1-2. (a) Mungya Nkindi 16:31, le tufwaninwe kumona banunu ba kikōkeji namani? (b) Le i bipangujo’ka byotusa kulondolola mu kino kishinte?

BANTU bakapempulanga ku kiwanza kya mityi kya mu Arkansas, mu États-Unis, babwanya kutana mabwe a dyama alēle panshi. Ino i mabwe a kipangila ampikwa kukundula. O mwanda bantu bavule bamona ano mabwe a dyama, babwanya padi kukomenwa kuyuka mvubu yao ne kupita ano mabwe a bulēme pobenda.

² Mu muswelo umo onka, banunu ba kikōkeji badi pamo bwa ano mabwe a dyama; i balēme bininge. Kinenwa kya Leza kidingakanya mvwi ya bano banunu na kilukwa. (Tanga Nkindi 16:31; 20:29) Inoko tubwanya kukomenwa kumona bino byabulēme. Bankasampe bamwene amba banunu badi na bulēme, babwanya kumwena’mo bintu bya mvubu kutabuka bupeta bwa ku ngitu. Mu kino kishinte tusa kulondolola bipangujo bisatu: I kika kinenenwa’mba banunu ba kikōkeji i balēme ku meso a Yehova? Le Yehova i mwibape kifuko’ka mu bulongolodi bwandi? Le i bika byotubwanya kulonga pa kumwena ne pa mfulo ku kimfwa kyabo?

3. Kukwatañana na Ñimbo ya Mitōto 92:12-15, mwanda waka banunu ba kikōkeji i balēme ku meso a Yehova?

³ Banunu ba kikōkeji i balēme ku meso a Yehova Leza. Uyukile mwine mobekadile, kadi uyukile ngikadila yabo miyampe ne kwiimona na mvubu. Usangalanga shi banunu bapa bankasampe tunangu tobemwenine mu bula bwa myaka mivule mu mwingilo wabo wa kikōkeji. (Yoba 12:12; Nki. 1:1-4) Kadi Yehova usangedile kūminina kwabo. (Mal. 3:16) Badi na bikoleja mu būmi; ino lwitabijo lwabo mudi Yehova i lukomo. Lukulupilo lwabo lwa mu mafuku a kumeso lukomenanga’ko kutabuka kitatyi kyobefundile bubine dibajinji. Kadi Yehova  wibasenswe mwanda bendelelanga kusapula dyandi dijina “nansha ke pa bununu.”​—Tanga Ñimbo ya Mitōto 92:12-15.

4. Le i binenwa’ka bibwanya kukankamika batutu ne bakaka banunu?

⁴ Shi kodi mununu, kulupila’mba Yehova uvulukile mwingilo owaingile mafuku kunyuma. (Bah. 6:10) Abe ukwatakenye mwingilo wa busapudi na bupyasakane, kadi kino kisangajanga Tata wetu wa mūlu. Wi mūminine matompo, enka ne oa atyumuna mutyima, ulondanga mu būmi misoñanya myoloke ya mu Bible, wingilanga mingilo mikatampe mu bulongolodi ne kufundija bakwenu. Wi mulonge bukomo bwa kwendela pamo na bulongolodi bwa Yehova. Ukwatakenye ne kukankamika bakwenu badi mu mwingilo wa kitatyi kyonso. Yehova Leza ukusenswe bininge pa kikōkeji kyobe. I mulaye amba “kakelapo bantu bandi ba lulamato.” (Ñim. 37:28) Kadi ukukulupija’mba: “Nkemusela’nka kwimusela kufika ne byomwikala na mvwi.” (Isa. 46:4) Nanshi kokafula ku kunena’mba byokodi mununu, kukidipo na mvubu mu bulongolodi bwa Yehova. Udi na mvubu mikatampe!

5. Le i kintu’ka kifwaninwe kuvuluka banunu?

⁵ Banunu babwanya kulonga bivule. Nansha byokebakidipo padi na bukomo na bobadi nabo dibajinji, ino i bemwene bintu bivule mu bula bwa myaka. Yehova ubwanya kwibengidija mu miswelo mivule, monka musa kulombwela’kyo bimfwa bya pa kala ne bya dyalelo bilonda’ko.

6-7. Leta bimfwa bya mu Bible bya banunu bāeselwe madyese pa mwanda wa mwingilo wabo wa kikōkeji.

⁶ Tubwanya kutana mu Bible bimfwa bya bantu ba kikōkeji, bāingidile Yehova na bukankamane mu bununu bwabo. Kimfwa, Mosesa wādi na kintu kya myaka 80 paāshilwile kwingila bu mupolofeto wa Yehova ne bu mukendi ku muzo wa Isalela. Yehova wādi ukingidija Danyele bu wa kumunenena kitatyi kyādi padi uno mupolofeto na myaka 90 ne kupita. Kadi mutumibwa Yoano wādi padi na myaka 90 ne musubu pobāmupele bukomo bwa kulemba mukanda wa Kusokwelwa.

⁷ Bantu bakwabo bavule ba kikōkeji kebādipo batumbe nansha kuyukana biyampe, kadi  kebādipo padi babwanya kumonwa. Ino Yehova wēbamwene, wēbapala mpalo pa mwanda wa kikōkeji kyabo. Kimfwa, Shimioni muntu “moloke, mwipāne kudi Leza” kebesambilepo yandi myanda mivule mu Bible, ino Yehova wādi umuyukile, wāmupa ne dyese dya kumona Yesu mwana wa lukeke ne dya kunena bupolofeto butala uno mwana ne inandi. (Luka 2:22, 25-35) Langulukila ne pa kimfwa kya Ana, mupolofeto mukaji wa kishala. Wādi na myaka 84, ino kādipo “ubulwanga nansha dimo ku tempelo.” Bāmwesele bininge pa “kutanwa nyeke ku kupwila,” nandi wāmona Yesu mwana wa lukeke. Ba Shimioni ne Ana bādi balēme ku meso a Yehova.​—Luka 2:36-38.

8-9. Le kaka umo walongele bika mu bulongolodi paashele bu wa kishala?

⁸ Dyalelo nadyo, banunu bavule ba kikōkeji i bimfwa biyampe ku bankasampe. Tulangulukilei bidi pa kimfwa kya kaka Lois Didur. Wadi na myaka 21 paashilwile kwingila bu pania wa pa bula mu Kanada. Kupwa, aye ne John wandi mulume balonga myaka mivule mu mwingilo wa kipindi. Mwenda mafuku bakengila ku Betele ya mu Kanada mu bula bwa myaka 20 ne kupita. Lois pa kubwanya myaka 58, bebanena aye ne John shi baketabija kukengidila ku Ukraine. Le badi ba kulonga’po namani? Le badi ba kulanga’mba ke bakulu bininge pa kukengila mu ntanda ya bweni? Baitabije kukengidila’ko, kupwa banena John kukengila mu Komite wa Musambo. Myaka isamba-ibidi pa kupwa kwa John kufwa, Lois wakwata butyibi bwa kushala’ko. Pano pakadi na myaka 81, Lois ukyendelela kwingila na bukankamane ku Betele ya Ukraine kadi bamusenswe.

⁹ Pamo bwa Lois, bakaka ba kishala babwanya padi kuleka kumonwa na mobadi bebamwena padi pakidi babo balume bōmi; inoko, kwikala wa kishala kekutyepejangapo mvubu yabo. Yehova umwene na mvubu bakaji badi bakwatakenye babo balume mu bula bwa myaka, kadi bendelela kumwingidila na kikōkeji pano. (1 Tm. 5:3) Ne kadi bakankamikanga bankasampe.

10. Le Tony i mulete kimfwa’ka kiyampe?

¹⁰ Banunu bavule ba kikōkeji badi mu mobo a bilelelo nabo i balēme. Kimfwa, tutu umo witwa bu Tony pano ushikete mu njibo ya kilelelo. Wabatyijibwe mu Pennsylvania, mu États-Unis mu Kweji 8, 1942 na myaka 20. Ne kwija mpika, bamukuta myaka ibidi ne kipindi pa mwanda wa kupela kutwela bu sola. Aye ne wandi mukaji Hilda, batamije babo bana babidi mu bubine. Mwenda myaka, Tony waingila mu bipwilo bisatu bu mutadi mwimaniji (uyukene dyalelo bu mukwatakani wa kitango kya bakulumpe) ne bu mutadi wa kipindi. Wadi wimanina kupwila ne kwendeja bifundwa bya Bible mu kifungo. Pano pakadi na myaka 98, Tony kalekele’byopo kwingidila Yehova. Ukilonga nyeke bukomo bwa kwingidila  Yehova ne kwingidila pamo na kipwilo kyabo!

11. Le tukalombola namani amba tumwene na bulēme banunu bashikete ku mobo a bilelelo?

¹¹ Le tukalombola namani amba tulēmekele banunu badi ku mobo a bilelelo? Shi bibwanika, bakulumpe babwanya kwibakwasha batanwe ku kupwila kadi basapule. Netu tubwanya kulombola’mba twibatele mutyima na kwibapempula nansha kwibeta ku telefone twisambe nabo twimwene. Tufwaninwe kuta mutyima bininge banunu bashikete mu mobo a bilelelo adi kulampe na kipwilo. Shi ketutele’kopo mutyima, tubwanya kwilwa bano banunu. Bamo mu bukata mwabo babwanya kukomenwa kwitusapwila yabo myanda. Ino tukakankamikwa bininge shi twitūdila’ko kitatyi kya kwibepangula ne kwibateja kitatyi kyobasekununa nsangaji yobemwenine mu bulongolodi bwa Yehova.

12. Le i batutu ne bakaka ba muswelo’ka botubwanya kutana mu kyetu kipwilo?

¹² Tubwanya padi kutulumuka pa kuyuka’mba mu kyetu kipwilo namo mudi banunu ba kikōkeji. Kaka Harriette waingidile Yehova na kikōkeji mu myaka mivule mu kyabo kipwilo kya mu New Jersey, mu États-Unis. Kupwa waviluka, wakashikata na wandi mwana mwana-mukaji. Banabetu ba mu kipwilo kipya betūdila’ko kitatyi kya kumuyuka, bamona’mba i kaka mulēme bininge. Webakankamika na kwibasekunwina myanda ya mwaadi usapwila paashilwile kwifunda bubine mu myaka ya 1920. Mu mine myaka’ya, wadi wenda mu busapudi ne na wandi muswaki, mwanda wadi ukokeja kukwatwa ne kukutwa. Misunsa ibidi mu mwaka wa 1933, wapityije yenga mutuntulu mu kifungo. Mu kino kitatyi, wandi mulume mwine kadipo Kamoni wa Yehova wamukwatakanya, walela babo bana basatu. Na bubine, banunu ba kikōkeji pamo bwa Harriette bafwaninwe kumonwa na bulēme!

13. Le i bika byotwefunda pa mwingilo wingila banunu mu bulongolodi bwa Yehova?

¹³ Batutu ne bakaka banunu bengilanga mwingilo wa kamweno mu bulongolodi bwa Yehova. I bemwene muswelo wesela Yehova bulongolodi bwandi enka ne waebesele abo bene. Baboile ñeni mivule ku bilubo byobalongele. Wibamone bu “nsulo ya tunangu,” kadi boila ñeni ku kimfwa kyabo. (Nki. 18:4) Shi witūdile’ko kitatyi kya kwibayuka, lwitabijo lobe lubwanya kukoma kadi ukefunda bintu bivule kobadi!

14. Le kisonekwa kya Kupituluka mu Bijila 32:7, kikankamika bankasampe balonge bika?

¹⁴ Kwata’ko mpangiko ya kwisamba na banunu. (Tanga Kupituluka mu Bijila 32:7.) Shako, padi meso abo keadi na kafi, benda bityebitye, ne kubulwa kunena biyampe, ino mu mutyima i bankasampe kadi i belongele “dijina diyampe” ku meso a Yehova. (Mus. 7:1) Vuluka’mba Yehova wibamwene na mvubu. Wibamone nyeke na bulēme. Ikala pamo bwa Edisha. Wāpelele kushiya Ediya mu difuku dya mfulo dyobādi pamo. Edisha wānenene misunsa isatu amba: “Nkisapo kukushiya.”​—2 Ba. 2:2, 4, 6.

15. Le i bipangujo’ka byotubwanya kwipangula banunu?

¹⁵ Lombola’mba utele banunu mutyima bya binebine, na kwisamba nabo na kanye. (Nki. 1:5; 20:5; 1 Tm. 5:1, 2) Wibepangule bipangujo pamo bwa bino: “Powadi nkasampe, le i bika byakukulupije amba ubasokola bubine?” “Le i bintu’ka byowemwenine byakulengeje ufwene kudi Yehova?” “Le i bika byakukweshe wikale nyeke na nsangaji mu mwingilo wa Yehova?” (1 Tm. 6:6-8) Kupwa muteje kitatyi kyakusekunwina.

16. Le kwisamba kukakankamika mununu ne nkasampe namani?

 ¹⁶ Shi banunu ne bankasampe besamba, abo bonso bakekankamika. (Loma 1:12) Bankasampe bakasangela bininge muswelo uvuija Yehova bisakibwa bya bengidi bandi ba kikōkeji, kadi mununu nandi ukamona’mba bamukwete na bulēme. Ukasangela kukusekunwina muswelo umwesele Yehova.

17. Le i kika kyotunenena’mba banunu ba kikōkeji bayampikilanga’ko myaka poyenda ipita?

¹⁷ Divule dine shi muntu wanunupa, ngitu ikalanga na mikafi, ino boba bakōkele Yehova bayampikilanga’ko myaka poyenda ipita. (1 Ts. 1:2, 3) Mwanda waka bikalanga uno muswelo? Mwanda mu bula bwa myaka, balekele mushipiditu wa Leza wibafundije ne kwibakwasha bekale na ngikadila miyampe. Shi tubayuka biyampe batutu ne bakaka banunu, kwibalēmeka, ne kuboila ñeni kobadi, tukebamona bu balēme bininge!

18. Le i bika byotukesambila’po mu kishinte kilonda’ko?

¹⁸ Shi bankasampe bamwene banunu na bulēme, banunu nabo bamwene bankasampe na bulēme, kipwilo kikekala kikomo bininge. Mu kishinte kilonda’ko tukamona’mo muswelo ubwanya banunu kulombola’mba bamwene bankasampe ba mu kipwilo na bulēme.