1-2. (a) Kwesekesa na Visimo 16:31, tunapande kumona bati bandolome na bandokazi ba tukulukazi? (b) Bihula muka bitukumbulula muno mu cilongesa?

NGA munu aya mu paki ije yakala ku mutambela wa ku America ubatumbula ngwabo Arkansas, nasa kukawana mamanya a daimani hasi. Oloni awa mamanya kuabyazima mwafwa kanda baciajelese. Ngeci, banu mubakaamono, kubesi kunanguka ngwabo apwa mamanya a seho, co bakaatubakana.

² Mu ngila imo lika, bandolome na bandokazi betu ba tukulukazi bapwa ba seho ngwe mamanya a daimani. Lijwi lya Njambi linesekesa bwele bwabo ku cilongo. (Tandeni Visimo 16:31; 20:29) Oloni nga kutunyanyama, tunasa kubombwanesa. Nga babaha bananguka ngwabo tukulukazi bapwa ba seho, co bawana bukwasi bwakama buje butubakana bufuko. Muno mu cilongesa, tukumbulula bihula bitatu binatako: Mwafwa bika Yehova wamona tukulukazi ba kulongwa kupwa ba seho? Mwafwa bika bandolome na bandokazi ba tukulukazi bapwa ba seho mu munga ya Yehova? Bika bitunapande kulinga mangana tulilongeseko bimo kuli bakebo?

3. Kwesekesa na mukanda wa Myaso 92:12-15, mwafwa bika tukulukazi ba kulongwa bapwa ba seho kuli Yehova?

³ Tukulukazi ba kulongwa bapwa ba seho kuli Yehova Njambi. Abazibuka mwamubwa, co lalo wazema bifwa byabo byabibwa. Akabwahelela mwakamono tukulukazi balekako babaha byuma byabibwa bibanalikuu ha myaka yaingi ibanamupangela. (Yombi 12:12; Visi 1:1-4) Co lalo, bali na kuzibisa Yehova kubwaha omwo bali na kukolesa. (Mala 3:16) Nameme banatwalelelaho kuliwana  na bukalu bwabwingi, oloni bali na kutwalelelaho kukanyamesa likulahelo lyabo. Ngeci, likulahelo lyabo linakanyama manene kutubakana ha simbu ibalilongesele busunga. Yehova wabazema mwafwa bali na kutwalelelaho kushangazala lizina lyendi “nameme mu bukulukazi.”—Tandeni Myaso 92:12-15, NWT.

4. Majwi muka asa kutakamesa bandolome na bandokazi ba tukulukazi?

⁴ Nga muli na kukulubala, anukeni ngweni Yehova acili na kwanuka bipangi bimwalingile kunima. (Heve 6:10) Munatwalelelaho kupanga cipangi ca kwambulula na ntwima, co muli na kuzibisa Tate yetu wa mwilu kubwaha. Munaliwana na byeseko bya kuliseza-seza, co byeseko bimo byamizibisile manene kubabala ku mbunge. Nameme ngoco, munatwalelelaho kukolesa. Co lalo, munatwalelelaho kwononoka binangulo bya mu Mbimbiliya, kupanga bipangi byakama mu munga na kulongesa bakweni bipangi. Muneseka mwoshe mumunasela kwendelela hamo na munga ya Yehova. Munakwasa na kushongangeya bandolome na bandokazi batwaleleleho na cipangi ca simbu yoshe. Yehova Njambi wamizema manene mwafwa mwapwa ba kulongwa. Nakulahesa ngwendi kakaseze “banu bendi baje bamukulahela.” (Myaso 37:28) Namikulahesa ngwendi: “Njikamilela, noho munakolo, na bwele ku mitwe yeni.” (Isaya 46:4) Ngeci, kesi musinganyeke ngwendi kumwapwile ba seho mu munga ya Yehova mwafwa munakulubala, embwe. Mwapwa mu ba seho manene!

5. Bika bibanapande kwanuka bandolome na bandokazi ba tukulukazi?

⁵ Kuli byuma byabingi bibasa kulinga bandolome na bandokazi ba tukulukazi. Nameme kubesi na nzili ibakele nayo kunima, oloni kuli byuma byabingi bibanalilongesa nebi bibanaliwana nabyo. Yehova asa kutwalelelaho kubapangesa ngwe muimwesela myanja itusimutwiya ya banu ba kusañulu na aba ba matangwa ano.

6-7. Endekeniko tukulukazi bamo babanendeka mu Mbimbiliya baje bawanene bibezikiso mwafwa ya kupangela Yehova mu kulongwa.

⁶ Mu Mbimbiliya muli myanja ya banu baje batwaleleleho kupangela Yehova mu kulongwa nameme bapwile tukulukazi. Cakumwenako, Mosesa wakele na myaka ya kweta ku 80 omwo Yehova wamwangwile kupwa kapolofweto na  kumwana cipangi ca kutwamenena Baisalele. Yehova watwaleleleho kupangesa kapolofweto Ndanyele nameme wakele na myaka ya kutubakana 90. Co lalo, hamo kapositolo Yowano wakele na myaka ya kutubakana 90 omwo Yehova wamuhwimininine asoneke mukanda wa Kujombolola.

⁷ Bangamba ba Njambi babangi kubapwile ba kutsimana, ngeci hamo banu babangi kubabazibukile. Oloni Yehova ikeye wabazibukile, co wababezikisile mwafwa ya kulongwa kwabo. Cakumwenako, Simyoni “wapwile muka-busunga,” co lalo wapwile “muka-kukomoka Njambi.” Oloni banamwendeka lika kamandondo mu Mbimbiliya. Nameme ngoco, Yehova wamuzibukile mwamubwa mukemwo wamutabesele amone Yesu te acili mbututu na kupolofweta hali Yesu na baina. (Luka 2:22, 25-35) Tusimutwiyeni hali kapolofweto wa munakazi Ana. Nameme wakele na myaka 84, ‘wakele na kuya mu Njubo ya Shukulu Kalunga’ simbu yoshe. Ana wabezikile ha kukala ku tembele simbu yoshe mwafwa nendi wamwene Yesu te acili mbututu. Simyoni na Ana bapwile ba seho kuli Yehova.—Luka 2:36-38.

8-9. Bika byalingile ndokazi umo omwo munalume wendi watokele?

⁸ Ano matangwa, tukulukazi babangi bali na kumwesa banike mwanja waubwa. Tusimutwiyeni hali ndokazi Lois Didur. Wakele na myaka 21 mwashangumukile kulinga bupainiya bwa kulitila mu Canada. Co lalo, ndokazi Lois na munalume wendi John balingile cipangi ca kuzenguluka ha myaka yaingi. Kutundaho, bapangelele ha Mbetele ya mu Canada ha myaka ya kutubakana 20. Omwo Lois wakele na myaka 58 ikeye na munalume wendi John babalanyele kukapangela ha munango wa Ukraine. Balingile bati? Kuma basinganyekele ngwabo banakulubala manene, co kubasa kukapangela ku lifuti lyeka ndi? Embwe. Batabele kukapangela haje ha munango, co John bamwangwile kupangela mu Komiti ya Munango. Munima ya myaka 7, John watokele, oloni Lois watwaleleleho kupangela haje ha munango. Ha simbu ino, ndokazi Lois ali na myaka 81, oloni acili na kutwalelelaho kupangela hamo na bandolome na bandokazi ba ha munango wa Ukraine, co boshe bamuzema manene.

⁹ Bifwile ba kufwa ngwe ndokazi Lois banasa kusholoka ngwe kubesi na kupanga manene ngwe mubakele na kulingila te bacili na baka-limbo lyabo, oloni anga bacili na ba seho. Yehova wazema manene bandokazi baje banapangela hamo na baka-limbo lyabo ha myaka yaingi, co bali na kutwalelelaho kumupangela mu kulongwa. (1 Tima 5:3) Co lalo bali na kushongangeya manene babaha.

10. Mwanja muka waubwa wanatumwesa ndolome Tony?

¹⁰ Bandolome na bandokazi ba tukulukazi baje bakala mu binjibo bya kunyungila tukulukazi nabo bapwa ba seho. Cakumwenako, ndolome Tony nendi ali mu njibo ya cifwa eci. Bamumbwitikilile mu Pennsylvania ku America mu August 1942 te ali na myaka 20. Hanima ya kumumbwitika, bamwakele mu kamenga ha  myaka ibali na bingonde 6 mwafwa wabyanene kukobela buswalale. Tony na mwebwendi Hilda bakele na bana babali, co babalongesele busunga. Ha myaka yaingi, ndolome Tony wapwile muka-kukwatasanesa cibunga ca bakulunu mu bikungulukilo bitatu. Co lalo, wapwile kanyungi wa ciwano ca citingitingi. Wakele lalo na kuya mu kamenga kukatwamenena biwano na bilongesa bya Mbimbiliya. Ha simbu ino, Tony ali na myaka 98, oloni acili na kutwalelelaho kupangela Yehova hamo lika na bandolome na bandokazi ba mu cikungulukilo cabo.

11. Twasa kumwesa bati ngwetu twamona tukulukazi baje bakala mu binjubo bya kunyungila tukulukazi kupwa ba seho?

¹¹ Twasa kumwesa bati ngwetu twamona tukulukazi baje bakala mu binjubo bya kunyungila tukulukazi kupwa ba seho? Bakulunu banapande kweseka mwoshe mubasela kubakwasa bakunguluke na kwambulula. Co tubaboshe twasa kumwesa ngwetu twabazema nga tubendela nambe kusimutwiya nabo kupangesa makina aje amwesa vidio. Tunapande kwaka manene mbunge tukulukazi baje babali na kunyungila mu binjibo bije bili kulako na cikungulukilo cabo. Keti tubayengule embwe. Tukulukazi bamo, kunasa kubakaluwila kulekako bakwabo byuma bibanaliwana nabyo, nameme hamo banasa kusinganyeka ngwabo kubapandele kulinga ngoco. Oloni nga tubehula na kubatolilila omwo batuleka bibanalikuu mu munga ya Yehova, co tulilongesako byabingi.

12. Mu cikungulukilo cetu munasa kukala bandolome na bandokazi ba cifwa muka?

¹² Hamo na mu cikungulukilo cetu muli tukulukazi baje banapangela Yehova mu kulongwa ha myaka yaingi. Cakumwenako, ndokazi Harriette wapangelele Yehova mu kulongwa ha myaka yaingi mu cikungulukilo cabo ku New Jersey mu America. Oloni mu kwita kwa simbu wajalukile na kukakala na munendi wa munakazi. Bandolome ba mu cikungulukilo cajalukilile bawaneneko simbu ya kusimutwiya nendi, co banangukile ngwabo kuli byuma byabingi bibasa kulilongesa kuli ikeye. Wabalekele byuma byaliwanene nabyo omwo wakele na kwambulula ha simbu yalilongesele busunga mukati ka mwaka wa 1920 na 1925. Co wabatakamesele manene. Wabalekele ngwendi wakele na kwambata cikumbo (toothbrush) omwo aya na kwambulula mwafwa wazibukile ngwendi banasa kumukuta simbu yoshe-yoshe. Cakumwenako, mu 1933 bamwakele mu kamenga lubali, co ha bisimbu byoshe ebi wakelemo calumingo cimo. Ha simbu ibamukutile, munalume wendi uje kapwile Mukaleho wasalele na bana babo batatu, co wabanyungile mwamubwa. Cili bene, tunapande kumona bandolome na bandokazi ba tukulukazi ba kufwa ngwe Harriette kupwa ba seho.

13. Tukulukazi bapwa bati ba seho mu munga ya Yehova?

¹³ Bandolome na bandokazi betu ba tukulukazi bapwa ba seho mu munga ya Yehova. Banalimwena mwanababezikisila Yehova nomwo mwanabezikisila munga yendi mu bingila bya kuliseza-seza. Co lalo, banalilongesako bimo ku byuma byabibi bibalingile. Ngeci, bamoneni ngweni bapwa ‘kabwelubwelu ka mana,’ co lilongeseniko bimo ku byuma bibanaliwana nabyo. (Visi 18:4) Nga muwana simbu ya kusikama nabo, likulahelo lyeni likanyama. Co lalo, mulilongesako bimo kuli bakebo.

14. Mukanda wa Kwituluka mu Mashiko 32:7 uli na kushongangeya babaha balinge bika?

¹⁴ Wane-waneniko simbu ya kusimutwiya na tukulukazi. (Tandeni Kwituluka mu Mashiko 32:7.) Hamo ha simbu ino, kubesi na kumona mwamubwa, kubasa kwenda mwamubwa na kwendeka mwamubwa. Nameme ngoco, bacishaka kulinga byabingi. Co lalo, bali na “lizina lyalibwa” kuli Yehova. (Kwambu 7:1) Anukeni  ngweni Yehova wabaka mbunge, co twaleleleniho kubasingimika. Tembwinineni Elisha uje wakakateyeye kuya na Elinja ha litangwa libalitepele. Elisha walekele Elinja lutatu ngwendi: “Kunjikuseze embwe.”—2 Vimye 2:2, 4, 6.

15. Bihula muka bitunasa kwihula bandolome na bandokazi ba tukulukazi?

¹⁵ Mweseni ngweni mwaka mbunge tukulukazi ha kubehula bihula. (Visi 1:5; 20:5; 1 Tima 5:1, 2) Behuleni bihula bya kufwa ngwe: “Mumwapwile babaha, bika byamikwasele mukulahele ngweni munawana busunga?” “Byuma bimunaliwana nabyo, binamikwasa bati mushwenye kuyehi na Yehova?” “Bika binamikwasa mutwaleleleho kupangela Yehova mu kubwahelela?” (1 Tima 6:6-8) Co tolililileni mwamubwa omwo bamilumbunwina.

16. Nga tukulukazi na babaha basimutwiya, bawana bukwasi muka?

¹⁶ Omwo tukulukazi na babaha basimutwiya, balitakamesa umo na mukwabo. (Loma 1:12) Bakwenje na bambanda, nga muwana simbu ya kusimutwiya na tukulukazi, co baliziba ngwabo mwabazema. Co lalo, bazituka kumileka mwanababezikisila Yehova. Bibamileka bimilingisa mulimwene ngweni Yehova akanyungu bangamba bendi ba kulongwa.

17. Bika twendekela ngwetu bandolome na bandokazi betu ba tukulukazi bali na kubwahelako lika mu kwita kwa myaka?

¹⁷ Bubwa bwa mubila bukahu omwo munu aya na kukulubala. Oloni baje bapwa ba kulongwa kuli Yehova, batwalelelaho kupwa bababwa manene. (1 Tesa 1:2, 3) Bika twendekela ngoco? Mwafwa mu kwita kwa myaka, banatabesa Yehova abalongese na kubakwasa bakale na bifwa byabibwa. Nga tutanekeya mwamubwa bandolome na bandokazi betu ba tukulukazi, kubasingimika na kulilongesako bimo kuli bakebo, co tubamona ngwetu bapwa ba seho manene.

18. Bika bitusimutwiya mu cilongesa cinatako?

¹⁸ Nga bandolome na bandokazi ba tukulukazi na bandolome na bandokazi babaha balisingimika umo na mukwabo, co cikungulukilo cikanyama. Mu cilongesa cinatako, tusimutwiya omwo tukulukazi basa kumwesela ngwabo bamona bakwenje na bambanda kupwa ba seho mu cikungulukilo.