọn gbè godo, “dile etlẹ yindọ e ma yọ́n fihe e jei,” wẹ Jehovah wá dona ẹn. (Heb. 11:8) Whenue Jakọbu ko diahi hẹ angẹli lọ godo wẹ e mọ dona vonọtaun de yí. (Jen. 32:24-30) To ojlẹ he mẹ akọta Islaeli tọn jlo na biọ Aigba Pagbe tọn lọ mẹ, whenue yẹwhenọ lẹ ko tafọ̀ Tọ̀sisa Jọdani tọn he to zingidi ji lọ mẹ godo wẹ gbẹtọgun lọ penugo bo dasá ẹ.—Jọṣ. 3:14-16.

¹⁴ Mí gán sọ plọnnu sọn apajlẹ Kunnudetọ egbezangbe tọn he ganjẹ Jehovah go bosọ gbloada na lizọnyizọn yetọn delẹ tọn mẹ. Di apajlẹ, mẹmẹsunnu de he nọ yin Payton po asi etọn Diana po nọ yiwanna nado hia numimọ mẹmẹsunnu gọna mẹmẹyọnnu he gbloada na sinsẹ̀nzọn yetọn na Jehovah lẹ tọn, taidi dehe nọ yin nùdego to hosọ debọdo-dego lọ lẹ “Yé Ze Yede Jo sọn Ojlo mẹ Wá” mẹ. * Payton dọmọ: “Whenue mí to numimọ yetọn hia, e taidi dọ mí to mẹde pọ́n bọ e to núdùdù dagbedagbe de dù wẹ nkọ. Dile mí to pinpọn ẹn dẹnsọ, mọ wẹ ojlo mítọn nado ‘dọ́pọ́n bo mọdọ Jehovah yọ́n’ to sinsinyẹn dogọ do niyẹn.” To godo mẹ, Payton po Diana po sẹtẹn nado sẹ̀n to fie nuhudo sù te. Be a ko hia hosọ ehelẹ ya? Podọ, be a ko pọ́n video lọ lẹ Yẹwhehodidọ to Lẹdo He to Olá de Mẹ—Australie po Prédication dans des régions isolées: Irlande po he tin to jw.org ji lẹ ya? Nudọnamẹ ehelẹ gán gọalọna we nado dín aliho he mẹ a gán gbloada na sinsẹ̀nzọn towe te lẹ.

15. Nawẹ gbẹdido dagbe lẹ gán gọalọna mí gbọn?

¹⁵Nọ de gbẹdohẹmẹtọ dagbe lẹ. Whenu yiyizan hẹ mẹhe nọ dù núdùdù he mí ma jẹakọ hẹ de gán zọ́n bọ mí na jlo nado dọ́ ẹ pọ́n. Mọdopolọ, eyin mí nọ dogbẹ́ hẹ mẹhe nọ ze gbẹzan yetọn sinai do Jehovah sinsẹ̀n ji lẹ, mí gán yin whinwhàn dogọ nado dín aliho lẹ nado gbloada na sinsẹ̀nzọn mítọn na Jiwheyẹwhe. Asu po asi po de he nọ yin Kent po Veronica po mọdọ enẹ yin nugbo. Kent dọmọ: “Họntọn po hagbẹ whẹndo tọn mítọn lẹ po dotuhomẹna mí nado tẹ́n sinsẹ̀nzọn wunmẹ devo lẹ pọ́n. Mí wá doayi e go dọ gbẹdido hẹ mẹhe nọ ze Ahọluduta lọ do otẹn tintan mẹ lẹ gọalọna mí bọ mí wleawuna jidide nado tẹ́n aliho yọyọ de pọ́n.” Todin, Kent po Veronica po to sinsẹ̀n taidi gbehosọnalitọ titengbe lẹ to Serbie.

16. Dile Jesu dohia do to apajlẹ etọn he to Luku 12:16-21 mẹ, naegbọn mí dona nọ desọn ojlo mẹ nado bayi avọ́sinsan lẹ?

¹⁶Nọ basi avọ́sinsan lẹ do Jehovah tamẹ. E ma yin dandan dọ mí ni jo nuhe mí yiwanna lẹpo do nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn. (Yẹwh. 5:19, 20) Amọ́ eyin mí nọ whleawu nado wà susu dogọ to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ, na mí ma jlo na yí nudelẹ do sanvọ́ poun wutu, mí gán jai jẹ nuṣiwa dopolọ he mẹ dawe he go Jesu donù to apajlẹ etọn de mẹ jai jẹ, mẹhe jẹtukla bo bẹ nususu pli na ede, amọ́ bo gbẹkọ Jiwheyẹwhe go. (Hia Luku 12:16-21.) Mẹmẹsunnu de he nọ yin Christian bo nọ nọ̀ France dọmọ: “To ojlẹ de mẹ wayi, n’ma nọ na adà dagbe hugan whenu po huhlọn ṣie po tọn Jehovah po whẹndo ṣie po.” Ewọ po asi etọn po bayi dide nado yin gbehosọnalitọ. Amọ́ nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n, yé dona jo azọ́n yetọn lẹ do. Nado penukundo yede go, yé bẹ azọ́n họmẹ kiklọ tọn kleun de jẹeji, podọ yé sọ plọn nado nọ mọ pekọ to onú vude he yé tindo mẹ. Be e vẹ́ na yé dọ yé bayi avọ́sinsan enẹ wẹ ya? Christian dọmọ: “Todin, mí nọ duvivi lizọnyizọn lọ tọn dogọ, podọ homẹ mítọn nọ hùn nado mọ bọ gọyìpọn po plọnmẹ Biblu mítọn lẹ po to nuplọn gando Jehovah go.”

17. Etẹwẹ gán zọ́n bọ mí na whleawu nado tẹ́n aliho yọyọ de pọ́n to lizọnyizọn mítọn mẹ?

 ¹⁷Nọ desọn ojlo mẹ nado tẹ́n sinsẹ̀nzọn wunmẹ yọyọ lẹ pọ́n. (Owalọ 17:16, 17; 20:20, 21) Shirley, yèdọ gbehosọnalitọ whepoponu tọn de to États-Unis to dandannu glọ nado diọalọ to lizọnyizọn etọn mẹ na azọ̀n bẹplamẹ COVID-19 tọn wutu. To tintan whenu, e whleawu nado tẹ́n kunnudide alokan ji tọn pọ́n. Amọ́, whenue e ko mọ azọ́nplọnmẹ yí to dlapọn nugopọntọ lẹdo tọn whenu godo, e jẹ alọdo to sinsẹ̀nzọn wunmẹ ehe mẹ ji whẹwhẹ. E dọmọ: “To bẹjẹeji n’dibu, amọ́ todin n’yiwanna taun. Mí nọ dọho hẹ gbẹtọ susu hugan lehe mí nọ wà do to azọ́n whédegbè jẹ whédegbè tọn mẹ!”

18. Etẹwẹ gán gọalọna mí nado pehẹ nuhahun lẹ dile mí to vivẹnudo nado gbloada na lizọnyizọn mítọn?

¹⁸Ze yanwle de dai bo tẹnpọn nado jẹ e kọ̀n. Eyin mí pehẹ nuhahun lẹ, mí nọ biọ alọgọ to odẹ̀ mẹ bo nọ yí sọwhiwhe do lẹnnupọn nado yọ́n lehe mí na didẹ yé do. (Howh. 3:21) Sonia he yin gbehosọnalitọ whepoponu tọn to kándo Romani-gbè tọn de mẹ to Europe dọmọ: “N’yiwanna nado nọ kàn tito ṣie lẹ do wema de ji bo nọ ze e do fie nukun ṣie gán yawu mọ ẹn te. N’do yẹdide aliplitẹ̀n tọn de to tafo ṣie ji. Eyin dọ n’jlo na bayi nudide de, n’nọ pọ́n aliplitẹ̀n lọ bo nọ lẹnnupọndo fie nudide ṣie gán plan mi sọyi ji.” Sonia nọ tẹnpọn nado hẹn pọndohlan dagbe go gando nuhahun etọn lẹ go. E dọmọ: “Ninọmẹ yọyọ dopodopo gán taidi adó de he na glọnalina mi kavi aná de he na gọalọna mi, pọndohlan ṣie wẹ na magbe enẹ tọn.”

19. Etẹwẹ dona yin gbemima mítọn?

¹⁹ Jehovah nọ dona mí to aliho susu lẹ mẹ. Mí gán do obá he mẹ mí yọ́n pinpẹn dona enẹlẹ tọn jẹ hia, eyin mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado hẹn pipà wá na ẹn. (Heb. 13:15) E gán biọ dọ mí ni lẹnnupọndo aliho yọyọ delẹ ji nado gbloada na lizọnyizọn mítọn, ehe na zọ́n bọ mí na mọ dona lẹ yí dogọ. Egbesọegbesọ, mì gbọ mí ni nọ dín aliho lẹ nado “dọ́pọ́n bo mọdọ Jehovah yọ́n.” To whenẹnu, mí na taidi Jesu mẹhe dọmọ: “Núdùdù ṣie wẹ nado wà ojlo ewọ he do mi hlan tọn podọ nado dotana azọ́n etọn.”—Joh. 4:34.