1. ¿Tlake uelis mosentlalisej kichiuasej toikniuaj katli ya uejueyij?

KEMA se toikni ueuejtixtia, uelis moiljuis ayokmo uelis kuali kitekipanos Jehová pampa ayokmo kipia chikaualistli kej achtouia. Maske kiampa moiljuia, ya nojua uelis kinpaleuis telpokamej ma kichiuakaj sekinok tekitl ipan toTeotsij itlanechikol pampa ya kiyekojtok kichiuas miak tlamantli uan tlalnamiki. Kej kiijtok se toikni katli miak xiuitl tlatekipanojtok kej ueuejtlakatl: “Kema nikitak ayokmo ueli nijchiua se keski tlamantli pampa ya niueuejtixtoya, tlauel nijpatiitak pampa itstokej telpokamej katli uelij kichiuaj nopa tekitl”.

2. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

² Ipan tlamachtili 35, tikitakej telpokamej kinpaleuia kema mouampojchiuaj ininuaya toikniuaj katli ya uejueyij. Ipan ni tlamachtili tikitasej kema toikniuaj katli ya uejueyij amo moueyimatij, moechkapantlaliaj, tetlaskamatij uan temakaj tlen kipiaj, kinpaleuia sansejko ma tekitikaj ininuaya telpokamej. Nopa kinpaleuia nochi toikniuaj.

3. 1) Kej kiijtoua Filipenses 2:3, 4, ¿tlake kiijtosneki kema amo timoueyimatij? 2) ¿Kenijkatsa techpaleuia kema amo timoueyimatij?

³ Tlaj toikniuaj katli ya uejueyij kinekij kinpaleuisej telpokamej, moneki amo moueyimatisej. Se akajya katli amo moueyimati, moiljuia sekinok uelij kichiuaj se keski tlamantli (xijpoua Filipenses 2:3, 4). Toikniuaj katli ya uejueyij uan kinextiaj ni kuali tlamantli, kimatij Biblia kiijtoua uelis tijchiuasej se keski tlamantli kej tikitasej kinamiki, kema kiampa tijchiuaj amo tikixpanoj toTeotsij itlanauatiljuaj. Yeka, amo kinchiualtiaj sekinok ma kichiuakaj se keski tekitl sanse kej kichiuayayaj achtouia (Ecl. 7:10). Maske toikniuaj katli ya uejueyij kiyekojtokej miak tlamantli,  nojkia kimatij “tlen pano ipan Tlaltipaktli mopatlatia”, yeka kemantika moneki kichiuasej kej nama mochiua (1 Cor. 7:31, TNM).

4. ¿Kenijkatsa toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli, kichiuaj kej levitas?

⁴ Kej panotia xiuitl, toikniuaj katli ya uejueyij kimatij ayokmo uelis kichiuasej se keski tlamantli kej achtouia kichiuayayaj. Ma timoiljuikaj ipan toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli. Kema kiaxitiaj 70 xiuitl ayokmo uelij kinpaxalouaj tlanechikolmej. Uelis kema kiampa pano, ouij kimatij pampa tlauel kinpaktiyaya kiampa kinpaleuisej toikniuaj. Uan maske nojua kinekiskiaj kiampa tlatekipanosej pampa kinpaktiyaya kichiuasej nopa tekitl, kimatij nama telpokamej moneki kichiuasej. Toikniuaj kichiuaj kej levitas, maske kema kiaxitiyayaj 50 xiuitl ayokmo ueliyayaj tlatekipanouaj ipan tabernáculo, inijuantij kinpaleuiyayaj telpokamej ika pakilistli pampa amo san kipatiitayayaj tlen achtouia kichiuayayaj (Núm. 8:25, 26). Ipan ni tonali nojkia kiampa pano ika toikniuaj katli kinpaxalouayayaj tlanechikolmej, maske nama ayokmo kiampa kichiuaj, nojua kinpaleuiaj telpokamej ipan tlanechikoli kampa nama itstokej.

5. ¿Tlake tijyekoua tlen kichijkej Dan uan Katie?

⁵ Ma tikitakaj tlen kichijki Dan, katli kinpaxalok tlanechikolmej se 23 xiuitl.  Kema kiaxitik 70 xiuitl, ya uan isiua Katie, pejkej tlatekipanouaj kej precursores especiales. ¿Kenijkatsa kiyolmatij toikniuaj? Toikni Dan kiijtoua nama nojua tlauel motekiuijtok ipan tlanechikoli, kinpaleuia toikniuaj ma tlatekipanokaj kej tlapaleuianij uan kinpaleuia sekinok ma tlajtolmoyauakaj kampa nemij miakej maseualmej uan kampa tsaktokej. Yeka tlaj se toikni katli ya ueyi, senkistok tlatekipanoua o amo, nojua uelis kinpaleuis toikniuaj. ¿Tlake uelis kichiuas? Moneki momatis kej nama tlatekipanoua, mosentlalis kichiuas sekinok tekitl uan kichiuas tlen kena ueli.

6. Ika se neskayotl xikijto kenke kema se akajya moechkapantlalia tlauel kipaleuia.

⁶ Se akajya katli moechkapantlalia amo moiljuia san ya kimati kichiuas nochi tlamantli (Prov. 11:2). Yeka, amo mochiualtia kichiuas tlen amo yajati, uan nopa kipaleuia ma yolpaki uan ma kichiua se keski tekitl kej kinamiki. Se katli moechkapantlalia uelis tikijtosej eli kej kema se akajya kinemiltia se carro kampa tlauel ixtlejkolis. Kema nopaya yaui, moneki kipatlas kej kiuika icarro uan yolik ixtlejkos. Yeka, kema se akajya moechkapantlalia kimati moneki kipatlas se keski tlamantli uan ayokmo kichiuas kej achtouia kichiuayaya pampa nopa kipaleuia ma kitekipano Jehová uan ma kinpaleui sekinok (Filip. 4:5).

7. ¿Kenijkatsa kinextik Barzilai moechkapantlaliyaya?

⁷ Ma tikitakaj tlen kichijki Barzilai. Kema kipixtoya 80 xiuitl, tlanauatijketl David kiiljuik ma tlatekipano kampa ya itstoya. Barzilai moechkapantlalik pampa kimatiyaya ayokmo ueliskia kichiuas se keski tekitl uan yeka kiiljuik David ma kitekimaka Quimam (o Kimham) katli nojua eliyaya telpokatl (2 Sam. 19:35-37). Sanse kej Barzilai, toikniuaj katli ya uejueyij yolpakij kema kintekimakaj telpokamej ma kichiuaj se keski tekitl ipan toTeotsij itlanechikol.

8. ¿Kenijkatsa David moechkapantlalik kema kinekiyaya kichijchiuas teokali?

⁸ David, nojkia moechkapantlalik. Maske tlauel kinekiyaya kichijchiuas nopa teokali, kimatiyaya Jehová kitlapejpenijtoya Salomón ma kichijchiua, yeka amo kualanki uan tlapaleuik ipan nopa tekitl (1 Crón. 17:4; 22:5). Nojkia, amo kema moiljuik san ya kuali kichiuaskia nopa tekitl pampa ikone Salomón nojua eliyaya telpokatl uan ayamo kimatiyaya miak tlamantli (1 Crón. 29:1). David kiilnamikiyaya san Jehová kichiua ma mochiua se tekitl, uan amo pampa se akajya kipia miak xiuitl o kimati kichiuas miak tlamantli. Sanse kej David, toikniuaj katli ya uejueyij mosentlalijtokej tlatekipanosej maske ayokmo kipiaj se tekitl tlen achtouia kipixtoyaj. Nojkia, kimatij Jehová kinteochiuas katli nama kichiuaj nopa tekitl tlen achtouia inijuantij kichiuayayaj.

9. ¿Kenijkatsa kinextik moechkapantlalia se toikni Katli kiyakana Betel?

⁹ Nama, ma tikitakaj tlen kichijki se toikni katli itoka Shigeo. Ipan 1976, kema kipixtoya 30 xiuitl, kitekimakakej kej se Katli kiyakana Betel uan ipan 2004, kiiljuijkej ma kinyakana nopa toikniuaj. Teipa, kiitak ichikaualis ayokmo eliyaya kej achtouia uan amo ueliyaya nima kichiua se keski tekitl. Yeka, kiiljuik Jehová tlen kiyolmatiyaya uan  nojkia moiljuik tlauel kuali tlaj nopa tekitl tlen kichiuayaya kimakaskiaj se telpokatl. Nama, maske ayokmo kinyakana toikniuaj, nojua tlatekipanoua kej se tlen Katli kiyakana Betel. Tlen kichijki Barzilai, David uan Shigeo, techmachtia kema se akajya amo moueyimati uan moechkapantlalia, amo mosentlalia tlen telpokamej amo uelij kichiuaj, ya mosentlalia ipan tlen kena uelij kichiuaj uan kinita kej iuampoyouaj (Prov. 20:29).

10. Toikniuaj katli ya uejueyij, ¿kenijkatsa kinitaj telpokamej ipan tlanechikoli?

¹⁰ Toikniuaj katli ya uejueyij, kinitaj telpokamej kej se nemaktli tlen Jehová kinmakatok uan kitlaskamatij tlen kichiuaj. Maske inijuantij ayokmo kipiaj sanse ininchikaualis kej telpokamej, kipatiitaj kema katli kipiaj chikaualistli, kinekij kichiuasej se keski tekitl ipan tlanechikoli.

11. Kej kiijtoua Rut 4:13-16, ¿kenijkatsa toikniuaj katli ya uejueyij kinextiaj kitlaskamatij tlen kichiuaj telpokamej?

¹¹ Ipan Biblia, kiijtoua Noemí elki se kuali neskayotl pampa kema ya kipixtoya miak xiuitl, kikajki Rut katli nojua eliyaya ichpokatl, ma kipaleui uan tlauel kitlaskamatilik. Kema Noemí mijki ikone, kiiljuik Rut ma tlakuepili ialtepe, ya amo kiampa kichijki pampa kinejki yas iuaya ipan Belén. Noemí kikajki ma yaui iuaya (Rut 1:7, 8, 18). Tlen kichijkej tlauel kinpaleuik (xijpoua Rut 4:13-16). Toikniuaj katli ya uejueyij uan amo moueyimatij, kichiuaj kej Noemí.

12. ¿Kenijkatsa Pablo kinextik tlauel tetlaskamatiliyaya?

¹² Apóstol Pablo nojkia kitlaskamatki  kema kipaleuijkej. Se tonali, kintlaskamatilik toikniuaj tlen Filipos pampa kititlanilijkej tlen ika mopanoltiskia (Filip. 4:16). Nojkia, kitlaskamatilik Timoteo pampa nochipa kipaleuik (Filip. 2:19-22). Uan kitlaskamatilik Jehová pampa toikniuaj kiyolchikauatoj kema kiuikayayaj kitsakuatij Roma (Hech. 28:15). Maske Pablo kipiayaya miak chikaualistli kema kamanaltiyaya, yajtoya tlauel uejka tlajtolmoyaua uan kinpaleuijtoya miakej tlanechikolmej, ya amo moueyimatki uan kikajki ma kipaleuikaj.

13. ¿Kenijkatsa katli ya uejueyij kinextiaj kitlaskamatij tlen kichiuaj telpokamej?

¹³ Toikniuaj katli ya inuejueyij, uelis inkichiuasej se keski tlamantli tlen ika inkinextisej inkitlaskamatij tlen kichiuaj telpokamej. Kema kinekisej inmechpaleuisej, uelis intlakouatij o inkichiuasej seyok tlamantli, xijkauakaj ma inmechpaleuikaj uan xikintlaskamatilikaj. Jehová kinextia tlauel inmechiknelia ika tlen inijuantij kichiuaj. Uan kema initstosej sansejko uelis inmechpaleuis kuali inmouampojchiuasej. Nojkia, xikinpaleuikaj telpokamej nojua kuali ma tlaneltokatiakaj. Uan xikiniljuikaj inyolpakij pampa kichiuaj kampeka nojua kuali tlatekipanosej. Xijkixtikaj tonali initstosej ininuaya uan xikinpouilikaj tlen inmechpanotok. Kema kiampa inkichiuasej, inkinextisej inkitlaskamatij Jehová pampa ipan itlanechikol itstokej telpokamej (Col. 3:15; Juan 6:44; 1 Tes. 5:18).

14. ¿Kenijkatsa kinextik David temakayaya tlen kipixtoya?

¹⁴ David temakaj tlen kipixtoya. Tlen kichijki tlauel kinpaleuia toikniuaj katli ya uejueyij. Ya temakak tlauel miak tlamantli kema kichijchijkej teokali (1 Crón. 22:11-16; 29:3, 4). Tlen kichijki, miakej amo kimatkej pampa nopa teokali kichijchijki ikone Salomón. Maske toikniuaj katli ya uejueyij ayokmo kipiaj miak chikaualistli tlapaleuisej kampa mochijchiua kali kampa timosentiliaj, uelis tlapaleuisej kema temakasej tomij ika nochi ininyolo. Nojkia, tlapaleuiaj kema kinmachtiaj sekinok tlen inijuantij kimatij kichiuasej.

15. ¿Kenijkatsa Pablo kimakak Timoteo tlen kipixtoya?

¹⁵ Pablo nojkia temakayaya tlen kipixtoya. Ya kitlanejki Timoteo ma yaui iuaya kema kinpaxalouayaya toikniuaj uan kimachtik kenijkatsa tlajtolmoyauas uan kuali tlamachtis (Hech. 16:1-3). Tlen Pablo kimachtik Timoteo, kipaleuik tlauel kuali ma tlamachti (1 Cor. 4:17). Uan ya nojkia kinmachtik sekinok ika tlen kiyekok.

16. ¿Kenke Shigeo kinmachtik sekinok toikniuaj?

¹⁶ Toikniuaj katli ya uejueyij, kinmachtiaj telpokamej ma kichiuakaj se tekitl ipan tlanechikoli, uan amo kema moiljuiaj inijuantij ayokmo tlauel kinpatiitasej. Sampa ma tikitakaj tlen kichijki toikni Shigeo, katli tikijtojkej ipan párrafo 9. Ya, miak xiuitl kinmachtik sekinok toikniuaj ma kiyekokaj kenijkatsa kiyakanasej Betel. Toikni kiampa kichijki pampa kinekiyaya tlapaleuis ma momoyaua nopa kuali tlamachtili. Yeka, kema ayokmo kichijki nopa tekitl, ya itstoya seyok toikni katli kichiuaskia nopa. Toikni Shigeo nojua kinmachtijtok sekinok toikniuaj kenijkatsa kinyakanasej toikniuaj ipan Betel pampa kipano 45 xiuitl tlatekipanojtok kej se tlen Katli kiyakana Betel.  Nelia se ueyi tlateochiualistli pampa ipan toTeotsij itlanechikol itstokej toikniuaj kej Shigeo.

17. Kej kiijtoua Lucas 6:38, ¿tlake uelis temakasej toikniuaj katli ya uejueyij?

¹⁷ Toikniuaj katli ya inuejueyij, inmojuantij inkinextijtokej kuali inkitekiuijtokej inmonemilis pampa kuali intlaneltokatokej uan kuali inmonejnemiltijtokej. Tlen inkichijtokej, kinextia tlauel tepaleuia tlaj tijchiuaj tlen Biblia tetlajtolmaka. Inmojuantij inkiyekojtokej miak tlamantli, yeka inkimatij tlen mochiuayaya achtouia ipan Jehová itlanechikol, uan kenke nama ayokmo moneki mochiuas kej achtouia. Uan tlaj se toikni katli ya ueyi namanok moatsonpoliuiltik, nojkia uelis tlauel kinpaleuis telpokamej tlaj kiniljuis kenke tlauel yolpaki maske namanok kiixmatki Jehová. Telpokamej tlauel kinyolchikauas kimatisej tlen inkiyekojtokej. Yeka, tlaj se toikni katli ya ueyi kipaktia kinpaleuis sekinok ika tlen kimati kichiuas, Jehová tlauel kiteochiuas (xijpoua Lucas 6:38).

18. ¿Kenijkatsa sansejko mopaleuiaj katli ya uejueyij uan telpokamej?

¹⁸ Kema toikniuaj katli ya uejueyij mouampojchiuaj ininuaya telpokamej, sansejko mopaleuiaj (Rom. 1:12). Sejse inijuantij kipiaj se tlamantli tlen tlauel ipati. Katli ya uejueyij kimatij miak tlamantli tlen kiyekojkej ipan miak xiuitl, uan telpokamej kipiaj miak chikaualistli. Kema sansejko tekitij, kiueyichiuaj toTata Jehová. Uan tlauel kinpaleuiaj toikniuaj.