1-2. (a) Kukoonkana ni lileembo lya Tuswalo ni Mafunde 16:31, tupalile kubamona siani balupua ni bankazi bakotele? (b) Tuli kwasuka ku biipuzio ki mu leeli lyasi?

MABUE a mutengo ali akuutua diama, kine te anaimbue ni kuswesiiwa, teezi kubengema kabili teezi kusaangua afwaniine ku menso. Pakaako, kine muntu waamona mu fuasi muali asaangua te anaimbue, kunti waandua kuenika, kabili kunti wapitasie mu mbali ni kusia bobo bunoonsi.

² Mu nzila kampanda, balupua ni bankazi betu ba kisinka bakotele, bali nga ezio diama; beene ni bunoonsi bwa mana saana. Mulandu Wakue Leeza uli wapalania ndale na ngala. (Soma Tuswalo ni Mafunde 16:31; 20:29) Anzia evio, kili kyasaangua kyalengele kubapuulula babo balupua ni bankazi bakindeeme. Kine bamisepuka bainika nangue balupua ni bankazi bakotele ni ba mana saana, bali kupata kintu kimo kya mana saana kupita bunoonsi bwa kimubili. Mu leeli lyasi tuli kwasuka ku biipuzio bitatu: Juu ya ki Yehova abamwene balupua ni bankazi ba kisinka bakotele kuya bali nga bunoonsi? Juu ya ki babo balupua ni bankazi ni ba mana mu kuteania kwakue Yehova? Kunti twakita ki eevi tunoonkelemo kakiine kupitila mufuano wabo?

3. Kukoonkana ni lileembo lya Malumbo 92:12-15, juu ya ki Yehova abamwene balupua ni bankazi bakotele kuya bali ba mana?

³ Yehova Leeza abamwene balupua ni bankazi bakotele kuya bali ba mana. Ali wamona bumuntu bwabo bwa mukati, amanine mibeele yabo iweeme saana kabili ali waimona kuya yali ya mana. Ali waunvua makola musita lwali wamona babo balupua ni bankazi, babapeela bamisepuka mulangue wabo ubaapatile mu miaka yabo ingi ya kumubombela Yehova bali ba kisinka. (Yob. 12:12; Tus Maf. 1:1-4) Kabili, Yehova ali watasia palua kusipikizia kwabo. (Mal. 3:16) Baasaangile maavia mu buikazi  bwabo; inzi baatwaliliile kuya bali ni kiketekelo kyalumine muli Yehova. Kiswapilo kyabo palua musita uli waiza kikilile kukosa kukila musita ubaasambiliile kisinka lya mambo. Kabili, Yehova abatonene paantu batwaliliile kupunda liina lyakue “atasie mu bukote.”​—Soma Malumbo 92:12-15.

4. Ni kiki kili kuviinda kubakoselezia balupua ni bankazi betu bakotele?

⁴ Anzia kine uli mukuya wakota, uye wali ni kisinka nangue Yehova alangulukile miilo yobe iwaakitile musita waapitile. (Baeb. 6:10) Waakwasiizie na mute miilo ya kusimikila, ni keekio kili kyamusaansamusia Baba weetu wa ku muulu. Weewe, waasipikiziizie maavia, atasie alia ali ationa mutima, kabili waanakiile ni kusakila mafunde a nsaambu ali mu Bibilia. Waabombele miilo ikata mu kuteania kwakue Yehova, kabili waabeeleziizie bange. Waakitile maka obe onse eevi kwipatanisia ni bupilibuko buingi bwaakitilue na kuteania kwakue Yehova. Waakwasiizie ni kukoselezia bange musita ubaipeele mu miilo ya nsita yonse. Yehova Leeza akutonene saana paantu usiele wali wa kisinka. Alaile nangue “takaba kubasia bantu bakue ba kisinka”! (Malum. 37:28) Yehova wakusininkiziizia eevi: ‘Mpaka musita misisi yobe luyakaaluka ndale nakatwalilila kuya nakutweme.’ (Is. 46:4) Pakaako, kine ukotele, te kutontonkania nangue teukili wa mana mu kuteania kwakue Yehova. Uli wa mana saana!

5. Balupua ni bankazi bakotele bapalile kuya balangulukile ki?

⁵ Balupua ni bankazi bakotele kunti babomba mu kuteania kwakue Yehova mu nzila ingi. Anzia kine te bakili na maka nga alia ababanga bali nao pa kale, bali ni kibeelezio kikata kibaapatile mu kupita kwa miaka. Yehova kunti watwalilila kubabombia mu nzila paleepale, nga evelia vituli kumona kupitila mifuano ya pa kale ni ya leenu.

6-7. Leeta mifuano ili mu Bibilia ya bantu bakotele baapatile mpaalo paantu baamubombeele Yehova bali ba kisinka.

⁶ Mu Bibilia muli mifuano iweeme ya bantu ba kisinka baatwaliliile kumubombela Yehova mu bukote bwabo. Kwa mufuano, Musa waatendekele kumubombela Yehova wali kabika kabili mukenzi wakue ku ntundu ya Israeli musita lwabanga wali na miaka 80 eevi. Musita Danieli lwabanga wali paange na miaka 90 eevi, Yehova waatwaliliile kumubombia wali nga kabika.  Paange mutumua Yoane ni weene abanga wali ni miaka 90 eevi, musita lwaatunguluilue na mupasi aleembe kitabu kya Nfyulo.

⁷ Babombi bange bengi ba kisinka, te babanga bamanikile buino, kabili paange bantu bengi baali babapuulula. Inzi, Yehova weene, waali wabamanine, kabili waabapeele kilambu juu ya bukisinka bwabo. Kwa mufuano, Simeoni muntu umo ‘wa nsaambu kabili ali watiina Leeza,’ azimbuiluesie kakaniini mu Bibilia. Inzi, Yehova waali wamumanine buino, kabili waamupeele lisyuko lya kumumona Yesu musita lwabanga wali muana wa kasi. Kabili, waamupeele ni lisyuko lya kufumia bukabika palua ozo muana ni ngina ao mama wakue. (Luk. 2:22, 25-35, NWT) Tontonkania kabili palua mukanfuilua umo kabili kabika, ali wakuutua Ana. Waali na miaka 84, inzi taali “wapusa ata kaniini mu ekalu.” Paantu lyonse waali “wasaanguako ku kulonghaana,” waapatile lisyuko lya kumumona Yesu musita lwabanga wali muana wa kasi. Simeoni ni Ana, bonse babili babanga bali ba mana kuli Yehova.​—Luk. 2:36-38, NWT.

8-9. Bantu bafuiliilue na balume bali bakwasia mu nzila ki?

⁸ Mu nsiku yeetu, balupua ni bankazi bengi ba kisinka bakotele, ni mifuano iweeme saana ku bamisepuka. Mona mufuano wakue Nkazi Lois Didur. Abanga walisie na miaka 21 musita lwaatendekele kubomba wali painia ebeleele mu kyalo kya Kanada. Kisia paapo, weene pamo ni mulume wakue John, baapisiizie miaka ingi mu miilo ya bukangalila. Kisia, baapuile miaka ikilile pa 20 baali mukubombela ku Beteli ya ku Kanada. Musita Lois lwaalukile na miaka 58, weene pamo ni John baakupilue kuya kubomba miilo inge mu kyalo kya Ukrainia. Baakitile siani? Eba, baapinguile nangue beene bakotele saana, pakaako tebaviinda kuya kubombela mu kyalo kyabo? Baaitabiile ezio miilo, ni John waasaakuilue kubombela mu Kabungue ka ku Musambo wa mu keekio kyalo. Kisia miaka saba, John waafuile, inzi, Lois waapinguile kutwalilila ni miilo yakue. Loonu, Lois ali na miaka 81, inzi, atwaliliile kumubombela Yehova wali wa kisinka pamo ni lupua lwa Beteli ya ku Ukrainia, kabili bonse bamutonene saana.

⁹ Bantu bafuiliilue na balume nga evelia Lois, kunti baanda kupoozuako maano kuliko vibaali musita balume babo lubaali bakikosele. Anzia evio, kufuilua na mulume tekuviinda kulengia kukindama kwabo kukeepe. Yehova abamwene kuya bali ba mana saana babo bankazi baapuile miaka ingi bali mukukwasia balume babo, kabili batwaliliile kumubombela bali ba kisinka. (1 Tim. 5:3) Kabili, bali bakwasia kakiine bamisepuka.

10. Tony waalangiliile mufuano ki uweeme?

¹⁰ Balupua ni bankazi ba kisinka bakotele bali baikala mu bikuulua bya kusuungilamo bakotele, ni beene ni ba mana saana. Kwa mufuano, loonu lupua umo ali wakuutua Tony ekeele mu kikuulua kimo kya evio. Waabatiziiziwe mu Pennsylvania, ku Amerika, Muezi wa 08, 1942, wali na miaka 20. Musita uniinisie kisia kubatiziiwa, baamulandile engile mu kisepe kya balukale. Paantu waakeene kukita evio, baamukakile  mu buloko miaka ibili ni nusu. Weene ni mukazi wakue Hilda, baakuziizie bana babili mu kisinka. Mu kupita kwa miaka, Tony waabombele mu bilonghaano bitatu wali kangalila muine kitebe (leenu ali wakuutua mukote emaniine kabungue ka bakote) kabili waabombele wali kangalila wa kulonghaana kwa muputule. Waali watungulula kulonghaana ni masambililo a Bibilia mu buloko. Loonu Tony ali na miaka 98, inzi akilisie ni nkulu ya kumubombela Yehova. Atwaliliile kukita maka akue onse eevi kumubombela Yehova pamo ni balupua ni bankazi ba mu kilonghaano kyakue!

11. Kunti twalangilila siani nangue tuli mukubeemena balupua ni bankazi bakotele bekeele kwabo bunke ao pamo ni lupua lusizumiine?

¹¹ Kunti twabalangilila siani mukinzi balupua ni bankazi bakotele bali baikala kwabo bunke ao bekeele pamo ni lupua lusizumiine? Kine kyakitika, bakote ba mu kilonghaano kunti babakwasia eevi baye baasaanguako ao baye batwilizia kulonghaana ni kuya basimikila. Kunti twalangilila nangue tuli mukubeemena kupitila kubendela ao kubakupa eevi tulondolole naabo kupitila viideo. Tutonene kubeemena mu nzila ibeleele balupua ni bankazi bakotele bekeele paange mu kikuulua kili kule ni kilonghaano kyabo. Kine te tukengeele, kunti twabalaba babo balupua ni bankazi betu batonua. Bamo pakati kaabo, te beezi kusaangua baleengeelue kulanda palua buikazi bwabo ao kunti bamona nangue te kipalile bakite evio. Inzi, kunti twakoseleziiwa saana kine twakwata musita wa kubeepuzia biipuzio ni kubatuilizia musita ubali mukutubuila palua nsaansa ibaapatile mu kuteania kwakue Yehova.

12. Kunti twasaanga balupua ni bankazi ba musaango ki mu kilonghaano kyetu?

¹² Kunti wapapa kumana nangue atasie mu kilonghaano kyenu, muli ni balupua ni bankazi ba kisinka bakotele. Nkazi umo ali wakuutua Harriette, waapuile miaka ingi wali mukumubombela Yehova mu kilonghaano kya mu muzi wa kwabo ku New Jersey, mu Amerika. Kisia, weene pamo ni muana wakue mwanakazi baakuukile ni kuya kwikala kunge. Balupua ni bankazi ba mu kilonghaano kyakue kya leenu, baakwete musita wa kumumana buino, kisia baainikile nangue ozo nkazi ni wa mana saana. Waabakoseleziizie kupitila kubabuila maasi palua miilo ya kusimikila musita lwaasambiliile kisinka lya mambo mu miaka ya 1925 eevi. Mu ozo musita, lyonse lwaali waya mu kusimikila, waali watwama muswaki paantu waali wamanine nangue kunti bamukwata ni kumupooza mu buloko. Kulanda kisinka, mu muaka wa 1933 baamukakile libili mu buloko kabili leelio lyonse waapuile mulungu umo. Mulume wakue tabanga wali Kasininkizia, inzi waamukwasiizie. Musita lwabanga wali mu buloko, mulume wakue waakwasiizie kusuunga baana babo batatu. Kakiine, balupua ni bankazi bakotele bali nga Harriette, bapalile kulangililua mukinzi!

13. Twasambilila ki palua miilo ili na balupua ni bankazi bakotele mu kuteania kwakue Yehova?

¹³ Balupua ni bankazi betu bakotele, bali ni miilo ya mana saana mu kuteania kwakue Yehova. Baaimweneene namuna Yehova vyaapaalile kuteania kwakue mu nzila paleepale ni vyaabapaalile palwabo bunke. Kabili, baasambiliile masomo a mana palua bilubo bibaakitile. Uye wabamwene nga evelia “nsulo ya mulangue,” kabili noonkelamo mu kibeelezio kyabo. (Tus Maf. 18:4) Kine wakwata musita wa kubamana buino, kiketekelo kyobe kyakaba kuluma kabili wakaba kusambilila bintu bingi!

14. Lileembo lya Malanguluzi a Mizilo 32:7, lyakinkizia balumendo bakite ki?

¹⁴ Uye wali wa mambo kulanda pamo ni balupua ni bankazi bakotele. (Soma Malanguluzi a Mizilo 32:7.) Paange menso abo te akili amona buino, kunti baya baenda bukebuke, ni paange kumemeentela pa kulanda. Inzi, mutima wabo  ukitonenesie kuti baye bakita bingi, kabili baaikitiile “liina liweeme” pamo ni Yehova. (Kas. 7:1) Languluka nsaambu ilengele Yehova abamone kuya bali ba mana. Twalilila kubakindika. Uye wali nga Elisha. Weene waali watonenesie asiale peepi ni Eliya mu busiku bwabo bwa kupeleezia bali pamo. Lyonse litatu Elisha waalandile eevi: “Neene nsikusia.”​—2 Mak. 2:2, 4, 6.

15. Kunti twabeepuzia biipuzio ki balupua ni bankazi bakotele?

¹⁵ Langilila nangue umupoozeleko maano kakiine lupua ao nkazi akotele kupitila kumwipuzia biipuzio mu nzila iweeme. (Tus Maf. 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Mwipuzie biipuzio nga beebi: “Musita luwali wakili musepuka, ni kiki kyaakusininkiziizie nangue wapata kisinka?” “Bintu byaakitikile mu buikazi bobe byaakukwasiizie siani ukile kumupalama Yehova?” “Ni kiki kyaakukwasiizie usiale wali ni nsaansa mu miilo yakue Yehova?” (1 Tim. 6:6-8) Kisia, tuilizia musita ubali mukukulondoluela lyasi lyabo.

16. Kine lupua ao nkazi akotele walondolola pamo ni musepuka, bonse babili kunti banoonkelamo siani?

¹⁶ Kine lupua ao nkazi akotele walanda pamo ni musepuka, bonse babili bali kunoonkelamo. (Bar. 1:12) Mwemue bamisepuka, muli kusininkizia nangue Yehova ali wabemena kakiine babombi bakue ba kisinka, kisia, lupua ao nkazi akotele ni weene, ali kwiunvua nangue akindeeme. Ali kusekelela kumilondoluela vyaasaangile mpaalo yakue Yehova.

17. Juu ya ki kunti twalanda nangue balupua ni bankazi ba kisinka bakotele bali bakila kufuanina mu kupita kwa miaka?

¹⁷ Muntu lwali wakota, kufuanina kwa mubili kuli kwaya kwapua. Inzi, kila muaka uli wapita, baalia bonse bali basiala ba kisinka kuli Yehova bali bakila kufuanina. (1 Bat. 1:2, 3) Juu ya ki keekio ni kisinka? Paantu mu kupita kwa miaka, baakilekelela mupasi wakue Leeza ubabeelezie kabili ubakwasie kukuzia mibeele iweeme. Kine twakila kubamana balupua ni bankazi betu batonua bakotele, kubakindika, ni kusambilila kuli beene, tuli kukila kubamona kuya bali ba mana saana!

18. Twakaba kusambilila ki mu lyasi likoonkelepo?

¹⁸ Kilonghaano kili kyakila kuluma musita bamisepuka lubali babamona balupua ni bankazi bakotele kuya bali ba mana. Inzi kabili, kili kyakila kuluma musita babo ba lupua ni bankazi ni beene lubali babamona bamisepuka kuya bali ba mana. Mu lyasi likoonkelepo, twakaba kumona balupua ni bankazi bakotele vibali kulangilila nangue babamwene bamisepuka mu kilonghaano kuya bali ba mana.