1-2. (a) Phungthlukbia 16:31 ningin kum upa unau pawl kha zeitindah kan hmuh hna awk a si? (b) Hi capar ah zei biahalnak dah kan i ruah hna lai?

U.S.A., Arkansas i pangpar dum ah lungvar tampi kha na hmuh men lai. Asinain mah lungvar hna cu tan rih lomi le remh rih lomi an si. Cucaah mi tampi nih mah lung a sunlawimi kha an hngal lo i mah nih an lung zong a la hna lo.

² Phundang in cun zumhfekmi kum upa unau hna zong lungvar bantuk an si ve. Annih cu a sunglawimi thilri chawva bantuk an si. Baibal nih an ṭuakparmi le bawiluchin kha a tahchunh. (Phungthlukbia 16:31 rel; 20:29) Kum upa pawl cu lungvar bantuk an si kha fawi tein hngalh khawh colh a si lo. Asinain a sunglawimi an si ti a hngalmi hna nih cun an sinin thilri chawva nakin a man a sung deuhmi thil cheukhat in ṭhathnemhnak an hmuh khawh. Hi capar ah mah biahalnak pathum i a phi kha kan theih hna lai: Zeicah Jehovah nih zumhfekmi unau pawl kha a sunglawimi in a hmuh hna? Jehovah a bupi caah kum upa unau pawl cu zeicah a biapimi an si? An hmuhtonnak in ṭhathnemhnak hmuh awkah zeidah kan tuah khawh? 

3. Salm 92:12-15 ningin Jehovah caah zumhfekmi kum upa unau pawl cu zeicah an sunlawi?

³ Zumhfekmi kum upa unau pawl cu Jehovah Pathian caah a sunglawimi an si. Pathian nih zei bantuk minung dah an si ti kha a hngalh i a ṭhami an sining kha a sunsak. Cun kum tampi chung a rian an ṭuannak in an hmuhmi fimnak kha mino  hna sinah an chim tik zongah Pathian cu aa lawm. (Job 12:12; Ptb. 1:1-4) Mah lengah inkhawhnak an ngeih ca zongah Jehovah cu aa lawm. (Mal. 3:16) An nunnak ah buaibainak tampi an tong ko nain Jehovah cungah zumhfek tein an um peng. An hmailei ruahchannak cu biatak an cawnka nakin a fek deuh. Pathian min kha ‘an tar tiang’ an thanh peng caah Jehovah nih a dawt hna.—Salm 92:12-15 rel.

4. Zeinihdah kum upa unau pawl kha a hnemh khawh hna?

⁴ Na hun upat deuh tikah Jehovah nih a hlanah na tuahmi thil pawl a philh lo ti kha zum. (Heb. 6:10) Phungchimnak rian ah teima tein na rak i telmi nih vancung kan Pa kha a lawmhter. Na ngaih aan chiatter tukmi buaibainak pawl na ton tikah inkhawhnak na rak ngei. Baibal phunglam hna kha na zulh i na kilven. Cun Jehovah bupi i na hmuhmi, a biapimi na rian kha zumhfek tein ṭuan in midang zong kha na cawnpiak hna. Jehovah bupi tuahmi thlennak tampi ningin na zulh peng. Pathian rian caantling in a ṭuanmi hna kha na bawmh hna i thazaang na pek hna. Zumhawktlak tein na um caah Jehovah Pathian nih aan dawt tuk. Pathian nih ‘zumhtlak a simi a mi kha ka kaltak bal hna lo’ tiah bia aa kam. (Salm 37:28) Hitin Pathian nih bia a kan kamh: “Nan tar i nan ṭuak a par tiang kaan zohkhenh hna lai.” (Isa. 46:4) Cucaah na kum a upat cang caah Jehovah bupi ah man ka ngei ti lo tiah na ruah awk a si lo. Nangmah cu man a ngei tukmi na si.

5. Kum upa pawl nih zei a biapimi kong dah an i cinken awk a si?

⁵ Kum upa pawl cu Jehovah bupi ah lam tampi in ṭhathnemhnak an ngei. A hlan bantukin ṭhawnnak an ngei ti lo nain hmuhtonnak tampi an ngei. A tanglei ah langhtermi hlanlio le tuchan hmuhtonnak hna nih Jehovah nih kum upa pawl kha lam tampi hmangin a hman khawh hna ti kha a langhter.

6-7. Zumhawktlak tein rian a ṭuanmi kum upa pawl Jehovah nih zeitindah tluahchuah a pek hna ti kha Baibal in tahchunhnak pe.

⁶ An kum a upa nain Jehovah rian ṭha tein a ṭuan pengmi, zumhfekmi pawl kong kha  Baibal ah hmuh khawh a si. Tahchunhnak ah, Moses cu kum 80 hrawng a si tikah Jehovah profet le Israel mi hna aiawhtu in rian a rak ṭuan. Jehovah nih Daniel kha kum 90 leng a si tiang profet pakhat in a rak hman. Cun lamkaltu Johan zong kum 90 leng a si ah Biathlam Baibal cauk ṭial dingin rian pek dawh a rak si.

⁷ Zumhfekmi tampi cu min thangmi an si lo caah mi nih an hngal hna lo. Asinain zumhawktlak tein an um caah Jehovah nih a hngalh hna i laksawng a pek hna. Tahchunhnak ah, “miṭha le Pathian a ṭihmi” Simeon kong cu Baibal ah tlawmte lawngin langhter a si. Asinain Jehovah nih a hngalh i ngakchia Jesuh hmuh khawhnak caanṭha le ngakchia le a nu kong chimchungbia chim khawhnak caanṭha a rak pek. (Luka 2:22, 25-35) Cun nuhmeinu profet Anna kong zong hi ruathmanh. Kum 84 a si cang ko nain “biakinn kha a kaltak bal lo.” “Biakinn ah a kal peng” caah ngakchia Jesuh kha a rak hmuh khawh, cuticun laksawng pek a rak si. Simeon he Anna he Jehovah caah a sunglawi tukmi an si.—Luka 2:36-38.

8-9. Unaunu pakhat nih nuhmei a si tikah Jehovah bupi ah zeidah a tuah khawh?

⁸ Tuchan ah zumhfek tein a ummi kum upa hna i an nunning cu mino hna caah zohchunh awk ṭha taktak a si. Unaunu Lois Didur kong kha ruathmanh. Kum 21 a si tikah Canada ah special pioneer a hung si. John he an i um hnuah kum tampi chung khualtlawng rian an ṭuan. Mah hnuah kum 20 leng Canada Bethel ah rian an ṭuan. Lois kum 58 a si tikah a vapa John he Ukraine ah Pathian rian ṭuan dingin sawm an rak si. Zeitindah an leh lai? Ramdang ah rian ṭuan dingin kan tar tuk cang tiah an ti lai maw? Mah rian kha an cohlan i John cu Branch Kawmiṭi pakhat in rian pek a rak si. Mah hnu kum sarih, John a thih hnuah Lois nih pek a simi rian kha ṭuan peng dingin bia a khiah. Atu ah Lois cu kum 81 a si cang nain Ukraine Bethel chungkhar he Jehovah rian kha zumhfek tein a ṭuan peng rih. Bethel chungkhar pawl nih amah kha an dawt tuk.

⁹ Lois bantuk a simi nuhmei pawl cu an vale an nun lio bantukin mi nih an hngal ti men hna lai lo, asinain annih cu a sunglawi tukmi an si peng. Jehovah nih kum tampi chung an vale a bawmmi unaunu pawl le zumhfek tein a rian a ṭuanmi hna kha a sunsak tuk hna. (1 Tim. 5:3) Annih nih mino pawl kha thazaang an pek khawh hna.

10. Tony nih zei bantuk a ṭhami zohchunh awk dah a chiah?

¹⁰ Tar pawl zohkhenhnak inn ah a ummi zumhfekmi kum upa tampi zong a sunglawi tukmi an si. Tahchunhnak ah, unaupa Tony cu atu ah mah inn ah a ummi a si. Anih cu kum 20 a si lio 1942, August ah U.S.A., Pennsylvania ah tipil a rak ing. Tipil a in hnu tlawmpal ah ralkap tlak dingin an rak auh. Ralkap tlak a  al caah kumhnih le cheu thongthlak a rak si. A nupi Hilda he an fale pahnih kha biatak chungah an um nakhnga an rak bawmh hna. Kum tampi chung Tony cu Khrihfabu pathum ah hruaitu (atu ah Khrihfa upa phu i khuakhangtu tiah hngalhmi) le peng civui zohkhenhtu in rian a rak ṭuan. Cun thonginn ah a va leng i pumhnak a tuahpiak hna i Baibal a cawnpiak hna. Tony cu kum 98 a si cang ko nain Jehovah rian ṭuan kha a duh peng. Jehovah caah a si khawh chungin rian a ṭuan i khrihfabu he naih tein rian a ṭuan peng.

11. Tar zohkhenhnak inn ah a ummi unau pawl kan sunsak hna kha zeitindah kan langhter khawh?

¹¹ Tar zohkhenhnak inn ah a ummi kum upa pawl cungah zeitindah upatnak kan langhter khawh? A si khawh tik paohah Khrihfa upa pawl nih kum upa unau pawl kha i pumh awk, phungchimmi ngaih awk le phungchimnak ah i tel awkah an bawmh khawh hna. Kum upa unau pawl kha kan len hnanak thawngin le video call hmangin kan chawnh hnanak thawngin an cungah pumpak siaherhnak kan ngeih kha kan langhter khawh. An Khrihfabu in lamhla ah a ummi, kum upa pawl cungah siaherhnak langhter kha kan duh. Kum upa pawl kha kan philh hna awk a si lo. An lak i cheukhat nih an kong chim kha an i harh men lai asiloah an kong chim cu aa tlak lo tiah an ruah men lai. Asinain a caan la in biahalnak kan tuah hna i Jehovah bupi i an hmuhtonnak kong an chimmi kha ṭha tein kan ngaihpiak hna ahcun ṭhathnemhnak tampi kan hmu lai.

12. Kan Khrihfabu ah zei bantuk unau pawl dah kan hmuh khawh hna?

¹² Kan Khrihfabu ah zohchunh awk a ṭhami kum upa pawl an ummi kan hmuh caah kan i nuam men lai. Unaunu Harriette cu a Khrihfabu a umnak, U.S.A., New Jersey ah kum tampi chung Jehovah rian kha zumhfek tein a rak ṭuan. A hnuah a dang hmun ah a ummi a fanu sinah aa ṭhial. Mah ah a ummi unau hna nih unaunu Harriette kong hngalh awkah a caan an lak i mah unaunu cu a sunglawi tukmi a si kha an hun hngalh. 1925 hrawng i biatak a cawnnak kong a chimhmi hna nih unau pawl kha thazaang a ngeihter hna. Mah lioah phungchim a kal tikah tlaih a si tawn caah ha ṭawlnak aa put tawn. 1993 ah thong voihnih a tla bal i a voihnih ningin thonginn chungah zarkhat veve a um. A vapa cu Jehovah Tehte a si lo nain mah unaunu kha a rak bawmh, thong a tlak karah an fale pathum kha a rak zohkhenh hna. Unaunu Harriette bantukin a dang zumhfekmi unau pawl zong sunsak awkah an i tlak ti cu a fiang ko.

13. Jehovah bupi i a sunglawi tukmi kum upa hna sinin zeidah kan cawn khawh?

¹³ Kum upa unau pawl cu Jehovah le a bupi caah a biapi tukmi an si. Jehovah nih lam tampi hmangin a bupi le anmah theng thluachuah a pekmi hna kha an hmuh. Palhnak an rak tuahmi in a biapimi kong tampi kha an cawn. Cucaah kum upa pawl kha “fimnak hram” in hmu hna law an hmuhtonnak in cawng. (Ptb. 18:4) Anmah he i hngalh awkah a caan pe law an zumhnak nih thazaang aan ngeihter lai, cuticun an sinin tampi na cawn khawh lai. 

14. Deuteronomi 32:7 nih mino pawl kha zei tuah dingin dah tha a pek hna?

¹⁴ Kum upa pawl kha nangmah lei in chawn hmasa hna. (Deuteronomi 32:7 rel.) Ṭha tein khua an hmu ti lo, duhsah tein an kal i ding tein bia an chim men lai. Asinain hliphlau tein um an duh peng rih, annih cu Jehovah hmaiah “min ṭha” a hmumi an  si. (Pct. 7:1) Jehovah nih zeicah a sunsak hna ti kha philhhlah. An cungah upatnak langhter peng. Elisha bantuk si. Anih nih Elijah kha a thih tiang a rak umpi. Elisha nih hitin voithum tiang a rak ti: “Kaan umtak lai lo.”—2 Si. 2:2, 4, 6.

15. Kum upa pawl kha zei biahalnak dah kan hal khawh hna?

¹⁵ Dawtnak he na pehtlaih hnanak thawngin an cungah siaherhnak na ngeih kha langhter. (Ptb. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Mah bantuk biahalnak hi hal hna: “Na no lioah zeinihdah biatak na hmuh kha aan hngalhter?” “Na hmuhtonnak nih Jehovah he zeitindah aan naihter?” “Jehovah rian kha nuam tein ṭuan peng awkah zeinihdah aan bawmh?” (1 Tim. 6:6-8) Cun an chimmi kha ṭha tein ngai.

16. Kum upa pakhat le mino pakhat nih ṭhathnemhnak an hmuh nakhnga zeitindah an i chawnhbiak khawh?

¹⁶ Kum upa pakhat le mino pakhat bia an i ruah tikah an pahnih in ṭhathnemhnak an hmu veve. (Rom 1:12) Jehovah nih zumhfekmi a salle a zohkhenh hna ti kha na zumh chin lai i kum upa unau zong nih dawtmi ka si timi ruahnak a ngei lai. Cuticun Jehovah nih thluachuah a pek ning kong kha chimh aan duh lai.

17. Zumhfekmi kum upa unau pawl cu an i dawh chinchin tiah zeicah kan chim khawh?

¹⁷ Pumsalei dawhnak cu kum a hun upat tikah a tlau kho, asinain Jehovah cungah zumhfek tein a ummi hna cu a caah kumkhat hnu kumkhat an i dawh chin. (1 Thes. 1:2, 3) Mah cu zeicah a hmaan kan ti khawh? Kum tampi chung Pathian thiang thlarau nih a cawnpiak hna i a ṭhami sining pawl ngeih awkah a bawmh hna caah a si. Kum upa unau pawl kong kan hngalh deuh tikah kan upat hna i an sinin kan cawn, cun a sunglawi tukmi lungvar in kan hmuh chin hna.

18. A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah lai?

¹⁸ Mino pawl nih kum upa pawl an sunsak hna lawng si loin kum upa pawl zong nih mino pawl an sunsak hna tikah Khrihfabu cu a ṭhangcho chin. A hnu capar ah Khrhfabu ah kum upa pawl nih mino pawl an sunsak hna kha zeitindah an langhter khawh timi kong kan i ruah hna lai.