1, 2. Joʼ naxye saʼ Salmo 34:9, kʼaru tento tqabʼaanu re rilbʼal naq jwal chaabʼil li Jehobʼa?

QAKʼOXLAQ naq junaq li kristiʼaan naxyeechiʼi qe jun li tzekemq li maajunwa qayalom. Naru tqekʼa li xsahil yal rikʼin rilbʼal ut rutzʼbʼal, xsikʼbʼal li xyu malaj xbʼanol, malaj xpatzʼbʼal re junaq li poyanam ma nawulak chiru. Abʼan re xnawbʼal ma twulaq chiqu, tento naq tqayal.

² Kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li xchaabʼilal li Jehobʼa, naru tqakʼoxla rix rikʼin xyaabʼasinkil li Santil Hu ut ebʼ li qatasal hu joʼwiʼ rabʼinkil chanru naq ebʼ li junchʼol nekeʼosobʼtesiik xbʼaan li Jehobʼa. Abʼan re naq tooruuq xtawbʼal ru chiʼus li xchaabʼilal li Jehobʼa tento naq laaʼo «tooyaloq» re (taayaabʼasi Salmo 34:9). Jun eetalil, qayehaq naq naqaj xkʼebʼal chixjunil li qahoonal saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa, abʼan re xbʼaanunkil tento naq sahaq saʼ qachʼool kaʼajwiʼ rikʼin li naʼajmank saʼ li qayuʼam. Maare ak xqayaabʼasi naabʼal sut li xyeechiʼom li Jesús naq, wi naqakʼe xbʼeenwa saʼ li qayuʼam li Xʼawabʼejilal li Yos, li Jehobʼa tixkʼe qe li naʼajmank chiqu, abʼan maare maajunwa qilom aʼin saʼ li qayuʼam (Mat. 6:33). Abʼan, xbʼaan naq naqapaabʼ li xyeechiʼom li Jesús, inkʼaʼ chik mas nokoosachok, naqakʼos li xhoonalil li qakʼanjel ut naqabʼaanu joʼchʼinal joʼnimal saʼ li puktesink. Naq naqabʼaanu, naqakʼe reetal naq relik chi yaal naq li Jehobʼa maajunwa nokooxkanabʼ qajunes. Ut chi joʼkan, naqayal saʼ li qayuʼam li xchaabʼilal li Jehobʼa.

3. Joʼ naxye saʼ Salmo 16:1, 2, anihebʼ nekeʼxyal xsahil li xchaabʼilal li Jehobʼa?

³ «Jwal chaabʼil li Qaawaʼ rikʼin chixjunilebʼ» joʼwiʼ rikʼinebʼ li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru (Sal. 145:9; Mat. 5:45). Abʼan qʼaxal narosobʼtesihebʼ li nekeʼrahok re ut nekeʼkʼanjelak chiru chi anchalebʼ xchʼool (taayaabʼasi Salmo 16:1, 2). Qilaq wiibʼ oxibʼ  li chaabʼil naʼlebʼ li ak xbʼaanu li Jehobʼa saʼ qakʼabʼaʼ.

4. Chanru naxkʼutbʼesi li Jehobʼa li xchaabʼilal chiruhebʼ li nekeʼok chi jilok chixkʼatq?

⁴ Naq naqayuʼami li naqatzol chirix li Jehobʼa, naqil li rusilal saʼ li qayuʼam. Naq yooko chaq xnawbʼal ru, xooʼok chi xraabʼal ut aʼin xooxtenqʼa chi xjalbʼal li naqakʼoxla ut li naqabʼaanu li nokooxnajtobʼresi chaq rikʼin (Col. 1:21). Ut, naq ak xqaqʼaxtesi li qayuʼam chiru ut xkubʼeek qahaʼ, kixkʼutbʼesi tzʼaqal chiqu li xchaabʼilal naq xooxtenqʼa re naq saqaq ru li qachʼool ut re naq toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin (1 Ped. 3:21).

5. Kʼaru xchaabʼilal li Jehobʼa qilom naq nokoopuktesink?

⁵ Saʼ li puktesink, rajlal naqil li xchaabʼilal li Jehobʼa. Ma inkʼaʼ naʼelk aawu chi aatinak? Naabʼalebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa joʼkanebʼ ajwiʼ. Maare naq toj maajiʼ nakaanaw li yaal, maajunwa raj xaakʼoxla xtochʼbʼal li rokebʼaal junaq li kristiʼaan li maajunwa aawilom ru re aatinak rikʼin chirix li Santil Hu. Abʼanan, anaqwan junelik chik nakaabʼaanu. Ut rikʼin li xtenqʼ li Jehobʼa, xaatzol xyalbʼal xsahil xkʼebʼal chi naweʼk li Raatin. Joʼkan ajwiʼ, yalaq chanru nakatxtenqʼa li Jehobʼa. Jun eetalil, naq junaq li poyanam nakatxhobʼ naq yookat chi puktesink, li Jehobʼa nakatxtenqʼa chi wank saʼ xyaalal. Xatxtenqʼa ajwiʼ chi xjultikankil junaq li xraqal li Santil Hu li kikʼanjelak chaawu naq yookat chi aatinak rikʼin jun li kristiʼaan li naraj xnawbʼal ru li Yos. Ut kixkʼe ajwiʼ aawe li metzʼew li t-ajmanq chaawu naq inkʼaʼ xeʼraj rabʼinkil li chaabʼil esilal saʼ laateep (Jer. 20:7-9).

6. Chanru naxkʼutbʼesi li xchaabʼilal li Jehobʼa naq nokooxkawresi?

⁶ Li Jehobʼa ajwiʼ naxkʼutbʼesi li xchaabʼil naq nokooxkawresi re xbʼaanunkil li xkʼanjel (Juan 6:45). Saʼ li chʼutam li nawank saʼ xyanqil xamaan, nakʼemank jalan jalanq li eetalil li naru tooxtenqʼa chi aatinak rikʼin junaq li kristiʼaan ut nayeemank qe naq naru tqoksi. Naq naqakʼoxla roksinkil junaq li akʼ naʼlebʼ saʼ li puktesink, maare tchalq qaxiw. Abʼan, naq naqoksi aʼin, naqakʼe reetal naq nakʼanjelak chiqu saʼ li qateep. Joʼkan ajwiʼ, saʼebʼ li chʼutam ut saʼebʼ li nimla chʼutam nekeʼxwaklesi qachʼool re roksinkil junaq naʼlebʼ li maajunwa xqoksi chaq saʼ li puktesink. Aʼin ajwiʼ tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ chik tqoksi junaq li naʼlebʼ li kʼaynaqo chaq xbʼaanunkil. Ut naq tqabʼaanu, li Jehobʼa toorosobʼtesi. Anaqwan qatzʼilaq rix wiibʼ oxibʼ li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe qe li Jehobʼa naq naqoksi junaq li akʼ naʼlebʼ re xkʼebʼal re li qʼaxal chaabʼil, maakʼaʼ naxye li kʼaru yooko xkʼulbʼal. Moqon tqil kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq ttzʼaqloq ru li naqasikʼ.

7. Kʼaru li osobʼtesihom naqakʼul naq naqakʼe xkomon li qakʼanjel chiru li Yos?

⁷ Qʼaxal chik nokoojilok chixkʼatq li Jehobʼa. Qilaq li kixkʼul laj Samuel * jun li cheekel winq li nakʼanjelak aran Colombia rochbʼen li rixaqil. Jwal nekeʼwulak chaq chiru wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink saʼebʼ li xchʼuut, abʼan xeʼraj xkʼebʼal xkomon li xkʼanjel chiru li Jehobʼa bʼarwiʼ naʼajmank aj puktesinel. Re xbʼaanunkil aʼin, xeʼxkanabʼ wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li jwal nawulak chaq chiruhebʼ. Laj Samuel naxye: «Xqayuʼami li naxye saʼ Mateo 6:33 ut xqakanabʼ xloqʼbʼal li inkʼaʼ naʼajmank chiqu. Abʼan li jwal kichʼaʼajkoʼk chiqu aʼan xkanabʼankil li qochoch li yiibʼanbʼil joʼ xqaye laaʼo ut ak tojbʼil chik». Ut naq xkohebʼ saʼ li chʼuut bʼarwiʼ naʼajmank aj puktesinel, xeʼxkʼe reetal naq moko kʼi ta li tumin naʼajmank chiruhebʼ re xnumsinkil li kutan. Laj Samuel  naxye ajwiʼ: «Ak qilom chanru li Jehobʼa nokooxbʼeresi ut naxsume li qatij. Naqakʼe reetal li rusilal ut li xrahom joʼ maajunwa qilom chaq». Ma naru nakaakʼe xkomon laakʼanjel chiru li Yos? Wi joʼkan, chʼolchʼooq chaawu naq qʼaxal tatjiloq chixkʼatq ut naq aʼan t-iloq aawe (Sal. 18:26).

8. Kʼaru nakaatzol chirix li naxye laj Iván ut li xViktoria?

⁸ Kʼanjelak chiru li Jehobʼa naxkʼe xsahil qachʼool. Qakʼoxlaq li naxye laj Iván ut li xViktoria jun li sumal li wankebʼ joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink aran Kirguistán. Xeʼxkʼubʼ naq sahaqebʼ saʼ xchʼool kaʼajwiʼ rikʼin li naʼajmank saʼ xyuʼamebʼ re naq teʼruuq chi xbʼaanunkil yalaq kʼaru chi kʼanjelil saʼ li xmolam li Jehobʼa, saʼ xyanq aʼan li kabʼlak. Laj Iván naxye: «Chi anchal qachʼool naqabʼaanu chaq yalaq kʼaru chi kʼanjelil. Usta jwal lubʼluko naq naraqeʼk li kutan, sa ut tuqtu chaq qachʼool, xbʼaan naq naqanaw naq xqoksi chixjunil li qametzʼew re kʼanjelak choʼq re li Xʼawabʼejilal li Yos. Li qamiiw li xqatawebʼ ut li xqabʼaanu chaq naxkʼe ajwiʼ xsahil qachʼool» (Mar. 10:29, 30).

9. Kʼaru kixbʼaanu jun li hermaan re xkʼebʼal xkomon li xkʼanjel chiru li Jehobʼa usta chʼaʼaj li xwanjik, ut chanru kiʼelk?

⁹ Kʼanjelak chiru li Jehobʼa naxkʼe xsahil qachʼool usta yooko xkʼulbʼal junaq li chʼaʼajkilal. Qilaq li kixkʼul li xMirreh jun li xmalkaʼan li ak cheek chik li wank aran África Occidental ut nakʼanjelak chaq joʼ aj bʼanonel. Aʼan kiʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink naq kixkanabʼ kʼanjelak joʼ aj bʼanonel. Kichapeʼk xbʼaan jun li nimla yajel li jwal naxrahobʼtesi li xjunxaqalil, joʼkan naq jun hoor ajwiʼ naxkuy puktesink chirekabʼlal. Abʼan naru napuktesink naabʼal hoor rikʼin li kʼanjelobʼaal bʼarwiʼ nekeʼnumeʼk naabʼal li poyanam. Naabʼal narulaʼanihebʼ wiʼ chik ut naabʼal naxtzolebʼ, ut wiibʼ oxibʼ naxtzolebʼ saʼ selular. Kʼaru kitenqʼank re chi xkʼebʼal xkomon li xkʼanjel chiru li Jehobʼa? Aʼan naxye: «Qʼaxal ninra li Jehobʼa ut li Jesukriist. Junelik nintzʼaama chiru li Jehobʼa naq chinxtenqʼaq chi xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ wuqʼ saʼ li xkʼanjel» (Mat. 22:36, 37).

10. Joʼ naxye saʼ 1 Pedro 5:10, kʼaru naxkʼe li Jehobʼa rehebʼ li nekeʼxyal xqʼe chi kʼanjelak chiru?

¹⁰ Li Jehobʼa nokooxkawresi re xbʼaanunkil jalan chik naʼlebʼ. Laj Kenny, jun laj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nakʼanjelak aran Mauricio, kixkʼe reetal naq tzʼaqal yaal aʼin. Naq kixtzol li yaal, kixkanabʼ li nimla tzolebʼaal, kikubʼeek xhaʼ ut kiʼok chi xkʼebʼal chixjunil li xhoonal saʼ xkʼanjel li Jehobʼa. Aʼan naxye: «Ninyal inqʼe chi wank joʼ li propeet Isaías, naq kixye: “Waayeʼin arin, at Qaawaʼ. Taqlahin laaʼin”» (Is. 6:8). Laj Kenny kitzʼaqonk saʼ naabʼal li kʼanjel re kabʼlak ut kitenqʼank ajwiʼ chi xjalbʼal ebʼ li qatasal hu saʼ li raatinobʼaal. Naxye: «Li xeʼxkʼut chiwu naq xineʼxkawresi, xinxtenqʼa chi xbʼaanunkil chiʼus linkʼanjel». Abʼan moko kaʼaj tawiʼ kixtzol xbʼaanunkil li xkʼanjel. Aʼan naxye ajwiʼ: «Xintzol ajwiʼ xkʼebʼal reetal li ninruuk ut li inkʼaʼ ninruuk xbʼaanunkil ut li chaabʼil naʼlebʼ li tento tinyuʼami re kʼanjelak chiʼus chiru li Jehobʼa» (taayaabʼasi 1 Pedro 5:10). Ma naru raj taatzʼil rix laawanjik ut rilbʼal ma naru tatxkawresi li Jehobʼa re xbʼaanunkil jalan chik naʼlebʼ?

11. Kʼaru xeʼxbʼaanu wiibʼ oxibʼ li hermaan re Corea del Sur re naq teʼruuq chi puktesink, ut chanru xeʼelk? (Chaawil li jalam u chiru li hu).

¹¹ Joʼkan ajwiʼ, li naabʼal chihabʼ rokikebʼ joʼ aj testiiw re li Jehobʼa nekeʼxtaw ajwiʼ rusilal li kawresink li naxkʼe li Jehobʼa naq nekeʼxyal roksinkil junaq li akʼ naʼlebʼ saʼ li puktesink. Chiru li nimla yajel COVID-19, ebʼ li cheekel winq li wankebʼ saʼ jun li chʼuut re Corea del Sur, xeʼxtzʼiibʼa: «Wankebʼ hermaan li nekeʼxkʼoxla chaq naq inkʼaʼ teʼruuq chi puktesink xbʼaan naq yajebʼ, anaqwan nekeʼxbʼaanu saʼ bʼideollamaad.  Oxibʼ li hermaan ixq li numenaq 80 chihabʼ wank rehebʼ xeʼxtzol roksinkil li akʼ kʼanjelobʼaal aʼin, ut anaqwan naabʼal kutan nekeʼpuktesink chiru li xamaan» (Sal. 92:14, 15). Ma twulaq raj chaawu xkʼebʼal xkomon laakʼanjel chiru li Jehobʼa ut rilbʼal li xchaabʼilal? Ebʼ li naʼlebʼ li ok qe chi rilbʼal tatxtenqʼa re naq tatruuq xbʼaanunkil li nakaawaj.

12. Kʼaru naxyeechiʼi li Jehobʼa rehebʼ li nekeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin?

¹² Tzol xkʼojobʼankil laachʼool rikʼin li Jehobʼa. Aʼan naxyeechiʼi naq numtajenaq toorosobʼtesi wi naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin ut wi naqakʼe re li qʼaxal chaabʼil (Mal. 3:10). Li xFabiola, jun li hermaan re Colombia, kiril chi kutankil saʼ li xyuʼam chanru li Jehobʼa kixbʼaanu aʼin. Naq tojeʼ kikubʼeek xhaʼ, kiraj wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxbʼaanu 70 hoor. Abʼan natenqʼank re xwenteninkil li xjunkabʼal. Joʼkan bʼiʼ, naq kixnujtesi li hu re naq tixkʼul xtumin xbʼaan naq xwulak xkutankil naq inkʼaʼ chik tkʼanjelaq, kaw kitijok chiru li Jehobʼa re naq ttenqʼaaq xbʼaan. Aʼan naxye: «Usta naabʼal po naxkʼam xyiibʼankil li hu aʼin, abʼan linhu jun po ajwiʼ kixkʼam re xyiibʼankil. Sachbʼachʼoolej aʼin». Wiibʼ po chirix aʼan, kiʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Anaqwan numenaq 70 chihabʼ wank re ut numenaq 20 chihabʼ rokik joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Chiruhebʼ li chihabʼ aʼan, ak xtenqʼa waqxaqibʼ li kristiʼaan re naq teʼkubʼeeq xhaʼ. Naxye: «Wank sut nawekʼa naq maakʼaʼ chik inmetzʼew, abʼan li Jehobʼa nikinxtenqʼa wulaj wulaj re naq inkʼaʼ tinkanabʼ wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink».

13, 14. Kʼaru ebʼ li eetalil tooxtenqʼa chi xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa ut re naq tqakʼe xkomon li qakʼanjel chiru?

 ¹³ Tzol aawe rikʼinebʼ li xeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa. Saʼ li Santil Hu wank naabʼal li eetalil chirixebʼ li qʼaxal xeʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak chiru li Yos. Naabʼal rehebʼ xeʼosobʼtesiik naq xeʼxkʼutbʼesi naq kʼojkʼokebʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa. Jun eetalil, li Yos kirosobʼtesi laj Abrahán naq aʼan ak xkanabʼ li rochoch «chi inkʼaʼ naxnaw bʼar ta yo chi xik» (Heb. 11:8). Joʼkan ajwiʼ, laj Jacob jwal kiʼosobʼtesiik naq ak kixyal xmetzʼew rikʼin jun li ánjel (Gén. 32:24-30). Ut, naq ebʼ laj Israel ok ok rehebʼ saʼ li chʼochʼ yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ, xeʼruuk xtoqbʼal li nimaʼ Jordán naq ebʼ laj tij ak xeʼxchʼik li roqebʼ saʼ li haʼ li jwal cham (Jos. 3:14-16).

¹⁴ Naru ajwiʼ taatzol aawe rikʼinebʼ li hermaan saʼebʼ li qakutan li nekeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa ut nekeʼxsikʼ chanru xkʼebʼal xkomon li xkʼanjel chiru. Jun eetalil, qilaq li kixkʼul laj Payton ut li xDiana, jun li sumal li kʼajoʼ nawulak chaq chiruhebʼ xyaabʼasinkil ebʼ li naʼlebʼ chirixebʼ li hermaan li xeʼxkʼe xkomon li xkʼanjelebʼ chiru li Jehobʼa. * Laj Payton naxye: «Naq xqayaabʼasi, xqekʼa naq chanchan tawiʼ yooko rilbʼal jun li kristiʼaan li yook xwaʼbʼal jun li sahil tzekemq. Naq rajlal naqayaabʼasi, naqaj raj xyalbʼal ut rilbʼal naq jwal chaabʼil li Jehobʼa». Moqon chik, li sumal aʼin xeʼqʼaxonk saʼ jun li naʼaj bʼarwiʼ naʼajmank aj puktesinel. Ma aawilom laaʼat ebʼ li tzolom aʼin? Ut, ma aawilom ebʼ li bʼideo Nokopuktesink «toj saʼ xmaril li ruuchichʼochʼ» ut Maakʼaʼ junaq chik li chaabʼil yuʼam, li natawmank saʼ jw.org? Chixjunil aweʼ naru tatxtenqʼa re naq taakʼe xkomon laakʼanjel chiru li Yos.

15. Chanru tooʼeʼxtenqʼa li nekeʼxkʼe chiʼubʼej saʼebʼ li xyuʼam li Xʼawabʼejilal li Yos?

¹⁵ Ochbʼeni li nekeʼxkʼe chiʼubʼej li Xʼawabʼejilal li Yos. Twulaq chiqu junaq li tibʼelwa li maajunwa qayalom wi nokoowank saʼ komonil rikʼinebʼ li nawulak chiruhebʼ li tibʼelwa aʼan. Kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank wi naqochbʼenihebʼ li nekeʼxkʼe chiʼubʼej li xkʼanjel li Jehobʼa saʼebʼ li xyuʼam, moko tchʼaʼajkoʼq ta chiqu xsikʼbʼal chanru tqakʼe xkomon li qakʼanjel chiru li Yos. Aʼin kixkʼul laj Kent ut li xVerónica. Laj Kent naxye: «Ebʼ li qamiiw ut ebʼ li qakomon nekeʼxwaklesi chaq qachʼool re xyalbʼal junaq chik kʼanjel saʼ li xtenamit li Yos. Xqakʼe reetal naq wi nokoowank saʼ komonil rikʼinebʼ li nekeʼxkʼe xbʼeenwa li Xʼawabʼejilal li Yos saʼebʼ li xyuʼam, nokooxtenqʼa ajwiʼ chi xyalbʼal junaq li akʼ naʼlebʼ». Anaqwan xkabʼichalebʼ wankebʼ joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nekeʼxbʼaanu 130 hoor aran Serbia.

16. Joʼ naxkʼut li eetalil li natawmank saʼ Lucas 12:16-21, kʼaʼut naq tento tqakanabʼ xbʼaanunkil li nawulak chiqu?

¹⁶ Kanabʼ xbʼaanunkil wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li nawulak chaawu. Moko aajel ta ru naq taakanabʼ xbʼaanunkil chixjunil li nawulak chaawu re xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa (Ecl. 5:19, 20). Abʼanan, wi inkʼaʼ tqakʼe xkomon li qakʼanjel chiru li Yos yal saʼ xkʼabʼaʼ li nawulak chiqu, naru tootʼaneʼq saʼ li paltil li kitʼaneʼk wiʼ li winq, aʼ li kiʼaatinak wiʼ li Jesús, li naxyal chaq xsahil li xyuʼam, abʼan kisach saʼ xchʼool naq wank li Yos (taayaabʼasi Lucas 12:16-21). Laj Christian, jun li hermaan li wank Francia, naxseeraqʼi: «Moko yookin ta chaq xkʼebʼal re li Jehobʼa ut re linjunkabʼal li qʼaxal chaabʼil». Laj Christian ut li rixaqil xeʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, abʼan re xbʼaanunkil aʼin xeʼxkanabʼ li xkʼanjelebʼ. Re xwenteninkil ribʼebʼ, xeʼok xkʼayinkil li naʼoksimank re saabʼesink ut xeʼxtzol wank kaʼajwiʼ rikʼin li naʼajmank saʼ xyuʼamebʼ. Ma xeʼxtaw rusilal xbʼaanunkil aʼin? Laj Christian  naxye: «Kʼajoʼ nawulak chaq chiqu puktesink ut rilbʼal naq li yookebʼ chi tzolok chirix li Santil Hu ut li naqulaʼanihebʼ wiʼ chik, nekeʼxtzol naabʼal li naʼlebʼ chirix li Jehobʼa».

17. Kʼaʼut naq wankebʼ nekeʼxuwak chi roksinkil junaq akʼ naʼlebʼ re xbʼaanunkil li xkʼanjel li Yos?

¹⁷ Yal roksinkil junaq akʼ naʼlebʼ (Hech. 17:16, 17; 20:20, 21). Li xShirley, jun aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink re Estados Unidos, kixjal wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ re xbʼaanunkil li xkʼanjel li Yos chiru li nimla yajel COVID-19. Saʼ xtiklajik naxuwak chaq puktesink saʼ selular. Abʼan naq li cheekel winq kiwulak chi rulaʼaninkil li xchʼuut, kikʼuteʼk chiru chanru xbʼaanunkil. Chalen li hoonal aʼan, rajlal chik napuktesink saʼ selular. Aʼan naxye: «Saʼ xtiklajik naʼok chaq inxiw, abʼan anaqwan kʼajoʼ nawulak chiwu. Naabʼalebʼ chik li poyanam naqatawebʼ naq naqaatinahebʼ saʼ selular chiru naq nokoopuktesink chaq chirekabʼlal».

18. Kʼaru tooxtenqʼa chi xqʼaxbʼal ru li nokooxchʼaʼajki chi xkʼebʼal xkomon li qakʼanjel chiru li Yos?

¹⁸ Sikʼ junaq li naʼlebʼ ut yal aaqʼe chi xbʼaanunkil. Naq naqakʼul ebʼ li chʼaʼajkilal, nokootijok chiru li Jehobʼa ut naqakʼoxla chiʼus chanru tqaqʼax ruhebʼ (Prov. 3:21). Li xSonia, li wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxbʼaanu 70 hoor saʼ jun li chʼuut re Europa saʼ li aatinobʼaal romaní, naxye: «Nintzʼiibʼa li nawaj xbʼaanunkil ut ninletz li hu bʼarwiʼ naru twil. Saʼ xbʼeen linmeex xinkʼe jun li jalam u bʼarwiʼ wank li xaalbʼe. Naq ninkʼoxla xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ, nawil li jalam u li wank chiru linmeex ut ninkʼoxla bʼar tinxkʼam li nawaj xbʼaanunkil». Ut, naq li xSonia naxkʼul li chʼaʼajkilal, inkʼaʼ naxkʼe xchʼool chirix. Aʼan naxchʼolobʼ: «Aʼ yaal chanru tinnaʼlebʼaq, li ninkʼul naru naq chanchanaq jun li tzʼak li tixram chiwu wulak bʼarwiʼ yookin chi xik malaj joʼ jun li qʼa li tinxtenqʼa chi wulak».

19. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq naqabʼanyoxi chixjunil li osobʼtesihom li naxkʼe qe li Jehobʼa?

¹⁹ Yalaq chanru nokoorosobʼtesi li Jehobʼa. Naru tqakʼutbʼesi naq naqabʼanyoxi wi naqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re xkʼebʼal xloqʼal (Heb. 13:15). Re xbʼaanunkil aʼin, naru tqasikʼ junaq li akʼ naʼlebʼ re xkʼebʼal xkomon li qakʼanjel chiru. Wi joʼkan tqabʼaanu, qʼaxal wiʼ chik toorosobʼtesi li Jehobʼa. Joʼkan bʼiʼ, wulaj wulaj qasikʼaq junaq li naʼlebʼ re xyalbʼal ut rilbʼal naq jwal chaabʼil li Jehobʼa. Chi joʼkan toonaʼlebʼaq joʼ li Jesús, naq kixye: «Lintzekemq aʼan naq tinbʼaanu li rajom li kitaqlank chaq we ut tinkʼe chi yaaloʼk ru li xkʼanjel» (Juan 4:34).