1-2. (a) Dɛ mbrɛ Mbɛbusɛm 16:31 kyerɛ no, ɔwɔ dɛ yebu hɛn nuanom anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim no dɛn? (b) Ebɛn nsɛmbisa na yebosusu ho wɔ adzesua yi mu?

NSERAHWƐBEA bi wɔ Arkansas, U.S.A. a nkorɔfo kɔ hɔ aprɔwbɔ. Bi a hɔn a wɔbɔkɔ hɔ no bohu dɛ biribi deda famu hɔ. Ɔyɛ dɛnkyɛmbo a wɔnnyɛɛ ho edwuma anaa wɔnnyɛɛ ho hwee. Dɛm ntsi, bi a nyimpa piinara a hɔn enyi bɔbɔ do no runnhu dɛ ɔyɛ akoradze, na obotum aba dɛ wɔbɛpa ho akɔ.

² Akwan bi do no, hɛn nuanom anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim no tse dɛ dɛm dɛnkyɛmbo no; wɔyɛ akoradze a wɔsom bo. Nyankopɔn n’Asɛm kã hɔn tsigon ho asɛm dɛ ɔyɛ abɔtsir. (Kenkan Mbɛbusɛm 16:31; 20:29) Naaso, obotum ayɛ mberɛw koraa dɛ yebobu hɛn enyi egu dɛm akoradze yi do. Sɛ mberantsɛ na nkataasia bu hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no dɛ wɔsom bo a, wobotum enya biribi a mfaso wɔ do koraa kyɛn ahonya ankasa. Yebenya nsɛmbisa ebiasa yi ho mbuae wɔ adzesua yi mu: Ebɛnadze ntsi na Jehovah bu anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim no dɛ wɔyɛ akoradze? Ebɛnadze ntsi na dɛm enuanom yi ho hia wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze no mu? Ebɛnadze na yebotum ayɛ ama yeenya hɔn suahu do mfaso kɛse?

3. Mbrɛ asɛm a ɔwɔ Ndwom 92:12-15 ma yehu no, ebɛnadze ntsi na anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim no som bo ma Jehovah?

³ Enuanom anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim no som bo ma Jehovah Nyankopɔn. Onyim hɔn nyimpaban, na obu su pa ahorow a wɔwɔ no so dɛ ɔsom bo. Sɛ enuanom a hɔn mfe akɔ enyim yi dze nyimdzee a woenya wɔ Jehovah no som mu mfe  pii no boa mberantsɛ na nkataasia a, Jehovah n’enyi gye papaapa. (Job 12:12; Mbɛ. 1:1-4) Afei so, Jehovah bu abotar a wɔda no edzi no dɛ ɔsom bo. (Mal. 3:16) Woehyia nsɛndzendzen pii wɔ hɔn asetsena mu, naaso wɔakɔ do enya gyedzi kɛse wɔ Jehovah mu. Daakye ho enyidado a wɔwɔ no ayɛ kɛse mpo akyɛn ber a wobohun nokwar no. Afei so, Jehovah dɔ hɔn osiandɛ wɔkɔ do bɔ ne dzin “wɔ nkɔdaaber mu” mpo.​—Kenkan Ndwom 92:12-15.

4. Ebɛnadze na ɔsɛ dɛ ɔhyɛ hɛn nuanom a hɔn mfe akɔ enyim no nkuran?

⁴ Sɛ wo mfe rokɔ enyim a, nya awerɛhyɛmu dɛ Jehovah kaa ndwuma pa a ayɛ wɔ mber bi a abɛsen kɔ no. (Heb. 6:10) Edze nsi ayɛ asɛnka edwuma no, na hɛn sor Egya no n’enyi sɔ dza ayɛ no. Egyina nsɔhwɛ ahorow ano. Bi mpo wɔ hɔ a, ɔmaa wo werɛ hoow papaapa. Nkyii so, edze Bible mu gyinapɛn a ɔtsen abɔ wo bra na akã ho asɛm akyerɛ afofor. Bio so, efi nokwardzi mu edzi asodzi a no ho hia a ɔhyehyɛ wo nsa wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze mu no ho dwuma, na atsetse afofor so. Ayɛ dza ibotum biara dɛ ebɛgye nsesa pii a Jehovah n’ahyehyɛdze no reyɛ no ato mu. Aboa hɔn a wɔyɛ ber nyina som edwuma no, na ahyɛ hɔn nkuran. Jehovah Nyankopɔn dɔ wo papaapa dɛ idzi no nokwar. Ɔbɔ anohoba dɛ ‘ɔnnkɛpa n’ahotseweefo’! (Ndw. 37:28) Jehovah ma wo awerɛhyɛmu yi dɛ: ‘Dze kodu gon no mfuwii mu mpo, mobɔbɔ wo akɔnkɔn.’ (Isa. 46:4) Ntsi, mma nnya adwen da dɛ osiandɛ wo mfe rokɔ enyim ntsi, woho nnhia wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze no mu bio. Woho hia papaapa!

5. Ebɛnadze na ɔwɔ dɛ hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no ma ɔtsena hɔn adwen mu?

⁵ Hɛn nuanom a hɔn mfe akɔ enyim no wɔ pii a wobotum ayɛ wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze no mu. Ɔwɔ mu, bi a hɔn ahoɔdzen do atsew dze, naaso suahu dze wɔfa no kwa, osiandɛ wɔdze mfe pii asom Jehovah. Jehovah botum akɔ do dze hɔn edzi dwuma wɔ akwan ahorow pii do. Nyimpa binom a wɔsoom Jehovah wɔ Bible mber mu nye hɛn aber yi do ma yehu dɛm.

6-7. Bible no kã binom a nna hɔn mfe akɔ enyim a Jehovah tuaa hɔn nokwardzi do kaw ho asɛm. Ma ho nhwɛdo.

⁶ Sɛ yɛhwɛ Bible no mu a, yebohu nyimpa pii a wɔkɔr do yeer hɔnho soom Jehovah ber mpo a nna hɔn mfe akɔ enyim no.  Dɛ nhwɛdo no, ber a Moses bɛyɛɛ Jehovah no nkɔnhyɛnyi nye n’ananmusinyi maa Israelman no, nna oedzi bɛyɛ mfe 80. Nkyii so, Jehovah kɔr do dze nkɔnhyɛnyi Daniel dzii dwuma dɛ ne kasamaafo aber mpo a obotum aba dɛ nna ɔwɔ ne mfe 90 mu no. Bio so, aber a Jehovah maa ɔsomafo John kyerɛɛw Nyikyerɛ nwoma no, obotum aba dɛ nna ɔno so wɔ ne mfe 90 mu.

⁷ Nyimpa anokwafo afofor pii so wɔ hɔ a nna wɔnngyee dzin, na obotum aba dɛ nna nkorɔfo mmfa hɔn adwen nnkɔ hɔn do. Naaso, Jehovah dze, ohun hɔn na otuaa hɔn nokwardzi no do kaw. Dɛ nhwɛdo no, nna Simeon yɛ ɔbarimba a “ɔtsen na ɔyɛ nyamesuronyi.” Naaso, Bible no nnkã noho nsɛm pii. Iyi nyina mu no, nna Jehovah nyim ne nyimpaban na ɔmaa onyaa ho kwan hun abofra Jesus. Nkyii so, onyaa ho kwan hyɛɛ nkɔm faa abofra no nye ne maame ho. (Luke 2:22, 25-35) Hom mma yɛnhwɛ ɔbaa nkɔnhyɛnyi kunafo Anna so. Nna oedzi mfe 84, naaso nna “ɔmmpa asɔrdan mu da.” Sɛ yɛbɛkã a, nna “ɔkɔ asafo nhyiamu” dabaa, ntsi Jehovah hyiraa no, na da a wɔdze abofra Jesus baa hɔ no, no so hun no. Nna Simeon na Anna nyina som bo ma Jehovah.​—Luke 2:36-38.

8-9. Ebɛn mbɔdzen na nkyerɛbaa ekunafo no robɔ wɔ Jehovah no som mu?

⁸ Hɛn aber yi do so, enuanom anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim pii yɛ nhwɛdo pa ma mberantsɛ na nkataasia. Hom mma yensusu Akyerɛbaa Lois Didur n’asɛm no ho nhwɛ. Aber a ɔhyɛɛ ase dɛ ɔrosom dɛ ɔkwampaaefo tsitsir wɔ Canada no, nna oedzi mfe 21 pɛ. Ɔno ekyir no, ɔnye no kun John dze mfe pii yɛɛ ahwɛfo akwantufo edwuma no. Ekyir yi, wɔsoom wɔ Canada Bethel bɔbor mfe 20. Ber a Lois dzii mfe 58 no, wɔtoo nsa frɛɛ ɔno na John dɛ wɔnkɔsom wɔ Ukraine. Nna wɔbɛyɛ dɛn? Aso nna wɔbɛkã dɛ hɔn mfe akɔ enyim dodoodow ma ntsi wonnkotum akɔsom wɔ ɔman fofor do? Wɔkɔree, na wɔpaaw John dɛ ɔnsom dɛ Nkorbata Egyinatukuw no munyi wɔ hɔ. Mfe esuon ekyir no, John wui. Naaso, Lois kɔr do somee wɔ hɔ. Seseiara Lois edzi mfe 81. Ɔda ho ara dze nokwardzi rosom Jehovah dɛ Ukraine Bethel ebusua no munyi, na wɔdɔ no papaapa.

⁹ Ekunafo binom a wɔtse dɛ Lois no, bi a hɛn adwen ronnkɔ hɔn do kɛse tse dɛ nkan no a nna hɔn kunnom tse ase no. Naaso, wɔda ho ara som bo. Jehovah bu nkyerɛbaa yi a wɔdze mfe pii boaa hɔn kunnom ma wɔsomee na wɔda ho ara dze nokwardzi rosom no dɛ wɔsom bo papaapa. (1 Tim. 5:3) Bio so, hɔn nhwɛdo pa no hyɛ mberantsɛ na nkataasia nkuran papaapa.

10. Ebɛn nhwɛdo pa na Tony ayɛ?

¹⁰ Enuanom anokwafo pii a hɔn mfe akɔ enyim tsetse mbea a wɔhwɛ nkɔkora na mberwa anaa wɔaka fie. Dɛm enuanom yi so som bo ma Jehovah. Dɛ nhwɛdo no, onua bi a wɔfrɛ no Tony wɔ bea a ɔtse dɛm. Wonumaa no wɔ Pennsylvania, U.S.A., wɔ August 1942. Dɛm aber no, nna oedzi mfe 20. N’enuma  ekyir no, annkyɛr koraa na wɔhyɛɛ no dɛ ɔnkɔ sogya. Naaso, ɔammpen do dɛ ɔbɔkɔ. Dɛm ntsi, wɔdze no kɔtoo efiadze mfe ebien na fã. Tony nye ne yer Hilda tsetsee mba beenu wɔ nokwar no mu. Tony dze mfe pii somee wɔ asafo ebiasa bi mu dɛ ɔhwɛfo guamutsenanyi (ɔno na ndɛ wɔfrɛ no mpanyimfo ntamu nkitahodzifo) nye ɔmansin ehyiadzi do hwɛfo. Nna ɔkɔ efiadze bi mu kɛyɛ asafo nhyiamu nye Bible adzesua wɔ hɔ. Seseiara Tony edzi mfe 98, naaso ɔnnyɛɛ n’adwen dɛ obegyaa Jehovah som. Ɔyɛ dza obotum biara som Jehovah, na ɔdze noho hyɛ n’asafo mu dwumadzi ahorow mu!

11. Ebɛnadze na yebotum ayɛ dze akyerɛ dɛ, hɛn nuanom a wɔtsetse mbea a wɔhwɛ nkɔkora na mberwa anaa wɔaka fie no, wɔsom bo ma hɛn?

¹¹ Enuanom a hɔn mfe akɔ enyim a wɔtsetse mbea a wɔhwɛ nkɔkora na mberwa anaa wɔaka fie no, yebesi dɛn edzi hɔn nyi? Sɛ ɔbɛyɛ yie a, asafo mu mpanyimfo botum aboa hɔn ma wɔdze hɔnho ahyɛ asafo nhyiamu na asɛnka edwuma no mu. Yebotum akyerɛ dɛ yɛdwen hɔnho na yaakɛsera hɔn anaa yaafrɛ hɔn wɔ video kɔɔl do. Hɛn nuanom a wɔtse dɛm no, bi a wɔmmbɛn asafo a wɔwɔ mu no, dɛm ntsi yɛpɛ dɛ yɛda no edzi dɛ yɛdwen hɔnho papaapa. Ɔsɛ dɛ yɛma hɛn enyi da hɔ amma yeemmmbu hɛn enyi enngu hɛn nuanom a hɔn mfe akɔ enyim no do. Hɔn mu binom wɔ hɔ a, bi a ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wɔbɛkã hɔn asetsena mu nsɛm akyerɛ afofor. Naaso, sɛ yɛgye ber nye hɔn bɔ nkɔmbɔ, bisa hɔn nsɛm na yetsie hɔn ber a wɔkã enyigye a woenya wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze no mu no ho asɛm a, ɔbɛhyɛ hɛn nkuran papaapa.

12. Ebɛn enuanom na yebohu hɔn wɔ hɛn asafo mu?

¹² Yɛrekã yi ara, bi mpo a enuanom anokwafo a hɔn mfe akɔ enyim a wɔyɛ nhwɛdo pa no bi wɔ hɛn asafo mu. Harriette yɛ hɛn akyerɛbaa bi a ɔdze nokwardzi soom Jehovah mfe pii. Nna ɔwɔ asafo bi mu wɔ New Jersey, U.S.A. Naaso, ekyir yi otui kɛtsenaa ne babaa nkyɛn. Asafo fofor a ɔkɔr mu no, enuanom a wɔwɔ mu no gyee ber nye no bɔe mbrɛ ɔbɛyɛ a wobohu no yie. Wohun dɛ ɔsom bo ankasa. Ɔkãa mbrɛ nna wosi yɛ asɛnka edwuma aber a obohun nokwar no wɔ 1920 mfe no mu ho asɛm dze hyɛɛ hɔn nkuran. Dɛm aber no, nna ɔrokɔ asɛnka a, ɔdze braahye a wɔdze twutwuw sẽ hyɛ ne baag mu osiandɛ bi a nna wɔakyer no akɔto mu. Nokwasɛm nye dɛ, afe 1933 mu no, wɔkyeer no too mu mpɛn ebien. Otwaa dapɛn wɔ no mu biara mu. Aber a ɔda efiadze no, no kun a ɔnnyɛ Ɔdasefo boaa no. Ɔhwɛɛ hɔn mba nkakraba baasa no. Nokwasɛm nye dɛ, ɔwɔ dɛ yebu enuanom a hɔn mfe akɔ enyim a wɔtse dɛ Harriette no dɛ wɔsom bo!

13. Ebɛnadze na yeesũa afa dwuma a hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no dzi wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze no mu no ho?

¹³ Hɛn nuanom a hɔn mfe akɔ enyim no, hɔnho hia papaapa wɔ Jehovah n’ahyehyɛdze no mu. Woehu akwan ahorow a Jehovah afa do ehyira n’ahyehyɛdze no nye mbrɛ oesi ehyira hɔn. Woesũa biribi efi mfom ahorow a wodzii no mu. Bu hɔn dɛ “nyansa no nsunyiwa” na sũa biribi fi suahu a wɔwɔ no mu. (Mbɛ. 18:4) Sɛ egye ber nye hɔn bɔ na ihu hɔn yie a, ɔbɛhyɛ wo gyedzi dzen na ibosũa ndzɛmba pii efi hɔn hɔ!

14. Ebɛnadze na Deuteronomy 32:7 no hyɛ mberantsɛ na nkataasia nkuran dɛ wɔnyɛ?

¹⁴ Kɔ enuanom a hɔn mfe akɔ enyim no nkyɛn na enye hɔn mbɔ nkɔmbɔ. (Kenkan Deuteronomy 32:7.) Nokwasɛm nye dɛ bi a hɔn enyi do ayɛ hɔn kusuww, wɔnantsew nyaa, na wɔkasa bɔkɔɔ naaso wɔyɛ dza wobotum na wɔwɔ dzin pa wɔ Jehovah n’enyim.  (Ɔsɛnk. 7:1) Ma siantsir a Jehovah bu hɔn dɛ wɔsom bo no ntsena w’adwen mu. Kɔ do ara fa enyidzi ma hɔn. Yɛ w’adze tse dɛ Elisha. Da a otwa tun a nna wɔbɛfa Elijah akɔ no, Elisha sii nketse dɛ ɔnnkɛtsew noho efi noho da. Mpɛn ebiasa na Elisha kãa dɛ: “Mirinngya wo hɔ.”​—2 Ahe. 2:2, 4, 6.

15. Ebɛn nsɛm na yebotum ebisa hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no?

¹⁵ Fi w’akoma mu kyerɛ enuanom a hɔn mfe akɔ enyim no dɛ edwen hɔnho, bisa hɔn nsɛm, na enye hɔn mbɔ nkɔmbɔ. (Mbɛ. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Bisa hɔn nsɛm bi tse dɛ: “Aber a nna eyɛ aberantsɛ anaa akataasia no, ebɛnadze na ɔmaa egyee dzii dɛ ehu nokwar no?” “Ebɛn kwan do na nsɛm a osisii wɔ w’asetsena mu no aboa wo ma atwe abɛn Jehovah?” “Ebɛnadze na aboa wo ma akɔ do enya enyigye wɔ Jehovah no som mu?” (1 Tim. 6:6-8) Afei, yɛ dzinn tsie hɔn aber a wɔkã hɔn asetsena mu nsɛm no.

16. Sɛ aberantsɛ anaa akataasia bi nye onua a ne mfe akɔ enyim bɔ nkɔmbɔ a, ebɛn kwan do na hɔn nyina benya do mfaso?

¹⁶ Sɛ aberantsɛ anaa akataasia bi nye onua bi a ne mfe akɔ enyim bɔ nkɔmbɔ a, hɔn nyina nya do mfaso. (Rom. 1:12) Sɛ eyɛ aberantsɛ anaa akataasia na eyɛ dɛm a, ibohu ampaara dɛ Jehovah hwɛ n’asomfo anokwafo, na onua no a ne mfe akɔ enyim no so bɛtse nka dɛ idzi no nyi. N’enyi bɛgye ho dɛ ɔbɛkã mbrɛ Jehovah esi ehyira no ho asɛm akyerɛ wo.

17. Ebɛnadze ntsi na yebotum akã dɛ aber a enuanom anokwafo rinyin no nna hɔnho reyɛ fɛw kɛse?

¹⁷ Mpɛn pii no aber a yerinyin no nna hɛn ahoɔfɛw resã. Naaso hɔn a wodzi Jehovah nokwar no dze, aber a worinyin no mbom na hɔnho reyɛ fɛw kɛse wɔ Jehovah n’enyi do. (1 Thess. 1:2, 3) Ebɛnadze ntsi na iyi yɛ nokwar? Osiandɛ, wɔ mfe pii a wɔdze asom Jehovah no mu no, wɔama Nyankopɔn no sunsum no akyerɛ hɔn kwan na aboa hɔn ma woenya su pa ahorow pii. Mpɛn dodow a yehu hɛn nuanom a hɔn mfe akɔ enyim no yie, yedzi hɔn nyi na yesũa pii fi hɔn hɔ no, dodow no ara na yebobu hɔn dɛ wɔyɛ akoradze a wɔsom bo!

18. Ebɛnadze na yebosusu ho wɔ adzesua a odzi hɔ no mu?

¹⁸ Sɛ enuanom mberantsɛ na nkataasia bu hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no dɛ wɔsom bo a, ɔboa ma asafo no yɛ dzen. Dɛmara na sɛ hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no so bu mberantsɛ na nkataasia no dɛ wɔsom bo a, no so boa ma asafo no yɛ dzen. Adzesua a odzi hɔ mu no, yɛbɔhwɛ mbrɛ hɔn a hɔn mfe akɔ enyim no so bɛkyerɛ dɛ wobu mberantsɛ na nkataasia a wɔwɔ asafo no mu no dɛ wɔsom bo.