1-2. (a) Dookɛ̄ Kam 16:31 kɔ doo, i ɛp pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo doodoo wa? (b) Pya amunu ebip na i agara bu ekobee ue ama a?

PYA nɛɛ a si ziī kɛ̄ si ee nu a le Arkansas li U.S.A. dap muɛ diamond a legara kɛnɛkɛ̄. Kerewo, pya lo diamond sii lu ekwaloo nua lo elu esu daānu. Nyɔɔwo, gbɛnɛ-edo nɛɛ a muɛ pya lo diamond naa wee suā kɔ nu ba gaa muɛe na dɛm a si gbɛnɛ du, e lo ama wee doo kɔ ba a aadee kiā tɛɛ̄ kpaɛ̄.

² Bu pio sīdee, pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba e’ana lu zɔ a kuī doodoo pya lo diamond. Muɛ̄ Ue Bari su sɔgɛrɛ a le bee pya ba le doo wo dooreloo pɛgɛrɛ mɛnɛ ka. (Buū Kam 16:31; 20:29) Kerewo, a dap waɛ e’ɛp pya zɔ ama tɛrɛ. Pya zege a suā kɛ̄ pya nama nɛɛ dɔbiī doo dap ɛrɛ nu a kuī ee zɔ bu namloo wa aāloo. Bu ekobee ue ama i agara taa ebip a kɔ: Ena anua Jɛhova ɛp pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo nua zɔ a kuī a? Amunu dɔ na pya nama nɛɛ ama ɛrɛ bu bɔŋanaloo Jɛhova a? Ena i dap doo lokwa i ɛrɛ kaāna biī aāloo wa edoba a?

3. Dookɛ̄ Le-yɔɔ 92:​12-15 kɔ doo, ena anua pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo kuī loo Jɛhova a?

³ Pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo kuī loo Jɛhova Bari. A ɛp taɛ nɛɛ ba lu li bu, e a suā sa tɔgɛ nia loo pya wa lele elap dogo. A nia ye sɔ̄ pya nama nɛɛ kɔ suānu ba e’ɛrɛ bu wa esiatam nɛ Jɛhova nɛ pya zege. (Job 12:12; Kam 1:​1-4) Jɛhova tɔgɛnage nia loo wa egerebu. (Mal 3:16) Ba emɔnanage taāŋa bu dum, kerewo wa yira bu  Jɛhova naa nyɔŋa. Bɛābu ba ɛrɛ kiiloo deesī kiisī lo e’agatɛ̄ ee tua sɔ̄ ba bee nɔ kaka ue. E Jɛhova were wa loo nyɔnɛbee ba kiisī lo ekɔ ye bee siā kere “bu wa nama dee.”​—⁠Buū Le-yɔɔ 92:​12-15.

4. Ena edap nɛ egbɔ̄nyiɛ pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa ba e’ana a?

⁴ Lo o e’ina aa ana, suā kɔ Jɛhova naa ibere lɔgɔ tam o ebee ye si nɛ sɔ̄ akii adumɛ. (Hib 6:10) Kɛ̄ o esua mɛm zuema ue doo nia i Tɛ a le li bunyɔɔ kaāna. O e’egerebu keekee taāŋa, kere pya lo a aga gbɛnɛ. O egbānatɔ̄ loo pya daakuu Baibol sa aabaloo pya dɔtam alu enɛ a bu bɔŋanaloo Jɛhova leere, gbaāloo kpɔ̄kpɔā pya dɔɔ̄na. O epiiga lo enyɔɔnɛ bɔŋanaloo Jɛhova kiā dookɛ̄ aa kiā doo. O eyere mɛm loo sa yerekpotɛ̄ pya a le bu esiatam mmɛɛ̄ sɔ̄. Jɛhova were a loo kaāna nyɔɔ o tɔɔ̄ agara. A yira yii kɔ “a naale lɛɛbaloo pya ye kaɛ”! (Yɔɔ 37:28) A agɛrɛ a nyiɛ kɔ: “Ina sɔ̄ sɔgɛrɛ bee na m taba i a.” (Ais 46:⁠4) Nyɔɔwo, o aa kɛɛrɛ kɔ nyɔnɛbee o e’ana a, oo dɔnae biī bu bɔŋanaloo Jɛhova. O lege aa dɔbiī!

5. Ena a lee kɔ pya nama nɛɛ a kɛɛrɛbu a?

⁵ Pya nama nɛɛ ɛrɛ gbɛnɛ-edo nu edoo bu bɔŋanaloo Jɛhova. Kereadoo ba naa ɛrɛna gbɛnɛ mɛm dookɛ̄ ba wee doo tua sɔ̄, a ɛrɛ gbɛnɛ-edo nu ba etɛ̄na bu bu dum. Jɛhova dap kiisī lo esu wa daānu bu keekee sīdee dookɛ̄ pya edoba akii adumɛ le lo bu ilii dee ama tɔgɛ doo.

6-7. Naa nɛ pio edoba a le bu Baibol a tɔgɛ kɛ̄ Jɛhova bee nɛ ekpɛanu pya nama nɛɛ a tɔɔ̄ agara doo.

⁶ I dap muɛ lele edoba a le bu Baibol akiiloo pya nɛɛ a bee bɔ ture nyiɛ loo sa le aa taāŋabah Jɛhova mmɛ bu wa dee ana. Bu edoba, Mozis ebee dap lu 80 zua sɔ̄ a bee bɔātɛ̄ esitam doodoo nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jɛhova le nɛɛ alu esagɛ kɔ a zaāsī edonyɔɔ Izrɛl. Kere Daniɛl ebee dap yeeloo 90 zua Jɛhova bee lege aa ye su siātam doodoo ye nɛɛ mɔmanudɛɛ̄. E nɛɛ lɛɛratam Jɔn ebee dap yeenage loo 90 zua sɔ̄ a bee ɛm kpa Mumuuna tɛ̄maloo leredeebah a aaloo kaɛ edɔɔ̄ Bari.

⁷ Gbɛnɛ-edo pya a bɔ ture nyiɛ loo naa  bee siābee sa pya nɛɛ bee wa dap ɛp tɛrɛ. Kerewo, Jɛhova bee wa yere nukuādɛɛ̄ loo sa wa nɛ ekpɛanu loo wa tɔɔ̄ agara. Bu edoba, kunɛ nwīgbagbara nu na Baibol kɔ akiiloo ziī “nɛɛ kaāna dogo” a kura Simeon a, kerewo Jɛhova bee suā dua nɛɛ alu sa ye nɛ dee kɔ a muɛ sɔ̄ Jizɔs bee lege gbagbara nwiī, e a bee kɔ nu esiraloo lo nwiī le ye ka. (Luk 2:​22, 25-35) Naa kɛɛrɛnage nu akiiloo ziī wa mɔmanudɛɛ̄ a kura Anna lo ye dam ebee u. E bee lu 84 zua, kerewo a naa wee “aa bu gbɛnɛ tɔ kaɛ.” Jehova bee ye nɛ leelee nyɔɔ kɛ̄ a wee bialoo le “bu gbɛnɛ tɔ kaɛ” doo, e a bee doo kɔ a muɛ Jizɔs sɔ̄ a bee lege gbagbara nwiī. Simeon le Anna bee kuī loo Jɛhova.​—⁠Luk 2:​36-38.

8-9. Amunu tam na pya wa ua dam aa si bu bɔŋanaloo a?

⁸ Bu ilii dee ama, gbɛnɛ-edo pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo lu kaāna le edoba nɛ pya zege. Naa kɛɛrɛ edoba ziī wuga nɛɛwa a kura Lois Didur. E bee lu aba 21 zua sɔ̄ a bee bɔātɛ̄ esiatam sɛmdee bu keebee sīdee li Canada. Sɔ̄ esaa, alɛ le ye dam John bee su gbɛnɛ-edo zua siātam zue ue aā ziī edo yii ziī. Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī ba bee si tam Tɔ-naatam a le Canada bu nu a eeloo 20 zua. Sɔ̄ Lois ebee lu 58 zua, a bee lu ekue ye dam le ɛɛ loo ziī esiatam li Ukraine. Ena ba edoo ani? Ekɔ ba ekɛɛrɛ kɔ ba e’anae lo ekii dɔɔ̄na edo uwe si tam ni? Ba bee su baɛ bah suā lo esiatam e a bee lu etubobaloo John kɔ a si tam doodoo ziī nɛɛ yɛɛ Kɔmitii A Kuūdɛɛ̄loo Tɔ-naatam lo kɛ̄. Sɔ̄ ɛrɛba zua etɛ̄na, John bee u. Kerewo, Lois bee biaɛfii lo ekiisī bu ye esiatam. Kere Lois elua 81 zua anyaawo, a lege aa si tam nɛ Jɛhova bu bɔ ture nyiɛ loo li Tɔ-naatam a le Ukraine, e dɛ̄dɛɛ̄ pya a le lo kɛ̄ were ye loo kaāna.

⁹ A dap sira kɔ tam pya wa ua dam doodoo Lois aa si naa aadee lu eyere nukuādɛɛ̄ loo dookɛ̄ a wee lu edoo sɔ̄ wa dam bee le dum; kerewo, ba lege aa si gbɛnɛ du. Pya wuga nɛɛwa a bee yerekpotɛ̄ wa dam bu booboo zua sa lege aa kiisī lo esitam bu bɔ ture nyiɛ loo, si du kɛ̄dɛɛ̄ Jɛhova. (1 Tim 5:⁠3) Gbaāloo wo, ba lu kaāna nu yere mɛm loo nɛ pya zege.

10. Tony bee sere amunu le edoba?

¹⁰ Gbɛnɛ-edo pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo lo aba aba le tɔ ale ba le kpaɛ̄ pya wa butɔ a naa gaa taāŋabah Bari kuīnage loo Jɛhova. Bu edoba, ziī wuga nɛɛdam a kura Tony le bu dua kɛ̄tɔɔ̄ ama. A bee liamaā bu Ɛrɛtaa Enɔɔ̄ bu zua 1942 li Pennsylvania, U.S.A, sɔ̄ elua 20 zua. Nwīgbagbara sɔ̄ aā sɔ̄ a liamaā sah, a bee lu ekɔ a yii bu nɔ̄, e sɔ̄ a naa bee yiga a bee lu eyere ye tɔ kpɔgɔrɔ loo  baɛ zua le siga. Ye wa Hilda le ɛɛ bee ɛrɛ baɛ miɔŋɔ lo ba bee le aa gbaa taāŋabah Bari. Sɔ̄ pio zua etɛ̄na, Tony bee si tam doodoo nɛɛ a bɛɛ pya kanɛɛ (lo elua enyaana anyaawo nua nɛɛ a baɛbee pya kanɛɛ) e a bee sinage tam doodoo nɛɛ a kuūdɛɛ̄loo sɛkiut asɛmbli. A wee si tɔ kpɔgɔrɔ uwe sere enɔānu bɔŋanaloo le enɔānu Baibol. Kereadoo Tony elua 98 zua, a naa ɔbɛ esitam nɛ Jɛhova. A gaa piiga lo eyɔ pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa a le ye bɔŋanaloo si tam nɛ Jɛhova dookɛ̄ ye ekpo toora doo.

11. Bu mɛ sīdee na i dap tɔgɛ kɔ pya nama nɛɛ lo aba aba le tɔ ale ba le kpaɛ̄ pya wa butɔ a naa gaa taāŋabah Bari kuī i loo a?

¹¹ Bu mɛ sīdee na i dap yere ka loo pya nama nɛɛ aba aba le tɔ ale ba le kpaɛ̄ pya wa butɔ a naa gaa taāŋabah Bari a? Pya kanɛɛ dap wa yerebah nɛ lokwa ba dap si enɔānu ale dādā pya nu alu ekɔ bie enɔānu le si uwe zue ue. I dap tɔgɛ kɔ i kɛɛrɛe nu a wa kiiloo tɛ̄maloo esi wa loo ale nyɔɔnɛ wa kɔnia ue tɛ̄ma bu vidio. A lee kɔ i kɛɛrɛ nu akiiloo pya nama nɛɛ a tɔɔ̄ ebini kɛ̄ aaloo wa bɔŋanaloo kaāna. Lo ii nwaɛ̄dɛɛ̄, i dap ɛp pya nama nɛɛ ama tɛrɛ. Sɔ̄ i nyɔɔnɛ pio pya nama nɛɛ ama kɔnia ue, a dap wa agaloo ale ba dap kɛɛrɛ kɔ a naa bɔloo kɔ ba a kɔe wa kɛ̄tɔɔ̄ i nɛ. Kerewo a elu kaāna nu eyere i mɛm loo, lo a le i su sɔ̄ wa bima ebip sa gbaɛ̄tɔ̄ sɔ̄ ba gaa kɔ pya nu enɛa wa ɛɛbu bu wa esiatam bu bɔŋanaloo Jɛhova.

12. Ena i dap gbī muɛ bu i bɔŋanaloo a?

¹² A dap i ɔbɛ lo esuā kɔ a ɛrɛ gbɛnɛ-edo lele edoba pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo a le i bɔŋanaloo esere. Bu booboo zua, ziī wuga nɛɛwa a kura Harriette bee si tam bu bɔ ture nyiɛ loo nɛ Jɛhova bie ye bɔŋanaloo a le New Jersey, U.S.A. Lɛɛ a aa lo kɛ̄ sa kii wee tɔɔ̄ kpaɛ̄ ye nwiīnɛɛwa. Pya wuga a le ye aā bɔŋanaloo bee su sɔ̄ nɔā nu a ye kiiloo sa muɛ kɔ alu nɛɛ a dap lu enɔ gbɛnɛ-edo nu a kuī aāloo. A bee wa yere mɛm loo tɛ̄maloo ekɔ pya nu a bee ye sira loo tua sɔ̄ a bee yii bu kaka dee bu zua 1925. Lo sɔ̄, a wee aara nu sīŋa daa kuma uwe zue ue nyɔnɛbee ba dap ye aa sa yere tɔ kpɔgɔrɔ. A bee sira kɔ a bee lu e’aa ye baɛ sɔ̄ bu zua 1933, sa a tɔɔ̄ kpɔgɔrɔ loo ziī ziī kaɛ. Bu pya sɔ̄ a bee le tɔ kpɔgɔrɔ ama, ye dam a naa bee le Nɛɛ Ekeebee bee ye yerekpotɛ̄ sa kuūdɛɛ̄loo taa pya wa zege miɔŋɔ. Bu kaka, bɔloo eyere ka loo pya nama nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo doodoo Harriette.

13. Ena i enɔā aāloo kɛ̄ pya nama nɛɛ kuī loo bɔŋanaloo Jɛhova doo a?

¹³ Pya i wuga nɛɛdam le nɛɛwa e’ana kuī loo Jɛhova le ye bɔŋanaloo. Ba emɔna kɛ̄ Jɛhova enɛa leelee ba alaba le ye bɔŋanaloo bu keekee sīdee doo. Ba enɔā gbɛnɛ-edo nu a kuī aāloo pya ekwɔ ba bee tɛɛ̄. Ɛp wa doodoo “ezi-maā suānu” sa wa nɔ nu aāloo. (Kam 18:⁠4) Lo o su sɔ̄ nɔā nu a wa kiiloo, o yira e’agaloo sa a ɛrɛge e’ɛrɛ nu o nɔ wa aāloo.

14. Ena Deuteronomi 32:7 yere mɛm loo pya zege kɔ ba a doo a?

¹⁴ Su zaāsī lo enyɔɔnɛ pya nama nɛɛ kɔnia ue. (Buū Deuteronomi 32:⁠7.) A dap lu kaka kɔ ba naa gaa muɛna nu leere, ba eduura bu wa doonu sa wa ekɔaue naa ɔrana, kerewo ba lege ebɛamiā taɛ bu wa li e ba enyɔɔnɛ Jɛhova ɛnia “le bee.” (Eklis 7:⁠1) Nyɛŋiabu nu  anua Jɛhova ɛp wa nua zɔ a kuī. Kiisī lo eyere wa ka loo. Doo dogo bee Elaisha. A bee daba bialoo Elaija nyɔɔ kpɛdumɛ dee ba bee gbaa tɔnia. Elaisha bee kɔ taa sɔ̄ kɔ: “Mm le aa a loo.”​—⁠2 Mɛnɛ 2:​2, 4, 6.

15. Pya amunu ebip na i dap bip pya nama nɛɛ a?

¹⁵ Tɔgɛ kɔ o ɛrɛe nia bu pya nama nɛɛ tɛ̄maloo eyii wa loo sa wa nyɔɔnɛ kɔnia ue. (Kam 1:5; 20:5; 1 Tim 5:​1, 2) O dap wa bip kɔ: “Ena a bee a zū kɔ o yiga kɔ o egbiā kaka ue muɛ a?” “Bu mɛ sīdee na pya nu esira a loo bu dum edoora kɔ o tɔɔ̄ waɛloo Jɛhova kaāna a?” “Ena eyerebah a nɛ kɔ o bia bu ɛɛbu bu o esiatam nɛ Jɛhova a?” (1 Tim 6:​6-8) Lɛɛ o gbaɛ̄tɔ̄ sɔ̄ ba ekɔ nu a bee wa siraloo a nɛ.

16. Bu mɛ sīdee na ziī nama nɛɛ le ziī nɛɛ a le zege e’ɛrɛ biī sɔ̄ baɛ aba gbaa kɔnia ue a?

¹⁶ Sɔ̄ ziī nama nɛɛ le ziī nɛɛ a le zege gbaa kɔnia ue, baɛ aba wee yere mɛm loo ziī. (Rom 1:12) Lo ama edoo kɔ lo nɛɛ a le zege a muɛ kɛ̄ Jɛhova kuūdɛɛ̄loo pya ye nɛɛ a bɔ ture nyiɛ loo doo, e lo nama nɛɛ emuɛ kɛ̄ alu ewere ye loo doo. Bu ye e’ɛɛ lo ekɔ a nɛ kɛ̄ Jɛhova enɛa ye leelee doo.

17. Ena anua i dap kɔ pya nama nɛɛ kiisī lo ekpedɛɛ̄ kuma sɔ̄ zua aa tɛɛ̄ a?

¹⁷ Ekpedɛɛ̄ wee dɔ kiikɛ̄ sɔ̄ zua aa tɛɛ̄, kerewo kuma kɛ̄ zua pya nama nɛɛ a tɔɔ̄ agara yiiloo doo, kɛ̄ ba kpenage dɛɛ̄ kɛ̄dɛɛ̄ Jɛhova doolo. (1 Tɛs 1:​2, 3) Ena anua alu kaka doo wo a? Nyɔnɛbee kuma sɔ̄ zua aa tɛɛ̄ a, ba le gaa aaloo kɔ edɔɔ̄ Bari a yerebah wa nɛ kɔ ba a nyimɛ pya wa lele elap dogo yereloo. Kɛ̄ i suāloo sa nɔ nu aāloo pya i nama nɛɛ doo, kɛ̄ i yerenage wa ka loo sa wa ɛp nua zɔ a kuī doolo.

18. Ena i kɔ ue nyɔɔ bu ekobee ue elu enɔ li a?

¹⁸ Naale aba sɔ̄ pya zege ɛp pya nama nɛɛ nua zɔ a kuī na bɔŋanaloo eyiiloo sa agaloo a, mɛ enyimnage yiiloo sɔ̄ pya nama nɛɛ ɛp pya zege nua nu a si du. Bu ekobee ue elu enɔ li, i kɔnia kɛ̄ pya nama nɛɛ edap tɔgɛ kɔ ba ɛbe pya zege a le bu bɔŋanaloo nua nu a si du doo.