1. Ki lika mañi zelukona kueza halunze lusupala?

HALUNZE lusupala, lukona kuikalelwa kuli haluna kukona kueza zeñata mwa sebelezo yaluna ku Jehova sina feela mone luezezanga kwamulaho. Ki niti kuli mwendi halusana maata a kueza lika zeñwi sina mone luezezanga kwamulaho, kono bakeñisa zibo ni yeloseli yelunani yona, lwakona kuluta babanca kuziba mwakuezeza misebezi yetokwahala mwa kopano ya Jehova ni kubatusa kukwanisa zetokwahala kuli bafiwe buikalabelo bobuñata. Muzwale yomuñwi yasabile muuna-muhulu ka nako yetelele naabulezi kuli: “Nako hainze iya, nenilemuhile kuli nenisa koni kueza lika zeñwi bakeñisa busupali, kono neniitebuhile hahulu kuli mwa puteho yaluna nekunani mizwale babasali babanca bane bakona kueza musebezi.”

2. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

² Mwa taba yefelile, nelunyakisisize mobakona kutusezwa babanca haiba baeza siango ni mizwale ni likaizeli ba basupali. Mwa taba ye, lukanyakisisa mo kuba ni buikokobezo, buishuwo, buitumelo, ni bufani kukona kutuseza Bakreste ba basupali kusebelisana hande ni mizwale ni likaizeli babasali babanca, ili nto yekatusa puteho kaufela.

3. Ka kuya ka Mafilipi 2:3, 4, buikokobezo ki nto mañi, mi bukona kutusa cwañi Mukreste?

³ Bakreste ba basupali baswanela kuba ni buikokobezo hababata kutusa babanca. Mutu yaikokobeza uunga babañwi kuli bamufita. (Mubale Mafilipi 2:3, 4.) Bakreste ba basupali baziba kuli hañata kunani linzila zeshutana-shutana za kueza ka zona nto yeñwi ka nzila yelumelelana ni likuka za mwa Bibele ni ka nzila yekonahalisa kueza hande musebezi otokwahala. Kacwalo, habalibeleli kuli batu kaufela bakaeza lika sina mone baliezezanga  bona kwamulaho. (Muek. 7:10) Ki niti kuli banani yeloseli yeñata mi bakona kutusa babanca, kono balemuha kuli “mukwa wa lifasi le wacinca;” kacwalo, bakatokwa kuituta muezezo omunca wa kueza ka ona lika.—1 Makor. 7:31.

4. Baokameli ba mupotoloho babonisa cwañi moya oswana one babonisize Malivi?

⁴ Bakreste ba basupali babaikokobeza baziba kuli habanze basupala, habana kukona kueza lika sina mone baezezanga kwamulaho. Ka mutala, halunyakisiseñi zeezahalanga kwa baokameli ba mupotoloho. Habakwanisa lilimo ze 70, bakupiwanga kueza musebezi usili. Kukona kubabela taata kueza cwalo. Nebaikola musebezi one baeza wa kutusa mizwale babona. Nebaitebuha hahulu musebezi wo, mi basanani takazo yetuna ya kuzwelapili kuueza. Kono baziba kuli sekutokwahala babanca kuli baeze musebezi wo. Ka kueza cwalo, balikanyisa mutala wa Malivi ba mwa linako za Maisilaele ba kwaikale bane batuhelanga kueza misebezi yemiñwi kwa tabernakele hane bakwanisanga lilimo ze 50. Malivi bane base bahulile bao nebatabile kusina taba ni musebezi one bafilwe. Nebaezanga musebezi kaufela one bafilwe ka tukufalelo ni kutusa Malivi bane basamata mali kueza musebezi wabona. (Num. 8:25, 26) Kacenu, mizwale bane babanga baokameli ba mupotoloho bazwelapili kutusa hahulu liputeho zebali ku zona nihaike kuli habasa potelanga liputeho.

5. Muitutañi kwa mutala wa bo Dan ni bo Katie?

 ⁵ Halunyakisiseñi mutala wa muzwale yabizwa Dan, yanaasebelize sina muokameli wa mupotoloho ka lilimo ze 23. Bo Dan hase bakwanisize lilimo ze 70, bona ni bakubona bo Katie, bakupiwa kusebeza sina mapaina babaipitezi. Baeza cwañi mwa musebezi omunca wo? Bo Dan batalusa kuli cwale sebapatehile hahulu nikufita! Bazwelapili kueza musebezi obafilwe mwa puteho, kutusa mizwale kuli bakwanise zetokwahala za kuba likombwa za puteho, ni kuluta babañwi mwakukutaleza mwa litolopo zetuna ka kuitusisa likani za lihatiso ni kukutaleza mwa litolongo. Bakreste ba basupali, ibe kuli mu mwa sebelezo ya nako kaufela kamba kutokwa, kunani zeñata zemukona kueza kuli mutuse babañwi. Mukona kueza cwañi cwalo? Muikole kueza musebezi usili omufilwe, muitomele likonkwani zeñwi, mi muise pilu ku zemukona kueza isiñi ku zemusa koni kueza.

6. Ki kabakalañi kuba ni buishuwo hakukona kulutusa? Mufe mutala.

⁶ Mutu yaishuwa waziba kuli kunani lika zeñwi zasakoni kueza. (Liprov. 11:2) Bakeñisa kuli waishuwa, waziba fafelela maata ahae. Kabakaleo, ukazwelapili kuba ni tabo ni kusebeza ka taata. Mutu yaishuwa ukona kubapanywa ku mutu yacoba njinga yakambama fa muñambamo. Mutu yo haana kuzwelapili kucoba ka lubilo loluswana. Ki niti kuli ukacoba hanyinyani-hanyinyani hanzaa kambama cwalo, kono bunde kikuli ukazwelapili kushenya. Ka mukwa oswana, mutu yaishuwa waziba nako yaswanela kueza licinceho kamba ka mubulelelo omuñwi, kukutisa kwa lubilo, ilikuli azwelepili kusebeleza Jehova ni kutusa babañwi.—Mafil. 4:5.

7. Barizilai naabonisize cwañi kuli naanani buishuwo?

⁷ Halunyakisiseñi mutala wa Barizilai, yanaanani lilimo ze 80 Mulena Davida hanaa mumemile kuyo sebeleza kwa lapa la mulena. Bakeñisa kuli Barizilai naanani buishuwo, naasika amuhela memo yeo. Naaziba kuli naasakoni kueza zeñata bakeñisa kuli naasaasupezi; kacwalo, aakaleza kuli mutangana Kimihami aye mwa sibaka sahae. (2 Sam. 19:35-37) Ka kuswana ni Barizilai, mizwale ba basupali baswanela kuitatela kufa mizwale babasa mata mali kolo ya kusebeleza babañwi.

8. Mulena Davida naabonisize cwañi buishuwo mwa taba ya kuyaha tempele?

⁸ Mulena Davida ni yena ki mutala omunde wa mutu yanaaishuwa. Naatabela hahulu kuyahela Jehova ndu. Kono Jehova hanaa mutaluselize kuli Salumoni yanaasali yomunca ki yena yanaaka fiwa tohonolo yeo, Davida naaamuhezi katulo ya Jehova mi naaezize mwanaakonela kaufela kutusa mwa musebezi wo. (1 Makol. 17:4; 22:5) Davida naasika ikutwa kuli ki yena yanaaswanela kueza musebezi wo bakeñisa kuli Salumoni naasali ‘mwanana mi naasatokwa zibo.’ (1 Makol. 29:1) Davida naaziba kuli musebezi wa kuyaha tempele neusika itinga fa buhulu kamba yeloseli ya bane baetelela mwa musebezi kono neu itingile fa limbuyoti zafa Jehova. Ka kulikanyisa Davida, Bakreste ba basupali kacenu bazwelapili kusebeza ka taata mwa kopano ya Jehova niha bakona kufiwa musebezi usili. Mi baziba kuli Jehova ukafuyaula mizwale babasa mata mali base baeza musebezi one baezanga.

9. Muzwale yomuñwi yali mwa Katengo ka Mutai naabonisize cwañi buishuwo?

⁹ Muzwale yabizwa Shigeo ki mutala omunde wa mutu yanaabonisize buishuwo mwa linako zaluna. Ka 1976, hanaanani lilimo ze 30, aketiwa kuba mwa Katengo ka Mutai. Ka 2004,  aketiwa kuba muswalisanisi wa Katengo ka Mutai. Bo Shigeo hase baezize musebezi wo ka nako yetelele, balemuha kuli habasana maata mi habasa kona kueza kapili misebezi sina mone baezezanga kwamulaho. Balapela ka za taba yeo mi balemuha kuli neikaba hande muzwale yanaasa mata mali hanaaka fiwa musebezi one baeza. Nihaike kuli bo Shigeo habasa sebeza sina muswalisanisi wa Katengo ka Mutai, bazwelapili kusebelisana hande ni mizwale babañwi mwa katengo kao. Mutala wa Barizilai, Mulena Davida, ni bo Shigeo, ubonisa kuli mutu yaikokobeza ni yaishuwa haana kuikalelwa kuli babanca habaswaneli kufiwa buikalabelo kabakala kuli habana yeloseli kono ukaisa pilu kwa lika zebaziba ka nako ya cwale. Haana kubaanga kuli babata kukangisana ni yena, kono ukahupula kuli baeza musebezi oswana.—Liprov. 20:29.

10. Mizwale ba basupali baanga cwañi babanca mwa puteho?

¹⁰ Mizwale ba basupali baanga Bakreste babasali babanca kuli ki limpo zezwa ku Jehova mi baitebuha bona. Mizwale bao baitumela kuli bona habanze basupala, kunani mizwale babasali babanca babaitatela kueza musebezi ni kutusa babañwi mwa puteho.

11. Liñolo la Ruti 4:13-16 libonisa cwañi mobakona kutusezwa Bakreste ba basupali haiba baamuhela tuso yebafiwa ki babanca?

¹¹ Naomi yabulezwi mwa Bibele ki mutala omunde hahulu wa mutu yasupezi yanaaamuhezi tuso yanaafilwe ki mutu yasali yomunca, mi naaitebuhile tuso yeo. Kwa makalelo, Naomi naakupile mukwenyanaa hae Ruti yanaali mbelwa kukutela kwa sicaba sahabo yena. Kono Ruti hanaatundamezi kuli naakaya hamoho ni yena kwa Betelehema, Naomi naaamuhezi tuso yeo. (Ruti 1:7, 8, 18)  Mi katulo yanaaezize yeo, nei batusize sibeli sabona. (Mubale Ruti 4:13-16.) Bakreste ba basupali batokwa kuba ni buikokobezo kuli balikanyise mutala wa Naomi.

12. Muapositola Paulusi naabonisize cwañi kuli naanani buitumelo?

¹² Muapositola Paulusi naaitebuhile tuso yanaafilwe. Ka mutala, naaitumezi kwa Bakreste ba kwa Filipi kabakala limpo zene bamulumezi. (Mafil. 4:16) Naaitebuhile tuso yanaa mufile Timotea. (Mafil. 2:19-22) Mi Paulusi naaitumezi ku Mulimu kabakala mizwale bane bamususuelize, ili bane baizo mukatanyeza mwa nzila ka nako yanaaiswa kwa Roma sina lipantiti. (Lik. 28:15) Paulusi naali mutu yatiile mi naazamayanga misipili yemitelele kuli ayo kutaza ni kutiisa liputeho. Nihakulicwalo, naaikokobeza mi naaamuhezi tuso yene bamufile mizwale ni likaizeli bahae.

13. Bakreste ba basupali bakona kubonisa cwañi kuli baitebuha babanca?

¹³ Bakreste ba basupali, mukona kubonisa kuli mwaitebuha babanca mwa puteho yamina mwa linzila zeñata. Haiba babata kumitusa ka kumifa nzila ya kuya kwa sibaka sesiñwi, kumilekela lika zeñwi, kamba kueza lika zeñwi zetokwahala, mubonise buitumelo ka kuamuhela tuso yeba mifa. Muhupule kuli Jehova uitusisa bona kubonisa kuli wamilata. Mwendi mane mukaba balikani babatuna ni batu baba mitusize bao. Kamita muezange momukonela kaufela kutusa balikani bamina babasali babanca kueza zwelopili ya kwa moya, mi mubataluseze kuli mutabile hahulu kubona babanca babaeza ka taata kuli bakwanise zetokwahala za kufiwa buikalabelo mwa puteho. Mi mutandange nako ni bona ni kubataluseza zemukopani ni zona mwa bupilo. Haiba mueza cwalo, mukabonisa kuli mwaitumela ku Jehova kabakala kuhohela babanca kwa kopano yahae.—Makolo. 3:15; Joa. 6:44; 1 Mates. 5:18.

14. Mulena Davida naabonisize cwañi bufani?

¹⁴ Mutala wa Mulena Davida ululuta za kalemeno kakañwi ka butokwa kabaswanela kuba ni kona basupali, ili bufani. Naafile linubu zeñata kuzwelela kwa maluwo ahae kuli atuse mwa musebezi wa kuyaha tempele. (1 Makol. 22:11-16; 29:3, 4) Naaezize cwalo niha naaziba kuli batu nebaka bulela kuli mwanaa hae Salumoni ki yena yanaayahile tempele yeo. Haiba halusana maata a kuli lutuse mwa musebezi wa kuyaha miyaho yeitusiswa ki kopano bakeñisa busupali, lwakona kutusa mwa misebezi yecwalo ka kufa linubu ka molukonela kaufela. Mi lwakona kutusa babanca kuli batusiwe ki yeloseli yelubile ni yona mwahalaa lilimo zefitile.

15. Muapositola Paulusi naabonisize cwañi bufani ku Timotea?

¹⁵ Halunyakisiseñi mo muapositola Paulusi naaboniselize bufani. Naamemile Timotea kuswalisana ni yena mwa musebezi wa bulumiwa, mi Paulusi naabonisize muzwale wa mutangana yo mikutalezo kaufela yanaaitusisa ni mwanaalutela batu. (Lik. 16:1-3) Paulusi naalutile Timotea kuba mukutazi ni muluti yomunde wa taba yende. (1 Makor. 4:17) Timotea ni yena naalutile babañwi miezezo yanaaitusisanga Paulusi mwa bukombwa.

16. Ki kabakalañi bo Shigeo hane balutile babañwi musebezi?

¹⁶ Bakreste ba basupali kacenu habaikalelwi kuli habana kuba ni musebezi wa kueza mwa puteho haiba baluta babanca kueza musebezi one baezanga bona. Ka mutala, bo Shigeo bababulezwi kwamulaho, nebazwelapili kuluta mizwale ba mwa Katengo ka Mutai bane basamata mali mwakuezeza musebezi. Nebaezize cwalo ilikuli bazwisezepili musebezi wa Mubuso mwa naha yebasebeleza ku yona. Kabakaleo, hane kutokwahala kuli kuketiwe muzwale  usili yanaakaba muswalisanisi wa Katengo ka Mutai, muzwale yo naafumanehile mi naalutilwe hande musebezi. Bo Shigeo sebabile mwa Katengo ka Mutai ka lilimo zefitelela 45 mi bazwelapili kuitusisa yeloseli yebabile ni yona kuli batuse mizwale babasa mata mali. Kaniti, batu babacwalo batusa hahulu batanga ba Mulimu!

17. Bakreste ba basupali bakona kufañi babañwi? (Luka 6:38)

¹⁷ Mina mizwale ni likaizeli ba basupali mu mutala omunde ku luna, kakuli mutala wamina ubonisa kuli kusebeleza Jehova ka busepahali ni kuba ni tumelo ki yona nto yekona kulutusa kuba ni tabo mwa bupilo. Mutala wamina ulutusa kulemuha kuli haiba luituta likuka za mwa Bibele ni kulisebelisa mwa bupilo bwaluna, lukakondisa. Mwaziba mone liezezwanga lika kwamulaho, kono hape mulemuha kuli mutokwa kuituta miezezo yeminca bakeñisa kuli lika kacenu seliezwa ka nzila isili. Mina basupali babasazo kolobezwa ni mina mwakona kutusa babañwi mwa linzila zeñata; mwakona kubataluseza mo kuziba Jehova mwa busupali kumitahiselize tabo. Babanca bakaitebuha hahulu haiba mubataluseza zemukopani ni zona mwa bupilo ni lituto zemuitutile. Haiba ‘muzwelapili kufana’ ka kutaluseza babañwi zemukopani ni zona mwa bupilo, Jehova uka mifuyaula hahulu.—Mubale Luka 6:38.

18. Babanca ni basupali bakona kutusana cwañi?

¹⁸ Haiba mina basupali babalatwa muzwelapili kueza siango ni babanca, mukasusuezana. (Maro. 1:12) Yomuñwi ni yomuñwi wa ku mina unani nto ya butokwa yasina yomuñwi. Basupali banani butali ni yeloseli yebabile ni yona mwa bupilo. Babanca bona banani maata. Haiba babanca ni basupali basebelisana hamoho sina balikani, bakatahisa tumbo ku Ndataa luna wa kwa lihalimu yalilato, mi bakatusa batu kaufela mwa puteho.