1. Yinki beto lenda sosa kusala ntangu beto ke nuná?

 NTANGU beto ke nuná, beto lenda kuma na boma ya kusala dyaka ve mingi samu na Yehova faso na ntama. Ata nge ke dyaka ve na ngolo, kasi nge ke na mayela mpe nge zaba bamambu mingi. Nge lenda sadila yawu samu na kusadisa ba-jeune na kusala mingi mpe na kundima bisalu ya nkaka na kati ya kimvuka ya Yehova. Mpangi mosi yina ke kuluntu depwi ntama me zonzá: “Ntangu mu nuná, mu vandá lenda dyaka ve kusala faso na ntama. Mu vandá na kilengi samu ya vandá na bampangi ya jeune yina zabá kusala kisalu.”

2. Yinki beto ke zonzila na artikle yayi?

² Na artikle yina me luta, beto zonzilá faso bampangi ya jeune lendá kuzwa bambote ntangu ba ke sosá kusala kindiku na bampangi yina me nuná. Na artikle yayi, beto ke tala faso ntima ya kukuluka, kifu ya kuvutulá matondo mpe kifu ya kukabulá lenda sadisa bampangi yina me nuná na kusala kintwadi na batwenya. Si ba lakisa bifu yayi, kimvuka nyonso ke kuzwa bambote.

3. Faso ke zonzak’ yawu Bafilipi 2:3, 4, kuvanda ya kukuluka zola zonza yinki, mpe samu na yinki kifu yayi ke mbote?

³ Samu na kusadisa ba-jeune, bampangi yina me nuná zolá vanda ya kukuluka. Muntu ya kukuluka ke talá ti bampangi me lutila yandi. (Tanga Bafilipi 2:3, 4.) Bampangi ya kununa lenda lakisa kifu yayi si ba ndima ti ya ke na bafaso mingi ya mbote ya kusala kisalu, mpe bafaso yango nyonso lendá kwelana na mambu ya Biblia. Na yawu, ba zolá vingila ve ti bamambu  salama kaka faso ba vandá sala yawu na ntama. (Lon. 7:10) Ba lenda sadisa bantwenya ntangu ba ke zonzilá bawu bamambu yina ba longoká. Kasi, ba zaba ti ‘mambu yina ke na salamá na yinza yayi ke na sobá.’ Na yawu, ba zolá ndima bafaso ya kusala ya malu-malu.—1 Ko. 7:31.

4. Wa’ faso bantwadisi ya sirkonskripsion ke landá kifwani ya balevite na Izraele?

⁴ Bampangi yina me nuná, yina ke ya kukuluka, ke ndimá ti ba lenda sala dyaka ve faso na ntama. Na kifwani, beto kanisa na bantwadisi ya sirkonkripsion. Ntangu ba ke kumá na bamvula 70, ba ke zonzá na bawu na kubika kisalu ya sirkonkripsion. Ya lenda vanda mpasi na bawu na kusala yawu. Ba ke zolá mingi kusadila bampangi ya bawu, Batemwe ya Yehova. Ya ke kisalu yina ba ke zolá, mpe nsatu ya kusala yawu ke vandá kaka na kati ya bantima ya bawu. Kasi ba zaba ti ya ke mbote mpangi ya jeune sala yawu na plase ya bawu. Na yawu, ba ke landá kifwani ya balevite na Izraele ya ntama. Ntangu ba vandá kumá na bamvula 50, balevite vandá biká kisalu ya bawu na tabernakle. Kilengi ya bawu vandá katuká kaka ve na kisalu yina ba vandá salá. Na tiya nyonso ba vandá salá bisalu ya nkaka yina ba vandá pesá bawu, mpe ba vandá sadisá ba-jeune. (Kut. 8:25, 26) Bubu yayi, bampangi yina biká kisalu ya sirkonskripsion ke natiná bambote mingi na bimvuka yina ba ke kwendá vanda.

5. Yinki beto lenda longoka na disolo ya Dan na Katie?

 ⁵ Beto zonzila mpangi Dan. Yandi lutisá bamvula 23 faso ntwadisi ya sirkonskripsion. Ntangu yandi kumá na bamvula 70, yandi na kento ya yandi Katie, ba filisá bawu faso pionye spesial. Yandi sepelá kwandi na kisalu ya yandi ya malu-malu? Dan me zonza ti bubu yayi, yandi ke kaka na mingi ya kusala. Yandi ke salá bangolo na kulungisa kisalu ya yandi na kati ya kimvuka yina yandi kele. Yandi ke sadisá bampangi na kukuma basadisi, mpe ke lakisá na ba ya nkaka faso ya kupreche na bakartye ya bantu ya mbongo, mpe na baboloko. Bampangi yina me nuná, beno vanda bapionye to ve, beno lenda sadisa bampangi. Na wa’ faso? Kanisa na bima ya malu-malu yina nge lenda sala, mpe sepela na yina nge ke na ngolo ya kusala. Kutula ve makanisi ya nge na yina nge lenda sala ve.

6. Samu na yinki muntu ya kukuluka ke mayela? Pesa kifwani.

⁶ Muntu ya kukuluka zaba ti ya ke na bima yina yandi lenda sala ve. (Bin. 11:2) Yandi lenda sosa ve kusala bima yina yandi ke ve na ngolo ya kusala. Ya ke sala ti yandi bumba kilengi ya yandi, mpe yandi tula ntima na yina yandi ke na salá. Yandi ke faso muntu yina ke na natá kaminion na nzila yina ke na bamongo. Samu yandi luta bamongo yango, yandi zolá nata kaminion ya yandi malembe-malembe. Ata yandi ke na kwendá dyaka ve mbangu, kasi yandi ke telemisa ve kaminion. Mutindu mosi mpe, muntu ya kukuluka zaba ntangu ya kubanda “kukwenda malembe-malembe”. Na yawu yandi ke lembá ve na kusadila Yehova mpe kusadisa bampangi.—Flp. 4:5.

7. Wa’ faso Barzilai lakisá ti yandi vandá ya kukuluka?

⁷ Beto zonzila Barzilai, bakala mosi ya bamvula 80 yina mfumu David bokilá na kukwenda sala na yandi. Samu Barzilai vandá ya kukuluka, yandi mangá kukwenda. Yandi zabá ti samu yandi me nuná, ya ke na bima yina yandi lenda sala dyaka ve. Na yawu, yandi lombá na mfumu David na kubaka Kimam, yina vanda ntete ntwenya, na plase ya yandi. (2 Sa. 19:35-37) Faso Barzilai, bampangi yina me nuná ke na kilengi ya kupesa bisalu ya bawu na ba-jeune.

8. Na kisalu ya kutunga yinzo ya Yehova, wa’ faso mfumu David lakisá ti yandi vandá ya kukuluka?

⁸ Mfumu David mpe lakisá ti yandi vandá ya kukuluka. Na ntima ya yandi nyonso, yandi vandá na nsatu ya kutunga yinzo samu na Yehova. Kasi Yehova zonzá na yandi ti bweso yina, yandi zolá pesa yawu na Salomon, yina vandá ntete ntwenya. David ndimá desizion ya Yehova. Na ntima mosi, yandi tulá diboko samu kisalu ya kutunga yinzo ya Yehova salama na faso ya mbote. (1 Ns. 17:4; 22:5) David vandá kanisa ve ti kaka ni yandi lungá kutunga yinzo ya Yehova samu Salomon vandá ntete ‘ntwenya mpe zabá mambu mingi ve.’ (1 Ns. 29:1) David zabá ti ni Yehova zolá sala ti kisalu ya kutunga yinzo salama na faso ya mbote. Aje to mayela ya muntu yina zolá tunga yawu vandá ve mfunu. Faso David, bampangi yina me nuná ke salá kaka mingi samu na Yehova ntangu ba ke salá dyaka ve kisalu yina vandá na bawu na ntama. Ba zaba ti Yehova ke sadisá ba-jeune yina ke salá samu na yandi.

9. Wa’ faso mpangi mosi ya komite ya filiale lakisá ti yandi ke ya kukuluka?

⁹ Bubu yayi, beto ke mpe na bampangi yina lakisá ti ba ke ya kukuluka. Na 1976, ntangu yandi vandá na bamvula 30, Shigeo kumá mosi ya bampangi ya komite ya filiale. Na 2004, yandi kumá kordinatere ya komite ya filiale. Na manima, yandi kwizá tala ti yandi vandá dyaka ve na ngolo ya kusala kisalu  faso na ntama. Yandi sambilá mingi mpe yandi kanisá ti mpangi ya bakala ya ntwenya zolá sala kisalu yina yandi vandá sala na mutindu ya mbote. Ata Shigeo ke dyaka ve kordinatere, kasi, yandi ke na salá kaka na bumosi na bampangi ya nkaka ya komite ya filiale. Mutindu Barzilai, mfumu David mpe Shigeo, bampangi yina ke ya kukuluka ke talá mingi ngolo yina ke na ba-jeune. Ba ke kanisá ve ti ba-jeune ke ve na mayela. Ba ke talá ve bawu mutindu bambanda, kasi faso bampangi ya bawu ya kisalu.—Bin. 20:29.

10. Wa’ faso bampangi yina me nuná ke bakilá bantwenya?

¹⁰ Bampangi yina me nuná ke talá bantwenya faso dikabu yina me katuka na Yehova mpe ba ke vutulá matondo samu na kisalu ba ke salá. Samu ba ke dyaka ve na ngolo, bampangi ya kununa ke sepelá kutala ti ba-jeune ke na ngolo mpe nsatu ya kusala na kati ya kimvuka.

11. Wa’ faso Rute 4:13-16 ke lakisá ti bampangi yina me nuná ke zwá bambote mingi ntangu ba ke ndimá ba-jeune sadisa bawu?

¹¹ Biblia ke zonzilá kifwani ya Naomi, kento mosi ya kununa yina ndimá na ntima mosi ntwenya sadisa yandi. Na kubanda, Naomi zonzá na Rute kento ya mwana ya yandi yina kufwá, na kuvutuka na bwala ya yandi. Kasi, Rute mangá kubika Naomi. Yandi lakisá ti yandi vandá na nsatu ya kukwenda na Naomi na Bethléem. Naomi ndimá na kilengi nyonso ti Rute sadisa yandi. (Rute 1:7, 8, 18) Na manima, bawu zole kuzwá bambote. (Tanga Rute 4:13-16.) Bampangi yina me nuná yina ke ya kukuluka lenda landa kifwani ya Naomi.

12. Wa’ faso apotre Paul lakisá ti yandi vandá na kilengi bampangi sadisa yandi?

¹² Apotre Paul vandá na kilengi bampangi  sadisa yandi. Na kifwani, yandi vutulá matondo na bampangi ya bwala ya Filipe samu na babima yina ba filisak’ yandi. (Flp. 4:16) Yandi vutulá mpe matondo na Timote samu na nyonso yina yandi salá samu na kusadisa yandi. (Flp. 2:19-22) Dyaka, Paul vutulá matondo na Nzambi samu na bampangi yina kwizá pesa yandi ngolo na nzila yina vandá nata yandi na Rome, kote yina yandi zolá sala boloko. (Bis. 28:15) Paul vandá bakala yina vandá na tiya mingi mpe yandi kwendá na babwala yina vandá ntama samu na kupreche mpe kupesa bukindi na bimvuka. Kasi, Paul vandá ve na lulendo. Yandi ndimá bampangi sadisa yandi.

13. Wa’ faso bampangi yina me nuná lendá vutula matondo samu na ba-jeune ?

¹³ Bampangi yina me nuná, beno lenda lakisa na bafaso mingi ti beno ke sepelá na yina ba-jeune ke salá samu na beno. Si ba ke na nsatu ya kufutila beno deplasema, kusadila beno zandu to kupesa beno bima ya nkaka, beno ndima yawu na ntima mosi. Beno tala ti ya ke faso ya Yehova ya kulakisa luzolo ya yandi na beno. Beno lenda pamuka na kutala ti bantwenya yango me kuma bakamarade ya beno. Ntangu nyonso, sosa kusadisa bawu na kukula na kimpeve. Mpe zonza na bawu ti nge ke na kilengi ya kutala ba-jeune yina ke sosá kusala dyaka ya kulutila na kati ya kimvuka. Lutisa ntangu na bawu mpe zonzila bawu disolo ya luzingu ya nge. Kusala yawu ke faso ya ‘kupesa matondo’ na Yehova samu yandi bendá bantwenya na kimvuka.—Kol. 3:15; Yoa. 6:44; 1 Tes. 5:18.

14. Wa’ faso mfumu David lakisá kifu ya kukabulá?

¹⁴ Kifwani ya David ke na longá beto kima ya nkaka yina bampangi ya kununa zolá landa: kifu ya kukabulá. David pesá mbongo mpe bima mingi ya ntalu samu na kisalu ya kutunga yinzo ya Yehova. (1 Ns. 22:11-16; 29:3, 4) Yandi salá yawu ata yandi zabá ti na manima, yinzo yango zolá baka nkumbu ya Salomon. Si nge ke dyaka ve na ngolo ya kusala kisalu ya kutunga bayinzo ya organizasion, nge lenda tula diboko samu bisalu yango salama. Na yawu, nge lenda pesa ata mwa mbongo yina nge ke na ngolo ya kupesa. Mpe si na ntama nge salá kisalu ya kutunga, nge lenda kabula mayela ya nge na ba-jeune.

15. Wapi bima ya valere Paul kabulá na Timote?

¹⁵ Apotre Paul mpe lakisá kifu ya kukabulá. Yandi bokilá Timote yina vandá ntete ntwenya na kusala kisalu ya misionere na yandi. Mpe na ntima mosi, yandi pesá Timote mayela ya kupreche mpe ya kulonga bantu. (Bis. 16:1-3) Bamambu yina Timote longoká na Paul sadisak’ yandi na kuzaba kuzonzila nsangu ya mbote. (1 Ko. 4:17) Timote mpe kabulá mayela yina yandi kuzwá na Paul na bampangi ya nkaka.

16. Samu na yinki Shigeo ke kabulá mayela ya yandi na bampangi ya nkaka?

¹⁶ Bampangi yina me nuná ke ve na boma ya kuvanda dyaka ve na kima ya kusala si ba kabula mayela ya bawu na bantwenya. Na kifwani, na kati ya bamvula, Shigeo yina beto zonzilá kabulá mayela ya yandi na bampangi ya komite ya filiale yina vandá jeune. Yandi salá nyonso yayi samu kisalu ya Kimfumu kufwa ve na bwala yina yandi vandá. Ya salá ti ntangu yandi nuná, ya vandá na mpangi mosi ya bakala yina vandá na mayela ya kulunga samu na kusala kisalu ya kordinatere na plase ya yandi. Nyonso yina yandi longoká na kati ya bamvula 45 yina yandi me lutisa na kati ya komite ya filiale, yandi ke kaka na kabulá yawu na bantwenya. Bampangi faso Shigeo ke ntalu mingi na kimvuka ya Yehova.

17. Faso ke zonzá Luke 6:38, yinki ba yina me nuná lenda kabula na bampangi?

 ¹⁷ Beno bampangi yina me nuná, luzingu ya beno ke lakisá pwelele ti kusadila Yehova na kiminu mpe kuvanda ya kukangama na yandi, ke faso ya kulutila mbote ya kunata luzingu. Beno ke lakisá mpe ti kulongoka mambu ya Biblia mpe kusadila yawu ke natiná beto mosi bambote. Beno zaba faso bamambu vandá salamá na ntama. Kasi, beno ke na ndimá kusala bamambu na faso ya malu-malu. Beno bampangi yina me nuná, yina me kuzwa bateme ntama mingi ve, beno mpe ke na mingi ya kupesa. Beno lenda zonzila faso kuzaba Yehova bubu yayi ke na pesá beno kilengi. Ba-jeune ke sepela na kuwa masolo ya luzingu ya beno mpe bileso yina beno me benda. Si beno ke na ‘kifu ya kukabulá’ bamambu nyonso yina beno me longoka na luzingu ya beno na bampangi, Yehova ke sakumuna beno mingi.—Tanga Luke 6:38.

18. Samu na yinki ya ke mbote bampangi yina me nuná mpe ba-jeune sala kintwadi?

¹⁸ Ntangu beno bampangi yina me nuná ke salá kikamarade na ba-jeune, beno nyonso ke sadisa bampangi. (Rom. 1:12) Mosi na mosi ya beto ke na kima ya kitoko yina bampangi ke ve na yawu. Bampangi yina me nuná ke na mayela mpe ba zaba bamambu mingi. Bampangi ya jeune ke na ngolo. Ntangu ba ke salá kintwadi faso bakamarade, nkembo ke kwendá na Yehova, Tata ya beto ya zulu, mpe kimvuka nyonso ke zwá bambote.