1. Enyi mǐ ɖò mɛxo nyí wɛ ɔ, nǔ ɖagbe tɛ gbé mǐ ka sixu nya?

ENYI mǐ ɖò mɛxo nyí wɛ ɔ, xɛsi sixu ɖi mǐ ɖɔ mǐ kún sɔ́ na sixu nyɔ́ zán nú Jehovah ɖ’ayǐ tɔn ɖɔhun ó. Mǐ na bo ma tlɛ ɖó hlɔnhlɔn ɖ’ayǐ tɔn ɖɔhun ǎ ɔ, mǐ sixu zán nǔnywɛ kpo nǔ e mǐ mɔ kpɔ́n lɛ é kpo dó d’alɔ mɛ winnyawinnya lɛ bɔ ye na nyɔ́ zán nú tutoblonunu Jehovah tɔn, bo lɛ́ dó kɔ azɔ̌ yɔyɔ̌ ɖevo lɛ mɛ. Mɛxo agun tɔn ɖé ɖɔ xó mɔ̌hun, é ɖɔ: “Ee un jɛ ayi ɖó dogbó e mɛxoxwe nɔ hɛn wá nú mɛ lɛ é wu jí é ɔ, xomɛ hun mì ɖɔ nɔví sunnu winnyawinnya e jɛxa lɛ é ɖò finɛ bo na w’azɔ̌ ɔ.”

2. Etɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó ɖò xóta elɔ mɛ?

² Ðò xóta e wá yì é mɛ ɔ, mǐ ɖɔ xó dó lee xɔ́ntɔn zunzun xá mɛxomɔ lɛ nɔ hɛn lè wá nú mɛ winnyawinnya lɛ gbɔn é wu. Ðò xóta elɔ mɛ ɔ, mǐ na mɔ lee jijɔ ɖé lɛ, ɖi mɛɖéesɔ́hwe, jlɛ̌jininɔ, nǔsumɛnukúnmɛ kpo alɔhundónanǔmɛ kpo sixu d’alɔ mɛxomɔ lɛ bɔ ye na w’azɔ̌ xá mɛ winnyawinnya lɛ, bɔ é na hɛn lè wá nú agun ɔ bǐ gbɔn é.

3. Sɔgbe xá Filipunu lɛ 2:3, 4 ɔ, etɛ ka nyí mɛɖéesɔ́hwe? Nɛ̌ é ka sixu d’alɔ Klisanwun ɖé gbɔn?

³ Enyi mɛxomɔ lɛ ba na d’alɔ mɛ winnyawinnya lɛ ɔ, ye ɖó na nɔ sɔ́ yeɖée hwe. Mɛɖéesɔ́hwetɔ́ ɖé nɔ mɔ ɖɔ mɛ ɖevo lɛ hugǎn emi. (Xà Filipunu lɛ 2:3, 4.) Mɛxomɔ ɖěɖee nɔ ɖè jijɔ mɔ̌hun xlɛ́ lɛ é nɔ tuùn ɖɔ è sixu wà nǔɖe ɖò ali vovo nu bɔ é na sɔgbe xá Biblu kpo nǔ e azɔ̌ ɔ byɔ lɛ é kpo. Mɔ̌ mɛ ɔ, ye nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ lɛ bǐ ni wà nǔ lɛ lee yeɖesunɔ wà gbɔn ɖ’ayǐ é ɖɔhun pɛ́ɛ ǎ. (Nǔt. 7:10) Ye ɖó nǔ xɔ akwɛ gegě bo na má xá mɛ winnyawinnya lɛ. É ɖò mɔ̌ có, ye tuùn ɖɔ “tito gbɛ̀ elɔ mɛ tɔn lɛ ɖò huzuhuzu  wɛ,” bɔ enɛ sixu byɔ ɖɔ ye ni huzu sɔgbe xá ninɔmɛ yɔyɔ̌ lɛ.—1 Kɔ. 7:31.

4. Nɛ̌ nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn lɛ ka nɔ wà nǔ Levíi ví lɛ ɖɔhun gbɔn?

⁴ Mɛxomɔ ɖěɖee nɔ sɔ́ yeɖée hwe lɛ é nɔ tuùn ɖɔ enyi xwè emitɔn ɖò jijɛji wɛ ɔ, emi kún sɔ́ sixu wà nǔ gegě ɖ’ayǐ tɔn ɖɔhun ó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, lin tamɛ dó nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn mǐtɔn lɛ jí. Enyi ye ɖó xwè 70 ɔ, è nɔ byɔ ye ɖɔ ye ni bɛ́ sinsɛnzɔ́ alɔkpa ɖevo. Enɛ sixu vɛwǔ. Ye yí wǎn nú alɔdidó nɔví yetɔn lɛ tawun. Sinsɛnzɔ́ ɖé wɛ bɔ ye yí wǎn na tawun, bo lɛ́ kpò ɖò biba wɛ vɛ́návɛ́ná bo na kpò ɖò wiwa wɛ. Amɔ̌, ye mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ è ɖó hudo mɛ winnyawinnya lɛ tɔn bonu ye na wà azɔ̌ enɛ. Mɔ̌ mɛ ɔ, ye nɔ wà nǔ Levíi ví e ɖò Izlayɛli hwexónu tɔn ɔ mɛ lɛ é ɖɔhun. Enyi Levíi ví enɛ lɛ ɖó xwè 50 ɔ, è nɔ byɔ ye ɖɔ ye ni ɖó sinsɛnzɔ́ e wà wɛ ye ɖè ɖò goxɔ ɔ mɛ é te. Awǎjijɛ Levíi ví mɛxomɔ enɛ lɛ tɔn nɔ sín wǔjɔmɛzɔ́ bǔnɔ ɖé wu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, kpo akpakpa sɔ́ mɛ kpo wɛ ye nɔ wà nǔ e wu ye kpé lɛ é bǐ, bo nɔ lɛ́ d’alɔ mɛ winnyawinnya lɛ. (Kɛ́n. 8:25, 26) Égbé ɔ, enyi nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn lɛ ɖó xwè 70 ɔ, ye sɔ́ nɔ yì ba agun gegě kpɔ́n ǎ. Amɔ̌, ye nɔ wà nǔ gegě dó d’alɔ nɔví ɖěɖee ɖò agun e mɛ è sɛ́ ye dó é mɛ lɛ é, lobo dó wusyɛn lanmɛ nú ye.

5. Etɛ kpɔ́ndéwú e Dan kpo Katie kpo sɔ́ ɖ’ayǐ é ka kplɔ́n we?

⁵ Kpɔ́n kpɔ́ndéwú Dan ee wà nukúnkpénuwutɔ́ lɛdo tɔn sín azɔ̌ nú xwè 23 é tɔn.  Ee Dan ɖó xwè 70 é ɔ, è byɔ é kpo asì tɔn Katie kpo ɖɔ ye na nyí gbexosin-alijitɔ́ titewungbe. Nɛ̌ ye ka huzu sɔgbe xá ninɔmɛ yetɔn yɔyɔ̌ lɛ gbɔn? Dan ɖɔ ɖɔ alɔnu emitɔn ján dìn tawun hú ɖ’ayǐ tɔn. É nɔ kpé nukún dó agunzɔ́ tɔn lɛ wu, bo nɔ d’alɔ nɔví sunnu lɛ bonu ye na jɛxa bá nyí devízɔ́watɔ́ sinsɛnzɔ́wiwa tɔn, lobo nɔ lɛ́ kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖevo lɛ bonu ye na ɖekúnnu ɖò fí e hun nukún lɛ é kpo gankpá lɛ kpo mɛ. Mɛxomɔ lɛ mi, enyi mi ɖò sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn mɛ kpo mi gbɔ kpo ɔ, mi sixu wà nǔ gegě dó d’alɔ mɛ ɖevo lɛ. Gbɔn nɛ̌ é? Huzu sɔgbe xá ninɔmɛ towe yɔyɔ̌ lɛ, nya nǔ yɔyɔ̌ lɛ gbé, ma sɔ́ ayi ɖó nǔ e a ma sixu wà ǎ lɛ é jí ó, loɔ, sɔ́ ɖó nǔ e a sixu wà lɛ é jí.

6. Etɛwu é ka nyí nǔnywɛnú ɖɔ è ni nɔ nɔ jlɛ̌ jí? Jlɛ̌ dó nǔɖe wu.

⁶ Mɛ e nɔ nɔ jlɛ̌ jí é ɖé nɔ tuùn dogbó tɔn lɛ. (Nǔx. 11:2) Jlɛ̌jininɔ nɔ sísɛ́ ɛ bɔ é nɔ ba na wà nǔ zɛ nǔwukpíkpé tɔn lɛ wu ǎ. Wǎgbɔ tɔn ɔ, awǎjijɛ tɔn na sɛ̀ dò ǎ, bɔ é na lɛ́ kpò ɖò azɔ̌ syɛnsyɛn wà wɛ. È sixu jlɛ́ jlɛ̌jinɔtɔ́ ɖé dó mɛ e ɖò mɔ̌to kun wɛ bo ɖò kpó fán wɛ é ɖé wu. Mɔ̌tokuntɔ́ ɔ ɖó na ɖè wezun kpò nú mɔ̌to ɔ, bo na dó kpò ɖò kpó ɔ fán wɛ. Nǔgbo wɛ ɖɔ é na ɖibla yì dɛ̌dɛ̌ dɛ̌dɛ̌, amɔ̌, é na kpò ɖò nukɔn yì wɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, mɛ e ɖò jlɛ̌ jí é ɖé tuùn ɖɔ enyi é byɔ ɖɔ emi ni “ɖè wezun kpò” ɔ, emi ɖó na bló mɔ̌ bo na dó sixu kpò ɖò Jehovah sɛn wɛ, bo ɖò alɔ dó mɛ ɖevo lɛ wɛ.—Fili. 4:5, nwt.

7. Nɛ̌ Baazilayi ka ɖè jlɛ̌jininɔ xlɛ́ gbɔn?

⁷ Kpɔ́n kpɔ́ndéwú Baazilayi e ɖó xwè 80 bɔ Axɔ́su Davidi byɔ ɛ ɖɔ é ni wá nyí wěɖexámɛtɔ́ ɖé nú emi é tɔn. Baazilayi nɔ jlɛ̌ jí bo gbɛ́ ylɔ̌ axɔ́su ɔ tɔn. Baazilayi tuùn ɖɔ ɖó xwè emitɔn ko sɛyi wutu ɔ, emi kún sɔ́ sixu wà nǔ gegě ó. Enɛ wu ɔ, é byɔ ɖɔ Kimuxamu e nyí dɔnkpɛvu ɖé é ni nɔ tɛn emitɔn mɛ. (2 Sam. 19:36-38) Baazilayi ɖɔhun ɔ, kpo xomɛhunhun kpo wɛ mɛxomɔ lɛ nɔ yí gbè bɔ dɔnkpɛvu lɛ nɔ dó kɔ azɔ̌ lɛ mɛ.

8. Ðò tɛmpli ɔ gbigbá sín ali nu ɔ, nɛ̌ Axɔ́su Davidi ka ɖè jlɛ̌jininɔ xlɛ́ gbɔn?

⁸ Axɔ́su Davidi lɔ zé kpɔ́ndéwú jlɛ̌jininɔ tɔn nukúnɖeji ɖé ɖ’ayǐ. É ɖò biba wɛ vɛ́návɛ́ná bo na gbá xwé ɖé nú Jehovah. Amɔ̌, ee Jehovah ɖɔ nú Davidi ɖɔ Salomɔ́ɔ ee nyí dɔnkpɛvu ɖé é wɛ na wà azɔ̌ enɛ é ɔ, é yí gbè nú gbeta e kɔn Jehovah wá é, bo nɔ gudo nú azɔ̌ ɔ kpo ayi bǐ kpo. (1 Tan 17:4; 22:5) Ðó Salomɔ́ɔ ‘kpò ɖò vǔ, bo ma ɖó nǔnywɛ ɖé ǎ’ wutu ɔ, Davidi mɔ ɖɔ emi wɛ kpɔ́n te hugǎn bo na w’azɔ̌ ɔ ǎ. (1 Tan 29:1) Davidi tuùn ɖɔ é kún nyí xwè e mɛ e ɖò nukɔn nú xɔgbigbázɔ́ é ɖó é, alǒ nǔ e é ko mɔ kpɔ́n lɛ é wɛ na zɔ́n bɔ azɔ̌ ɔ na yì ta ó, loɔ nyɔna Jehovah tɔn wɛ na zɔ́n bɔ é na yì ta. Ðò égbé ɔ, enyi sinsɛnzɔ́ e wà wɛ mɛxomɔ lɛ ɖè é na bo ɖyɔ ɔ, ye nɔ kpò ɖò kanɖodónǔwu wɛ Davidi ɖɔhun. Gɔ́ na ɔ, ye tuùn ɖɔ Jehovah na kɔn nyɔna dó mɛ winnyawinnya e ɖò azɔ̌ e emi ko wà ɖ’ayǐ lɛ é wà wɛ lɛ é jí.

9. Nɛ̌ mɛ e ɖò Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn mɛ é ɖé ka ɖè jlɛ̌jininɔ xlɛ́ gbɔn?

⁹ Nɔví sunnu Shigeo nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé ɖò jlɛ̌jininɔ sín ali nu ɖò égbé. Ðò 1976, hwenu e é ɖó xwè 30 é ɔ, è sɔ́ ɛ, b’ɛ na nɔ Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn ɖé mɛ. Ðò 2004 ɔ, é huzu titoblonunutɔ́ Wěɖegbɛ́ Alaxɔ ɔ tɔn tɔn. Nukɔnmɛ ɔ, é wá mɔ ɖɔ gǎn kún sɔ́ kpò ɖò emi wu sɔmɔ̌ bonu emi na kpò ɖò azɔ̌ enɛ wà wɛ ganji ó. É xoɖɛ, bo lin tamɛ dó nǔ e wu é na nyɔ́ ɖɔ nɔví  sunnu winnyawinnya ɖé ni dó kɔ azɔ̌ enɛ mɛ é jí. Shigeo sɔ́ nyí titoblonunutɔ́ ǎ có, é kpò ɖò Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn ɔ mɛ. Lee mǐ mɔ gbɔn ɖò kpɔ́ndéwú Baazilayi, Axɔ́su Davidi kpo Shigeo kpo tɔn mɛ é ɔ, mɛ e nɔ sɔ́ éɖée hwe bo nɔ lɛ́ nɔ jlɛ̌ jí é nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ kaka ɖé e mɛ winnyawinnya lɛ ma ko mɔ kpɔ́n ǎ é jí ǎ, loɔ, hlɔnhlɔn yetɔn jí wɛ é nɔ sɔ́ ayi ɖó. É na nɔ kpɔ́n ye dó mɔ agbahwlɛntɔ́ lɛ ǎ, loɔ, azɔ̌gbɛ́ lɛ ɖɔhun wɛ é na nɔ kpɔ́n ye dó mɔ.—Nǔx. 20:29.

10. Linlin tɛ mɛxomɔ lɛ ka nɔ ɖó dó mɛ winnyawinnya e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é wu?

¹⁰ Mɛxomɔ lɛ nɔ kpɔ́n mɛ winnyawinnya lɛ dó mɔ nǔnina e gosin Jehovah gɔ́n é ɖé, bɔ nǔ e mɛ winnyawinnya enɛ lɛ nɔ wà lɛ é nɔ sù nukún yetɔn mɛ. Enyi mɛxomɔ lɛ sín hlɔnhlɔn ɖò ɖiɖekpo wɛ ɔ, é nɔ sù nukún yetɔn mɛ ɖɔ mɛ winnyawinnya e wu gǎn ɖè lɛ é ɖò gbesisɔmɛ bo lɛ́ kpé nǔ wu bá sú hudo e tíìn lɛ é sín dò, lobo lɛ́ wà sinsɛnzɔ́ dó agun ɔ takúnmɛ.

11. Nɛ̌ Hwliti 4:13-16 ka xlɛ́ ɖɔ enyi mɛxomɔ lɛ yí gbè nú alɔdó mɛ winnyawinnya lɛ tɔn ɔ, enɛ nɔ hɛn lè wá gbɔn?

¹¹ Nɔemíi e xó Biblu ɖɔ é sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé ɖ’ayǐ nú mɛxomɔ lɛ. É yí gbè nú alɔ e mɛ winnyawinnya ɖé dó è é kpo nǔsumɛnukúnmɛ kpo. Ðò bǐbɛ̌mɛ ɔ, Nɔemíi byɔ vǐ tɔn sín asì e nyí asúkúsi é ɖɔ é ni lɛkɔ yì mɛ tɔn lɛ gɔ́n. Amɔ̌, Hwliti zyan vǎ d’eji ɖɔ emi na xwedó Nɔemíi yì Bɛteleyɛmu, bɔ Nɔemíi wá yí gbè nú alɔdó tɔn. (Hwli. 1:7, 8, 18) Enɛ wà ɖagbe nú ye mɛ we lɛ bǐ tawun! (Xà Hwliti 4:13-16.) Mɛɖéesɔ́hwe na sísɛ́ mɛxomɔ lɛ bɔ ye na wà nǔ Nɔemíi ɖɔhun.

12. Nɛ̌ mɛsɛ́dó Pɔlu ka ɖè nǔsumɛnukúnmɛ xlɛ́ gbɔn?

 ¹² Alɔ e nɔví lɛ dó mɛsɛ́dó Pɔlu é sù nukún tɔn mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é dókú nú Klisanwun e ɖò Filipu lɛ é ɖó nǔnina e ye sɛ́dó è lɛ é wutu. (Fili. 4:16) É ɖexlɛ́ ɖɔ alɔ e Timɔtée dó emi é sù nukún emitɔn mɛ. (Fili. 2:19-22) Gɔ́ na ɔ, hwenu e é nyí gantɔ́ bɔ è kplá ɛ xwè Hlɔma é ɔ, é dókú nú Mawu ɖó nɔví lɛ wá dó wusyɛn lanmɛ n’i wutu. (Mɛ. 28:15) Agbɔ̌n ɖò Pɔlu wu tawun; é ko bló kilomɛtlu afatɔ́n mɔ̌kpan dó gbɔn tomɛ tomɛ, bo na dó jlá wɛn ɔ, lobo dó wusyɛn lanmɛ nú agun lɛ. É ɖò mɔ̌ có, é sɔ́ éɖée hwe, bo yí gbè bɔ nɔví lɛ d’alɔ ɛ.

13. Nɛ̌ mɛxomɔ lɛ ka sixu ɖexlɛ́ ɖɔ mɛ winnyawinnya e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é sù nukún emitɔn mɛ gbɔn?

¹³ Mɛxomɔ lɛ mi, mi sixu ɖexlɛ́ ɖɔ mɛ winnyawinnya e ɖò agun mitɔn mɛ lɛ é sù nukún mitɔn mɛ ɖò ali gegě nu. Enyi ye ba na d’alɔ we bonu a na yì fí ɖé, alǒ yì xɔ nǔɖe wá nú we, abǐ d’alɔ we ɖò nǔ ɖevo e ɖò dandan lɛ é kɔn hǔn, yǐ gbè nú alɔdó yetɔn kpo nǔsumɛnukúnmɛ kpo. Nɔ kpɔ́n alɔdó enɛ lɛ dó mɔ wǎn e Jehovah yí nú we é sín xlɛ̌. Mɛ ɖěɖee nɔ d’alɔ we lɛ é kpo hwi kpo sixu huzu xɔ́ntɔn vívɛ́ lɛ. Tɛ́n kpɔ́n bo nɔ d’alɔ mɛ winnyawinnya e a zun xɔ́ntɔn xá lɛ é hwebǐnu bonu ye ni vɛ́ kpo Jehovah kpo. Nɔ ɖɔ nú ye ɖɔ enyi emi mɔ mɛ winnyawinnya lɛ bɔ ye ɖò nǔ gegě wà wɛ ɖò agun ɔ mɛ ɔ, xomɛ nɔ hun emi tawun. Nɔ ɖò gbesisɔmɛ bo na má nǔ e a mɔ kpɔ́n lɛ é xá ye. Enyi a wà mɔ̌ ɔ, a na ɖexlɛ́ Jehovah ɖɔ emi ‘tuùn nǔ e é wà nú emi é n’i;’ enɛ wɛ nyí mɛ winnyawinnya e é dɔn dó agun ɔ mɛ lɛ é.—Kolo. 3:15; Jaan 6:44; 1 Tɛ. 5:18.

14. Nɛ̌ Axɔ́su Davidi ka ɖexlɛ́ ɖɔ emi nɔ hun alɔ dó na nǔ mɛ gbɔn?

¹⁴ Jijɔ taji ɖevo tíìn bɔ Axɔ́su Davidi ɖexlɛ́ bɔ mɛxomɔ lɛ lɔ ɖó na ɖexlɛ́; enɛ wɛ nyí alɔhundónanǔmɛ. É na nǔ xɔ akwɛ gegě ɖò dɔkun tɔn lɛ mɛ dó nɔ gudo nú tɛmpli ɔ gbigbá. (1 Tan 22:11-16; 29:3, 4) Tɛmpli Salomɔ́ɔ tɔn wɛ mɛ lɛ na wá ylɔ́ ɖɔ có, é ka wà mɔ̌. Enyi gǎn ma sɔ́ kpò ɖò mǐ wu bonu mǐ na ɖ’alɔ ɖò yɛhwexɔ́suɖuto ɔ sín xɔ lɛ gbigbá mɛ ǎ ɔ, mǐ sixu na nǔnina lɛ lee mǐ kpéwú gbɔn é dó nɔ gudo nú azɔ̌ enɛ lɛ. Gɔ́ na ɔ, mǐ sixu bló bɔ mɛ winnyawinnya lɛ na ɖu lè nǔ e mǐ ko mɔ kpɔ́n ɖò xwè lɛ vlamɛ é tɔn.

15. Nǔnina xɔ akwɛ tɛ lɛ mɛsɛ́dó Pɔlu ka má xá Timɔtée?

¹⁵ Kpɔ́n kpɔ́ndéwú alɔhundónanǔmɛ tɔn e mɛsɛ́dó Pɔlu zé ɖ’ayǐ é. Pɔlu byɔ Timɔtée ɖɔ é ni wá gɔ́ nú emi ɖò mɛsɛ́dózɔ́ ɔ mɛ, bo hun xomɛ bo má wlɛnwín Mawuxóɖiɖɔ kpo mɛkplɔnkplɔn kpo tɔn e éɖesunɔ nɔ zán lɛ é xá dɔnkpɛvu enɛ. (Mɛ. 16:1-3) Pɔlu kplɔ́n azɔ̌ Timɔtée bonu Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ na bí alɔ n’i. (1 Kɔ. 4:17) Wǎgbɔ tɔn ɔ, Timɔtée zán wlɛnwín Pɔlu tɔn lɛ dó kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖevo lɛ.

16. Etɛwu Shigeo ka kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖevo lɛ?

¹⁶ Ðò égbé ɔ, mɛxomɔ lɛ nɔ ɖi xɛsi ɖɔ enyi emi kplɔ́n nǔ e emi ko nɔ wà ɖò agun ɔ mɛ lɛ é mɛ winnyawinnya lɛ ɔ, emi kún sɔ́ na nyɔ́ zán ó ǎ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nú xwè gegě ɔ, Shigeo ee xó mǐ ɖɔ wá yì é kplɔ́n azɔ̌ mɛ winnyawinnya e ɖò Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn ɔ mɛ lɛ é ɖò ali tawun tawun gegě nu. É wà mɔ̌, bonu Axɔ́suɖuto ɔ sín azɔ̌ na dó yì nukɔn ɖò fí e wà sinsɛnzɔ́ ɖè wɛ é ɖè é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, ee é ma sɔ́ sixu kpò ɖò titoblonunutɔ́ nyí  wɛ ǎ é ɔ, nɔví sunnu e è ko kplɔ́n azɔ̌ ganji é ɖé ɖò gbesisɔmɛ bo na ɖyɔ ɛ. Shigeo ko wà sinsɛnzɔ́ nú xwè 45 jɛji ɖò Wěɖegbɛ́ Alaxɔ tɔn ɔ mɛ, bo kpò ɖò nǔ e é kplɔ́n lɛ é zán dó d’alɔ nɔví sunnu winnyawinnya lɛ wɛ. Nyɔna ɖé wɛ nɔví enɛ lɛ nyí nú togun Mawu tɔn!

17. Etɛ mɛxomɔ lɛ ka sixu na mɛ ɖevo lɛ? (Luki 6:38)

¹⁷ Nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu kpo mɛxomɔ lɛ mi, lee mi zán gbɛ̀ gbɔn é xlɛ́ nyi wɛn ɖɔ lee è na zán gbɛ̀ gbɔn b’ɛ na nyɔ́ hugǎn é wɛ nyí ɖɔ è ni nɔ gbeji bo sɛ́n Jehovah kpo nǔɖiɖi kpo. Gbɔn kpɔ́ndéwú mitɔn gblamɛ ɔ, mi nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ nǔgbododó Biblu tɔn lɛ kplɔnkplɔn kpo ye zinzán ɖò gbɛzán mɛtɔn mɛ kpo nɔ hɛn lè wá. Nǔ e mi mɔ kpɔ́n lɛ é zɔ́n bɔ mi tuùn lee è nɔ wà nǔ gbɔn ɖ’ayǐ é, amɔ̌, mi lɛ́ mɔ ɖɔ è ɖó na huzu sɔgbe xá ninɔmɛ yɔyɔ̌ lɛ. Mi mɛxomɔ e bló baptɛm agaɖanu dìn lɛ é lɔ ɖó nǔ gegě bo sixu má xá mɛ ɖevo lɛ. Mi sixu má awǎjijɛ e Jehovah e mi tuùn ɖò mɛxoxwe mitɔn mɛ é hɛn wá nú mi é xá mɛ ɖevo lɛ. É na víví nú mɛ winnyawinnya lɛ hwenu e a na ɖò nǔ e a ko mɔ kpɔ́n lɛ é kpo nǔ e a ko kplɔ́n lɛ é kpo má xá ye wɛ é. Enyi a nɔ sɔ́ nǔ e a ko mɔ kpɔ́n lɛ é dó “na nǔ mɛ” ɔ, Jehovah na kɔn nyɔna gegě dó jǐ we.—Xà Luki 6:38.

18. Nɛ̌ mɛxomɔ lɛ kpo mɛ winnyawinnya lɛ kpo ka sixu d’alɔ yeɖée gbɔn?

¹⁸ Enyi mi mɛxomɔ vívɛ́ lɛ zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá mɛ winnyawinnya lɛ ɔ, mi na kpéwú bo d’alɔ miɖée lɛ. (Hlɔ. 1:12) Mɛ ɖokpo ɖokpo wɛ ɖó nǔ xɔ akwɛ e mɛ ɖevo ma ɖó ǎ é ɖé. Ðó xwè gegě ko wá yì wutu ɔ, mɛxomɔ lɛ ɖó nǔnywɛ, bo lɛ́ mɔ nǔ gegě kpɔ́n. Mɛ winnyawinnya lɛ ɖó hlɔnhlɔn. Enyi mɛ winnyawinnya lɛ kpo mɛxomɔ lɛ kpo nɔ wà nǔ ɖó kpɔ́ xɔ́ntɔn xɔ́ntɔn lɛ ɖɔhun ɔ, ye nɔ kpa susu nú Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn wanyiyinɔ ɔ, bo nɔ lɛ́ nyí nyɔna ɖé nú agun ɔ bǐ.