1. Asuh öp kò-òren la-en më tö köiny hol maneuk hī pòrôn ötkalě-en?

MIHÔIṄ yip tököiny nö ngölōn, öt yanööluṙen yip tahëng nö in chu. Kô-en yin ngaich nö ötkalě-en, sön yin nö mihôiṅ nö harun më tö ayal tarik nö inup la-en. Hòṅ chan heuveū-en töminë la-en kinë-ekūö cha tö Yāvē. Ngö ṙô ök ihih tököiny minṙöinylen: “Hē chu ngölōn, ötkô chin ngaich pōi la-en im linöökö lōn Yāvē, sön öich ṙamlōn pön ōt më tö ayal tarik kamëtöre nö in minë la-en el ngam māṅ.”

2. Asuh nup min haköplö hī in ngih ātiköl?

² Haköplu in vahë ik manā-aṅ ātiköl, tö inlahen yip tö ayal tarik yěn hanôl yip tököiny ngaich yöölen cha-a. Yöölen inrē yip tököiny yěn hanôl yip tö ayal tarik. Hòṅ īnu pöri cha-a töm inyāichngö, hòṅ akahakūö töp tölngö kanô-òre, hòṅ ha-öiny kinë-ekūö re, ngaich hòṅ luvë-enykūö ellōnre inrē nö kē-ětī. Sitih inlahen yip min tököiny nö asīöp në tinrīken. Anū-ö min haköp hī in ngih ātiköl.

3. Sā ṙô ngam Filipī 2:3, 4, Kūö yòh aich vē tököiny nö hòṅ īnu töm inyāichngö?

³ Yēḵ më tököiny nö hayööken më tö ayal tarik, hòṅ īnu cha-a töm inyāichngö. Yēḵ cha min nö īnu töm inyāichngö ngaich öt tulöng mat min cha-a töre tö yip holre. (Vë-evkūö Filipī 2:3, 4.) Ngòh tököiny tarik tö īnu töm inyāichngö, hō-en nup tufömngöre anga-aṅ inlahen tö la-evṙen pôrò minë inlahen më tö ayal tarik nö öt sāta  nö inup lōn ò. (Mum. 7:10) Kô-en yin vē tököiny nö pōyen heuneū-en lökten cha nö mihôiṅ nö hayööken më tö ayal tarik. Öt köpsören pöri ngih panam nöng hěngren. Lökten më tököiny nö hòṅ hō tö minë tufömngöre inlahen kinëken minë la-en.—1 Kòr. 7:31.

4. Sitih inlahen aich më sörkit ovörsīör töngamuh nö asīnken yik Lēvi?

⁴ Akahalōn yin vē tököiny hol maneuk hī töre nö öt köpsören kumlēḵ alaha. Lökten cha nöng ṙamlōn tö nup la-en kinë-ekūö re. Tö sā më, sörkit ovörsīör yěn 70 samyeūheu ṙēḵti nö ngaich, mihôiṅ min cha-a nö kihngen nö kē minë tufömngöre la-en, pön marò-òten hēk hangenlōn töm hötṙeh la-en re. Sön cha-a nöng hayööken më hol maneuk re. Lökten yin nö harun më ṙāl tarik nö kē minë la-en töt kanô-ò cha. Nö asīnken yik Lēvi yik tö 50 samyeūheu ṙēḵti nö la-evṙen nö el ngam rūkui manūlö. Unôichngöre cha-a nö harun yik ṙāl tarik. (Kin. 8:25, 26) Holtö ṙanamlōn re cha-a nö kēken u. Ngatī inlahen yin vē sörkit ovörsīör töngamuh, nö hayööken më hol maneuk re nö el minë māṅ.

5. Asup haköplö hī in prötör Tën hēk in sistör Kēti inrē?

⁵ Ngëichkö inlahen prötör Tën ngam tö 23 samyeūheu rò-òten ngaich nö sörkit ovörsīör. Hē ò ngaich nö 70 samyeūheu ṙēḵti, töölò cha-a töp pīhö ò Kēti, nö  ispësöl painīör. Lökten ang prötör Tën nö ngö ṙô, pōyen la-en an töngamuh. Im inreuskö alaha më aṅh ngam māṅ nö kētöre nö in minë la-en mahayööken töla-evṙen, harūnö cha nö istrīt vītnësing, ahānga inrē nö el chěl. Asup haköplö hī öi in prötör Tën hēk sistör Kēti inrē? Mihôiṅ öi hayööken yip holre, pòrô öi öt kumheūttö ṙētak re öi im linöklōn Yāvē, harūnöre inrē la-evṙen tö nup kanô-òṅ re la-en.

6. Sitih inlahen ang ngòh tö akaha tarik?

⁶ Ngòh tö akaha tarik öt hō nö kētö re nö in nup la-en töt kanò-òre. (Inch. 11:2) Ṙamlōn anga-aṅ nö la-evṙen, öthō nö ṙangenre. Töi hachōḵ elmatre töp chumvē kūö lòrī, yēḵ òn peūlöre ngaich hòṅ “hakūönngö öp kīör re” anga-aṅ, kô-en min ngam lòrī ò nö kūönngöre yanītö, kū-ö urěh pöri min anga-aṅ. Ngatī inlahen ngòh tarik ma-akah kanô-òre nö la-evṙen nö öthō nö öt kū-ö urěh nö im linöklōn Yāvē, inyööken tahëng inrē.—Filip. 4:5.

7. Sitih inlahen ök Pārsilāi nö akah tölngö kanô-òre nö la-evṙen?

⁷ Hē Pārsilāi nö 80 samyeūheu ṙēḵti, hòṅ kē-ěkūö ò ök Rācha Tāvit tö minā-aṅ. Akahalōn pöri Pārsilāi töre ngaich nö köiny. Lökten ò nö sō-o ṙô ngam rācha, höng tīnten ök ṙāl tarik anga-aṅ ang Chimham nö kēḵ ngam chūök ò. (2 Sa. 19:35-37) Ngatī yip tököiny töngamuh ma-akah kanô-òre, nöng tölṙô yip ṙāl tarik nö kēḵ nup chūök cha.

8. Sitih inlahen ök Rācha Tāvit nö akahakūö töp tölngö kanô-òre?

⁸ Akahakūö ök Rācha Tāvit inrē tö tölngö kanô-òre. Hē ò nö hòṅ vīlö ngam patī Yāvē. Ngö ṙô ngam Tēv tö ò, öp kūön meh öp min Sòlômön mamānlö ngam patī chu. Lökten anga-aṅ nö hang ṙô ò, ngaich höng halēn nup chehen minānlö ngam patī. (1 Kin. 17:4; 22:5) Öt ngölōn anga-aṅ, mötlö vanāyö tī chin chū-ö min töp kūön re Sòlòmön kūö ò nö ṙòngmö “ṙālö öt heuveū-en inrē.” (1 Kin. 29:1) Akahalōn ang Tāvit töm patī ngam Tēv nö öt kūö heuneū-en, tön kūö nup inkôlò kahëtö Yāvē min angū-ö nö teunglö. Asīnken Tāvit yin vē tököiny hol maneuk hī yěn teūngen tö minë tufömngöre kinë-ekūöre la-en ngaich holtö ellōn re cha-a nö kētöre. Pön akahalōn tö Yāvē nö kētö inkòlô nup la-en yip ṙālö min.

9. Sitih inlahen ök prötör Sīkēyo nö tövai nö inchōkūö yip tököiny?

⁹ Tövai an prötör Sīkēyo inrē nö inchō elmat hī, nö ma-akah kanô-òre nö la-evṙen. Ṙòngmö 30 samyeūheu ṙēḵti anga-aṅ hē ò nö vīlöng nö Prānch Kömitī mempör ik 1976. Vīlöng hēk anga-aṅ nö mahalēn mupakö Prānch Kömitī ik samyeūheu 2004. Akahngenre pöri anga-aṅ nö yīhi ṙēḵti, ötkô inrē nö sā inlahen re nö la-evṙen tö la-urěh. Lökten anga-aṅ nö vë-ekūötēv ngaich ngö ṙô söö yip min tö ayal tarik yěn keunlöre tö në la-en chu. Ngaich öp töngamuh nö öt la-evṙen nö in ngam mahalēn mupakö Prānch Kömitī, höng mempör ngam Kömitī pöri anga-aṅ. Kô-en Pārsilāi, Rācha Tāvit hēk prötör Sīkēyo inrē nö īnu töm inyāichngö, akahakūö inrē töp tölngö kanô-òre. Öt ngölōn cha-a kē-ě nun min në la-en hī tö vē ṙāl tarik, höng holṙen cha pöri acha-a nö la-evṙen tö minë la-en re.—Inch. 20:29.

10. Hòṅ sitih mat aich më tököiny tö më tö ayal tarik el ngam māṅ?

¹⁰ Akahalōn yin vē tököiny hol maneuk hī tö vē tö ayal tarik nö inkôlò cha nö kahëtö Yāvē. Yěn yūs ngam kumlēḵre më ṙāl tarik nö im linöklōn ngam Tēv ngaich ṙamlōn min më tö köiny hol maneuk hī, ha-öiny kumlēḵ alaha cha inrē nö im linöökö lōn ngam Tēv.

11. Sā ṙô ngam Rūt 4:13-16 sitih inlahen aich më tököiny yěn hòṅ yöölen tö tī më tö ayal?

¹¹ Yěn hòṅ hayööken më tököiny më tö ayal tarik nö el ngam māṅ ngaich hòṅ ṙamlōn më tököiny yěn hayöökaṙen tö cha. Ngëichköm inlahen Na-ōmī nö tövai nö inchō elmat hī. Hē Na-ōmī nö kapahlöng tö nak kūön re, ngaich tölṙô nak kankūön re anga-aṅ nö havan panam re. Sō pöri ang Rūt nö ṙāngen ò, vë-eny re anga-aṅ nö hòṅ holröön ò nö chuh Petlihem. Halöngten ò ngaich ang Na-ōmī nö holröön ò. (Rūt 1:7, 8, 18) Nët re tak cha-a ngaich nö yöölen nö lökten in ngam ṙô Rūt, teūngen cha-a tö minë inkôlò. (Vë-evkūö Rūt 4:13-16.) Yěn ha-öiny nup inyöökenre min më tököiny hol maneuk hī tö nup ṙô më tö ayal ngaich ma-asīnken Na-ōmī min cha-a.

12. Sitih inlahen ök Pôl nö ha-öiny nuk taṙòkhöre inyöökenre tö yik hol maneuk re?

¹² Ha-öiny nuk inyööken re ök inrē Pôl tö yik hol maneuk re, aṅ ngam māṅ i Filipī, nö holre tö nuk mineukṙen ò. (Filip. 4:16) Ha-öinyö Timòtī inrē anga-aṅ pön hayööken ò. (Filip. 2:19-22) Hē Pôl nö kē-ě nö chuh Rōm, pōyen yik hol maneuk ò mahareuskö alaha ò im rô-òl el talöökö ò. Ha-öinyö Yāvē anga-aṅ  tö nuk inyöökenre tö tī cha. (Inl. 28:15) Tö ngöt ök misī Pôl nö ma-ahangköm tölöök inhānga. Ṙōlkang chūök anga-aṅ nö ahangköm tölöök inhānga, hareuskö alaha yik aṅ minë māṅ, sön anga-aṅ nö īnu töm inyāchngö, öt tāilölōn hē yik hol maneuk ò nö hayööken ò.

13. Sitih inlahen öi kò-òren yī-ö tököiny hol maneuk hī öi hameuk tö ṙanamlōnre tö më tö ayal tarik?

¹³ Yī-ö tököiny, pōyen nup inlahen yī-ö kò-òren hameuktöre ṙamlōn tö nup la-en më tö ayal tarik. Lökten yin ui sō yěn hòṅ hayööken yīö cha-a. Tön löktö tī Yāvē nö hameuktöm hanangenlōn re tö yīö. Lohten min an tökô-en an holre. Ngam tahëng kò-òren inlahen yīö öi hameuktö ṙanamlōnre, yěi hayööken më tö ayal tarik nö haröhtöre nö in Yāvē. Vë-eny nang më ṙāl tarik man tö meh öm ṙamölōn meuk inlahen cha nö hayööken yip tahëng. Kē-ěny ṙētak re öm hanôlö cha ngaich vë-eny nang ò tö nup inlahenre. Yēḵ meh min öm ngatī ngaich hameuktöre min më-eṅ öm ṙamlōn tö Yāvē nö kēten më tö ayal tarik nö inkôlò meh nö el ngam māṅ.—Kòl. 3:15; Yôh. 6:44; 1 Tös. 5:18.

14. Asuh öp kò-òren haköplö yip tököiny nö in ök rācha Tāvit?

¹⁴ Hěng an hēk ngam tövai tinrīken ök Rācha Tāvit tö mihôiṅ nö haköp hī. Ngam inlahen ò nö luvënyökūö ellōnre nö kētö nuk tö pōyen rupīö ṙāi minānlö ngam patī ngam Tēv. (1 Kin. 22:11-16; 29:3, 4) Akahalōn anga-aṅ töm patī ngam Tēv mīnö nö kaheuktu nö minë-eny ngam kūön ò Sòlômön. Sön anga-aṅ nöng iṙūöhen nö luvënyökūö ellōn re. Yēḵ ngòh tököiny hol maneuk hī nö öt kô nö kētöre nö in ngam la-en minānö. Mihôiṅ pöri anga-aṅ nöng kētö minë tö kētu inyööken minānlö minë patī. Ngih inrē kò-òren inlahen cha nö hameuktöre nö luvë-akūö ellōn. Yěn haköptö më tö ayal tarik tö minë tö pōyen heuneū-en cha.

15. Kūöyòh öi mihôiṅ vënyen Pôl nö tö luvë-akkūö ellōn?

¹⁵ Tö luvë-akkūö ellōn ök misī inrē Pôl. Lökten ò nö kē-ě Timôtī nö holröön ò nö im la-en ò misönörī. Kē-ěny ṙētak re anga-aṅ nö haköpten ò. (Inl. 16:1-3) Pön hōten ò nö tö heuveū-en nö ma-ahangköm tölöök inhānga, mahaköphöti inrē. (1 Kòr. 4:17) Nuk töng sitih haköp Timôtī nö in Pôl, haköptö yik tahëng inrē anga-aṅ tö u.

16. Asuh öp haköplö yip tököiny nö in prötör Sīkēyo nö im inyööken më tö ayal tarik?

¹⁶ Ngatī yin vē tököiny hol maneuk hī töngamuh, nö öt ngölōn tö cha min yěn haköpten më tö ayal tarik ngaich öt kamngu min cha-a nö el ngam söngkötön Yāvē. Kò-òren in ngëichkö inlahen prötör Sīkēyo ngam ahang inlahen hī taheui. Nö haköptö më tö ayal tarik, hē ò nö la-evṙen nö el ngam mupakö ngam Prānch Kömitī. Ṙën anga-aṅ nö ngatī inlahen, pön hōtöm tölöök inhānga nö lēnö kinëken nö ikūö ngih panam. In cha më haköptö ò, hěng tak an ngaich ngam tövīlöng nö mahayōmken minë la-en. Pōyen tö tö 45 samyeūheu rò-òten ang prötör Sīkēyo nö mempör ngam Prānch Kömitī. Ṙòngmö ölngen pöri anga-aṅ töngamuh nö hayööken më tö ayal tarik. Kô-en yin më hol maneuk hī tö ayal tarik nö teūngen tö inyööken re nö in vē tököiny hol maneuk hī.

17. Sitih inlahen aich kò-òren më tököiny hol maneuk hī nö hang ngam inlēnö in ngam līpöre Lūkös 6:38?

 ¹⁷ Tövai yin yī-ö tököiny öi tö meūkö öi inchōkūö, öi vamënyen ngam talöökö linökölōn Yāvē nö tövai nö talöökö. Angū-ö tö hòṅ mötlö nö meūkö nö in ngam tinrīken hī. Hameuktö e yī-ö inrē öi in minë tinrīkenre. Tö hī yěi hang minë inlēnö aṅmat ngam Paipöl, kēkö kaha u inrē ngaich pōyen yanöölen ayī-ö. Akahalōn yī-ö inrē tö re öt köpsören inlahen min öi kēken minë la-enre tö la-urěh, pön tufömngöre ngaich minë inlahen hī öi kēken minë la-en. Sön öi höng hō asīnken minë tufömngöre inlahen hī öi kēken minë la-en. Pòrô man fömngören kēḵ ngam vīnôkö, sön öm mihôiṅ hayööken yip tö ayal tarik. Mihôiṅ öm vë-eny nang cha töre öm ṙamlōn öm haköp inlahen Yāvē öm in ngih ṙēḵti re töngamuh. Pön ṙamlōn min më tö ayal tarik nö hang inlahen meh ing ṙēḵti meh. Pōyen min inrē nup inkôlò taneūngen meh kahëtö Yāvē.—Vë-evkūö Lūkös 6:38.

18. Yěn holṙenre minā tököiny tö ngam tö ayal tarik nö la-evṙen asuh öp min ṙòng e?

¹⁸ Yěn vai min ngam innôlö ngam tököiny tarik, tö ngam tö ayal ngaich öthō min cha-a nö öt holṙen höö nö la-evṙen, hayööken höö inrē. (Rōm. 1:12) Nëtre tak cha-a nö tö pōiṙāi nö im kamtöre, pön pōyen mikah ngam tököiny, ngaich īnu ngam tö ayal töm kumlēḵ re. Yēḵ cha min nö holṙen re, ngaich rōilö min ngam minë-eny Yāvē. Köp min inrē ngam hinëngö nö el minë māṅ.