1-2. Zaburi 34:8 ripo naribbai, ko ká chu lo Yova dhó bblonga djo ngbaribbai?

ADDINGA i lo djo. Le bbʉ nzá ni d’erie nyo ná nyo ni nyó. Ni ka ni chu lo bbo fø nyo djo nja ni rinja nari na ma, ri dzi ni mbu nari na ma, ndirigoti ngbaribbai ma le rie fø nyo nari ni chu nari na ma. Ndirigoti ni ka ni dhu nja nrŭ dhó ngaddidha fø nyo djo. Ni ka ni dhori ni ji fø nyo ngba ri dzi ni mbu nari chulu.

² Ko ka ko chu Yova dhó bblonga njati ko di Biblia zø ndirigoti kodi vichapo zø, ndirigoti kodi hwè lo i d’ra nja nrŭ dho ró. Ko ka ko famu Yova dhó bblonga njati kodi kedhó bblo lo “dzi mbu” ko ko ro ró. (Azø Zaburi 34:8.) Akonja fø lo le ka le nji lu ná ddikpa chu. Njaro ni riji ni njinjí krʉ saa ró Mungu dho, ndiro ni timiza fø muradi d’e nidho ringani ni ngʉ nidhó maisha dhʉdhʉ. Njaro ni zørie Yesu tsoni djo nalo bí ina b’lo, ro ni nganga nzá d’erie fø lo njini nari nja nidhó maisha na ri. (Mt. 6:33) Ko kʉ udha na Yesu tsoni djo nalo djo nari dho, ko adi riji ko ishi sese mbø na, ko adi kodhó njí dhi programu thɨ ndirigoti ko njí lod’radha dhi njí bblo. Njati ko di rinji fø ró, ko ka ko njari nari kʉ Yova ngaddi kodhó lo djo ni. Ko nganga ka ko mbu Yova dzá bblonga “dzi mbu.”

3. Zaburi 16:1, 2 ripo naribbai, Yova ká adi bblo lo nji ie ma dho?

³ Yova kʉ “bblo nrŭ krʉ dho,” nzá chulo ke djo ná nrŭ dho maddi. (Zb. 145:9; Mt. 5:45) Ro ke dho njínji ndima thí nǎ ro krʉ ná nrŭ adi ledha ba bbo ke dhó ro. (Azø Zaburi 16:1, 2.) Akotilo Yova nji kodho ná bblo lo djo.

4. Yova ká adi ndidhó bblonga dho ngbaribbai chøchø rine ndima kana ngae ndi na ná nrŭ dho?

⁴ Krʉ saa ró ko adi njínji Yova djo ko chu nalo na, ko adi  ngbaribai ma ke adi ko tsotso kó nari nja. Ko chungʉe lo ke djo ndirigoti ko jingʉe ke ji, ke kongʉe ko tsotso ndiro nzɨ ko ddinga ndirigoti nzɨ ko nji nzá tho ndi nyo nalo ró. (Kol. 1:21) Njati ko bbʉ ko Yova dho ndirigoti ko ba batiso ró, ko ka ko di ke nji ko dho nalo nja bí dhonalo ke ka ndi bbʉ bblo kʉ ná zamiri ko dho ndirigoti ke ka ndi liri ko kana nga e chøchø ndi na.​—1 Pe. 3:21.

5. Yova dhó bblonga ká ko adi nja ngba chulu lod’radha dhi njí kana?

⁵ Ko ka ko di Yova dhó bblonga nja njati ko di lod’ra bbo ró. Ni ká kʉ nzɨ adi loti bbo ná le? Yova dzá bí kʉ ná nrŭ do adi nji. Njaro Yova dzá Dimu ni ngʉ nari njí, ni ngʉ adi riddi ni nzá ka ni rá nja nrŭ bba ndirigoti ni d’ralo kpa dho Biblia nǎ lo djo ri. Ro njʉ ni fø lo nja ngba le ka le nji nalo. Ro Yova dhó ngatsotsokodha chulu ni adi hwè ba lod’radha dhi njí kana! Yova ko ni tsotso nja chulu maddi. Ke adi ni tsotso kó nzɨ nja nrŭ nidhó lo u mahubiri na ná saa na maddi. Ke adi ni tsotso kó ni no maandiko nga ndiro ni d’ralo ngba nyo lo tho ná nrŭ dho d’e. Ndirigoti ke adi kpakpanga bbʉ ni dho ndiro ni ve kpakpalo tso nzɨ nrŭ lo u ná eneo nǎ d’e.​—Yer. 20:7-9.

6. Yova bbʉ ko dho ná formasio ká adi ko tsotso kó ngbaribbai?

⁶ Yova adi bblo lo nji ko dho uzoefu ndi bbʉ ko dho mahubiri dho nari chulu. (Yoh. 6:45) Yenga ddo kana ko adi nji ná njudha nǎ, ko adi ngbaribbai ma le ka le nga lod’radha tso nari nja, ndirigoti ko adi njínji følo na mahubiri na. Ya kwanza ko nanga ka ndi keni ke maddi føri dho, ro njati ko di njínji fø lo na ró, fø lo ka ndi kó ko tsotso bbo lod’radha dhi njí kana. Ndirigoti ko le adi li kpakpa kodhó njudha dhi ngana ma, kodhó asamble dhi ngana ma ndiro ko chú njonjo ko ka ko d’ralo ná chu d’e. Njaro følo ka ndi ta do ko na, ro njati ko njínji fø lo na ró, Yova ka ndi le ko ronga le. Kpadjo akochu lo Yova adi nji ko dho ná bblo lo djo njati rie ngba ko li ko thí ke djó ri ró. Ndirigoti akonja ngbaribbai ma ko ka ko njínji ø ufundi na nari rie ngbadi nalo kana ma ri ró. Ndirigoti kosi ngbaribbai ma ko ka ko timiza kodhó muradi nari nja.

7. Ko ká ka ko ba ngba ledha njati ko ra kodhó njí na anzi lod’radha dhi njí kana ró?

⁷ Ko adi ko ro ndri chøchø bbo Yova ro. Akonja Samuel * dhó loroji muzee ndi kʉ ro, ke ma njínji ndibbá le ma na Colombia nǎ. Fø dza dhi nrŭ ngʉe hwè na upainia dzá njí ndimae nji ndima dhó kutaniko nganga na naridho, ro kpa jingʉeri ndima rá ndima dhó njí na anzi ndiro ndima kó uhitaji dhi kutaniko tsotso d’e. Ndiro kpa timiza fø muradi d’e ringangʉeni kpa cho ndima ronga tso nja ritsi ndima nji nari ró. Samuel pori “Ko njingʉe njí Matayo 6:33 nǎ kʉ nalo na ndirigoti ko bbangʉe nga kʉ lazima na bbo ná ritsi ko dzi nari tso.” Ro “kodhó dza ko bba nari ngʉe kpakpa ko dho. Ri ko chingʉe bblo ndirigoti ri dzingʉe mbø bbo.” Kpadhó kutaniko kpa bba nari goti, kpadho ringangʉeni kpa ishi sese kʉ ná mbø na. Samuel pori, “Ko njangʉe ngbaribbai ma Yova ddangʉe chutso ko dho ndirigoti ngbaribbai ma ke ngʉngʉe kodhó sala goti nari. Ri ngʉ njani u Yova u ko tso naribbai ndirigoti pli ke ji ko naribbai anziro nga djolu.” Ni dho ká ri ka ndi ka  ngba nira nidhó njí na anzi njonjo chulu? Njati rie ni ri ka ri ró, ni ka ni uri nari kʉ ni kana nga si ngʉ chøchø Yova na ndirigoti ke ka ndi ddinga ngba ni djo.​—Zb. 18:25.

8. Ivan ma d’ra Viktoria ma na nalo nǎ ro ká ni ba ngba somo?

⁸ Ko adi hwè ba kodhó njí kana. Anja Ivan ma po Viktoria ma na nalo, kpa upainia nji Kirgizstan na. Kpa ngʉngʉe ndima dhó maisha tso dhʉdhʉ, føri dho kpa ka ndima koe ngatsotso uhitaji dhi ngana, føri kʉ ujenzi dhi ngana ma. Ivan pori: “Ko ngʉ adi ko dho le bbʉ ná njí krʉ nji kpakpanga na. Ni mai ngasdjonga ngʉ adi si b’lo ko njeni bbo ro, ko ngʉ adi ko mbu ngoi na ndirigoti bblo pli i ko churi ro, fø kpakpanga ko bbʉ Pidhinga dzá njí dho. Ko ngʉ adi hwè ba bbo dhonalo kodhó kau ngʉe bí ndirigoti ko chungʉe ø lo bbo kodhó njí kana.”​—Mk. 10:29, 30.

9. Kpakpalo tso ró hwini ná ddikpa le-ve ká nji addu ndiro ndi ra ndidhó lodʼradha dhi njí na anzi dʼe, ndirigoti føri ká bbʉ ngba faida?

⁹ Ko adi hwè ba Yova dzá njí kana rie kpakpalo na ma ko bani ri ró. Lorojina dhe bbá ke dhe ná le-ve Mirreh di Afrike nǎ dyi tsu ná nga ladjó (Afrique de l’Ouest). Le ngʉe munganga. Ledhó cho singʉe pasio ka ndi ba ná ngatsi ná saa na, le ngangʉe upainia dzá njí tso. Le ró ngʉe ná dhe ngʉ rili rie kpakpa le bbi bbo ndirigoti le d’ralo nyumba kwa nyumba saa ddi djolu. Ro le ka ndi d’rae lo ngba bí nrŭ kʉ ná ngana. Ndirigoti ledhó vizite ma, funzo ma na ngʉe bí, fø nrŭ kana nja nrŭ dho le ngʉ adi lod’ra telegram chulu. Mirreh ká ngʉ adi riji ndi njínji bbo Yova dhó addudho? Le pori, “Ma jingʉe Yova ma, Yesu Kristo ma na bbo. Ma ngʉ adi nganzi bí ina Yova tso ndiro ke kó ma tsotso ma njinjí bbo ke dho d’e.”​—Mt. 22:36, 37.

10. Ddiddi 1 Petro 5:10 ripo naribbai, ngba jiri Yova kó ndima tsotso ná nrŭ ká adi rinji ngba?

¹⁰ Ko adi nja uzoefu ba Yova dhó ro. Kenny njangʉe fø lo kʉ bbʉbbʉ nari île Maurice na ndi njí nji ro. Bbʉbbʉ lo ke chungʉe ná saa na, ke bbangʉe univesite nǎ ndi darasa nji nari bba, ke bangʉe batiso ndirigoti ke ngangʉe krʉ saa ró ndi njínji Yova dho nari tso. Ke pori, “Ma adi njínji Isaya pongʉe ná i lo na: ‘Ma kʉ ena! Acho ma!’” (Isa. 6:8) Kenny njingʉe ujenzi dzá njí ndirigoti ke kongʉe vichapo thika le lé nja luga na ná njí tsotso maddi. Kenny pori, “Ma bangʉe ná formasio kongʉe ma tsotso mae ufundi na ma dho le bbʉngʉe ná njí kana.” Ro ke chungʉe nja njí ki maddi. Ke pori ki, “Ma chungʉe madhó mipaka ndirigoti madho ringani mae na ná sifa ndiro ma njínji bblo Yova dzá njí kana d’e.” (Azø 1 Petro 5:10.) Njaro ni ma ka ni thɨ nidhó lo thika ddi ndiro ni ba Yova bbʉ ná formasio nja chu na d’e.

11. Corée du Sud nǎ kʉ ná le-vei ká nji ngba kpakpanga ndiro ndima d’ralo bblo d’e, ndirigoti føri ká bbʉ ngba faida? (Anja ri chuti ji.)

¹¹ B’lo njirie njí bicha Yova dho ná kpa dho maddi ri adi ngani ndima ba formasio rie ø njí tso kpa nga ri ró. COVID-19 dhi saa na, Corée du Sud nǎ ddikpa kutaniko nǎ wazee ndingʉeri i: “Nja nrŭ ngʉ riddi ndima nzá ka ndima d’ralo bblo ndima dhó afya dzá lodho ri, ro kpadjo kpa lod’ra bblo video chulu. Da dhó cho da 80 djolu ná 3 kʉ ná le-vei chu ngbaribbai ma le ka le njínji ordinatere na nari lod’radha dho ndirigoti kpadjo fø le-vei mahubiri nji bblo pli.” (Zb. 92:14, 15) Ni ká ka ni jiri nira lod’radha dhi njí na  anzi ndirigoti ni mbu Yova dhó bblonga nzá? Anja ni ka ni nji nalo ndiri kó ni tsotso ni timiza nidhó muradi d’e.

12. Yova ká tsoni ngbaribbai ndi djo li ndima thí ná nrŭ dho?

¹² Ali ni thí Yova djo. Ke tsoni nari kʉ ndi si ko ronga lele njati ko li ko thí ndi djo ndirigoti ko njínji kpakpanga na ndi dho ró. (Mal. 3:10) Colombia na di ná le-ve Fabiola njangʉe ngbaribbai ma Yova nji ná fø tsodha njini nji nari ndidhó maisha nǎ. Le jingʉeri ndi ngá upainia dzá njí tso batiso ndi bangʉe nari goti. Ni mai ri kʉ fø ro, le ngʉ adi njínji bbo ndiro ndi kó ndibbá familia tsotso d’e. Ledhó pasio dhi cho singʉe ná saa, le nzingʉe nga bbo Yova tso ndiro ke kó ndi tsotso d’e. Le pori: “Bi kʉ ná nrŭ adi ngab’o bicha ndiro ndima ba pasio dhi nrŭ dho le adi bbʉ ná mbø d’e, ro ma ngangʉe mbø badha tso bi ddi goti théi. Ri ngʉ njini ddù njini naribbai!” Bi aro goti, le jaza ngʉe fomu upainia dzá njí dho. Ledhó cho da 70 djolu kpadjo ndirigoti le nji upainia cho 20 djolu b’lo. Fø cho kana, le ko 8 kʉ ná nrŭ tsotso ndima tso si kpø batiso djo d’e. Le pori: “Nzɨ mai ma adi ma mbu kpakpa nja dyi ro, Yova adi ma tsotso kó ndiro ma timiza madhó muradi d’e.”

13-14. Ko tsotso ká ngba loroji ka ndi kó ndiro ko li ko thí Yova djo ndirigoti ko ba kedhó ledha d’e?

¹³ Aba faida Yova djo li ndima thí ná nrŭ dhó loroji nǎ ro. Kpakpanga na ­njingʉe njí Yova dho ná nrŭ dhó loroji kʉ bí ­Biblia nǎ. Yova dho ngʉ njínji ná fø kpa njingʉe kpakpanga bbo kedhó ledha ndima ba nari nji. Lorojina, Abrahamu bbangʉe ndidzá dza ndirigoti “nzá mai ke chungʉe ngbaga ma ndi ra nari ro,” Yova lengʉe ke ronga le. (Ebr. 11:8) Yakobo ma njingʉe li malaika na nari goti, ke bangʉe bblo pli kʉ ná ledha. (Mwa. 32:24-30) Waizraeli ngʉe chøchø ndima tsu Kanana na ro, kuhani kó tsungʉe Yordani dhi dda na ná saa na chutso bangʉeni nrŭ dho ndiro nrŭ da d’e.​—Yos. 3:14-16.

 ¹⁴ Ni ka ni ba faida njʉ li ndima thí Yova djó ná kpa dhó loroji nǎ ro ndirigoti kpa ma bangʉe ledha ddi. Lorojina, le-djo Payton ma nanga ngʉ adi jini bbo ndibbá le Diana ma na, kpa di le-djoi ma, le-vei ma na ra Yova dzá njí na anzi nari djó lo zø ná saa na. Fødi nalo adi bani “Walijitoa kwa kupenda” * le ndi ná ngana kodhó vichapo na. Payton pori: “Ko djoi djó lo ko zø ná saa na, ri adi njani ko ddikpa le nja naribbai jú o ná nyo ndi nyo ro. Bí ina ko di rinja ró, ri adi rili koe ù na bbo ‘ko mbu ndirigoti ko nja Yova dhó bblonga.’” Følo chongʉe Payton ma Diana ma na ronga ndiro ndima ra njínji uhitaji dhi ngana d’e. Ni ká d’erie fødi nalo ro zø ngba? Ndirigoti ni ka d’erie i video ro nja b’lo Wanahubiri Katika Eneo la Mbali​—Australia ndirigoti Kuhubiri Katika Eneo la Mbali​—Ireland jw.org djó ndi kʉ ro? Følo ka ndi kó ni tsotso ndiro ni ra anzi lod’radha dhi njí na d’e.

15. Bblo kʉ ná nrŭ ma na le kau nji nari ká ka ndi kó le tsotso ngbaribbai?

¹⁵ Avʉ bblo kʉ ná kau ni dho. Ri ka ndi kaka ko nyo nzá ro ko d’erie nyo ná nyo njati koe fø nyo adi ji ná nrŭ ma na ró. Føri bbai, njati ko di saa ba ko di bbo njínji Yova dho ná nrŭ ma na ró, ko ma ka ko jiri ddi ko njinji bbo Mungu dho. Kent ma, Veronica ma na njari nari kʉ fø lo kʉ bbʉbbʉ. Kent pori “Kodhó bbakau ma, familia ma na ngʉ adi ko li kpakpa ndiro ko njinjí bbo Yova dho d’e. Ko rangʉe ri utso d’i nari kʉ njati ko di saa ba ko di anziro li Pidhinga ná nrŭ na ró, ko ka ko chu ø lo.” Kent ma upainia wa pekee nji Veronica ma na Serbia na.

16. Luka 12:16-21 nǎ Yesu bbʉngʉe ná loroji ridho naribbai, kodhó ká ringani ko jʉ kotso nja lo ró addudho?

¹⁶ Abbʉ ni ndiro ni njinjí Yova dho d’e. Ri nzá ngani ko bbá krʉ ko jirie ná ritsi ndiro ko nji Yova nyo tho nalo ri. (Muh. 5:19, 20) Ni mai ri kʉ fø ro, njati ko vʉri nzɨ ko njinjí bbo Yova dho ko ji nja ritsi bbo nari dho ró, ko ka koe Yesu tingʉe lo djo ná ke bbai, dhonalo ke ngʉ njínji ndi ba ritsi bbo d’e, ro ke nzá ddingʉe nga ro Mungu djo ri. (Azø Luka 12:16-21.) Ddikpa le-djo rodho kʉ Christian, France nǎ ndi di ro, ke pori, “Ma nzá d’erie saa ma, kpakpanga ma na ro bbʉ bbo Yova dho ndirigoti mabbá dza nǎ nrŭ dho ri.” Ke ma, ndibbá le ma na vʉngʉeri ndimae painia. Ro ndiro kpa njiri d’e, kpa dho ringangʉeni ndima bba ndima dho njí. Ndiro kpa gba ndima dhó lotso d’e, kpa ngʉ nzá ka ndi bbʉ mbø bbo ná turusa nji, ndirigoti kpa ngʉ hwè ba sese ndima ngʉ ba ná ritsi dho. Kpa ká ngʉe hwè na ddi ndima bba nja ritsi ndiro ndima njí upainia naridho? Christian pori, “Lod’radha dhi njí ma, kodhó wanafunzi ma, kodhó vizite ma na lochu Yova djo nari adi hwè bbʉ bbo ko dho.”

17. Ø chu na le lod’ra nari ká ka ndie kpakpa addudho?

 ¹⁷ Ambu lod’radha dhi njonjo kʉ ná chu. (Mdo. 17:16, 17; 20:20, 21) Shirley Etats-Unis nǎ di le-ve thie ndidhó programu thika COVID-19 dhi saa na ndiro ndi d’ralo bblo d’e. Le nanga ngʉ adi rɨnirɨ telofone chulu ndi lod’ra nari dho. Ddikpa mwangalizi bbʉngʉe mazoezi le dho nari goti le ngangʉe telefone chulu ndi lod’ra nari tso. Le pori: “Anziro ringʉe kpakpa ma dho ro kpadjo ma kʉ hwè na ri njidha dho. Ko adi nrŭ ba bí nyumba kwa nyumba na ringʉe nari djolu!”

18. Ko tsotso ká addu ka ndi kó ko bani na ná kpakpalo kana ndiro ko ra lod’radha dhi njí na anzi d’e?

¹⁸ Ali muradi ni nji ndirigoti anjiri ri ni kpe naribbai. Kodi bani kpakpalo na ná saa na, ko adi sala nji ndirigoti ko adi ngaddi ko ka ko nji nalo djo. (Mez. 3:21) Sonia, kʉ painia wa kawaida Europe nǎ, romani nǎ ddikpa kikundi na, le pori: “Ma adi madhó pragramu ndi papie djo ndirigoti ma adi rili ngba ma ka ma njari lele ná ngana. Madhó programu djo e aro kʉ ná chu, ná chu ra njonjo kʉ ná nga na. Njati ma jiri ma vʉ lonanga ró, ma adi fø chu nja ndirigoti ma adi rine ma chu njati ma vʉ nalo ká ka ndi liri ma nji ma li ma nji nalo ngba inga nzá nari.” Sonia dhó nganjadha e bblo ndi bani na ná kpakpalo djo. Le pori, “Ma vʉri ma di krʉ ma bani na nalo nja ma ronga tso cho ná ukuta bbai inga ma tsotso ka ndi kó ndiro ma timiza madhó muradi ná kilalo bbai.”

19. Kodho ká ringani ko nji addu?

¹⁹ Yova adi ko ronga le njonjo kʉ ná chulu. Ko ka ko dho ko nja Yova bbʉ ko dho ná ritsi mana na ngba ke ko má nari chulu. (Ebr. 13:15) Fø ri kʉ ko njinjí ø chu ná nja ko ra lod’radha dhi njí na anzi d’e. Krʉ ddoro “ako mbu Yova mbu ndirigoti ko njari ke kʉ bblo.” Fø ko njiri ró, ko ka koe Yesu bbai i ndi pongʉeri ro: “Madzá nyo kʉ ma njí ma cho ná ke ji nalo ndirigoti ma dya kedhó nji tso.”​—Yoh. 4:34.