Skip to content

Skip to table of contents

KUPU AKO 34

“ʻAhiʻahiʻi” ʻa e Lelei ʻo Sihová​—Anga-Fēfē?

“ʻAhiʻahiʻi” ʻa e Lelei ʻo Sihová​—Anga-Fēfē?

“Mou ʻahiʻahiʻi ke mou ʻilo ʻoku lelei ʻa Sihova; fiefia ē ko e tangata ʻoku hūfanga kiate iá.”​—SAAME 34:8.

HIVA 117 ʻUlungaanga ko e Leleí

ʻI HE KUPÚ NI *

1-2. Fakatatau ki he Saame 34:8, ʻe lava fēfē ke tau ʻiloʻi ʻa e lelei ʻo Sihová?

SIOLOTO atu ʻoku ʻoatu ha meʻa ke ke kai naʻe teʻeki ke ke ʻahiʻahiʻi ki muʻa. ʻE lava ke ke ʻiloʻi ha meʻa fekauʻaki mo ia ʻi he sio pē ki aí, nāmuʻi ia, maʻu ʻa e founga hono ngaohí pe ʻeke ki he niʻihi kehé pe ko e hā haʻanau lau. Kae kehe, ko e founga pē ʻe taha ke ʻiloʻi pe te ke saiʻia aí ko hono ʻahiʻahiʻi.

2 ʻE lava ke tau ʻiloʻi ʻa e lelei ʻo Sihová ʻaki hono lau ʻa e Tohi Tapú mo ʻetau ʻū tohí pehē foki ki he fanongo ki he talanoa ʻa e niʻihi kehé fekauʻaki mo e ngaahi tāpuaki kuo nau maʻu meia Sihová. Ka te tau mahinoʻi kakato ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi he taimi te tau “ʻahiʻahiʻi” ai ʻene leleí. (Lau ʻa e Saame 34:8.) Tau fakatātaaʻi angé ha founga ʻe lava ke tau fai ai ia. Tau pehē pē ʻoku tau loto ke kau ʻi ha tafaʻaki ʻo e ngāue fakafaifekau taimi-kakató, ka ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá, ʻe fiemaʻu ke tau fakafaingofuaʻi ʻetau moʻuí. Mahalo ʻoku tau faʻa lau ʻa e talaʻofa ʻa Sīsū kapau te tau fakamuʻomuʻa ʻa e ngaahi meʻa ʻo e Puleʻangá, ʻe tokonaki ʻe Sihova ʻa e ngaahi meʻa ʻoku tau fiemaʻu moʻoní, ka kuo teʻeki ʻaupito ke tau hokosia hono fakahoko ʻa e talaʻofa ko iá. (Māt. 6:33) Neongo ia, ʻi he tui ki he talaʻofa ʻa Sīsuú, ʻoku tau fakasiʻisiʻi ʻetau fakamolé, holoki ʻetau taimi ngāue paʻangá, pea tokangataha ki heʻetau ngāue fakafaifekaú. ʻI heʻetau fai iá, ʻoku tau ʻiloʻi ai mei heʻetau hokosiá tonu ʻoku tokangaʻi moʻoni ʻe Sihova ʻetau ngaahi fiemaʻú. ʻOku tau “ʻahiʻahiʻi” tonu ai ʻa e lelei ʻo Sihová.

3. Fakatatau ki he Saame 16:1, 2, ko hai ʻokú ne maʻu ʻa e lelei ʻo Sihová?

3 ʻOku “anga-lelei ʻa Sihova ki he tokotaha kotoa,” ʻo aʻu ki he faʻahinga ʻoku ʻikai ke nau ʻiloʻi iá. (Saame 145:9; Māt. 5:45) Ka ko e faʻahinga ʻoku nau ʻofa kia Sihova mo tauhi kiate ia ʻaki ʻa e kotoa ʻenau moʻuí ʻoku tautefito ʻenau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki lahi meiate iá. (Lau ʻa e Saame 16:1, 2.) Fakatokangaʻi ʻa e niʻihi ʻo e ngaahi founga ʻoku tau maʻu ʻaonga ai mei he lelei ʻo Sihová.

4. ʻOku anga-fēfē hono fakahāhā ʻe Sihova ʻene leleí ki he faʻahinga ʻoku kamata ke ʻunuʻunu ofi kiate iá?

4 ʻI he taimi taki taha ʻoku tau ngāueʻaki ai ʻa e meʻa ʻoku tau ako meia Sihová, ʻoku tau sio ki hono ola leleí ʻi heʻetau moʻuí. ʻI heʻetau ako fekauʻaki mo ia pea ʻofa kiate iá, naʻá Ne tokoniʻi ai kitautolu ke ikuʻi ʻa e ngaahi fakakaukau mo e tōʻonga naʻá ne fakamavaheʻi kitautolu meiate ia ki muʻa. (Kol. 1:21) Pea ʻi he taimi naʻa tau fakatapui ai kia Sihova pea papitaisó, naʻa tau hokosia ai ʻene leleí ʻo toe lahi ange ʻi heʻene ʻomi kiate kitautolu ha konisēnisi lelei pea tohoaki mai kitautolu ke kaumeʻa vāofi mo ia.​—1 Pita 3:21.

5. ʻOku anga-fēfē ʻetau hokosia ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú?

5 ʻOku hokohoko atu ʻetau hokosia ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi heʻetau kau ki he ngāue fakafaifekaú. Ko ha tokotaha mā koe? Ko e tokolahi ʻo e kakai ʻa Sihová ʻoku nau mā. Mahalo ki muʻa ke ke hoko ko e taha ʻo e kau sevāniti ʻa Sihová, naʻe ʻikai ʻaupito ke ʻi ai haʻo fakakaukau te ke tukituki ʻi he matapā ʻo ha sola pea vahevahe kiate ia ha pōpoaki taʻemanakoa. Ka ʻi he ʻahó ni, ʻokú ke fai maʻu pē ia. Pea mahulu hake aí, ʻi he tokoni ʻa Sihová, kuó ke ako ke fiefia ʻi he ngāue fakamalangá! Kuó ke ongoʻi ʻa e poupou ʻa Sihová ʻi he ngaahi founga lahi. Kuó ne tokoniʻi koe ke hanganaki nonga ʻi he fehangahangai mo ha fakafepaki. Kuó ne toe tokoniʻi koe ke manatuʻi ʻa e konga Tohi Tapu totonu ke vahevahe ki ha tokotaha-ʻapi mahuʻingaʻia. Pea kuó ne ʻoatu ʻa e mālohi ke hokohoko atu neongo hoʻo fetaulaki mo e taʻemahuʻingaʻia ʻi he feituʻu ngāué.​—Sel. 20:7-9.

6. ʻOku anga-fēfē hono fakamoʻoniʻi ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi he ako ʻokú ne tokonaki maí?

6 Kuo toe fakahaaʻi mai ʻe Sihova ʻene leleí ʻaki hono akoʻi kitautolu ki he ngāue fakafaifekaú. (Sione 6:45) ʻI heʻetau fakataha lolotonga e uiké, ʻoku tau fanongo ai ki he ngaahi sīpinga fetalanoaʻaki fokotuʻutuʻu lelei, pea ʻoku fakalototoʻaʻi kitautolu ke ngāueʻaki ia ʻi he ngāue fakafaifekaú. ʻI he kamatá, te tau kiʻi manavasiʻi nai fekauʻaki mo hono ngāueʻaki ha meʻa foʻou, ka ʻi heʻetau fai iá, te tau ʻiloʻi nai ko e founga foʻoú ʻoku fakamānako ki he faʻahinga ʻi hotau feituʻu ngāué. ʻOku toe fakalototoʻaʻi kitautolu ʻi he ngaahi fakatahá mo e fakataha-lahí ke kau ʻi he ngaahi tafaʻaki ʻo e ngāue fakafaifekaú ʻoku teʻeki ai ke tau ʻahiʻahiʻi. ʻOku toe ʻuhinga iá te tau tuku ange ʻetau moʻui fiemālié, ka ʻi heʻetau fai peheé, ʻoku tau ʻoange kia Sihova ha meʻa ke ne tāpuakiʻi. Tau vakai angé ki he ngaahi tāpuaki ʻe niʻihi ko e tupu mei heʻetau kumi ki he ngaahi founga foʻou ke foaki kia Sihova hotau lelei tahá, neongo pe ko e hā hotau tuʻungá. Pea te tau lāulea leva ki he ngaahi founga te tau fakalahi nai ai ʻetau ngāue fakafaifekaú.

TĀPUAKIʻI ʻE SIHOVA ʻA E FAʻAHINGA ʻOKU FALALA KIATE IÁ

7. Ko e hā ʻa e tāpuaki ʻoku tau maʻu ʻi heʻetau ngāue mālohi ke fakalahi ʻetau ngāue fakafaifekaú?

7 ʻOku tau ʻunuʻunu ke toe ofi ange kia Sihova. Fakakaukau ki he faʻifaʻitakiʻanga ʻa ha mātuʻa ko Samuel, * ʻoku ngāue mo hono uaifí ʻi Kolomupia. Naʻe fiefia ʻa e ongo meʻá ʻi he ngāue tāimuʻa ʻi heʻena fakatahaʻangá, ka naʻá na loto ke fakalahi ʻena ngāue fakafaifekaú ʻaki ʻa e tokoni ki ha fakatahaʻanga naʻe lahi ange ai ʻa e fiemaʻú. Naʻe pau ke na fai ha ngaahi feilaulau ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá. “Naʻá ma ngāueʻaki ʻa e Mātiu 6:33 pea taʻofi hono fakatau mai ʻa e ngaahi meʻa naʻe ʻikai fiemaʻú,” ko e lea ia ʻa Samuel. “Ka ko e meʻa faingataʻa tahá ko e mavahe mei homa ʻapaatimení. Naʻe langa ia ʻo fakatatau ki heʻema fiemaʻú, pea naʻe ʻikai ha moʻua fakapaʻanga ki ai.” ʻI hona vāhenga-ngāue foʻoú, naʻe ʻiloʻi ʻe he ongo meʻá naʻe ʻikai ke fiemaʻu ha paʻanga lahi ke na moʻui ai ʻo hangē ko ia ki muʻá. “Kuó ma sio ki he anga hono tataki ʻe Sihova ʻema laká pea tali ʻema ngaahi lotú,” ko e lea ia ʻa Samuel. “ʻOkú ma ongoʻi ʻene hōifuá mo e ʻofá ʻi he ngaahi founga naʻe teʻeki ai ke ma hokosia.” ʻOku malava ke ke fakalahi hoʻo ngāue fakafaifekaú ʻi ha founga? Kapau ko ia, ʻe lava ke ke fakapapauʻi te ke ʻunuʻunu ofi ange kia Sihova pea te ne tokangaʻi koe.​—Saame 18:25.

8. Ko e hā ʻokú ke ako mei he fakamatala ʻa Ivan mo Viktoria?

8 ʻOku tau maʻu ʻa e fiefia ʻi heʻetau ngāué. Fakatokangaʻi ʻa e fakamatala ʻa Ivan mo Viktoria, ko ha ongo meʻa mali ʻokú na tāimuʻa ʻi Kekisitani. Naʻá na tauhi ʻena moʻuí ke faingofua koeʻuhi ke lava ʻo na pole ki ha vāhenga-ngāue pē, kau ai ʻa e ngāue langá. ʻOku pehē ʻe Ivan: “Naʻá ma fai homa tūkuingatá ʻi he vāhenga-ngāue taki taha. Neongo naʻá ma helaʻia ʻi he fakaʻosinga ʻo e ʻahó, naʻá ma ongoʻi nonga mo fiemālie, ʻi hono ʻiloʻi naʻá ma fakamoleki homa iví ʻi he ngāue ʻo e Puleʻangá. Naʻá ma toe maʻu ʻa e fiefia lahi ʻi he ngaahi kaumeʻa mo e manatu melie naʻá ma maʻú.”​—Mk. 10:29, 30.

9. Ko e hā kuo fai ʻe ha tuofefine ʻi ha tuʻunga faingataʻa ke fakalahi ʻene ngāue fakafaifekaú, pea ko e hā hono olá?

9 ʻOku tau fiefia ʻi he ngāue ʻa Sihová naʻa mo e taimi ʻoku tau ʻi ha tuʻunga faingataʻa aí. Ko e fakatātaá, ko Mirreh, ko ha uitou taʻumotuʻa ʻi ʻAfilika Hihifo, ko ha toketā. ʻI heʻene maʻu vāhenga mālōloó naʻá ne kamata tāimuʻa. Ko Mirreh naʻá ne langa hui lahi pea ko e houa pē taha naʻe malava ke ne malanga fale ki he fale aí ʻi he taimi taki taha. Ka ʻoku malava ke ne fakamoleki ʻa e taimi lahi ange ʻi he faifakamoʻoni ʻi he feituʻu kakaí. Kuo tokolahi ʻene ngaahi toe ʻaʻahi mo e kau ako Tohi Tapu, ko e niʻihi ʻokú ne tā telefoni pē ki ai. Ko e hā naʻá ne ueʻi ʻa Mirreh ke kakapa atú? “ʻOku fonu mahuohua hoku lotó he ʻofa kia Sihova mo Kalaisi Sīsuú. Pea ʻoku ou lotu maʻu pē kia Sihova ke ne tokoniʻi au ke fai ʻa e lahi taha te u malavá ʻi heʻene ngāué.”​—Māt. 22:36, 37.

10. Hangē ko ia ʻoku hā ʻi he 1 Pita 5:10, ko e hā ʻoku maʻu ʻe he faʻahinga ʻoku nau kakapa atú meia Sihová?

10 ʻOku tau maʻu ha toe ako meia Sihova. Naʻe hokosia tonu eni ʻe Kenny, ko ha tāimuʻa ʻoku ngāue ʻi Maulitiasi. ʻI heʻene ako ʻa e moʻoní, naʻá ne nofo mei he ʻunivēsití, hoko ʻo papitaiso pea kau ki he ngāue fakafaifekau taimi-kakató. ʻOkú ne pehē, “ʻOku ou feinga ke moʻuiʻaki ʻa e lea ʻa e palōfita ko ʻAiseá, naʻá ne pehē: ‘Ko au eni! Fekauʻi au!’” (ʻAi. 6:8) Kuo ngāue ʻa Kenny ʻi he ngaahi ngāue langa kehekehe, pea kuó ne tokoni foki ki he liliu ʻo e ʻū tohi Fakatohitapú ki heʻene lea tuʻufonuá. “Naʻá ku maʻu ʻa e ako naʻe ʻomai ai kiate au ʻa e pōtoʻi naʻe fiemaʻu ke u fakahokoʻaki hoku vāhenga-ngāué,” ko e lea ia ʻa Kenny. Ka naʻá ne ako ʻa e meʻa lahi ange ʻi he founga pē ke fakahoko ai ʻa e ngāué. ʻOkú ne toe pehē, “Naʻá ku ako fekauʻaki mo hoku ngaahi fakangatangatá mo e ngaahi ʻulungaanga naʻe fiemaʻu ke u fakatupulekina ke hoko ai ko ha sevāniti lelei ange ʻa Sihova.” (Lau ʻa e 1 Pita 5:10.) Ko e hā ʻoku ʻikai ke ke sivisiviʻi ai ho tuʻungá pea sio pe ʻe lava ke ke fakafaingamālieʻi koe ke maʻu ha toe ako meia Sihova?

Ko ha ongo meʻa ʻokú na malanga ʻi ha feituʻu ʻoku lahi ange ai ʻa e fiemaʻu ki ha kau malanga ʻo e Puleʻangá; ko ha tuofefine kei siʻi ʻokú ne tokoni ki he langa ʻo ha Fale Fakatahaʻanga; ko ha ongo meʻa taʻumotuʻa ʻokú na faifakamoʻoni ʻi he telefoní. ʻOku nau fiefia lahi kotoa ʻi heʻenau ngāue fakafaifekaú (Sio ki he palakalafi 11)

11. Ko e hā ʻa e ngaahi feinga naʻe fai ʻe ha fanga tuofāfine ʻi Kōlea Tonga koeʻuhi ke kau ai ʻi he ngāue fakafaifekaú, pea ko e hā ʻa e olá? (Sio ki he tā ʻi he takafí.)

11 Naʻa mo e Kau Fakamoʻoni taukeí ʻoku nau maʻu ʻaonga mei he ako ko iá ʻi he taimi ʻoku nau ʻahiʻahiʻi ai ha founga foʻou ʻo e ngāué. Lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauha COVID-19, naʻe tohi ʻe he kau mātuʻa ʻi ha fakatahaʻanga ʻi Kōlea Tonga: “Ko e niʻihi naʻa nau fakakaukau heʻikai lava ke nau kau ʻi he ngāue fakamalangá koeʻuhi ko ʻenau mahamahakí ʻoku nau fai ia he taimí ni fakafou ʻi he tā vitiō. Ko e fanga tuofāfine ʻe toko tolu ʻi honau taʻu 80 tupú naʻa nau ako ke ngāueʻaki ʻa e tekinolosia foʻoú pea kamata ke nau kau ki he fokotuʻutuʻu ko iá ʻi he meimei ʻaho kotoa.” (Saame 92:14, 15) Te ke saiʻia ke fakalahi hoʻo ngāue fakafaifekaú pea ʻahiʻahiʻi lahi ange ʻa e lelei ʻo Sihová? Fakakaukau ki he ngaahi sitepu ʻe niʻihi ʻe lava ke ke fou ai ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá.

FOUNGA ʻE LAVA KE KE KAKAPA ATU AÍ

12. Ko e hā ʻoku talaʻofa ʻe Sihova ki he faʻahinga ʻoku nau falala kiate iá?

12 Ako ke falala kia Sihova. ʻOkú ne talaʻofa te ne huhua mai ʻa e ngaahi tāpuakí ʻi he taimi ʻoku tau falala ai kiate ia pea ʻoatu kiate ia hotau lelei tahá. (Mal. 3:10) Ko ha tuofefine ʻi Kolomupia ko Fabiola naʻá ne vakai ki hono fakahoko ʻe Sihova ʻa e talaʻofa ko ení kiate iá. Naʻá ne loto ke tāimuʻa tuʻumaʻu ʻi he hili pē ʻene papitaisó. Kae kehe, ko hono husepānití mo ʻena fānau ʻe toko tolu naʻa nau fakafalala ki heʻene ngāue paʻangá. Ko ia ʻi he aʻu ki hono taimi penisoní, naʻá ne lotu lahi kia Sihova ki ha tokoni. ʻOkú ne pehē: “Ko e anga-mahení ʻoku fiemaʻu ha vahaʻa taimi lōloa kae toki maʻu ʻa e penisoní, ka naʻá ku maʻu pē ia ʻi he hili pē ha māhina ʻe taha. Naʻe hangē ia ha maná!” ʻI ha māhina ʻe ua mei ai naʻá ne hoko ko ha tāimuʻa. ʻI he taimí ni, ʻokú ne taʻu 70 tupu pea kuó ne tāimuʻa ʻi he taʻu ʻe 20 tupu. Lolotonga ʻa e taimi ko iá, kuó ne tokoniʻi ʻa e toko valu ke nau papitaiso. ʻOkú ne pehē: “Neongo ʻoku ou ongoʻi vaivai ʻi he taimi ʻe niʻihi, ʻoku tokoniʻi au ʻe Sihova ʻi he ʻaho kotoa ke tauhi maʻu ʻeku taimi-tēpilé.”

Naʻe fakahāhā fēfē ʻe ʻĒpalahame mo Sela, Sēkope, mo e kau taulaʻeiki naʻa nau kolosi ʻi he Vaitafe Sioataní ʻenau falala kia Sihová? (Sio ki he palakalafi 13)

13-14. Ko e hā ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke falala kia Sihova pea kakapa atu?

13 Maʻu ʻaonga mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa e faʻahinga naʻa nau falala kia Sihová. ʻOku lahi ʻa e ngaahi faʻifaʻitakiʻanga ʻi he Tohi Tapú ʻa e faʻahinga tāutaha naʻa nau foaki tōtōivi atu kinautolu ʻi he ngāue ʻa Sihová. ʻI he ngaahi tuʻunga lahi, ko e kau sevāniti ko ia ʻa Sihová naʻe pau ke nau fou ʻi he ʻuluaki sitepú ki muʻa ke nau maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki makehe meia Sihova. Ko e fakatātaá, ʻi he hili pē ʻa e mavahe ʻa ʻĒpalahame mei hono ʻapí​—“neongo ʻa e ʻikai ke ne ʻiloʻi pe ko ʻene ʻalú ki fē”​—naʻe tāpuakiʻi ia ʻe Sihova. (Hep. 11:8) ʻI he hili pē ʻa e fangatua ʻa Sēkope mo e ʻāngeló naʻá ne maʻu ai ha tāpuaki makehe. (Sēn. 32:24-30) ʻI he teu ke hū ʻa e puleʻanga ʻo ʻIsilelí ki he Fonua ʻo e Talaʻofá, ʻi he hili pē ʻa e tuʻu ʻa e kau taulaʻeikí ʻi he Vaitafe Sioataní naʻe malava leva ke kolosi ʻa e kakaí ki he tafaʻaki ʻe tahá.​—Sios. 3:14-16.

14 ʻE lava foki ke ke maʻu ʻaonga mei he faʻifaʻitakiʻanga ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻi onopooni kuo nau falala kia Sihova pea kakapa atu. Ko e fakatātaá, ko ha tokoua ko Payton mo hono uaifí, ko Diana, naʻá na fiefia ke lau ʻa e hokosia ʻa e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine naʻa nau fakalahi ʻenau ngāue kia Sihová, hangē ko e niʻihi ʻoku hā ʻi he kupu hokohoko “Naʻa Nau Foaki Loto-Lelei Atu Kinautolu.” * ʻOku pehē ʻe Payton: “ʻI heʻema lau ʻenau hokosiá, naʻá ma ongoʻi ʻo hangē haʻama vakai ki ha tokotaha ʻokú ne kai ha meʻakai ifo. Ko e lahi ange ʻema vakai ki aí, ko e lahi ange ia ʻema loto ke ʻʻahiʻahiʻi ke ma ʻilo ʻoku lelei ʻa Sihova.’” Faai atu pē, naʻe hiki ʻa Payton mo Diana ʻo ngāue ʻi he feituʻu naʻe lahi ange ai ʻa e fiemaʻú. Kuó ke lau ʻa e kupu hokohoko ko ení? Pea kuó ke sio ʻi he vitiō Faifakamoʻoni ʻi he Feituʻu Tuʻu Mavahé​—ʻAositelēlia mo e Faifakamoʻoni ʻi he Feituʻu Tuʻu Mavahé​—ʻAilani ʻoku hā ʻi he jw.org? ʻE lava ke tokoniʻi koe ʻe he fakamatala ko ení ke kumi ki ha founga ke fakalahi ai hoʻo ngāué.

15. ʻE lava fēfē ke tokoniʻi kitautolu ʻe he feohi totonú?

15 Fili ʻa e feohi totonú. ʻOku tau hehema ke ʻahiʻahiʻi ha meʻakai foʻou kapau ʻoku tau feohi mo e niʻihi ʻoku nau ifoʻia aí. ʻI he tuʻunga meimei tatau, kapau ʻoku tau feohi mo e faʻahinga ʻoku fakatefito ʻenau moʻuí ʻi he ngāue kia Sihová, ʻoku ngalingali te tau kumi ki ha founga ke fakalahi ai ʻetau ngāue ki he ʻOtuá. Naʻe hokosia tonu eni ʻe ha ongo meʻa ko Kent mo Veronica. “Naʻe fakalototoʻaʻi kimaua ʻe homa ngaahi kaumeʻá mo e fāmilí ke ʻahiʻahiʻi ʻa e ngaahi tafaʻaki foʻou ʻo e ngāué,” ko e lau ia ʻa Kent. “Naʻá ma ʻiloʻi ʻi he feohi mo e faʻahinga ʻoku fuofua kumi ki he Puleʻangá, naʻá ma maʻu ai ʻa e falala pau ke ʻahiʻahiʻi ha meʻa foʻou.” ʻOku ngāue ʻa Kent mo Veronica he taimí ni ko ha ongo tāimuʻa makehe ʻi Sēpia.

16. Hangē ko ia ʻoku fakahaaʻi ʻi he talanoa fakatātā ʻa Sīsū ʻi he Luke 12:16-21, ko e hā ʻoku totonu ai ke tau loto-lelei ke fai ha feilaulaú?

16 Fai ha ngaahi feilaulau kia Sihova. ʻOku ʻikai fiemaʻu ia ke tau tuku ange kotoa ʻa e meʻa ʻoku tau fiemālie aí kae lava ke fakahōifuaʻi ʻa Sihova. (Tml. 5:19, 20) Kae kehe, kapau te tau toumoua mei hono fai ha meʻa lahi ange ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá koeʻuhí pē ke fakaʻehiʻehi mei hono fai ha feilaulau fakafoʻituitui, ʻe lava ke tau fai ai ha fehālaaki tatau mo e tangata ʻi he talanoa fakatātā ʻa Sīsuú ʻa ia naʻá ne kumi maʻana ha moʻui fiemālie kae tukunoaʻi ʻa e ʻOtuá. (Lau ʻa e Luke 12:16-21.) Ko ha tokoua ko Christian, ʻoku nofo ʻi Falanisē, ʻokú ne pehē, “Naʻe ʻikai ke u foaki ʻa e lelei taha hoku taimí mo e iví kia Sihova mo hoku fāmilí.” Naʻá ne fili mo hono uaifí ke tāimuʻa. Ka ke aʻusia ʻa e taumuʻa ko iá, naʻe pau ke na tuku ange ʻena ngāué. Naʻá na kamata ha kiʻi ngāue fakamaʻa, ke tokoni kiate kinaua, pea naʻá na ako ke fiemālie ʻi ha meʻa siʻisiʻi pē. Naʻe tuha ʻa e feilaulau naʻá na faí? ʻOku pehē ʻe Christian, “ʻOkú ma fiefia ʻi ha ngāue fakafaifekau mohu ʻuhinga ange he taimí ni pea fiefia ʻi he sio ki he ako fekauʻaki mo Sihova ʻa e kau ako Tohi Tapú mo e ngaahi toe ʻaʻahí.”

17. Ko e hā nai te ne taʻofi kitautolu mei hono fai ha meʻa foʻou ʻi heʻetau ngāue fakafaifekaú?

17 Loto-lelei ke ʻahiʻahiʻi ʻa e ngaahi tafaʻaki foʻou ʻo e ngāué. (Ngā. 17:16, 17; 20:20, 21) Ko Shirley, ko ha tāimuʻa ʻi ʻAmelika, naʻe pau ke ne feʻunuʻaki ʻene ngāue fakafaifekaú lolotonga ʻa e mahaki fakaʻauha COVID-19. ʻI he kamatá, naʻá ne toumoua ke ʻahiʻahiʻi ʻa e faifakamoʻoni ʻi he telefoní. Neongo ia, ʻi he hili pē ʻene maʻu ha ako ʻi he ʻaʻahi ʻa e ʻovasia sēketí, naʻe kamata ke ne kau maʻu pē ʻi he founga faifakamoʻoni ko ení. ʻOkú ne pehē: “ʻI he kamatá, naʻá ku manavahē, ka ʻi he taimí ni ʻoku ou saiʻia ʻaupito ai. ʻOku tokolahi ange ʻa e kakai ʻoku tau aʻu ki aí ʻi he taimi naʻa tau ngāue fale ki he fale aí!”

18. Ko e hā ʻe lava ke ne tokoniʻi kitautolu ke fehangahangai mo ha pole ʻi heʻetau feinga ke fakalahi ʻetau ngāue fakafaifekaú?

18 Fai ha palani pea ngāue ki ai. ʻI heʻetau fehangahangai mo e ngaahi polé, ʻoku tau fai hotau lelei tahá ʻi he faʻa lotu ke ngāueʻaki ʻetau malava fakaefakakaukaú ke maʻu ha palani ngāue. (Pal. 3:21) Ko Sonia, ʻokú ne ngāue ko ha tāimuʻa tuʻumaʻu ʻi ha kulupu lea Romany ʻi ʻIulope, ʻokú ne pehē: “ʻOku ou saiʻia ke tohi ʻeku palaní ʻi ha pepa pea tuku ia ʻi ha feituʻu ʻoku lava ke u sio ki ai. ʻOku ʻi ai ʻeku tā fakatātā ʻo ha hala manga-fā ʻi heʻeku toloa faʻoʻanga valá. ʻI he ʻai ke u fai ha fili, ʻoku ou sio ki he manga-fā ko iá pea fakakaukau pe ko fē ʻa e feituʻu te u iku ki ai ʻi he fili ʻoku ou faí.” ʻOku feinga ʻa Sonia ke tauhi maʻu ha fakakaukau pau ki he ngaahi pole ʻokú ne fehangahangai mo iá. “Ko e tuʻunga foʻou taki taha,” ko ʻene leá ia, “ʻe lava ke hangē ia ha ʻā ʻokú ne taʻofi au pe ko ha hala fakakavakava ʻokú ne tokoniʻi au​—ʻoku makatuʻunga pē ʻi heʻeku fakakaukaú.”

19. Ko e hā ʻoku totonu ke hoko ko ʻetau fakapapaú?

19 ʻOku tāpuakiʻi kitautolu ʻe Sihova ʻi he ngaahi founga lahi. ʻOku lava ke tau fakahāhā ʻa e lahi ʻetau houngaʻia ʻi he ngaahi tāpuaki ko iá ʻaki hono fai ʻa e kotoa te tau malavá ke ʻoatu ʻa e fakafetaʻí kiate ia. (Hep. 13:15) ʻOku kau nai ki ai ʻa e kumi ki ha ngaahi founga foʻou ke fakalahi ai ʻetau ngāue fakafaifekaú, ʻo tau aʻusia ai ha toe ngaahi tāpuaki. ʻI he ʻaho taki taha, ʻofa ke tau kumi ki ha ngaahi founga ke “ʻahiʻahiʻi” ai ʻo “ʻilo ʻoku lelei ʻa Sihova.” Pea te tau hangē ai ko Sīsuú, naʻá ne pehē: “Ko ʻeku meʻakaí ē ke fai ʻa e finangalo ʻo ia naʻá ne fekau mai aú pea ke fakaʻosi ʻene ngāué.”​—Sione 4:34.

HIVA 80 “ʻAhiʻahiʻi Ke Mou ʻIlo ʻOku Lelei ʻa Sihova”

^ pal. 5 Ko Sihova ko e Matavai ia ʻo e leleí. ʻOkú ne tokonaki ʻa e ngaahi meʻa lelei ki he tokotaha kotoa​—ʻo aʻu ki he kakai fulikivanú. Ka ʻoku tautefito ʻene saiʻia ke fai ʻa e ngaahi meʻa leleí maʻa ʻene kau lotu faitōnungá. ʻI he kupu ko ení, te tau vakai ai ki he anga hono fakahaaʻi ʻe Sihova ʻene leleí ki heʻene kau sevānití. Te tau toe sivisiviʻi ʻa e anga hono hokosia ʻe he faʻahinga ʻoku nau fakalahi ʻenau ngāue fakafaifekaú ʻa e lelei ʻo Sihová ʻi ha founga makehe.

^ pal. 7 Kuo liliu ʻa e ngaahi hingoa ʻe niʻihi.

^ pal. 14 Ko e kupu hokohoko ko ení, naʻe pulusi ki muʻa ʻi he Taua Leʻo, ʻoku hā he taimí ni ʻi he jw.org. ʻAlu ki he FEKAUʻAKI MO KIMAUTOLU > NGAAHI HOKOSIA > AʻUSIA ʻA E TAUMUʻA FAKALAUMĀLIE.