1-2. (a) Kirobo rehẹ Isẹ 16:31, ẹro vọ yen ofori nẹ avwanre vwo ni iniọvo rẹ avwanre re ghwore na? (b) Enọ vọ yen a cha kpahenphiyọ vwẹ uyono nana?

O VWO asan ọvo vwẹ United state ra da mrẹ diamond vwẹ otọ. Ẹkẹvuọvo kidie nẹ e je pha gbegbe, ihwo re wanvrẹ re ni ayen fiẹ emu ọvo-o.

² Vwẹ idjerhe vuọvo na iniọvo rẹ avwanre re ghwore je pha kerẹ diamond tiọyena, ayen efe eghanghanre. Baibol na vwẹ uyovwin esha tiọyena vwo dje erhu rẹ urinrin. (Se Isẹ 16:31; 20:29) A rha jomatọ-ọ, a sa vwẹ ẹro ri sakamu vwo ni efe nana. Ighene ri vughe ọghanrovwẹ rẹ iniọvo re ghwore cha mrẹ emu buebun re ghanre vrẹ efe vẹ igho yono miẹ ayen. Vwẹ uyono nana, a cha kpahenphiyọ enọ erha: Diesorọ Jihova vwo ni iniọvo re ghwore na kerẹ efe eghanghanre? Diesorọ ihwo re ghwore na vwọ ghanre kẹ ukoko ri Jihova? Die yen avwanre che ru a da guọnọ mrẹ erere nẹ omamọ rẹ udje rẹ ayen rhe?

3. Kirobo rẹ Une Rẹ Ejiro 92:12-15 tare, diesorọ ihwo re ghwore vwọ ghanre kẹ Jihova?

³ Iniọvo re ghwore na pha ghanghanre kẹ Jihova. Oka rẹ ohwo rẹ ayen hepha vwẹ obevun ọyen ọ tẹnroviẹ, ọ je vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ omamọ rẹ iruemu rayen. Omavwerhọn ọ da mrẹ iniọvo re kpakore ayen da vuẹ ighene kpahen oborẹ ayen rhiẹromrẹ vwẹ ẹga ri Jihova re. (Job 12:12; Isẹ  1:1-4) Jihova ji vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ akoechiron rayen. (Mal. 3:16) Ayen mrẹ ebẹnbẹn  buebun vwẹ akpeyeren re, dede na ayen ji vwo oyerinkugbe rọ ganre vẹ Jihova. Iphiẹrophiyọ rayen kpahen obaro na rhoma ri mu ayen ẹro vrẹ ọke rẹ ayen vwo yono uyota na obọ. Jihova vwo ẹguọnọ rayen kidie ayen ji ghwoghwo odẹ rọyen “vwẹ evun rẹ ọghwo rayen.” —Se Une Rẹ Ejiro 92:12-15.

4. Die yen sa bọn iniọvo rẹ avwanre re ghwore gan?

⁴ Ọ da dianẹ wọ ghwaire, jo muwẹro nẹ Jihova karophiyọ iruo esiri wẹn ru wo ruru vwẹ ikpe re wanre na. (Hib. 6:10) Wọ nabọ muomaphiyọ iruo rẹ aghwoghwo na, ọna nẹrhẹ oma vwerhen Jihova. Wo chirakon re edavwini sansan ọtiọyen tobọ te e re nẹrhẹ wo muomaphiyọ dede. Wọ yan nene irhi ri Baibol na ọkieje, wọ vwẹrote ewian eghanghanre vwẹ ukoko ri Jihova ji yono ihwo efa. Wọ davwẹngba vwo ru nene ewene sansan re ruru vwẹ ukoko ri Jihova. Wo ji bicha ihwo efa rehẹ iruo rẹ ẹga ọkieje. Jihova vwo ẹguọnọ wẹn mamọ fikirẹ evun-ẹfuọn wẹn. O veri nẹ “ọ cha sa sen ihwo efuanfon rọye na-a.” (Une 37:28) Ọyen vive nana: “Re duvwu uyovwi esha, mi mu we phia.” (Aiz. 46:4) Ọtiọyena, wo roro nẹ kidie nẹ wọ ghwaire na wo re fiemu vuọvo vwẹ ukoko ri Jihova-a. Jo muwẹro nẹ wọ pha ghanghanre.

5. Die yen ofori nẹ ihwo re ghwore karophiyọ?

⁵ O vwo emu buebun rẹ avwanre se yono miẹ iniọvo rẹ avwanre re ghwore. Ọ a sa dianẹ ayen rhe se ruẹ te oborẹ ayen ruẹ jovwo-o, jẹ ayen rhiẹromrẹ emu buebun re. Jihova je sa reyọ ayen vwo ru iruo vwẹ ẹdia sansan vwẹ ukoko na, kirobo rẹ idje rẹ ihwo rẹ awanre vẹ ọke nana djerephia.

6-7. Djudje rẹ ihwo re ghwore vwẹ Baibol na rẹ Jihova bruba kẹ kidie nẹ ayen fuevun ga?

⁶ Vwẹ Baibol na avwanre sa mrẹ omamọ rẹ udje rẹ ihwo re fuevun ga Jihova rhi te ọke ọghwo. Kerẹ udje, Mosis omarẹ ẹgbukpe 80 rọ vwọ ga kerẹ ọmraro kugbe ohwo rẹ Jihova wan oma rọyen ta ota kẹ emọ rẹ Izrẹl. Ọ sa dianẹ Daniel  vwọ vrẹ ukpe 90 re, Jihova je reyọ vwo ruiruo kerẹ ọmraro. Ọ je sa dianẹ ikpe yena yen ọyinkọn Jọn je hepha ọke ro vwo si ọbe rẹ Ẹvwọphia.

⁷ O ji vwo idibo ri Jihova efa ri fuevun ri ghwe titi ọtiọye-en, ọnana sa nẹrhẹ e jẹ ayen e no sua. Dedena Jihova ni ayen so, o de ji bruba kẹ ayen fikirẹ evun-ẹfuọn rayen. Kerẹ udje Simiọn, “ọvwata vẹ ohwo rọ djẹ oshọ rẹ Ọrovwohwo” jẹ a ghwa ta ota kpahọn vwẹ Baibol na ọtiọye-en. Ẹkẹvuọvo Jihova riẹn oka rẹ ohwo rọ hepha, ọ da kẹ uphẹn rọ vwọ mrẹ Jesu ọke rọ vwọ hẹ ọmọboba je mraro kpahen ọmọ na kugbe oni rọyen. (Luk 2:22, 25-35) Gbe je roro kpahen ayeuku rọ dia ọmraro re se Anna. Dede nẹ o te ẹgbukpe 84 re, jẹ “owọ rọye nẹ uwevwi rẹ ẹga na-a.” Kidie nẹ “owọ rọyen nẹ uwevwin rẹ ga na-a” Jihova de bruba kẹ ro vwo vwo uphẹn rọ vwọ mrẹ Jesu ọke rọ vwọ hẹ ọmọboba. Simiọn vẹ Anna pha ghanghanre kẹ Jihova.—Luk 2:36-38.

8-9. Owian vọ yen oniọvo aye ọvo wianre vwẹ ukoko na rẹ ọshare rọyen vwo ghwu nu?

⁸ Nonẹna o ji vwo idibo ri Jihova buebun ri fuevun rẹ ighene sa vwẹrokere udje rayen. Roro kpahen udje rẹ oniọvo aye Lois Didur. Ẹgbukpe 21 yen ọ hepha rọ vwọ tuẹn iruo ọkobaro oghẹresan phiyọ vwẹ Canada. Ọ vwọ rọnvwọn nu, ọ vẹ ọshare rọyen re se Jọn, da ghwọrọ ikpe buebun phiyọ iruo rẹ ikiekin na. Ayen da rhoma ga vwẹ oghọn ukoko ri Canada vwẹ ikpe re vrẹ 20. Lois vwo te ẹgbukpe 58, e de durhie vẹ Jọn kpe Ukraine. Die yen ayen che ru? Ayen cha tanẹ ayen ghwo nọ, ayen gbe cha sa ga vwẹ ẹkuotọ ọfa-a? Ayen rhiabọreyọ owian na, a da vwẹ Jọn vwo mu ọvo usun rẹ iniọvo re ga vwẹ Umẹ Rọvwẹrote Oghọn Ukoko ri Canada. Ẹgbukpe 7 vwọ wan nu, Jọn de ghwu, Lois de ji brorhiẹn rọ je vwọ ga ghene. Dede nẹ o te ẹgbukpe 81 re, ọ vẹ iniọvo rẹ oghọn ukoko ri Ukraine je ga kuẹgbe vẹ ẹguọnọ.

⁹ Ọ sa bẹn re vwo ni eyauku kerẹ Lois na so kirobo re ruẹ ọke eshare rayen vwọ hẹ akpọ, dedena ayen je pha ghanghanre. Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ eya ri bicha eshare rayen vwẹ ikpe buebun, re je fuevun ga enẹna. (1 Tim. 5:3) Vwọba, Ayen je nabọ biẹcha ighene rehẹ ukoko na.

10. Die yen avwanre se yono nẹ udje ri Tony?

¹⁰ Iniọvo rẹ avwanre buebun re ghwore re dia asan ra da vwẹrote ihwo tiọyena je efe vwọ kẹ ukoko na. Kerẹ udje, oniọvo ọshare ọvo re se Tony dia asan tiọyena. O bromaphiyame vwẹ Pennsylvania, U.S.A vwẹ August 1942 rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 20. A da vuẹ nẹ ọ vwẹ oma ba iruo ri sodje, kidie nẹ ọ senre, e de muo phiyọ  uwodi ẹgbukpe ivẹ gbẹ ubro. Ọ vẹ aye rọyen re se Hilda vwiẹ emọ ivẹ vwẹ ukoko na. Tony gare kerẹ oniruo rọvwẹrote (ra riẹnre enẹna kerẹ ọrọvwẹrote iruo rẹ ekpako na) vwẹ ikoko erha vwẹ ikpe buebun, ọ je ga kerẹ ọkpako rọ vwẹrote osikoko. O ji kpo uwodi re yono ihwo Baibol na, ọ vẹ ayen ji ru emẹvwa vwẹ etiyin. Tony tobọ vwo te ukpe 98 nu na, o ji muegbe rọ vwọ wian kẹ Jihova. O ruẹ asan rẹ ẹgba rọyen teri vwẹ ẹga ri Jihova ji nene iniọvo rẹ ukoko rọyen wian kpẹkpẹkpẹ.

11. Mavọ yen avwanre se vwo djephia nẹ e ni iniọvo rẹ avwanre re ghwore re dia asan rẹ ihwo rẹ oma rayen ganre-e dia ghanghanre?

¹¹ Mavọ yen avwanre se vwo muọghọ kẹ iniọvo rẹ avwanre re ghwore re dia asan rẹ ihwo rẹ oma rayen ganre-e dia? Ekpako na sa chọn ayen uko vwo vwo obọ vwẹ uyono ọtiọyen ji te iruo rẹ aghwoghwo na. Avwanre ji se bicha ayen womarẹ e vwo se ayen vwẹ ividio call kugbẹ a vwọ kọn brẹ ayen ra. O ji fo nẹ avwanre vwo oniso rẹ iniọvo rẹ avwanre re ghwore re dia asan rẹ ihwo rẹ oma rayen ganre-e dia ro sherabọ kẹ ukoko rayen. Avwanre rha dia ihwo ri no otọ sua-a e se ni ihwo tiọyena kuẹrofia. Evo sa mrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwọ ta ota kẹ avwanre yẹrẹ vuẹ avwanre ebẹnbẹn rẹ ayen. Ẹkẹvuọvo avwanre cha mrẹ erere gbidiki ọ da dianẹ avwanre se sikẹrẹ ayen je kerhọ kẹ ayen, ọke rẹ ayen da vuẹ avwanre kpahen aghọghọ rẹ ayen mrẹre vwẹ ẹga ri Jihova.

12. Oka rẹ ihwo vọ yen avwanre sa mrẹ vwẹ ukoko rẹ avwanre?

¹² O se gbe avwanre unu nẹ tobọ vwevunrẹ ukoko rẹ avwanre dede o ji vwo iniọvo re ghwore re dia omamọ rẹ udje. Oniọvo aye ọvo re se Harriette ga Jihova vwẹ ikpe buebun vwẹ ukoko rọyen vwẹ New Jersey, U.S.A. Ọ da kua nẹ etiyin re nene ọmọtẹ rọyen dia. Iniọvo rehẹ ukoko kpokpọ rọ kua ra na nabọ nene ghwọrọ ọke kugbe rere ayen se vwo vughe, ayen da rhe mrẹ emu eghanghanre buebun yono mie. O gbe ikun rẹ oborẹ ro rhiẹromrẹ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na vwẹ ọke rẹsosuọ ro vwo yono uyota na vwẹ omarẹ ukpe ri 1925. Ọke yena, o muẹ brushi nene oma o de kpo aghwoghwo kidie e se muophiyọ uwodi. Vwọrẹ uyota, vwẹ ukpe ri 1933, ọ ghwọrẹ udughwrẹn ọvuọvo vwẹ uwodi abivẹ re muro na. Vwẹ ọke yena, ọshare rọyen rọ dia oseri ri Jihova-a nabọ bicha je vwẹrote emọ rayen imitete erha. Vwọrẹ uyota, ofori nẹ iniọvo rẹ avwanre re fuevun ga Jihova krẹre kerẹ Harriette, e ni ayen ghanghanre.

13. Die yen avwanre yono kpahen oborẹ ihwo re ghwore ghanre te vwẹ ukoko ri Jihova?

¹³ Iniọvo rẹ avwanre re ghwore pha ghanghanre vwẹ ukoko na. Ayen rhiẹromrẹ ebruphiyọ ri Jihova vwẹ akpeyeren rayen re, je mrẹ ẹdia sansan rẹ Jihova de bruba ukoko rọyen re. Ayen ji yono emu aghwanre buebun vwo nẹ echobọ rayen re. Ni ayen kerẹ “ogbugbu rẹ aghwanre” rere wo yono miẹ ayen rhe. (Isẹ 18:4) Wọ da nabọ nene ayen ghwọrọ ọke kugbe, wo che yono emu buebun miẹ ayen, ayen je cha bọn esegbuyota wẹn gan.

14. Die yen Urhi Rivẹ 32:7 jiri kẹ ighene nẹ ayen ru?

¹⁴ Davwẹngba vwo nene ihwo re ghwore ta ota. (Se Urhi Rivẹ 32:7.) Ghini uyota nẹ ayen rha sa mrẹ orẹ kirobo ri  jovwo-o, ayen gbe je sa yan gan kerẹ obo ri jovwo-o, ọtiọyen ji te oborẹ ayen ta ota wan, ẹkẹvuọvo ayen je pha sasasa vwẹ udu rayen, ayen ji vwo “odẹ esiri” vẹ Jihova. (Aghwo. 7:1) Karophiyọ oboresorọ rẹ Jihova vwo ni ayen ghanghanre. Muọghọ kẹ ayen ọkieje. Ru kerẹ Ilaesha. O tinka mu Ilaija vwẹ ẹdẹ rọ koba rẹ ayen cha dia kugbe. Abọ erha soso yen Ilaesha tare nẹ: “Me cha yan ji uwe vwo-o.”—2 Ivie 2:2, 4, 6.

15. Enọ vọ yen avwanre sa nọ ihwo re ghwore?

¹⁵ Dje ọdavwaro phia kpahen ihwo re ghwore womarẹ wọ vwọ nọ ayen enọ. (Isẹ 1:5; 20:5; 1 Tim. 5:1, 2) Wọ sa nọ enọ kerẹ: “Ọke wọ vwọ hẹ eghene, die yen nẹrhẹ o muwẹro nẹ wọ mrẹ uyota na re?” “Mavọ yen obo wo rhiẹromrẹ re vwo si we kẹre Jihova?” “Die yen chọn wẹ uko vwọ sẹro rẹ aghọghọ wẹn vwẹ ẹga ri Jihova?” (1 Tim. 6:6-8) Gba nabọ kerhọ rẹ ayen vwo gbe ikun na.

16. Erere vọ yen ighene vẹ ihwo re ghwore sa mrẹ siẹrẹ ayen de gbe ikun kuẹgbe?

¹⁶ Ighene de nene ihwo re ghwore gbe ikun kuẹgbe ayen che yono emu buebun miẹ ohwohwo. (Rom 1:12) Ighene, ovwan che yono emu buebun kpahen oborẹ Jihova vwẹrote idibo rọyen wan, ihwo re ghwore na je cha mrẹ obo re vwo ẹguọnọ rayen te. Ayen cha vuẹ wẹ oborẹ Jihova bruba kẹ tere.

17. Diesorọ avwanre sa vwọ ta nẹ ihwo re ghwore rhoma vwo erhuvwu phiyọ kẹdẹ kẹdẹ?

¹⁷ Erhuvwu cha ghwọrọ kufia ọke vwọ yanra na, ẹkẹvuọvo ihwo re fuevun kẹ Jihova rhoma vwo erhuvwu phiyọ kẹdẹ kẹdẹ. (1 Tẹsa.1:2, 3) Diesorọ ọyena vwọ dia uyota? Kidie okrirhe rẹ Jihova yono ayen chare. Avwanre vwo vughe iniọvo eghanghanre nana phiyọ yen, kẹ avwanre che muọghọ kẹ ayen, yono miẹ ayen, ji ni ayen kerẹ efe eghanghanre.

18. Die yen avwanre che yono vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana?

¹⁸ Ukoko na sa vwọ ganphiyọ, ihwo re ghwore na che ni ighene na ghanghanre, ighene na mi rhe ni ihwo re ghwore na ghanghanre. Vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana, avwanre che yono kpahen oborẹ ihwo re ghwore sa vwọ vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni ighene rehẹ ukoko na.