1. Na cava me noda isausau nida sa qase mai?

NIDA sa qase mai eda na rairai lomaleqa ni sa sega na keda yaga vei Jiova me vaka e liu. Io, sa na lailai na noda kaukaua ia meda vakayagataka na vuku kei na ka eda kila meda vukei ira na gone mera yaga qai levu tale na itavi mera qarava. Me vaka ga e kaya e dua na qase ni ivavakoso sa dede nona veiqaravi, “Ni sa lailai ga na ka au rawa ni cakava ena vuku ni bula vaqase, au marau nira tu na tacida tagane gone mera qarava na itavi.”

2. Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

² Eda veivosakitaka ena ulutaga sa oti, ni yaga vei ira na gone nodra veitokani kei ira na itabaqase. Eda na dikeva ena ulutaga qo, na yaga ni nodra yalomalumalumu na itabaqase, nodra vakavinavinaka kei na lomasavu mera cakacaka vata kei ira na gone ni na yaga ena loma ni ivavakoso.

3. Me vaka e tukuni ena Filipai 2:3, 4, na cava na yalomalumalumu? Ena yaga vakacava vua na lotu vaKarisito?

³ E bibi mera yalomalumalumu na itabaqase ke ra via vukei ira na gone. O koya e yalomalumalumu ena raici ira na kena vo mera uasivi koya. (Wilika Filipai 2:3, 4.) Era kila na itabaqase yalomalumalumu ni levu tu na sala e rawa ni qaravi vinaka kina e dua na itavi me salavata ga kei na iVolatabu. Era na sega gona ni namaka me tautauvata tu ga na ka era cakava e liu kei na gauna qo. (Dauv. 7:10) E levu sara na ka yaga e rawa nira wasea na itabaqase  vei ira na gone, era kila tale ga “ni sa veisau tiko na ituvaki ni vuravura qo,” e bibi gona mera vulica na iwalewale vou.—1 Kor. 7:31.

4. Era vakaraitaka vakacava na ivakatawa ni tabacakacaka na rai e tu vei ira na Livai?

⁴ Era kila na itabaqase yalomalumalumu, nira sa qase mai sa na sega ni levu na ka era cakava me vaka e liu. Kena ivakaraitaki, o ira na noda ivakatawa ni tabacakacaka. Nira sa yabaki 70, sa na veisau na nodra ilesilesi. Ena sega toka ni rawarawa qori. Era marautaka vakalevu mera qaravi ira na tacidra. Qori e dua na ilesilesi marautaki, era se vinakata tiko ga mera qarava na itavi qori. Ia era kila ni vinaka mera veiqaravi na gone. Era vakaraitaka gona na rai e tu vei ira na Livai e Isireli makawa, nira sa yabaki 50 sa na cegu nodra veiqaravi ena valeniveitavaki. Era marautaka na Livai qori na ilesilesi cava ga era lesi kina. Era qarava vinaka na nodra itavi, e rawa tale ga nira vukei ira na gone. (Tiko 8:25, 26) Nikua, era sa sega ni veisiko ena ivavakoso na ivakatawa ni tabacakacaka era sa cegu. Era veivuke sara vakalevu ena ivavakoso era veiqaravi kina.

5. Na cava o vulica vei Dan kei Katie?

⁵ Dikeva mada na ivakaraitaki nei Dan, a veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka me 23 na yabaki. Ni sa yabaki 70, e  lesi kei na watina o Katie, me rau painia lavotaki. Rau vakamatauni rau vakacava ena nodrau ilesilesi vou? E kaya o Dan ni sa qai osooso ga vakalevu! E qarava nona itavi ena ivavakoso, e vukei ira na tacida tagane mera rawata na ivakatagedegede ni dauveiqaravi ni ivavakoso, e vakavulica eso tale mera vunau e matanalevu ena siti, vaka kina e valeniveivesu. Kemuni na tacida itabaqase, ke oni veiqaravi vakatabakidua se sega, e levu na ka oni rawa ni veivuke kina. Ena sala cava? Ni vulica moni marautaka na veisau ni kemuni ituvaki, ni biuta na nomuni isausau, moni cakava ga na ka oni rawata, ni kua ni sasagataka na ka oni sega ni rawata.

6. Na cava e ka vakayalomatua kina meda yalomalumalumu? Vakatauvatana.

⁶ O koya e yalomalumalumu e kila ni vakaiyalayala na ka e rawa ni cakava. (Vkai. 11:2) Qori ena uqeti koya me kua ni namaka vakasivia na ka me cakava. Ni cakava qori, ena marau tiko ga ena gumatuataka tale ga na nona itavi. Eda rawa ni vakatauvatani koya e yalomalumalumu kei na dua e draiva cake ena baba. Ena veisautaka na nona qia me cabe kina. De dua ena berabera, ia ena toso tiko ga. E va tale ga qori o koya e yalomalumalumu, e kila na gauna me veisau kina me lako vakamalua me rawa ni qaravi Jiova tiko ga qai vukei ira eso tale.—Fpai. 4:5.

7. E vakaraitaka vakacava o Pasilai na yalomalumalumu?

⁷ Vakasamataka mada na ivakaraitaki nei Pasilai, e yabaki 80 ni sureti koya o Tui Tevita me veiqaravi ena valenitui. Ni yalomalumalumu o Pasilai, e sega kina ni vakadonuya na kerekere qori. E kila ni vakaiyalayala na ka e rawa ni cakava ena vuku ni nona yabaki, mani vakatututaka e dua e gone o Kimami me sosomitaki koya. (2 Sam. 19:35-37) Me vakataki Pasilai, era marau na itabaqase nira veiqaravi na tacida tagane gone.

8. E vakaraitaka vakacava o Tui Tevita na yalomalumalumu ni vinakata me tara na valenisoro?

⁸ E totoka tale ga na ivakaraitaki ni yalomalumalumu i Tui Tevita. E vinakata sara ga me tara na vale i Jiova. Ia ni tukuna vua o Jiova ni na lesi vua na gone o Solomoni na itavi dokai qori, e ciqoma o Tevita na vakatulewa i Jiova qai tokona mai vu ni lomana na tara ni vale. (1 Vei. 17:4; 22:5) E sega ni nanuma o Tevita ni ganiti koya ga na ilesilesi qori, ni “se gone” o Solomoni, e “lailai [tale ga] na ka e kila.” (1 Vei. 29:1) E kila ni veivakalougatataki ga i Jiova e rawa ni tara kina na vale, e sega ni vakatau ena yabaki se na nodra kila na liutaka tiko na cakacaka. Me vakataki Tevita, era gumatua tiko ga na itabaqase nikua ni veisau na nodra ilesilesi. Era kila tale ga ni na vakalougatataki ira na gone o Jiova mera qarava na itavi era dau qarava tu e liu.

9. E vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu e dua na lewe ni Komiti ni Tabana?

⁹ Dua na ivakaraitaki ni yalomalumalumu ni gauna qo e dua na tacida tagane o Shigeo. Ena yabaki 1976, ni sa yabaki 30 e lesi me lewe ni Komiti ni Tabana. Ena 2004 e lesi me kodineita ni Komiti ni Tabana. Ni toso na gauna e kila ni vakaiyalayala ga na nona kaukaua, sa sega ni qarava vinaka na nona itavi. E masulaka na ituvaki qori qai vakasamataka na yaga ni nona qarava na itavi qori e dua na tacida gone. Sa sega  ni kodineita o Shigeo, ia e lewe tiko ga ni Komiti ni Tabana qai dau veitokoni vei ratou na kena vo. Me vaka eda raica ena ivakaraitaki nei Pasilai, Tui Tevita, kei Shigeo, o koya e yalomalumalumu ena kauaitaka ga na ka era rawa ni cakava na tacida gone, sega ni kauaitaka na lailai ni ka era kila. Ena raici ira mera itokani vakacakacaka, ena sega ni qati ira.—Vkai. 20:29.

10. Mera raici ira vakacava na gone ena ivavakoso na itabaqase?

¹⁰ Mera raici ira vakacava na gone na itabaqase? Era raici ira mera isolisoli i Jiova ra qai vakavinavinakataka na itavi era qarava. Ni sa lailai tiko ga nodra kaukaua na itabaqase, era vakavinavinaka nira tiko na gone era yalorawarawa mera veisosomitaki mera veiqaravi ena ivavakoso.

11. E laurai vakacava ena Ruci 4:13-16 ni yaga vei ira na itabaqase nodra veitokoni na gone?

¹¹ E totoka tale ga na ivakaraitaki vakaivolatabu i Neomai, na kenamarama a vakavinavinakataka nona vukei koya e dua e gone vua. O Neomai e uqeti Ruci na vugona sa yada tu me lesu vei ira na kainona. Ia e cike o Ruci me tomani Neomai ena nona ilakolako lesu i Peceliema, mani ciqoma na veitokoni i Ruci. (Ruci 1:7, 8, 18) Erau tini vakalougatataki na marama qori! (Wilika Ruci 4:13-16.) Nira yalomalumalumu na itabaqase, era na muria na ivakaraitaki i Neomai.

12. E vakaraitaka vakacava na yapositolo o Paula na nona vakavinavinaka?

¹² E vakavinavinakataka na yapositolo o Paula na nona vukei. Kena  ivakaraitaki, e vakavinavinakataki ira na lotu vaKarisito e Filipai nira vakauta yani vua na nodra ka ni veivuke. (Fpai. 4:16) E vakavinavinakataka nona dau vukei koya o Timoci. (Fpai. 2:19-22) E vakavinavinaka tale ga vua na Kalou nira mai vakayaloqaqataki koya eso ni kau vakavesu tiko i Roma. (Caka. 28:15) E turaga mamakutu o Paula ni dau taubaletaka e vica na udolu na maile me vunau, me vakayaloqaqataki ira tale ga na lewe ni ivavakoso. Ia e yalomalumalumu me ciqoma nodra veivuke na tacina.

13. Era na vakaraitaka vakacava na itabaqase nodra vakavinavinakataki ira na gone?

¹³ Kemuni na itabaqase, levu na sala oni rawa ni vakaraitaka kina nomuni vakavinavinakataki ira na gone ena nomuni ivavakoso. Ke ra via vakavodoki iko, volivoli, se vukei iko ena so tale na ka, ciqoma ena vakavinavinaka na nodra veivuke. Raica qori me ivakaraitaki ni nona lomani iko o Jiova. De dua oni na veitokani voleka kina. Saga tale ga mo dau kauaitaka nodra toso vakayalo nomu itokani gone, tukuna vei ira ni o marautaka nodra vakalevutaka nodra veiqaravi ena ivavakoso. Mo yalorawarawa tale ga ni vakayagataka nomu gauna mo tukuna vei ira na veika o sotava ena nomu bula. Ni o cakava qori, o na ‘vakavinavinakataki’ Jiova ni vagolei ira mai na gone ena ivavakoso.—Kolo. 3:15; Joni 6:44; 1 Ces. 5:18.

14. E vakaraitaka vakacava o Tui Tevita na lomasavu?

¹⁴ Eda raica ena ivakaraitaki i Tui Tevita e dua tale na itovo bibi mera vakaraitaka na itabaqase, ya na lomasavu. E cautaka vakalevu na nona iyau me tokona na tara ni valenisoro. (1 Vei. 22:11-16; 29:3, 4) E cakava qori ni kila tu mada ga ni na vakayacani vua na luvena o Solomoni na valenisoro. Ke sa sega mada ga na noda kaukaua meda veivuke ena tarataravaki ni isoqosoqo, se rawa tiko ga nida tokona nida soli ka se cau me vakatau ena keda ituvaki. Eda na vukei ira tale ga na gone me yaga vei ira na ka eda vulica ena veiyabaki sa sivi.

15. Na iloloma talei cava e wasea vei Timoci na yapositolo o Paula?

¹⁵ Vakasamataka mada nona lomasavu na yapositolo o Paula. E sureti Timoci me tomani koya ena cakacaka vakadaukaulotu, e lomasavu tale ga me vakavulica na cauravou qo ena iwalewale ni vunau kei na veivakavulici. (Caka. 16:1-3) E yaga vei Timoci na veivakavulici i Paula me maqosa ena nona vunautaka na itukutuku vinaka. (1 Kor. 4:17) E vakayagataka o Timoci na ka e vulica vei Paula me vakavulica eso tale.

16. Na cava e veivakavulici kina o Shigeo?

¹⁶ Era sega ni lomaleqa na itabaqase nikua nira sa na sega ni veiqaravi me vaka e liu ena ivavakoso nira vakavulici ira na gone mera veisosomitaki. Kena ivakaraitaki o Shigeo, sa cavuti oti mai. E vica vata na yabaki nona dau vakavulici ira na lewe ni Komiti ni Tabana era gone toka. Na vuna? Me tokona tiko ga na cakacaka ni Matanitu ni Kalou ena vanua e veiqaravi kina. Na gauna me sa cegu kina, sa tiko tale e dua na tacida e vakavulici vinaka me sosomitaki koya me kodineita. E 45 na yabaki nona lewe tiko ni Komiti ni Tabana o Shigeo, e wasea tiko ga na veika e kila vei ira na  tacida gone. Era yaga dina na tacida era vakataki koya nira vukei ira na tamata ni Kalou!

17. Me salavata kei na Luke 6:38, na cava e rawa nira wasea na itabaqase?

¹⁷ Na nomuni qaravi Jiova ena vakabauta kei na yalodina na tacida itabaqase e ivakadinadina matata ni qo ga na bula vinaka duadua. Na nomuni ivakaraitaki, e dusia ni yaga dina na neimami sasaga me keimami vulica na ivakavuvuli vakaivolatabu qai muria sara. Oni kila vinaka na ka e dau caka e liu, ia oni vakamatauni kemuni ni veisau na ituvaki. O kemuni tale ga na itabaqase oni se qai papitaiso wale ga qo, oni rawa ni vukea e levu, oni rawa ni talanoataka na ka oni marautaka ena nomuni mai kilai Jiova. Era na taleitaka na gone mera rogoca qori ra qai vuli kina. Ke oni “dau soli ka” ena nomuni vakavulica eso tale ena ka oni kila, ena vakalougatataki kemuni vakalevu o Jiova.—Wilika Luke 6:38.

18. Era na veivukei vakacava na gone kei na qase?

¹⁸ Ni oni veitokani na itabaqase kei kemuni na gone, oni na rawa ni veivukei. (Roma 1:12) E tu na kemuni yaga, e tu vei ira na itabaqase na vuku kei na kila era rawata ena veiyabaki sa sivi, e tu vei ira na gone na kaukaua. Nira cakacaka vata na gone kei na qase me vaka na itokani, era na vakacaucautaka na Tamada dauloloma, era na yaga tale ga ena ivavakoso.