1. Avyani vino tuzipizile ukucita nga ca kuti twakota?

 PANO tukuya tukukula tungakwelenganya ukuti pamwi tutaliwawombela Yehova ndi vino twamuwombelanga pano twacilinji swewatici. Kweni molimonye tutanga tuwe na maka ndi vino twalinji kali. Lelo nanti ciwe wo-o tungawomvya amano yitu na vino twasambilila mu wumi ku kwavwa awacitici ukuwombesya nu kuvwamba ukuwombako imilimo na yinji mwi wungwe lya kwe Yehova. Umwanawitu wumwi wino wawomba wueluda pa myaka imivule watili, “Pano naweni ukuti ntakweti amaka ya kuwomba imilimo ndi vino nawombanga kali, nivwanga icete nkaninye ukulola ukuti tukweti awacitici wano wangawomba imilimo.”

2. Avyani vino twandi tusambilile mwe co-o icipande?

² Icipande cino cafumileko calanzile pa vizima vino awacitici wakazanamo nga wakuwika amano ku wakote mwi wungwe. Mwe co-o icipande twandi tulole vino ukuyicefya, ukusalifya nu mwezo wa kupa vingavwa awakote ukuwombela ponga na wacitici pa kuti wakwavwa wonsinye mwi wungwe.

3. Ukulingana na Wafilipi 2: 3, 4, uzye ukuicefya acani swinya kungavwa wuli umwina Klistu?

³ Awakote wazipizile ukuwa awayicefye nga wakulonda ukwavwa awacitici. Wino waicefya akalola wanji ukuti wamulusya. (Wazyani Wafilipi 2: 3, 4.) Awacisongo wano wayicefya wamanya ukuti umulimo wonganye wungawombwa mu nzila indekane ndekane zino zikakwivwana na vino Amawaliko yakalanda. Wo-o awuli mulandu wuno wasikwenecela ukuti awacitici  wawomba ivintu ndi vino weni wawombanga kali. (Ekawi. 7:10) Awakote wamanya ivintu ivivule vino wangasambilizyako awacitici. Lelo wakakwizuka ukuti “ivintu vya kanonzi vikupita nanti ukupiluka.” Swinya wamanya nu kuti wazipizile ukusambilila inzila impya izya kuwombelamo ivintu.​—1 Kor. 7:31.

4. Uzye wakangalila wa muputule wakalanjizya wuli ukuti wawa ni miwele iyili yonga na yino awina Levi wakweti?

⁴ Awakote wano wayicefya wakamanya ukuti pano wakuya wakukula watanga wawombe ndi vino wawombanga kali. Ku cakulolelako, teyelenganyani pe vino cikawa kwa kangalila wa muputule. Nga ca kuti wafisya imyaka 70 wakaleka ukuwomba mu muputule nu kutalika ukuwomba umulimo wunji wuno wawapa. Nomba ukucita wo-o manda yamwi kusipepuka. Amuno wakawa ni nsansa nkaninye nga wakuwomba wo-o umulimo wa kutandalila amawungwe. Cinji aca kuti awuli umulimo wuno watemilwe sana ica kuti wakalondesya ukutwalilila ukuwuwomba. Nanti ciwe wo-o wakamanya ukuti wano wacili wali na maka awano wazipizile ukuwomba wo-o umulimo. Wawa ngati awina Levi wano wawombelanga pa cikulwa cakupepelapo wano walekanga ukuwomba nga wafisya imyaka 50. Wa-a awina Levi watwalililanga ukuwa ni nsansa asa mulandu nu mulimo wuno wakuwomba. Wawombesyanga ukufika pano papelezile amaka yawo ukwavwa awacitici. (Impe. 8:25, 26) Wonye avino cikawa na kwa kangalila wa muputule. Nga wafisya imyaka 70 wakaleka ukutandalila amawungwe. Lelo nanti ciwe wo-o wakawombesya  nkaninye ukuwomelezya nu kwavwa awanawitu na wankazi mwi wungwe muno wasamila.

5. Avyani vino tukusambililako kwe Dan ne Katie?

⁵ Lolani icakuloleko ca kwe Dan, wino wawomvile wukangalila wa muputule pa myaka 23. Pano wafisizye imyaka 70, wamutumile ukuya mukuwomba wupainiya uwuyiwele ponga ne wakwakwe e Katie. Uzye wacisile wuli pa kuti watwalilile ukusecelela mu mulimo wuno wawapile? E Dan watili, pe yo-o impindi wawa ni vyakucita ivivule. Akawomba imilimo yino wamupa mwi wungwe swinya akakwavwa na wanawitu ukufikapo ukuwa awawomvi wano wakatumicila nga nu kusambilizya wanji ukuwomba icete umulimo wa kuwizya mu musumba na mu vifungo. Na mwemwenye mwe wakote asa mulandu mwawa mu mulimo wa mpindi zyonsi nanti pole, mungawomelezyako wanji. Nomba mungacita wuli wo-o? Muzipizile ukumanya vino mungacita pa kuti mwasecelela pano mukuwomba umulimo wuno wamipa. Muwatantika ivya kucita nu kuwika amano kwe vino mungakumanisya ukucita asa kwe vino mutanga mukumanisye.

6. Amulandu ci wuno cazipila ukuwa awayicefye? Lanjililani.

⁶ Umuntu wino wayicefya akamanya muno azipizile ukupelela. (Imilu. 11:2) Swinya pa mulandu wa kuti wayicefya asikwelenganya pa vicilemo vino atanga akumanisye ukucita. Na cino cikafumamo aca kuti akawa ni nsansa swinya akatwalilila ukuwombesya. Umuntu umuyicefye tungamukolanya kwe kacova wa njinga. Nga wazana ilambwa nanti ilalo pano pali vye umuti wonga. Akakwika pa njinga nukutalika ukukunkulusya nanti ukuyinyamula. Cingatenga asitwalilila ukupita ndi vino tekusamala pano twekwezile pa njinga, asileka ukupita. Akatwalilila ukupita. Wonye avino cawa ku muntu umuyicefye akamanya impindi yino azipizile “ukupiluka” pa kuti atwalilile ukuwombesya mu mulimo wa kwe Yehova nu kwavwako wanji.​—Flpi. 4:5.

7. Acani cino calanjizizye ukuti Barzilai walinji amuyicefye?

⁷ Teyelenganyani pe Barzilai, wino walinji ni myaka 80. Pano Imfumu Davidi yamunenile ukuti aye mukwikala kwi nawe sano, wakanile. Amuno Barzilai walinji amuyicefye. Wamanyile ukuti atakweti amaka ya kuwombela mwi sano pa mulandu ni cimo cino wafisilepo. Acino wanenile Imfumu ukuti isende umulumendo wa citici e Chimuhamu. (2 Sam. 19:35-37) Na peyonye impindi, awakote wano wawa ngati we Barzilai, wakapako awacitici imilimo.

8. Uzye Imfumu Davidi yalanjizizye wuli ukuyicefya pano yalondanga ukuzenga itempile?

⁸ Imfumu Davidi nawenye walanjizizye ukuti walinji amuyicefye. Walondanga nkaninye ukuzenga ing’anda ya kwe Yehova. Lelo pano Yehova wamunenile ukuti e Solomoni awino walinji nu kuzenga, e Davidi wazumizile vino Yehova wapinguzilepo. Swinya wawombesizye ukufika pano papelezile amaka yakwe ukwavwa Solomoni ukupekanya vino vyalondekwanga pa kuzenga itempile. (1 Imila. 17:4; 22:5) E Davidi atelenginye ukuti awino wayine ukuzenga itempile pa mulandu wa kuti Solomoni walinji “amutici swinya atalinji ni lango.” (1 Imila. 29:1) Wamanyile ukuti itempile lyalinji nu kuzengwa pa mulandu wa kuti e Yehova walinji nu kupala umulimo, asa pamulandu wa myaka nu wumanyilo we wano walinji nu kutungulula wo-o umulimo. Ukukola Davidi, na wasongonye mwe ya-a amanda wakawombesya mu mulimo wa kwe Yehova na pano waleka ukuwomba imilimo yino wawombanga. Swinya wakamanya ukuti e Yehova aliwapaala awacitici wano wakuwomba imilimo yino woliwo wawombanga.

9. Uzye umwanawitu uwa mwe Komiti ya Musambo walanjizizye wuli ukuti wayicefya?

 ⁹ Lekani tetulandeko pa ca kulolelako ica mwe ya-a amanda ica mwanawitu e Shigeo wino walanjizizye ukuti wayicefya. We-e umwanawitu wamusonsile ukuwa mwe Komiti ya Musambo mu 1976 lyo ali ni myaka 30. Mu 2004 wizile awa we kampanya mwe Komiti ya Musambo. Mu kupita kwa mpindi wizile ayiluka ukuti atalinji na maka ndi yano walinji nayo kali swinya atalinji nu kukumanisya ukutwalilila ukuwomba umulimo. Wapepezilepo nu kwelenganyapo sana pa mulandu wuno cacindamizile ukusola umwanawitu uwacitici ukuwa we kampanya. Pe yo-o impindi we-e umwanawitu asi we kampanya. Lelo watwalilila ukuwombela ponga na wanawitu awa mwe yo-o Komiti ya Musambo. Icakulolelako ca kwe Barzilai, Imfumu Davidi, ne Shigeo, vikutulanjizya apatiswenye ukuti umuntu wino wayicefya asikwelenganya vye pe vino awacitici wazipizile ukusambilila, lelo akakwelenganya na pe vino awacitici wamanya kali. Cinji asilola awacitici ukuti wakucimvyanya nawe, lelo akawalola ukuti awawomvi wawuye.​—Imilu. 20:29.

10. Uzye awakote wazipizile ukuyivwa wuli pa wacitici mwi wungwe?

¹⁰ Awakote wakalola awacitici ukuti avyawila ukufuma kwe Yehova. Swinya wakasalifya pe vino awacitici wakawomba. Cinji aca kuti pano amaka yawo yakuya yakusila wakakwivwa icete ukulola awacitici wano wacili wali na maka wakuyipelesya ukuwomba nu kutunjilila iwungwe.

11. Uzye iwaliko lya kwe Ruti 4:13-16 likalanjizya wuli ukuti awakote wakazanamo ivizima mu kuzumila ukwavwa ukufuma ku wacitici?

¹¹ E Baibolo yalanda pa cakulolelako icizima  nkaninye ica kwe Naomi wino wazumizile ukwavwa ukufuma ku wacitici. Pano umwana wakwe umulumendo wafwile wawomelezizye e nyinavyala ukuti anyocele kwa lupwa lwakwe. Lelo e Ruti wakanile ukusya Naomi swinya wayile nawe ku Betelehemu. E Naomi wivwile icete sana ukupita nawe swinya wazumizile nu kwavwa ukufuma kwe weliwe. (Ruti 1:7, 8, 18) Wowo vino wacisile cizile aciwazipila wonsinye! (Wazyani Ruti 4:13-16.) Na mweyanye ya-a amanda Awakote wano wayicefya wakakolanya Naomi.

12. Uzye umutumwa Paulo walanjizyanga wuli ukuti wasalifyanga?

¹² Umutumwa e Paulo wasalifyanga nkaninye pe vino awanawitu wamwavwanga. Ku cakulolelako, wasalifizye awanawitu mu Filipi pa vyawila vino wamupile. (Flpi. 4:16) Cinji aca kuti wasalifizye Timoti pe vino wamwavwanga. (Flpi. 2:19-22) Swinya wasalifizye sana e Leza pe vino awanawitu wayile mu kumuwomelezya pa wulendo wa kuya ku Roma lyo amufungwa. (Imili. 28:15) E Paulo walinji amucilimbane nkaninye swinya wapitanga amawulendo amatali ukuya mu kuwizya nu kutandalila amawungwe. Lelo nanti walinji wo-o wayicefizye swinya wapocelelanga ukwavwa kuno awanawitu na wankazi wamwavwanga.

13. Uzye Awakote wangalanjizya wuli ukuti wakasalifya ukuwa na wacitici mwi wungwe?

¹³ Mwe wakote mungalanjizya mu nzila imvule ukuti mukasalifya pa kuwa na waciti mwi wungwe. Ku cakulolelako, nga wakulonda ukumyavwa mumipitile, ukukala vimwi nanti vye ivintu vinji, muwazumila. Mutakana. Mwakwizuka ukuti ukwavwa kwa musango wowo anzila yino Yehova akalanjizizyamo ukuti wamikunda. Nga mukucita wo-o mulipanga wuciwuza wuzima na wano wakumyavwa. Cinji aca kuti mwakwavwa awacitici ukupalamila kwe Yehova nu kuwanena ukuti mukakwivwa icete sana pa kuyipelesya nu kuwombesya kwawo mu mulimo wa kwe Yehova. Mwawika amano ku wacitici nu kuwanenako vino mwapitamo. Nga mukucita wo-o muliwalanjizya ukusalifya kwe Yehova pa kumipa awacitici mwi wungwe.​—Kolo. 3:15; Yoha. 6:44; 1 Tes. 5:18.

14. Uzye Imfumu Davidi yalanjizizye wuli ukuti yalinji nu mwezo wakupa?

¹⁴ Awakote wangasambililako ku Mfumu Davidi ukuwa nu mwezo wakupa. Wasanguzile indalama imvule ni vintu vyamutengo pa kutunjilila umulimo wa kuzenga itempile. (1 Imila. 22:11-16; 29:3, 4) Nanti aca kuti awantu walinji nu kutalika ukwita lyo-o itempile mwi zina lya kwe Solomoni. Fwandi nanti mutanga muwe na maka ya kuwombako mu wuzengo, mungatunjilila wo-o umulimo ukupitila mukusangulako ukufika pano papelezile amaka yinu. Cinji aca kuti mungasambilizyako awacitici vino mwamanya pa myaka yonsinye yino mwikala mu nsi.

15. Avyani vino umutumwa Paulo wasambilizizye Timoti?

¹⁵ Lekani tulole vino umutumwa Paulo walanjizye ukuti walinji nu mwezo wakupa. E Paulo wasenzile e Timoti mu mulimo wa wumishonari swinya wayile amusambilizya ivyakuwomba icete umulimo wa kuwizya nu kusambilizya. (Imili. 16:1-3) Co-o calenzile Timoti ukuwa we kawizya swinya e kasambilizya muzima uwi lyasi lizima. (1 Kor. 4:17) Mukupita kwa mpindi wizile atalika ukuwomvya vino wasambilizile ku kusambilizyako wanji.

16. Amulandu ci wuno e Shigeo wasambilizizyangako wanji imilimo?

¹⁶ Na wasongonye mwe ya-a amanda wasikwelenganya ukuti walisulwa nga wasambilizyako wanji imilimo yino wakawomba. Ku  cakulolelako, e Shigeo wino tulanzilepo kali watwalilila ukusambilizya wano akawomba nawo mwe Komiti ya Musambo imilimo. Akacita wo-o pa kuti awatunjilila umulimo wa Wufumu kuno akawombela. Ica kuti pano impindi ya kuleka wukampanya yafisile, umwanawitu winji wizile aloleka uwakutalika ukuwomba wo-o umulimo. E Shigeo wawomba mwe Komiti ya Musambo ukucila pa myaka 45. Swinya watwalilila ukuwomvya vino wasambilila ukwavwako wanji. Umwanawitu Shigeo akakwavwa nkaninye awantu wa kwe Leza!

17. Avyani vino awakote wangapako wanji? (Luka 6:38)

¹⁷ Mwe wanawitu na wankazi awakote mwatulanjizya apatiswenye ukuti ukuwombela Yehova mu wucisinka acili cintu cino cacindamisya mu wumi. Cinji aca kuti mwatulanjizya ukuti cacindama sana ukusambilila ivisinka vya masundo ya mu Baibolo nu kuviwomvya mu wumi witu. Pa myaka yonsinye yino mwikala mu nsi mwalola vino ivintu vyalinji kali, lelo nanti ciwe wo-o mukawombesya ukupiluka ukulingana na vino ivintu vili. Na mwewakote nye mwe wano mwabatizizwe nombanye mungavwa awacitici mu nzila imvule. Mungawanenako pe vino ukumanya Yehova kwamyavwa ukuwa ni nsansa mu wumi. Awacitici waliyivwa icete nkaninye ukuteyelezya kwe vino mwapitamo na vino mwasambilila. Nga ‘mukupako’ wanji ukupitila mu kuwasambilizya vino mwamanya pa myaka yonsinye yino mwikala mu nsi e Yehova alimilambula nkaninye.​—Wazyani Luka 6:38.

18. Uzye Awakote na wacitici wangavwana wuli?

¹⁸ Mwe wakote nga ca kuti mukuwa ponga na wacitici muliwawomelezyanya nkaninye. (Roma. 1:12) Cila muntu wawa ni cintu icicindame nkaninye cino umuwuye atawa naco. Awakote wawa na mano swinya wamanya ivivule. Awacitici nawo wawa na maka. Nga ca kuti awakote na wacitici wapanga wuciwuza wakacindika Umukwasi witu uwa lukundo swinya wakawa avyawila mwi wungwe.