MWAHA WOOSOMIYA 36
Mwaalemelihe mayamunna amirawo
“Nttitthimiho naamirawo cikhanle ikuru caya.”—MIRU. 20:29.
NCIPO 88 Os Teus Caminhos Quero Entender
NINHALA WIITTHUCANI? *
1. Ukati unvireehu nuuluvalaka, mpikani unlamuliyeehu wiihelela?
UKATI unvireehu nuuluvalaka, hiiva pooti wancera woova uhikhitiri-tho ukavihera cinene miteko ca Yehova toko caapankeehu khalayi. Pooti ukhalaka wiira nna va khanirina ikuru cinene toko khalayi, masi ukati wotheene uvinre nihokhitiri ucuwelaca citthu cinci ni nna va pooti wanaalakihereehu amirawo citthu ciitthucileehu ni waatthenkaca wiira awacere miteko cikiina wanlokoni. Humu mmoca enre co: “Ukati wonnyaaka wiira kihancera wuuluvala, wahokitteela nrima nlattu woocuwela wiira wanlokoni yahaavo amirawo enci yaatthenkaciye wiira arweehele uhoolo miteko co wanlokoni.”
2. Ninhala wiitthucani nhina ula mwahoola?
2 Nhina mwaha woosomiya uvinre, nihoona nlattuni unreeraaya amirawo waapatthanana mayamunna owuuluvala. Vano nhina ula mwahoola, ninaahala wiitthuca makhalelo macese mayamunna owuuluvala anlamuliyaaya uthoonyera: wiiyeviha, uhiivahacera, usukhuru ni uvaha. Ayo akhanle makhalelo anhala waakavihera mayamunna owuuluvala uvara nteko nkhayi ni mayamunna amirawo, ni yapankaka commo anaahala waaphwanyiha ifayita mayamunna o wanlokoni otheene.
MWIIYEVIHE
3. Toko cinhimyaaya Afilipo 2:3, 4, wiiyeviha isiyani ni mayamunna owuuluvala anhala uthoonyera cani wiira anawiiyeviha?
3 Mayamunna owuuluvala ahaana yiiyevihaka wiira akhitiri waakavihera mayamunna amirawo. Ntthu owiiyeviha nokhala ntthu nowoona akhunanawe ukhala oolupale umpwaha uyova. (Nsome Afilipo 2:3, 4. *) Ahaavo mananna menci mayamunna owuuluvala cinlamuliyaaya uthoonyera wiiyeviha. Wootakihera, miteko cinci wanlokoni pooti uvariya nimananna oovirikana, ni yaahivirikanihiyeke itthu inhimyaaya Ibiiblya, nnyo mitekonnyo pooti ukhuma saana. Munna owuuluvala neeyeviha khanhala ukhanyerera wiira atthu otheene avare miteko co wanlokoni khampa uyova caahalaawe uvara. (Ekles. 7:10) Hataa ukhalaka wiira mayamunna owuuluvala anaacuwelaca cinene, ayo yeeyevihaka anaahala wuupuwela wiira “makhalelo o ila ituninyeela ari moorukunuwa.” Phimaana, ayo anaahala utthuna niiraati wiitthuca uvara miteko cikiina nimananna ankumiheriya phiyaaru.—1 Akor. 7:31.
Mayamunna owuuluvala anaathoonyera ukhala anamavaha ni anawaalakihacera akhunanaya (Nwehe iparaagarafu 4-5) *
4. Manannani mamootoli osirikwiitu cinlattanacaaya ni malevita?
4 Mayamunna owuuluvala aneeyeviha anaakupali wiira ukati unviraaya yuuluvalaka, khankhitiri uvara cinene miteko cikiina toko caavaraaya khalayi. Wootakihera, nwuupuwele mamootoli osirikwiitu. Yapiihaka myaakha 70, ayo anaahiya uvara nteko wo mootoli osirikwiitu ni anaalattuliya uvara miteko cikiina. Ale inwiirannyeela iyo itthwiiyo pooti ukhala nimasukhuli, kontha waanaacivela cinene waakavihera mayamunnaaya ni atthunaka wanrimani waya nanlelo unawaacivela nteko wo wootola isirikwiitu. Uhookhalaru commo, ayo anaacuwela wiira uyo ukhanle nteko unlamuliya uvariya ni mayamunna akithi. Ayo mayamunnaayo anawaatakiha malevita okhalayi yaakhala ilapo yo Isarayeli. Yapiihaka myaakha 50, ayo malevitaayo yaanaahiya uvara nteko ntabernakuluni. Masi ayo khayaahiya utteeliya nrima nlattu woohiya uvara uyo ntekooyo. Uhiya commo, ayo yaaneekurumica uvara miteko cikiina caakhitiryaaya ni yaanaakavihera amirawo. (Manu. 8:25, 26) Iyo phi itthu inwiirannyeela ale anhiya uvara nteko wo wootola isirikwiitu mahukweehwaala. Hataa ukhalaka wiira anaahiya wootola maloko, ayo nanlelo ankhala iparakha yuulupale iriyari mayamunna o wanlokoni uryaaya.
5. Isiyani ineetthuceenyu ni ntakihero no mayamunna, Dã wamoca naamwaaraya Katie?
5 Muupuwele ntakihero naamunna aneehaniya Dã. Ayo yahokhala myaakha 23 yavaraka nteko wo wootola isirikwiitu. Upiiha waya myaakha 70, amunna Dã wamoca naamwaaraya Katie yaholattuliya ukhala mapiyoneeru owiivaherera. Yaakhitinri cani wiilemaleliha nteko nkiina? Amunna Dã aneera wiira nna va ankhala nimiteko cinci wanlokoni uvikana khalayi! Ayo ankhala yavaraka miteko civahaceriyaaya uwacera wanlokoni, waatthenkaca mayamunna wiira akhale arumiya o wanlokoni, waalakihera nteko woolalyeera niikariinyu ni mmakhattya. Hataa ukhalaka wiira nnovara nteko wowiivahereriya ukati wotheene awula mena, nyuuva mayamunna owuuluvala cihaavo citthu cinci cinlamuliyeenyu upanka wiira mwaakavihere akhwiinyu. Toko cani? Mwiilemalelihe makhalelweenyu ophiyaaru, mwiihelele mipika ni mwiirannyeehe citthu cinkhitiriinyu upanka, kahi cihinkhitiriinyu.
NHIIVAHACERE
6. Uhiivahacera isiyani? Nhimye ntakihero.
6 Ntthu oohiivahacera naacuwela nipuro ninvelavelaaya ikuru cawe. (Miru. 11:2) Uyo ntthuuyo khaneevahacera upanka citthu cihinhalaawe ukhitiri. Phimaana, uyo khanhiya utteeliya nrima ni khanlolova. Pooti waneereehu wiira ntthu oohiivahacera citthu naalikanaca ni ntthu neettiha ikaaro wattuttuni awula wasupitani. Wiira akhitiri uvattela, uyo haana ahelaka muutansa nkiina. Apankaka commo ikaarwaawe inaahiya utthawa cinene, masi khanhala uhiya urwaa nanlelo uhoolo. Inanna imocaaru, ntthu hineevahacera citthu naacuwela wamphiyeraka ukati woohela “muutansa nkiina” awula woohiya uvara miteko cikiina wiira hitepe woocya wanhiyaawe uvara miteko ca Yehova.—Afili. 4:5.
7. Barzilai aathoonyenre cani wiira aari ntthu oohiivahacera?
7 Muupuwele ntakihero na Barzilai. Waarinaawe myaakha 80, uyo aholattuliya ni mwene Davidi upanka mphantte yokuvernu ya mwene Davidi. Nlattu woohiivahacera, Barzilai ahokhotta nno nlattulonno. Uyo ahoona wiira cihaavo citthu cahaahalaawe ukhitiri upanka, ukhala wiira ahooluvala. Phimaana, Barzilai ahonlepela mwene Davidi umweesa nipuro nawe mmirawo eehaniya Quimã. (2 Sam. 19:35-37) Toko Barzilai, mayamunna owuuluvala unawaatteela nrima yaavahaceraka amirawo miteko cikiina ayo mayamunnaayo cihinkhitiryaaya uvara.
Mwene Davidi ahotthuna ukati Yehova waalakenlyaawe wiira Salomau phaahala uteka itempulu (Nwehe iparaagarafu 8)
8. Hataa mwene Davidi onlelaka cinene uteka itempulu, aathoonyenre cani wiira aari ntthu oohiivahacera?
8 Mwene Davidi ciicammo hovaha ntakihero nomaana nhina uhiivahacera. Itthu imoca yonlenlyaawe cinene upanka waari uteka itempulu ya Yehova. Masi ahohimyeeriya ni Yehova wiira iyo yaari iparakha yaahalaawe ukhalana mwanawe, Salomau. Davidi ahotthuna itthu Yehova yaalakenlyaawe ni ahokavihera cinene utekiya itempulu. (1 Ikor. 17:4; 22:5) Davidi khoopuwenle wiira uyova paasi phaalamuliya uvara uyo ntekooyo nlattu Salomau wookhala mmirawo ni woohicuwelaca cinene. (1 Ikor. 29:1) Davidi ancuwela wiira intempulu yaahala ukhitiriya utekiya nlattu Yehova woocaaliha, kahi nlattu woocuwelaca awula myaakha caahalaaya ukhalana ale yaahala uvahaceriya uteka iyo itempulwiiyo. Toko Davidi, mayamunna owuuluvala mahukwaala nanlelo anaakavihera miteko ca Yehova hataa ukhalaka wiira ahohiya nteko waavahaceriyaaya. Ni ayo mayamunnaayo anaacuwela wiira Yehova naahala waacaaliha amirawo nna va anvara miteko ayova cihiilyaaya.
9. Munna mmoca aapanka mphantte Ikhurupu yo Mahumu Anhoolela Ipeteli aathoonyenre cani wiira aari ntthu aheevahacera?
9 Ntakihero nimoca na ntthu ula uwakatyuula thoonyenre uhiivahacera akhanle amunneehu Shigeo. Mwaakha wo 1976, ukati waarinaaya myaakha 30 yahothanliya uvara nteko nhina Ikhurupu yo Mahumu Anhoolela Ipeteli. Mwaakha wo 2004, ayo amunnaayo yahovahaceriya uhoolela Ikhurupu yo Mahumu Anhoolela Ipeteli. Nuuwakatyaaya, amunna Shigeo yahoona wiira khayaarina-tho ikuru cinene toko khalayi ni yahancera uhikhitiri uvara miteko caya wowaakuvyaaca toko khalayi. Phimaana, yahonlompa Yehova ni yahoona wiira wanhala ureera uvahaceriya munna mmirawo uwacera miteko caavaraaya. Amunna Shigeo nanlelo anaapanka mphantte wokhurupu yo Mahumu Anhoolela Ipeteli, masi ahohiya uhoolela iyo ikhurupwiiyo. Toko conneehu ntakihero na Barzilai, mwene Davidi ni Shigeo, ntthu owiiyeviha ni oohiivahacera khanweheeha uhicuwelaca urinaaya mayamunna amirawo, masi noweheeha citthu cinkhitiryaaya ayo amirawaayo. Khanhala utotha waasinttanana ayo amirawaayo, masi naahala wiikurumica waavarana nteko.—Miru. 20:29.
NSUKHURU
10. Mayamunna owuuluvala anlamuliya waawehera cani amirawo o wanlokoni?
10 Mayamunna owuuluvala anwoona amirawo khampa itthuvo ya Yehova ni anawaasukhuru cinene nlattu wo miteko cotheene cinvaraaya. Mayamunna owuuluvala ukati ikuru caya unviraaya civukuwaka, anaakhala ootteeliya nlattu woocuwela wiira wanlokoni ahaavo amirawo ookhomaala aneevaherera niiraati uvara khula nteko unkhumelela.
11. Ruti 4:13-16, inthoonyera cani wiira unaareera waasukhuru mayamunna amirawo?
11 Ibiiblya inaahimya wiira apwiyawe yeehaniya Nowemi yaari ntthu aathoonyera usukhuru. Ayo yahotthuna ukaviheriya ni amwaramwanaya yeehaniya Ruti, yaari aakaani cinene. Masi Ruti waakhanyerenryaawe waatthara apwiyawe Nowemi u Belém, ala yahotthuna utthariya ni Ruti. (Ruti 1:7, 8, 18) Wiirannyaa waya commo, ooyeli caya yahophwanyera ifayita! (Nsome Ruti 4:13-16. *) Mayamunna owuuluvala otheene aneeyeviha anawaatakiha apwiyawe Nowemi.
12. Apostolu Paulu aathoonyenre cani wiira aari ntthu oosukhuru?
12 Apostolu Paulu aanawaasukhuru ale yankavihera. Wootakihera, mayamunna o Filipo wanveleelihenryaaya citthu, uyo ahaasukhuru. (Afili. 4:16) Paulu ciicammo ahosukhuru ukaviheriya wawe ni Timotiyu. (Afili. 2:19-22) Ni Paulu ahonsukhuru Nluku waawonnyaawe mayamunna yaawile unlipiha ukati waarwaaniyaawe u Roma wiira atthukiye. (Mite. 28:15) Paulu aari nlopwana oohinyoonyaciya ni eettale mikwaha cuulupale wiira alalye moolumo a Nluku ni aalipihe mayamunna mmalokoni. Hataa ukhalaka commo, uyo kheethenca ni khaakhotta ukaviheriya ni mayamunnaawe.
13. Mayamunna owuuluvala anhala uthoonyera cani waasukhuru amirawo o wanlokoni?
13 Wakhala wiira nyuuva nhooluvala, khamala mananna oothoonyera wiira nnawaasukhuru amirawo o wanlokoni. Wootakihera, pooti ukhalaka wiira ahaavo amirawo anhala upheela wuupakherani nkaaroni, mmootani awula mpaasikeerini waya, wuuthumelani citthu awula wuupankelani citthu cikiina. Mwaasukhuru ayo mayamunnaayo ni nhikhotte ukaviheriya naayo. Nwehere ukaviheriya winyu naayo mayamunnaayo khampa Yehova phinwooniherani nifento. Upanka commo unaahala wuukaviherani umpatthanana ule ookavihenreni. Ciicammo, nhihiyerere uthoonyera wiira nnaapheela waakavihera apatthaniinyu amirawo wuunuwa mminepani. Mwaahimyeere wiira unawuutteelani nrima cinene mwawoonaka amirawo aneevaherera ukavihera miteko co wanlokoni. Ni wakhitiryaa vale, mwaatonkacere citthu comaana cuukhumelenleni muukumini winyu. Mwapankaka nnya citthunnya, nyuuva nnaahala uthoonyera ‘unsukhuru’ Yehova nlattu wo wuuvahani ayo amirawaayo wanlokoni.—Akol. 3:15; Joau 6:44; 1 Atesal. 5:18.
NKHALE NTTHU OOVAHA
14. Mwene Davidi aathoonyenre cani wiira aari ntthu oovaha?
14 Ntakihero na mwene Davidi ninaanithoonyera ikhalelo yooreera ikiina mayamunna owuuluvala inlamuliyaaya uthoonyera—uvaha. Mwene Davidi ahocanka mihakhu cawe ni nsurukhu mwinci wiira akavihere utekiya itempulu yeereliyaawe wiira khaahala uteka. (1 Ikor. 22:11-16; 29:3, 4) Uyo ahovaha nnyo micankonnyo hataa acuwelaka wiira mwanawe, Salomau, phaavahaceriye uteka. Mahukwaala, pooti ukhalaka wiira khanirina-tho ikuru wiira nikavihere uteka inupa yoohala uswaleliya Yehova. Hataa ukhalaka commo, hiiva pooti ukavihera miteko cootekatekiya nivahaka micanko cinkhitiriihu. Ni ciicammo pooti uwiitthuciha amirawo citthu ciitthucileehu myaakha cikhanleehu nivaraka miteko ca Yehova.
15. Citthuni comaana cinene apostolu Paulu caamwiitthucihilyaawe Timotiyu?
15 Muupuwele ntakihero na apostolu Paulu ninthoonyihera cinreeraaya uwiitthuciha amirawo. Uyo ahonlattula Timotiyu wiira anveleele mapuro yaaviraawe alalyaaka moolumo a Nluku khampa misiyonaariyu. Athoonyeraka unamavaha, apostolu Paulu ahonlakihera uyo mmirawooyo mananna oolalya ni wiitthuciha saana moolumo a Nluku. (Mite. 16:1-3) Citthu Timotiyu caalakiheriyaawe ni apostolu Paulu cahonkavihera ucuwela ulalya ni wiitthuciha ratta ihapari comaana ca Nluku. (1 Akor. 4:17) Ni Timotiyu ahaalakihera akhunanawe citthu ceetthucihiyaawe ni apostolu Paulu.
16. Kontha isiyani amunna Shigeo yahaalakihacera mayamunna akhwaawe?
16 Mayamunna owuuluvala khanoopuwela wiira yaalakiheraka amirawo citthu cincuwelaaya, anaahala uhiya ukhalana ifayita wanlokoni. Wootakihera, amunna Shigeo yahokhala myaakha cinci yaalakihaceraka mayamunna yaapaceriha upanka mphantte Ikhurupu yo Mahumu Anhoolela Ipeteli. Ayo amunnaayo yaapanka iyo itthwiiyo kontha yancuwela wiira waalakihacera amirawo wanhala ukavihera nteko wo Umwene wa Nluku urwaa uhoolo ile ilapweele. Ni nlattu amunneehu woopanka commo, wahokhitirya uphwanyiya munna oottiya nipuroni naya ukati waahiilyaaya waahoolela Mahumu Anhoolela Ipeteli. Amunna Shigeo nanlelo khanhiya waalakihacera amirawo citthu ciitthucalyaaya nhina myaakha 45 civinre yapankaka mphantte Ikhurupu yo Mahumu Anhoolela Ipeteli. Mayamunna oohoolelihera uvaha toko amunna Shigeo ankhala iparakha yuulupale iriyari wapoovu a Nluku!
17. Toko cinthoonyeraaya Luka 6:38, isiyani mayamunna owuuluvala irinaaya yoohala waavaha akhunanaya?
17 Nyuuva mayamunna owuuluvala nkhanle nthoonyihero neekhweeli wiira unswalela Yehova nithoonyeraka waamini ni unvaresesa phi itthu khweeliini innitteeliha nrima. Ntakihero ninyu ninthoonyera wiira phataari wiitthuca mattharelelo o mbiiblyani ni weettela. Hataa nyuuva ncuwelaka mananna caavariyaaya miteko ca Yehova khalayi, nnaakupali wiira unaareera wiilemaleliha makhalelo ophiyaaru. Hataa ni nyuuva mayamunna owuuluvala mpattisiye mphiyaaruni nhaana ucuwelaca cinene. Nyuuva pooti waahimyera akhwiinyu utteeliya ukhalanneenyu nlattu woncuwela Yehova. Amirawo unaahala waacivela cinene wuuviriyanani mwaattonkaceraka ihantisiinyu ni citthu cuulupale ciitthucileenyu muukumi winyu. ‘Mwaavahaka’ ni mwaameelaka amirawo ucuwelaca urineenyu, Yehova naahala wuucaalihani venci.—Nsome Luka 6:38. *
18. Mayamunna amirawo ni owuuluvala anhala ukaviherana cani?
18 Amirawo yapatthananaka mayamunna owuuluvala, anaahala waakavihera, ni ayo ciicammo anaahala ukaviheriya. (Aroo. 1:12) Amirawo ihaavo itthu irinaaya mayamunna owuuluvala ihirinaaya; ni ayo mayamunna owuuluvalaayo ihaavo irinaaya amirawo ihirinaaya. Mayamunna owuuluvala ahaana ucuwelaca uwaalyaaya yakhalanaka vakaani-vakaani nhina myaakha cinci civinre. Ni amirawo ahaana ikuru ni ukhomaala. Amirawo ni mayamunna owuuluvala yavaraka nteko nkhayi khampa apatthani, ayo anawaattottopela Apaapeehu o wiirimu ni ankhala iparakha yuulupale iriyari mayamunnaaya o wanlokoni.
NCIPO 90 ‘Encorajemo-nos Uns aos Outros’
^ par. 5 Ikhanle iparakha yuulupale waakhalana wanlokoni amirawo aneekurumica ukavihera mphwinko woothotokanihiya wa Yehova. Mayamunneehu owuuluvala hataa yakhalanaka ilema coovirikana naayo amirawaayo, pooti waakurumica wiivaherera uvara miteko ca Yehova.
^ par. 3 Afilipo 2:3 Nhipanke nanka itthu mpheelaka usinttana awula wiittitthihaca; masi mwiiyevihaka, nwoone akhwiinyu ukhala oolupale wuupwahani nyuuva, 4 nhitothaka citthu cinoocivelani paasi, masi ciicammo ntothaka citthu cinaacivela akhunaninyu.
^ par. 11 Ruti 4:13 Vano, Boaz ahoncisa Ruti wiira akhale amwaarawe. Uyo ahonrupana Ruti, ni Yehova ahonvaha iparakha yoorupala irukulu ni unnyara mwaana mwanlopwana. 14 Phimaana, athiyana enci yahomwiirela Nowemi: “Attottopeliye Yehova, ilelo huuhiile woohintthu oohala uwoopola. Ncina nawe nuulumiye cinene ilapo yo Isarayeli! 15 Uyo holipiha ukumyaa ni naahala wuumaaliha ukati wuuluvanlyaa, kontha khanle mwaana aamwara-mwanaa anoofenta cinene, ni anoophwanyiha ifayita waapwaha asaana saapa.” 16 Nowemi ahoncisa mwaana aayaryeele mmatatani wawe ni wancera untafiti.
^ par. 58 ILATARATO: Amunna anvara nteko wo wootola isirikwiitu ahopiiha myaakha 70, phimaana ayo naamwaaraya anaavahaceriya nteko nkiina. Citthu cotheene ciitthucalyaaya myaakha civinre ayo anaawaalakihacera mayamunna o nloko niryaaya.
