Kpehe ka ala ịlẹpwụ

Kpehe ka ẹga kị da egbeju nya ala ju

ANG ỌJẸ́JẸ 36

Jẹ́ Apyobwuna nya Ọngịrị nya Alụjụ

Jẹ́ Apyobwuna nya Ọngịrị nya Alụjụ

“Ụmụmẹ ọlala nya alụjụ à ri ọngịrị nyaa lẹ.”​—ETU 20:29.

EJE 88 Make Me Know Your Ways

ẸHỊ NYA ẸLA *

1. Ang ọnyịịla oyina ahị tị́ ka họ myị́ jaabwọ kahị wẹẹ chị okwirichi gụ́ olene?

JAABWỌ kahị wẹẹ chị okwirichi gụ́ ọọwa, ahị ka ja juhi nyori áhị ka ju apyobwuna ha iJihova jaabwọ kọ la ene-ene kaka myị́. Ịlẹhị lẹ, ogogo ọlịnyịrọ nyahị ka chụhi gụ́ olene myị́, ma ahị ka jẹ́-ẹ kpa ẹla ọjẹ́jẹ nyahị bala ang ịlẹ kahị jẹ́ bwu ẹpwụ nya ogu nya iJihova da angịlẹ kị ri anjwo gụụhị ụbwọ, chajị ká ogu nya iJihova ka jẹ́-ẹ kpaa họ ụkụrwọ bala ịwa ọ-ka myị ọnụ nyọka ye ụkụrwọ ju ụbwọ gụ́ ọọwa. Ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ọhẹ yẹkẹẹ: “Ụka ká ọngịrị nyam wẹẹ pwuru ọọlajị nya okwirichi ọchịchị, m̀ chị ọkẹkẹnị nyori aanahị ịlẹ kị ri anjwo gụm juwa nwà kpụ ị ka ye ụkụrwọ ju ụbwọ.”

2. Ẹlịyẹ ahị tị́ wẹẹ ka kụ ẹhị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

2 Ang ọjẹ́jẹ ọlẹ kọ jene nyọlẹ ya ẹla u-uhye nya abwọlẹ ká anjwo ka yé apyobwuna ụka kị tụ ba angịlẹ kị ri angịgbahị chwẹẹ. Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka yẹ abwọlẹ ká abwẹla lala ịlọng ọ-kpa keji, ịlọng ọ-yẹ meme labwọ, ẹla ọ-myịng lẹhị, bala olegu nya o-hu ha, ka da angịlẹ kị ri angịgbahị ụbwọ nyọka họ ụkụrwọ bala angịlẹ kị ri anjwo gwaa, dudu ká ọjịra-jịra lẹpwụ-lẹpwụ ka yé ahị ọwawa.

KPA ỊLỌNG KEJI

3. Jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iFilipayị 2:3, 4 ya, ịyẹ à tị́ ri etu nya ọngịnyị ọ-kpa ịlọmwụ keji? Ányị ọọwa à tị́ ka jẹ́-ẹ da ọngịnyị nya ịKịrayịsị ụbwọ?

3 Angịgbahị ka kpịlaa keji kori kị tịtọ nyọka da angịlẹ kị ri anjwo gwaa ụbwọ. Ọngịnyị ọlẹ kọ kaa kpa ịlọmwụ keji kaa yẹ angịkịla nya angịlẹ kị gwọọ. (Wa Ala iFilipayị 2:3, 4.) Angịgbahị ịlẹ kị la abwẹla ọwẹ kaa jẹ́ nyori ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ lụmẹ-lụmẹ, agbẹyị ịdatị-datị ji ká ọngịnyị ka jẹ́-ẹ bwu họ ang myị́, kị tị pwoku itiwe nya ehile ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ịnyịnyị. Lẹ, ị́ kaa yahị guru nyori ọng myị́ ọng ka họ ang ụ-ụgbẹyị ọlẹ kịịwa kaa họ lụka ọkẹkpẹ pyii ka. (Ọngọ. 7:10) Ịlẹhị lẹ, ị la ẹla ọjẹ́jẹ ọlẹ kọ ka da angịlẹ kị ri anjwo gwaa ụbwọ, ị tị jẹ́ ịnyịnyị nyori iwe-ahụrụ nya odehe á ka “jam ịịwẹ pyịyọọ kpong-kpong ka,” ọ kaa yẹda ịnyịnyịịnyị, lẹ ị ka baba nyọka yẹ ba iwe-ahụrụ onyeewe.​—1 Kọr. 7:31.

Angịgbahị kaa nwụlanọ yẹẹyẹẹ nyọka ya ẹla ọlẹ kị jẹ́ je angịkịla (Yẹ ọgba 4-5) *

4. Ányị angị kpẹhị rịrị isekut à tị́ kaa mẹ olegu ụma nya ala iLivayị jẹ?

4 Angịgbahị ịlẹ kị kpịlaa keji kaa jẹ́ nyori jaabwọ kị wẹẹ chị okwirichi, ị́ ka jẹ́-ẹ họ ang jaabwọ kị kaa họ ene kaka. Ọ-chụ pwokwita, kụ irya u-uhye nya angị kpẹhị rịrị isekut wẹẹ. Ụka kị gu ẹka 70 lẹ aalẹ, ị kaa ya ụkụrwọ ọkịla haa lẹlẹ. Ọọwa tị ka lujwo haa myị́. Ọ kaa kpaa ịpyọ yẹẹyẹẹ nyọka da aanaa ụbwọ. Ụkụrwọ ọwẹ háa yẹẹyẹẹ, ị tị nwụlanọ yẹẹyẹẹ bwu ẹpwụ ọkịlẹtụ nyaa nyọka kịnyaa ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọwẹ wẹẹ. Ma ị tị yẹ jẹ́ nyori angịlẹ kị ri anjwo gụ́ à baba nyọka kpahị ju ụkụrwọ ọwẹ lẹ. Lẹ, ị ka la abwẹla ụma nya ala iLivayị ịla Isirẹlụ ọla ụka onyogo ịlẹ kị kaa byi nyị hwabwọ hi ụkụrwọ ọla ube ịgọgọ ụka kị gu ẹka 50. Ọkẹkẹnị nya ala iLivayị ịlẹ kị ri angịgbahị á kpụnịrọ ụkụrwọ ọlẹ kị ya jwaa ụ-ụbwọ kpangga ka. Ị kaa họ ụkụrwọ ọnyị myị́ ọnyị kị ya haa la ila ọchịchị bala ọ-kaa da angịlẹ kị ri anjwo gwaa ụbwọ. (Ọwa. 8:25, 26) Alẹ, nanana nyori angịlẹ kị kpẹhị rịrị isekut ene-ene á kaa bwu ọjịra-jịra ọhẹ ka ọkịla kaka, ị kaa ri ahị ọwawa ọlam-ọlam ha ala ọjịra-jịra ịlẹ kị yaa du ka.

5. Ẹlịyẹ a tị́ jẹ́ bwu ẹga nya Dan bala Katie?

5 Kụ ẹhị yẹ ọ-chụ pwokwita nya Dan kọ họ ụkụrwọ nya ọngọ kpẹhị rịrị isekut ẹ-ẹpwụ nya ẹka 23 wẹẹ. Ụka ká Dan gu ẹka 70, egbeju-ẹpwa ya ọwa bala Katie ahụ nyamwụ nyị ka ri angị kpa ụka nyaa wuu ya ẹrụ ọnyịịla lẹ. Ányị ị tị́ jẹ́ bwu yẹ ba iwe-ahụrụ onyeewe ọwẹ? Dan ya nyori ugbẹnyị ụkụrwọ nya-à jẹ́ lụmẹ gụ́ ọwọwa ha ọwa wẹẹ lẹ! Ọ kaa kpẹhị rịrị ụkụrwọ ọlẹpwụ nya ọjịra-jịra, ọ kaa da aanahị ụbwọ nyọka nwà ka ri angị myị ẹrụ, bala ọ-mẹ ang jẹ angịkịla nyọka jẹ́-ẹ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ ẹ-ẹpwụ nya epweji ịtụka bala ube nya agba. Angịgbahị, kori kanụ kaa kpa ọhịhị nyanụ wuu họ ụkụrwọ nya iJihova lee ánụ kaa họ ịnyị kaka wẹwẹ, anụ ka jẹ́-ẹ da angịkịla ụbwọ yẹẹyẹẹ. Ányị ọ tị́ ka bwu lịnyị? Maga ká jẹ́ ịpyọ ọkpụkpụ nya iwẹ-ahụrụ nyang onyeewe, hu ang inyeewe nọ ha ịlọng, ká yẹhị rịrị u-uhye nya ang ọlẹ ká ka jẹ́-ẹ họ myị́ lẹẹlẹẹ ọkọkọ nya ang ọlẹ ká ka jẹ́-ẹ họ ka.

YẸ ỊLỌNG MEME LABWỌ

6. Ịyẹ tị́ du kọ há nyọka yẹ ịlọhị meme labwọ? Ọ-chụ pwokwita oyina à tị́ ji?

6 Ọngọ kaa yẹ ịlọmwụ meme labwọ kaa jẹ́ ẹga ká ọngịrị nyamwụ ba. (Etu 11:2) Chajị nyọlẹ kọ jẹ́ ẹga ká ọngịrị nyamwụ ba lẹ, ọ́ kaa yahị guru nyori ọ ka họ kpoye nya ọlẹ kọ ka jụ họ ka. Ọọwa dudu kọ jẹ́-ẹ chị ọkẹkẹnị bala ọ-kịnyaa la ụkụrwọ ọhọhọ. Ahị ka jẹ́-ẹ chụ ọngọ kaa yẹ ịlọmwụ meme labwọ kaka pwoku ọngịnyị ọlẹ kọ wẹẹ pa ang ọrụnyẹ wule ọgbọdọ. Ọngọ pa ang ọrụnyẹ ọọwa baba nyọka tịrị ịgịya nyamwụ ẹkpẹ ka ọlẹ kọ kaa rụnyẹ gbuu ka, ma kọ tị ka la ọngịrị nyọka wule ọgbọdọ myị́. Ịlẹhị lẹ, ụnyẹ ọrụrụ nyamwụ ka pwuru gụ́ olene myị́, ma ọ tị ka kịnyaa ka ịlahị. Ịnyịnyị-ịnyịnyị, ọngọ kaa yẹ ịlọmwụ meme labwọ jẹ́ ụka ọlẹ kọ baba nyọka “tịrị ịgịya nyamwụ ẹkpẹ” chajị kọ ka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-ka gbịgba ha iJihova bala ọ-da angịkịla ụbwọ.​—Filip. 4:5.

7. Ịyẹ à tị́ mẹjẹ nyori ịBasịlayị kaa yẹ ịlọmwụ meme labwọ?

7 Kụ irya nya ọ-chụ pwokwita nya ịBasịlayị, kọ gu ẹka 80 ụka ọlẹ ká Adịrahụ iDevidi wụrọọ nyọka ri ọngọhẹ ẹ-ẹpwụ nya angị tọọ da ka iJerusalẹm wẹẹ. ỊBasịlayị yẹ ịlọmwụ meme labwọ lẹ, ọ́ ye ẹla ọọwa myị ka. Nyọlẹ ká ịBasịlayị jẹ́ ẹga ọlẹ ká ọngịrị nyamwụ ba ọọlajị nya ẹka nyamwụ wẹẹ, ọ ya nyori iKimham kọ ri onjwo gụ́ nyị ka ku ọmwakpa nya ọwa mẹ. (2 Sam. 19:35-37) Lala ịBasịlayị, angịgbahị kaa chị ọkẹkẹnị nyọka ya iwe da ha angịlẹ kị ri anjwo gwaa nyọka họ ụkụrwọ.

Adịrahụ iDevidi myị ju eje ọlẹ ká Ohe chị nyori ọnyị nyamwụ nya-à ka nwụ́ ube ịgọgọ lẹ (Yẹ ọgba 8)

8. Ányị Adịrahụ iDevidi à tị́ mẹjẹ nyori ọ yẹ ịlọmwụ meme labwọ ụka ọlẹ kọ tịtọ nyọka nwụ́ ube ịgọgọ ịnọ?

8 Adịrahụ iDevidi ịnyịnyị ri ọgụ-ẹpẹtẹ ọnyịịla ẹ-ẹga nya ọngịnyị ọ-yẹ ịlọmwụ meme labwọ. O ri irya nyamwụ yẹẹyẹẹ nyọka nwụ́ ube ha iJihova. Ma ụka ká iJihova byoo nyori iSolomọn ko ri onjwo, nya-à ka la iwe ọwẹ lẹ, iDevidi myị ju ẹla ọlẹ ká iJihova ya bala ọ-da ụkụrwọ ọọwa ụbwọ bwu ọkịlẹtụ nyamwụ wuu. (1 Ego. 17:4; 22:5) Ọ́ la iDevidi lala o-ri ọwa nya-à pwoku nyọka họ ụkụrwọ ọwẹ gụ́ lẹ chajị nyori iSolomọn ri “onjwo wẹẹ, [bala o-ri] ọ́ jẹ́ ẹlẹlẹhẹ lẹka,” lẹ ka. (1 Ego. 29:1) IDevidi jẹ́ nyori ịlahị ọkaka nya ụkụrwọ ọọwa kpụnịrọ ahị ọwawa nya iJihova ịnyị, ẹ-ẹka lee ẹla ọjẹ́jẹ nya angịlẹ kị wẹẹ kpịlahị nya ụkụrwọ ọọwa ka. Lala iDevidi, angịlẹ kị ri angịgbahị lẹẹlẹẹ lẹ, kaa kịnyaa la ọ-họ ụkụrwọ nya iJihova, ụka ká ụkụrwọ nyaa á dọmwụ yẹda. Ị tị jẹ́ ịnyịnyị nyori iJihova nyị ka wahị kụrụ anjwo ịlẹ kị wẹẹ họ ụkụrwọ ịlẹ ká ịwa kaa họ ene-ene.

9. Ányị ọngọhẹ nya Angị Kpẹhị Rịrị Egbeju Ẹpwa à tị́ mẹjẹ nyori ọ yẹ ịlọmwụ meme labwọ?

9 Ọọnahị ọlẹng ọhẹ ká ẹnyị nyamwụ Shigeo ri ọ-chụ pwokwita nya ọngịnyị ọ-yẹ ịlọmwụ meme labwọ. La 1976 kọ gu ẹka 30, ị hwoo nya ọngọhẹ e-ẹpwụ nya Angị Kpẹhị Rịrị Egbeju Ẹpwa. La 2004, ọ ri ọngọ kpịlahị nya Angị Kpẹhị Rịrị Egbeju Ẹpwa. Ụka ohyẹẹkpẹ, ọ wẹ ka yẹ jẹ́ nyori ọwa nyị pwụ ụka ọlẹ ká ogogo nyọwa nyị́ nwà kpụ ọ-ka họ ụkụrwọ ọwẹ kaka bala o-ri ọ́ jẹ́-ẹ họ ụkụrwọ lịmịla myị́ kaka. Ọ raabwọ bala ọ-kụ irya u-uhye nya apyobwuna nya ọ-pẹhi ụkụrwọ ọwẹ ju ọngọlẹ kọ ri onjwo gụ́ ụ-ụbwọ. Ịlẹhị lẹ, Shigeo á ri ọngọ kpịlahị nya Angị Kpẹhị Rịrị Egbeju Ẹpwa kaka, ma ọ tị kịnyaa la ọ-họ ụkụrwọ balaa yẹẹyẹẹ. Jaabwọ kahị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ọ-chụ pwokwita nya ịBasịlayị, Adịrahụ iDevidi, bala Shigeo wẹ, ọngịnyị ọlẹ kọ kpa ịlọmwụ keji bala ọ-yẹ ịlọmwụ meme labwọ kaa kụ irya ụ-uhye nya ang ọlẹ ká angịlẹ kị ri anjwo gwaa ka jẹ́-ẹ họ myị́ ọkọkọ nya ọ-ya irya nọ u-uhye nya ọlẹ kị ka jẹ́-ẹ họ lẹka. Ọ ka yaa lala angị họ ụkụrwọ balọọ ọkọkọ nya angị chị awụlẹ ọnụ.​—Etu 20:29.

ẸLA A MYỊNG LẸHỊ

10. Irya ọlanyị angịgbahị à tị́ baba nyọka la ẹ-ẹga nya angịlẹ kị ri anjwo gwaa ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra?

10 Angịgbahị kaa yẹ angịlẹ kị ri anjwo gwaa lala āhị ọ-bwu ẹga nya iJihova, ọ tị kaa myaa lẹhị. Jaabwọ ká ọngịrị nya angịgbahị ịwẹ wẹẹ chụhi, ị kaa chị ọkẹkẹnị nyori anjwo ịlẹ kị nwụlanọ bala ọ-la ọngịrị nyọka họ ụkụrwọ ọlẹ kọ baba, juwa ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra.

11. Ányị ụpwụ nya iRutu 4:13-16 à tị́ mẹjẹ nyori angịgbahị kaa yé apyobwuna ụka kị ye ụbwọ ọdada nya angịlẹ kị ri anjwo gwaa myị́?

11 Ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ, ịNawụmi ri ọ-chụ pwokwita ọnyịịla nya ọngọgbahị ọlẹ kọ ye ụbwọ ọdada myị la ọkẹkẹnị bwu ẹga nya ọngọlẹ kọ ri onjwo gwọọ. Ụka nya ọgbanyẹ, ịNawụmị byi iRutu ahụ nya ọnyị nyamwụ nyị rụ ka ẹga nya alugbiyegu nyamwụ mẹ. Ma, iRutu ya ọwa nyị́ ka pẹhi ịNawụmi ka dudu kị bajẹ tịrẹkpẹ ka ịBẹtịlẹhẹm, ọ tị ye ụbwọ ọdada nya iRutu myị ịnyịnyị. (Rut. 1:7, 8, 18) Ọọwa tị ri ụbwọ ọdada ọtụka-ọtụka ha anyang imimiiye ịwẹ! (Wa iRutu 4:13-16.) Angịgbahị ịlẹ kị kpịlaa keji kaa họ lala ịNawụmi.

12. Ányị ịPọlụ à tị́ mẹjẹ nyori ẹla myọọ lẹhị?

12 Ụbwọ ọdada ọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ yé myọọ lẹhị. Ọ-chụ pwokwita, ọ ji Angịnyị nya ịKịrayịsị ịla iFilipayị obe ọhọhọ chajị nya ang-āhị ịlẹ kị ya du wọọ. (Filip. 4:16) Ọ ya jaabwọ ọlẹ ká ụbwọ ọdada nya iTimoti myọọ lẹhị kaka ba. (Filip. 2:19-22) ỊPọlụ tị ji Ohe obe chajị nya angịlẹ kị wẹ ka jwọọ ọhụ ụka ọlẹ kọ wẹẹ jẹ ka iRom lala ọla agba. (Ụkụr. 28:15) ỊPọlụ ri ọngịnyị ọkpịra-kpịra ọlẹ kọ kaa jẹ lụrụ lala ịmayịlị ịmanyị tị́ nyọka ya ẹla nya Ohe bala ọ-ka ju alọjịra-jịra ọngịrị. Ma, ọ́ tị hu ịlọmwụ gẹdẹẹ kpoye nyọka ye ụbwọ ọdada myị bwu ẹga nya aanamwụ alẹng bala anyang ka.

13. Ányị angịgbahị à tị́ ka jẹ́-ẹ mẹjẹ nyori ẹla nya anjwo myaa lẹhị?

13 Angịgbahị, agbẹyị lụmẹ-lụmẹ ji kanụ ka jẹ́-ẹ mẹjẹ jaabwọ ká ẹla nya anjwo myịnụ lẹhị kaka ba. Kori kị tịtọ nyọka danụ ụbwọ bwula ọ-huunu la ang-ọrụnyẹ, danụ ụbwọ ra ang, lee ọ-họ ang ịkịla ịlẹ kanụ baba hanụ, anụ ye myị la abwiye-abwiye. Yẹ ụbwọ ọdada nyaa lala ọháha ọlẹ ká iJihova wẹẹ mẹjẹ ẹ-ẹga nyang. À ka wẹ ka ri oligu bala angịlẹ kị wẹẹ dang ụbwọ myị́. Maga ká da aligu nyang ichiche ịịwa ụbwọ ụka myị́ ụka nyọka tụ́ ju iJihova chwẹẹ gụ́ olene, bala o-ya jaa jaabwọ ká chị ọkẹkẹnị kaka ba nyọka yẹ abwọlẹ ká anjwo wẹẹ họ ụkụrwọ gụ́ ọwọwa nyọka da ọjịra-jịra ụbwọ. Nwụlanọ nyọka hi ụka nyang haa, ká joja nya ọhịhị nyang jaa. Ụka ká họ ịnyị, à ka jẹ́-ẹ “ji Ohe Oluhye obe ụka wuu” chajị nya anjwo ịlẹ kọ wụrụ wẹ ẹpwụ nya ọjịra-jịra.​—Kol. 3:15; Jọn. 6:44; 1 Tẹs. 5:18.

LA OLEGU NYA O-HU HA

14. Ányị Adịrahụ iDevidi à tị́ mẹjẹ nyori ọ la olegu nya o-hu ha?

14 Bwu ẹpwụ nya ọ-chụ pwokwita nya Adịrahụ iDevidi ọwẹ, ahị yẹ abwẹla o-ju apyobwuna ọlẹ ká angịgbahị baba nyọka la, kọ ri olegu nya o-hu ha. O hu okpoko bala ang-abwọ lụmẹ-lụmẹ bwu ẹpwụ nya ang ụdụ nyamwụ ha nyọka da ụkụrwọ nya ube ịgọgọ ọnwụ́nwụ ụbwọ. (1 Ego. 22:11-16; 29:3, 4) Ọ họ ịnyị nanana nyọlẹ kọ jẹ́ nyori iSolomọn ọnyị nyamwụ angịnyị nya-à ka ya ogbo ha lẹ. Ụka kahị la ọngịrị nyọka ya ụbwọ ju ụkụrwọ nya ube ọnwụ́nwụ ịlẹpwụ nya ogu nya iJihova kaka, ahị ka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-da ụkụrwọ ịịwa ụbwọ bwula ọ-hu ha jaabwọ ká iwe-ahụrụ nyahị ya iwe da hahị kaka ba. Ahị tị ka jẹ́-ẹ da angịlẹ kị ri anjwo gụụhị ụbwọ nyọka yé apyobwuna bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ kahị jẹ́ ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ ịnyịnyị.

15. Āhị o-ju apyobwuna oyina ịPọlụ à tị́ ya ha iTimoti?

15 Kụ irya u-uhye nya ọgụ-ẹpẹtẹ nya o-hu ha ọlẹ ká ọlẹrụ ịPọlụ ya deeji wẹẹ. Ọ wụrụ iTimoti nyọka họ ụkụrwọ balọọ ẹ-ẹpwụ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ, ịPọlụ tị mẹjẹ iTimoti, ko ri onjwo nyamwụ, jaabwọ kọ ka bwu ya ẹla nya Ohe bala ọ-mẹ ang jẹ ịnyịnyị. (Ụkụr. 16:1-3) Ang ọmẹjẹ nya ịPọlụ da iTimoti ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ yẹẹyẹẹ. (1 Kọr. 4:17) ITimoti tị kpa ẹla ọlẹ ká ịPọlụ mẹjọ́ọ kaka mẹjẹ angịkịla ịnyịnyị.

16. Ịyẹ tị́ du ká Shigeo mẹ ang jẹ angịkịla?

16 Angịgbahị alẹ á kaa juhi nyori ụka kị mẹ ang jẹ angịlẹ ki ri anjwo gwaa nyọka họ ụkụrwọ ọlẹ kịịwa kaa họ ene-ene lẹ aalẹ, ị́ ka ju apyobwuna kaka lẹ ka. Ọ-chụ pwokwita, ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ, Shigeo ọlẹ kahị ya ẹla rụ́ lalẹ ene, kaa mẹ ang jẹ Angị Kpẹhị Rịrị Egbeju Ẹpwa ịlẹ kị ri anjwo gwọọ. Ọ họ ịnyị chajị nyọka jẹ́-ẹ da ụkụrwọ nya ẹla nya Ịpyị-Adịrahụ ụbwọ ẹ-ẹpwụma ọlẹ kọ ji. Chajị nya ọọwa, nyọlẹ kọ pwụ ụka ọlẹ kọ ka jẹ́-ẹ kpịlahị kaka, ọngọkịla ji ọlẹ kọ ka ku ọmwakpa nyamwụ. Shigeo ri ọngọhẹ nya Angị Kpẹhị rịrị Egbeju Ẹpwa kpoye nya ẹka iwo ine kụrụ ịrụ, ọ tị kịnyaa la ọ-kpa ẹla ọlẹ kọ jẹ́ da angịlẹ kị ri anjwo gwọọ ụbwọ. Aanahị ịlịịwẹ ri āhị ọwawa ọtụka ha angịnyị nya iJihova!

17. Jaabwọ ká ụpwụ nya iLuku 6:38 ya, ịyẹ angịgbahị à tị́ ka jẹ́-ẹ ya ha angịkịla?

17 Anụ aanahị alẹng bala anyang ịlẹ kanụ ri angịgbahị ri ang ẹjẹẹ ọkpọnchị nyori ọ-gbịgba ha iJihova la ọmyịmyị bala o-godayị giri-giri họọ à ri ụgbẹyị nya ọhịhị ọlẹ kọ há gụ́ wuu lẹ. Bwula ọgụ-ẹpẹtẹ nyanụ, anụ họ ahị jẹ́ nyorị ọ há nyọka jẹ́ itiwe nya ehile ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ bala ọ-ka kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị. Anụ jẹ́ abwọlẹ kị kaa họ ang ene-ene lụka ọkẹkpẹ, ma anụ tị yẹ ọbaba nyọka yẹ ba iwe-ahụrụ onyeewe. Anụ angịgbahị ịlẹ kanụ tị hu enyi Ohe kpangjẹ la ang lụmẹ-lụmẹ ka hu ha ịnyịnyị; anụ ka ya je angịkịla jaabwọ kanụ chị ọkẹkẹnị kaka ba nyọlẹ kanụ wẹ ka jẹ́ iJihova ụka ọlịịwẹ. Ọ ka kpụ anjwo ịpyọ nyọka wo oja nyanụ bala ẹla ọlẹ kanụ jẹ́. Kori ká “juwa pyẹ ụbwọ maa, hu ha” bwu ẹla ọlẹ ká jẹ́ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị aalẹ, iJihova ka wahị kụrụng ọgwọgwụ.​—Wa iLuku 6:38.

18. Ányị angịgbahị bala anjwo à tị́ ka jẹ́-ẹ da awụlẹ ụbwọ?

18 Jaabwọ káanụ angịgbahị ịlịkẹjẹ nyahị wẹẹ tụ́ ba anjwo, anụ ka jẹ́-ẹ da awụlẹ ụbwọ. (Rom. 1:12) Ọngọngọọng la ang o-ju apyobwuna ọlẹ ká ọngọkịla la ka. Angịgbahị la ẹla ọjẹ́jẹ bala ọ-yọyị nya ọhịhị chajị nyọlẹ kị hịhị tata lẹ. Anjwo tị la ogogo bala ọngịrị. Ụka ká angịgbahị bala anjwo á họ ụkụrwọ lawụlẹ lala aligu, ị kaa kpa ogbo wẹ Adahị olepwoohe, ị tị kaa ri āhị ọwawa ha ọng myị́ ọng ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra ịnyịnyị.

EJE 90 Anụ Ju Awụlẹ Ọhụ

^ par. 5 IJihova wahị kụrụ ọjịra-jịra ọnyị myị́ ọnyị la alụjụ alẹng bala anyang ịlẹ kị kaa maga nyọka da ogu nya iJihova ụbwọ. Abwọ myị́ abwọ ká ọhọhọ nya angịnyị iloye nyaa á ri, angịlẹ kị ri angịgbahị ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra ka da angịlẹ kị ri anjwo gwaa ụbwọ nyọka kpa ọngịrị nyaa họ ụkụrwọ nya iJihova yẹẹyẹẹ.

^ par. 55 ABWỌ ỌCHỊCHỊ NYA IFOTO: Ụka ká ọngọ kpẹhị rịrị isekut á gu ẹka 70, ị kaa ya ụkụrwọ ọkịla họọ bala ahụ nyamwụ. Ẹla ọlẹ kị jẹ́ ẹ-ẹpwụ nya ẹka lụmẹ-lụmẹ kaa ya iwe haa nyọka mẹ ang jẹ angịkịla ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra ọlẹ kị yaa du ka.