1. Yub maber ango ma watwero keto piwa kenwa ka wawoto ki teggi?

KA WAWOTO ki teggi, waromo bedo ki lworo ni pe wabibedo ki kero me cobo tic mapol kit ma onongo con watimo kwede. Kadi bed komwa pe tek calo i kare me bulu, pud watwero tic ki ryeko kacel ki diro ma wanongo me konyo jo matino wek gucob tic mapol i dul pa Jehovah. Laelda mo ma dong otiyo pi Jehovah pi mwaki mapol owaco ni, “I kare ma acako winyo goro ma bino macalo adwogi me tiyo, abedo ki pwoc ni onongo watye ki jo matino ma gupore me medde ki tic.”

2. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

² Pwony mukato-ni onyamo kit ma jo matino ginongo kwede adwogi maber ka gumako lirem ki jo muteggi. I pwony man, wabineno ni kit mogo calo mwolo, ngeyo ka ma keroni gik iye, nyuto pwoc, kacel ki yot cing twero konyo jo muteggi me tic kacel ki jo matino, dok man kelo adwogi maber pi jo ducu me kacokke.

3. Ma lubbe ki Jo Pilipi 2:3, 4, mwolo obedo gin ango, dok twero konyo Lakricitayo nining?

³ Jo muteggi myero gubed mwol ka gimito konyo jo matino. Ngat ma mwol neno jo mukene ni pigi tek loye. (Kwan Jo Pilipi 2:3, 4.) Jo muteggi ma gitye ki kit man giniang ni pol kare tye yo mapatpat me cobo tic moni maber ma lubbe ki Ginacoya. Pi meno, pe giketo gingi ni dano ducu gutim jami kit ma gin onongo gitimo kwede con. (Latit. 7:10) Kadi bed gitye ki ngec ma pire tek ma gitwero nywako ki jo matino, ento giniang ni ‘lobo-ni tye ka  lokke’ dok twero mitte ni gupwony yo manyen me timo jami.—1 Kor. 7:31.

4. I yo ma nining ma luneno me adwol ginyuto cwiny marom ki pa Lulevi ma i lobo Icrael macon?

⁴ Jo muteggi ma gimwol giniang ni ka giwoto ki tii, pe gitwero cobo tic mapol calo i kare ma pud gitino. Me labolle, tam kong i kom luneno me adwol. Ka mwakagi oromo 70, kiminigi mot me tic mukene. Man twero bedo tek pigi. Onongo yam cwinygi yom adada me tic pi omegigi. Meno onongo obedo tic ma gimaro, dok pud gitye ki miti me medde ki tic meno. Ento giniang ni ber loyo ka jo matino aye gumedde ki tic meno. I yo meno ginyuto cwiny marom ki pa Lulevi ma i lobo Icrael macon, ma onongo mitte ni gijuk tic i kema me woro ka mwakagi oromo 50. Yomcwiny pa Lulevi magi ma guteggi-ni onongo pe jenge i kom mot me tic acel moni. Ki mit kom, onongo gimedde ki tic ma pud gitwero kun gikonyo jo matino bene. (Wel 8:25, 26) I kare-ni, ka luneno me adwol guo mwaka 70, gijuko limo kacokke mapatpat woko, ento gimiyo kony ki cuko cwiny i kacokke ma nongo gitye iye.

5. Pwony ango ma inongo ki i labol pa Dan ki dakone Katie?

⁵ Nen kong labol pa omego Dan, ma otiyo macalo laneno me adwol pi mwaki 23. I kare ma Dan oromo mwaka 70, en kacel ki dakone Katie, kicimogi me tic macalo painia keken. Gin gujolo alokaloka  manyen man nining? Dan owaco ni i kare-ni ticce dong pol loyo yam con! En cobo ticce me kacokke, konyo omege me bedo ma gupore me tic macalo lukony kor tic, dok pwonyo jo mukene kit me tito kwena i boma madongo ki i buc. Wun jo muteggi, kadi bed wutye i tic pi kare malac nyo pe, pud wutwero timo jami mapol me konyo jo mukene. I yo ma nining? Jol alokaloka ma otimme i komi, ket yub manyen, dok iket cwinyi i kom gin ma itwero timo ento pe jami ma pe itwero timone.

6. Pingo obedo me ryeko me ngeyo ka ma keroni gik iye? Mi labol.

⁶ Ngat ma ngeyo ka ma kerone gik iye pe keto gingi i kome kekene me timo jami ma en pe twero. Macalo adwogine, en bibedo ma cwinye yom kun tiyo matek. Watwero poro ngat ma ngeyo ka ma kerone gik iye ki ngat ma tye ka nyono lela ci oo i wi pem ma kiyubo ki dul yat. Ngat ma tye ka ngwec ki lela-ni myero olor piny ci ongil lela angila me ngolo kulu man. Ki lok ada, twero mitte ni en owot motmot, ento gire bimedde anyim. I yo acel-lu, ngat ma ngeyo ka ma kerone gik iye niang kare ma mitte iye ni “ongil lela angila” wek omedde ki tic pi Jehovah kun bene konyo jo mukene.—Pil. 4:5.

7. Barjilai onyuto nining ni engeyo ka ma kerone gik iye?

⁷ Tam kong i kom labol pa Barjilai, ma onongo tye ki mwaka 80 i kare ma Kabaka Daudi olwonge me cito ka kwo i gang kal pa kabaka. Barjilai ma onongo ngeyo ka ma kerone gik iye-ni okwero lwongo pa kabaka woko. Barjilai onongo ngeyo ni pe etwero timo jami mapol pi mwakane, pi meno en omiyo tam ni kiter awobi ma nyinge Kimkam i kakare. (2 Cam. 19:35-37) Calo Barjilai, co muteggi cwinygi yom me weko kare bot omege matino me tiyo tic.

8. Kabaka Daudi onyuto nining ni engeyo ka ma kerone gik iye ma lubbe ki tic me gero ot pa Lubanga?

⁸ Kabaka Daudi bene onyuto ni engeyo ka ma kerone gik iye. Ki cwinye ducu, en onongo mito gero ot pa Jehovah. Ento i kare ma Jehovah otite ni mot man kibimiyone bot Solomon ma onongo pud tidi, Daudi oye tam pa Jehovah dok otimo jami ducu ma en twero me konyo yub me gero ot pa Lubanga. (1 Tekwaro 17:4; 22:5) Daudi pe otamo ni en aye epore me timo tic man pien Solomon onongo “pud tidi, peya tye ki ngec mo.” (1 Tekwaro 29:1) Daudi oniang ni tic me gero ot pa Lubanga bicobbe maber pien Jehovah tye ka goyo laane i kom tic man, ento pe pi mwaka nyo ngec pa jo ma gitye ka doro tic meno. Calo Daudi, jo muteggi i kare-ni gimedde ki tic matek, kadi bed mot me ticgi olokke. Dok gingeyo ni Jehovah bigoyo laane i kom jo matino ma gitye ka timo tic ma yam jo muteggi-ni gitimo.

9. Omego mo ma tye lamemba me Komitti me Jang Gang Kal onyuto nining ni engeyo ka ma kerone gik iye?

⁹ Labol me kare-ni pa ngat ma oniang ka ma kerone gik iye obedo omego ma nyinge Shigeo. I mwaka 1976 ma en tye ki mwaka 30, kicime me tic macalo lamemba me Komitti me Jang Gang Kal. I mwaka 2004, en odoko lakub kin lumemba me Komitti me Jang Gang Kal. Lacen en oniang ni pe dong etek kit ma yam con dok onongo etero kare malac me tyeko ticce. En olego i kom lok man dok otamo  matut i kom adwogi maber ma twero bino ka omego matidi aye odoko lakub kin lumemba me komitti. Kadi bed Shigeo pe dong tiyo macalo lakub kin lumemba me komitti, en pud medde ki tic kacel ki lumemba mukene-ni. Kit ma waneno kwede i labol pa Barjilai, Kabaka Daudi, ki Shigeo, ngat ma mwol dok ngeyo ka ma kerone gik iye pe biketo cwinye i kom ngec manok pa jo matino, ento i kom kerogi me pwonyo jami. En pe binenogi calo jo ma gitye ka pyem kwede, ento calo lutic luwote.—Car. 20:29.

10. Jo muteggi myero gubed ki neno ango i kom jo matino ma gitye i kacokke?

¹⁰ Jo muteggi gineno jo matino macalo mic ma oa ki bot Jehovah dok gitye ki pwoc pi tic pa jo matino. Ka kerogi woto ki dok piny, jo muteggi gibedo ki pwoc ni jo matino ma komgi tek giromo timo tic ma yam jo muteggi-ni gitimo kun gitiyo pi kacokke ki mit kom.

11. I yo ma nining ma Ruth 4:13-16 nyuto kwede mot ma twero bino ka jo muteggi gujolo kony pa jo matino?

¹¹ I Baibul, Naomi obedo labol maber pa dano mutii ma ojolo kony ki bot ngat matidi kun nyuto pwoc. I nge to pa wode, Naomi ocuko cwiny ci-wode Ruth me dok cen bot lutugi. Ento, i kare ma Ruth omoko matek i kom Naomi dok odok cen kwede i Beterekem, Naomi ojolo kony pa Ruth. (Ruth 1:7, 8, 18) Dok meno okelo mot madit adada bot mon aryo-ni ducu! (Kwan Ruth 4:13-16.) Mwolo biweko jo muteggi gilubo lanen pa Naomi.

12. Lakwena Paulo onyuto pwoc nining?

¹² Lakwena Paulo obedo ki pwoc pi kony ma en onongo. Me labolle, en  opwoyo Lukricitayo ma i Pilipi pi jami me kom ma gucwalle. (Pil. 4:16) En omiyo pwoc pi kony ma Temceo omine. (Pil. 2:19-22) Dok Paulo opwoyo Lubanga pi jo ma gubino ka cuko cwinye i kare ma onongo kitye ka tere i Roma macalo lamabuc. (Tic 28:15) Paulo onongo obedo dano ma kome tek ma owoto pi mairo alip mapol me tito kwena ki jingo kacokke mapatpat. Kadi bed kit meno, en obedo mwol dok ojolo kony ki bot omege ki lumege.

13. Jo muteggi gitwero nyuto pwocgi nining pi jo matino?

¹³ Wun jo muteggi, wuromo nyuto pwocwu pi jo matino ma i kacokkewu i yo mapol. Ka gimito konyowu ki giwot, wilo wil, nyo jami mukene ma mitte, wujol konygi ki yomcwiny. Wunen kony meno macalo lanyut me mar pa Jehovah. Wutwero mako lirem macok ki jo ma gikonyowu-ni. Kare ducu, wutute me konyo luremwu matino me dongo wat macok ki Jehovah, dok wutittigi kit ma cwinywu yom kwede me neno jo matino ma gitye ka tute me medo ticgi i kacokke. Dok wubed atera me tero kare kwedgi kun wunywako kwedgi jami mutimme i kwowu. Ka wutimo meno, ci wubinyuto ni wubedo “jo ma miyo pwoc kare ducu” bot Jehovah pi jo matino ma en okelogi i kacokke.—Kol. 3:15; Jon 6:44; 1 Tec. 5:18.

14. Kabaka Daudi onyuto nining ni cinge yot?

¹⁴ Ki i labol pa Kabaka Daudi, wanongo kit mukene ma pire tek ma jo muteggi myero gunyuti—meno yot cing. En omiyo cente kacel ki jami me wel madwong adada ki i kom lonyone me cwako tic me gero ot pa Lubanga. (1 Tekwaro 22:11-16; 29:3, 4) En otimo man kadi bed pwoc pi tic me gedo man onongo bicito bot wode Solomon. Ka dong pe watye ki tek kom me nywako i tic me gero odi me worowa, waromo medde ki miyo kony pi tic magi kun wamiyo mot me cente ma lubbe ki kerowa. Dok bene waromo konyo jo matino me nongo adwogi maber ki i ngec ma wanongo i mwaki mapol ma wabedo ka timo tic moni.

15. Mic ma pire tek ango ma lakwena Paulo onywako ki Temceo?

¹⁵ Tam kong i kom labol me yot cing ma lakwena Paulo owekiwa. En olwongo Temceo me cito kacel kwede i wotte macalo lamiconari, dok Paulo onyuto yot cinge ki nywako dirone me tito kwena kacel ki pwony ki awobi man. (Tic 16:1-3) Paulo opwonyo Temceo me bedo latit kwena ki lapwony mucwiny. (1 Kor. 4:17) Temceo bene otiyo ki pwony ma en onongo ki bot Paulo me pwonyo jo mukene.

16. Pingo omego Shigeo obedo ka pwonyo jo mukene?

¹⁶ Omege muteggi i kare-ni pe gitye ki lworo ni konygi bibedo pe ka gupwonyo omege matino me timo tic ma yam gin gitimo i kacokke. Me labolle, pi mwaki mapol, omego Shigeo, ma kiloko i kome con-ni, obedo ka miyo pwonnye bot omege matino ma gitye lumemba me Komitti me Jang Gang Kal. En otimo man wek tic me tito pi Ker-ri omedde anyim i lobo ma en tiyo iye. Macalo adwogine, i kare ma onongo en dong pe twero tic macalo lakub kin lumemba me Komitti, omego mukene ma onongo pwonnye muromo oleyo kakare. Shigeo dong obedo lamemba me Komitti me Jang Gal Kal pi  mwaki makato 45 dok en medde ki tic ki ngecce me konyo omege ma gitino loye. Co ma kit meno pud dong gubedo mot madit bot jo pa Lubanga ya!

17. Gin ango ma jo muteggi gitwero miyone bot jo mukene? (Luka 6:38)

¹⁷ Wun omege ki lumege muteggi, wubedo lanyut ma kwo ma nyuto ni tic pi Jehovah ki gen aye obedo yo maber loyo me kwo. Ki i lanenwu, wunyuto ni ber piwa me pwonyo cik ma igi lac me Baibul ki me ketogi i tic i kwowa. Wungeyo maber kit ma onongo kitimo kwede jami i kare mukato angec, ento bene wuneno ni mitte ni wutim alokaloka ma lubbe ki kit ma kitimo kwede jami i kare-ni. Wun jo muteggi ma pud wunongo batija cokcok-ki bene wutwero konyo jo mukene i yo mapol. Wutwero tittigi kit ma ngeyo Jehovah okeliwu yomcwiny i kare man me kwowu. Jo matino gibibedo ki pwoc me winyo jami mutimme i kwowu kacel ki pwony ma wunongo. Ka ‘wumiyo’ kun wutiyo ki pwony ma wunongo i kwowu me pwonyo jo mukene, ci Jehovah bigoyo laane i komwu.—Kwan Luka 6:38.

18. Jo muteggi ki jo matino gitwero konnye i kingi nining?

¹⁸ Ka wun jo muteggi me amara wunyikke cok bot jo matino, wubibedo ki kare me konnye i kinwu kekenwu. (Rom. 1:12) Jo muteggi gitye ki gin ma jo matino gipe kwede, dok jo matino bene gitye ki gin ma jo muteggi gipe kwede. Jo muteggi gitye ki ryeko kacel ki ngec ma gunongo i kare me kwogi malac-ci. Jo matino gitye ki kero kacel ki tek kom. Ka jo matino ki jo muteggi gitiyo kacel macalo lurem, gibikelo deyo bot Wonwa me polo ma lamar-ri dok jo ducu me kacokke ginongo mot.