1-2. Asup ṙô vinë-eny nang hī tök pròfēt Hakai?

HĔNG HEUH ök tökiröng kumyeūnö i Nēpal ik 2015. “Pōyen nuk tukān, hēk patī töng ilöö taṙööli.” “Pōyen yik tö ngö ṙô, töm kumyeūnö nöng öt marò-òten. Ngö lōn pöri chū-ö tö e nöng öt kinheūtuvö.” Yěm fukkui tö nup tö ngatī pinlāḵngen, lohten öm kihngen havaichngöre tö u.

² Tahëng pöri ngam ṙô kinyīnö në panam nö ṙòkhöre tö ngamuh, rö-ö nö ṙô tö tökô-en kumyeūnö. Ngö ṙôm Paipöl, tö Yāvē nö ṙōl samyeūheu ngaich nö kiyinkö në panam nö ṙòkhöre. Sā ṙô pròfet Hakai nö ngö ṙô: “Tön ngö ṙô an ngam Mā Tēv yip tömaṙôngö: Hĕngtöreheuh, rahëchtören an, ngaich chū-ö min kiyin minë halīöngö, tumlat inrē, mai el tanyô inrē.”—Hak. 2:6.

3. Kūöyòh öi ngö ṙô tö Hakai tö ò nö rö-ö nö ṙôtö tö kô-en kumyeūnö?

³ Öt ṙôtö tökô-en kumyeūnö ök Hakai nö ihih, pöi pōyen pinlāngen hē el kumyeūnö. Hē ò pöri nö ṙôtö ngam kinyīnö në panam nö ṙòkhöre, ngaich meukö minë tövai ṙòng e. Ngö ṙô Yāvē: “Ngaich chū-ö min kiyin yip pumnāmö tarik nö ṙòkhöre, ngaich mīnö nup lōn vē pumnāmö tarik nö ṙòkhöre nö yih, ngaich chū-ö min hatööḵlö ngih patī tö kanôlò.” (Hak. 2:7) Asup yanöölen yik Yahuti hē cha nö hang ngam pròfesī Hakai? Sitih inlahen ngam pròfesī nö teūngtökūö i në ṙētak hī töngamuh? Anū-ö nun min në intöönö tö chööhö sanap ṙô tö hī öi in ngih ātiköl. Mikahtökūö re min inrē tö inlahen re öi hòṅ sitih inlahen öi kētöre im la-en kinyīnö në panam töngamuh.

4. Asup la-en tinöölô Hakai töYāvē?

⁴ Havan panam re tö Yarusalem më Yahuti. Unôichrit inköövö cha nö i Pēpilön ik samyeūheu 537 B.C.E. holröön cha inrē ang Hakai. Unôichrit taneūngö cha nö i Yarusalem, cha-a nö ṙatö rööntö machööḵlö ngam patī ngam Tēv Yāvē. (Esrā 3:8, 10) Ilööṙen pöri yik tarik ranghö Yerusalem nö pinhë-elkūö cha pön hōten cha ṙāngen re, lökten cha nö pa-ekūö ngaich ṙāngen re nö vīlö ngam patī ngam Tēv. (Esrā 4:4; Hak. 1:1, 2) Tölṙô Hakai pöri ngam Tēv Yāvē ik samyeūheu 520 B.C.E., nö hangönken cha, hòṅ cha nö keuheūtngenre töm minānlö ngam patī ngam Tēv. *—Esrā 6:14, 15.

5. Kūöyòh yik Yahutī nö ngönlöre tö nuk ṙô Hakai?

⁵ Ngönlöre ngam ṙinatö-ellōn yik Yahuti nö in Yāvē hē cha nö hang nuk ṙô Hakai. Lohten ang Hakai nö holtö öt pinhë-ekūöre nö vë-eny nang cha nö ngö ṙô: ‘Ngö ṙô ang Yāvē, yī-ö tarik aṅ ngih panam, hangë-eṅre yin, la-evṙen inrē, tön holtöṙah yīö chin, ṙô ngam Mā Tēv Yāvē yip tömaṙôngö.’ (Hak. 2:4) Lohten nö yīhi nganöönö yik Yahuti, hē cha nö hang ngam ṙô ngam “Mā Tēv yip tömaṙôngö” pön lökten in e cha-a nö akahalōn tö yip tökirööngen kumyung ma-ahānga el halīöngö nö holtöṙah cha. Ṙatö-ellōn re cha-a tö Yāvē nö in cha, ngaich mihôiṅ min cha-a nö kēken nup töng sitih la-enre.

6. Asuh öp tö meūkö tö hī ṙòng ngam pròfesī vahënyö Hakai?

⁶ Löktö in Hakai ṙô ang Yāvē nö vë-eny inlahen re min nö kiyinkö në panam nö ṙòkhöre. Kiyinka inrē më mahayöng aṅ Persia hē e tö ngam Tēv, pön pōyen nuk panam töhaköövö tö e misī. Asuh öp ṙòng e? Teunglö tī më tarik ngam Tēv nö mānlö ngam patī ò. Ngaich unôichrit e më tahëng nö yihtöre nö hol ṙô cha nö ha-öinyan. Kô-en yik Yahutī nö ngönlöre tö nuk ṙô Hakai.—Sak. 8:9.

7. Asup la-en töngamuh chūök hī öi kētöre öi holṙen ngam Tēv Yāvē?

⁷ Teungtö kūö öng ngam pròfesī Hakai inë ṙētak hī töngamuh? Hēk ang min Yāvē nö kiyinkö në panam nö ṙòkhöre, ngaich hòṅ kētöre ayī-ö inrē öi holren ò im kinyīnö në panam. Öi sitih inlahen? Hē Yāvē nö vīlö ngam Pūlngö re nö el halīöngö ik samyeūheu 1914, ngaich ha-ūichlen Yēsū Kristū anga-aṅ nö rācha. (Sal. 2:6) Öt ṙamlōn ngih panam hēk vē mā mahayöng nö hang inlahen vinënyö ngam Pūlngö. Pön vënyu ngam inyööngö töng panam nö “keuheūten ap ṙētak cha.” Tö ngö manah, öt ōttit min tarik mahayöng nö löktö in ngam Tēv Yāvē. (Lūk. 21:24) Löktö kūö ik samyeūheu 1919 yin vē tarik Yāvē nö vënyen e. Tö ngam Pūlngö ngam Tēv min nö kēngen në taṙòkhöre kanihngen vē tarik aṅ kūö ngih panam nö lökten im Pūlngö re. Lökten ngih panam nö sā tö kiyinka yěn “Ahangka min ngih tölöök inhangkö ngam pūlngö.”—Mët. 24:14.

8. Sā ṙô ngam Salmai 2:1-3, Sitih inlahen ön në panam nö ṙòkhöre yěn hang ngam tölöök inhānga?

⁸ Sitih inlahen yip tarik töngamuh yěi ahangköm tölöök inhānga? Pōyen yip tö sō nö hang. (Vë-evkūö Salmai 2:1-3.) Pōyen nup panam tö angëṅrö tanāinyö. Sō nö hō-en Yēsū nö rācha,  öt ṙatö-ellōn re inrē tö ngam ahangre nö “tölöök inhānga.” Ōt nup panam ma-asökngöröön ngam inhangköm tölöök inhānga. Ngö ṙô yip rīkre mahayöng tö cha nö akahakūö töm Tēv, sō pöri cha-a nö holṙen minë la-en i alaha ngam Pūlngö ngam Tēv, kūö cha nö lōntöm minā-aṅ re. Ngatī inlahen yik misī mahayöng ik raneh senchurī nö hakihten yik mahaköp nö in Yēsū.—Inl. 4:25-28.

9. Hē Yāvē nö meuk inlahen ngih panam nö sō-en ngam kūön ò nö rācha, ngaich sitih inlahen anga-aṅ?

⁹ Hē Yāvē nö meuk vē rācha ngih panam nö sō-en ngam kūön ò nö rācha, ngaich ngö ṙô anga-aṅ: “Lökten, akaha yēḵ, Ō yī-ö rācha: haköp yēḵ, yī-ö ma-akah fālen ngih panam. Lök la-en ngam Mā Tēv hol tö pinhë-ekūö: ṙāmölōn hol tö kinchëyöre. Hāmkūö ngam kikōnyö nyīö hòn öt līn, ngaich öt pala-aiṙen min yī-ö el talöökö: pòn hūlökūö min öp lanīnö ò nö ka-eūyen. Tökôlò yip cha-a mahayönglenre nö in ò.” (Sal. 2:10-12) Kētö ṙētak yip chamòhòlre nö la-al ò ang Yāvē, hòṅ cha nö halööktit re ngaich holṙen ngam Pūlngö ò. Hòṅ keuheūt pöri ngaich ngam ṙētak, ngaich in töngamuh öi ing “manā-aṅ sakamö.” (2 Tim. 3:1; Isa. 61:2) Öt tö ṙanāngen an ngam inlahen ngòh tarik nö hòṅ akahakūö tö ngam kanô-en ngaich katöllö ngam linöökölōn Yāvē.

10. Sā ṙô ngam Hakai 2:7-9, Asuh nup ṙòng inlahen kinyīnö vē pumnamö tarik tö ngam Tēv Yāvē?

¹⁰ Yĕn kiyin vē pumnamö tarik ngam Tēv Yāvē töngamuh, ngaich ōt minë tövai ṙòng maheuk hī. Eūka misī anū-ö tök pròfět Hakai, tö ngam Tēv ‘min nö hatööḵlö ngam patī re tö kanôlò,’ yih min yip tölöök tarik nö ha-öinyö Yāvē. * (Vë-evkūö Hakai 2:7-9.) Eūka misī inrē angū-ö tö pròfět Isayā, hēk tö Maika  inrē, tö u min nö ngatī inlahen nö meūkö ing “manā-aṅ sakamö.”—Isa. 2:2-4; Mai. 4:1, 2.

11. Hē ök prötör nö hang inlahen ngam Pūlngö ngam Tēv, ngaich sitih inlahen anga-aṅ?

¹¹ Halööktitvö ngam mu-urěh mikah elmat hī sin töm kinyīnö. Hang ṙô prötör Kēn ngam tö la-evṙen nö el ngam völt hëtkuātör nö vë-eny taneūngen re töm kanô-en urēhěkūö tö 40 samyeūheu. Hē òn hang inlahen ngam Pūlngö ngam Tēv, ngö ṙô anga-aṅ: “Ṙamlōn chū-ö hangö hī öi ing manā-aṅ sakamö, lökten öich hòṅ haṙamlōn ngam Tēv, yēḵ chu inrē hòṅ teūngen töm nômö tö örheūheu aṅ ngaich hòṅ ṙangenre öich hanôl ngih panam, hòṅ yihtöre inrē öich in Yāvē. Lökten chū-ö vë-ekūötēv, ilööṙen ngaich öich ṙangen nuk taṙòkhöre tötlöng kahëken re. Ngaich katöllöm linöökölōn ngam Pūlngö, ngam töthō min nö kiyinka.”

12. Sitih inlahen öng ngam minë-eny ngam Tēv Yāvē nö haṙōilöng ing manā-aṅ sakamö?

¹² Hakòlô ngam la-en hī inhangköm tölöök inhānga ngam Tēv Yāvē tö ngamuh. Pōyen tarik yamihtöre nö im nöönyö ngam Tēv ing manā-aṅ sakamö. Hö-ö in sin tö pōyen öi ha-öiny ngam Tēv ik samyeūheu 1914, ngaich pöri töngamuh öi pōyen tö tö hëvhöre anāi lāk öi ha-öiny ngam Tēv. Kaheuk samyeūheu inrē nö lāku ṙôken yip tarik yamihtökūö im infēkö kinpaha Yēsū. Ngatī inlahen ngam Tēv Yāvē nö “hatöḵlö ngam patī tö minë tö pōiṙāi kanôlò” yih kòl më tarik nö im tökô-en nöönyö ngam Tēv Yāvē. Ngaich halööktitre tö nup tö vaich kahëken re ngaich lökten in e ngam minë-eny ngam Tēv nö rōilö.—Efi. 4:22-24.

13. Asuh öp töngamuh pròfēsi tö teungtökūö inë ṙētak hī töngamuh? (Ngëichköm lamā uk nyat.)

¹³ Meuk taneungtökūö minë tahëng in pròfesī nö hol ngam pròfesī vahënyö Hakai. Sā ngam Isayā 60 mirūlö. 22 miröökö ngam tö ngö ṙô: “Öp manā-angkūö tökūöṅnö min vītöre nö yöngkūö miyöngö tarik, öp tökūöṅnö inrē tökalēḵ nö pumnāmö tarik; chū-ö chin Mā Tēv; kumeuiten e chin min ip hē e.” Lökten in  ngih pròfesī in akahalōn tö yip maha-öinyö Yāvē min nö kirööngen takô, tö ngöt nö im “inhangkö ngam Pūlngö” ngam Tēv, ṙōlkangen min nup tinrīken cha tövai. Kaheūkö minë tövai inlahen cha tö Isayā nö sā “aṅteh yip pumnāmö tarik.” (Isa. 60:5, 16) Kūö minë tövai tinrīken hēk kuilōn cha inrē. Ngaich yin töngamuh nö pōyen tö tö 240 pumnamö nö ahangköm tölöök inhānga, pōyen tö tö 1,000 ëlô minë līpöre, mëkesīn inrē nö katānö.

14. Asup töngamuh tö hòṅ katöllöng tö taṙòkhöre tarik?

¹⁴ Angū-ö ön ngih ṙētak hī katöllöm Pūlngö ngam Tēv hēk yěi hòṅ lā ing panam. Ngaich yin vē tarik ngam Tēv nö katöllöm Pūlngö ò. Lökten yin nö pòrô nö el katòh chööngö ngih panam hö-ö pöri cha-a nö kētöre nö inup la-en ngih panam. (Rōm. 13:1-7) Akahakūö yin töm Pūlngöm Tēv tö e nöng angū-ö tökô nö kēngö në kanihngen hī.—Yôh. 18:36, 37.

15. Sitih inlahen kinlaha ṙinatö-ellōn yip min tarik ngam Tēv Yāvē?

¹⁵ Vënyu nang in töm līpöre Inmeukhömat tö yip tarik Yāvē min nö kalaha ṙinatö-ellōn, töölô min cha-a nö löklōn vē mā ngih panam. Ngaich yěn sō cha-a ngaich pōyen min nup inkihten cha. (Inm. 13:12, 15) Hōten cha më mahayöng “ṙòkhöre, tökūöṅnö, tökiröng inrē, tökôlò, tötkôlò inrē, töthakövö, töhakövö inrē, nö hōtö kinë-eṅkūö cha tö minkahngö i kël cha nö lāhāmö, hēk i māl cha inrē.” (Inm. 13:16) Sā inlahen minkahngö yik mahalanṙen misī nö vinënyö cha nö tarik alaha öp tö hěng tak mā. Ngatī töngamuh vē mahayöng nö meūkken yip tarik ngam Tēv nö minkahngu kël hēk māl inrē, hòn sāta mufē hēk la-en nö sā ngih panam.

16. Kūöyòh öi hòṅ haköpngöre töngamuh öi in ngam Tēv Yāvē?

¹⁶ Hō öi min ayī-ö kēḵ minë minkahngö, öi kēḵ la-a ngih panam? Yěi öt ngatī inlahen min ngaich pōyen min nup inkihten hī, mihôiṅ min öi fëli. Ngatī ṙôm līpöre Inmeukhömat: “Sōtu yip tarik inrē nö kô nö havah, hēk inyih, höng anga-aṅ öp tö minkahngu töp minë-eny ngam töṙeūla, hēk tö minkahngu töp minë-eny ò.” (Inm. 13:17) Akahalōn yip tarik Yāvē töp ṙòng e min yēḵ cha nö kēḵ minë minkahngö ngih panam. (Inm. 14:9, 10) Lökten yin nö öt kēḵ minë minkahngö nö i kël re hēk i māl re, kēḵ ngam minkahngö pöri cha-a ngam tö ngö ṙô, ‘Aṅ in Yāvē chin.’ (Isa. 44:5) Ṙētak hī ön töngamuh hangönlöm ṙinatö-ellōn re öi in Yāvē.

17. Yěn keuheūt min ngam manööyö ngam Tēv Yāvē ngaich sitih inlahen min anga-aṅ?

¹⁷ Marôta manööyö ngam Tēv Yāvē nö in hī, pò ò nö öt lōnuvö tö hī öi hěng hang tak öi kò-òngvah. (2 Pīt. 3:9) Kētö ṙētak hī anga-aṅ öi halööktitre, ha-öinyö ò inrē. Tölngu kūö pöri ngam manööyö ò. Yip tarik töt hòṅ kēḵ yanöölen re töngamuh, sā inlanken Fërō min cha-a. Ngö ṙô Yāvē tö Fërō: “ngaich Chin töngamuh kētö tīre hachökö meh inrē, tö yip tarik meh öich aṅtī tö tölëlngökūö invah, ngaich man inrē rökiṙen ṙāngö ngih panam. Kô-en an ri nö angū-ö lökten Chu hòṅ hameukhö mat meh tö minhôiṅyöre, hòṅ ngam Minë-eny Chu inrē nö keuheūtngöre chūök nö vënyu nö ing panam.” (Man. 9:15, 16) Ngaich min Yāvē nö mikahtö kūö në taṙòkhöre panam tö ò  nöng anga-aṅ tönghěng tak tökô-en nö Tēv. (Isi. 38:23) Ta-a töi meuk inlahen ò nö sitih inlahen tī min?

18. (a) Sā ṙô ngam Hakai 2:6, 20-22, asuh nup min chehen tö kiyinka? (b) Kūöyòh öi vënyen u nö ṙô tö öp yamih ṙētak min tö teungta kūö?

¹⁸ Vë-evkūö Hakai 2:6, 20-22. Vënyu ngih pròfesī tö Pôl nö teung tö kūö min ip yamih ṙētak. Ngötī Pôl nö kūich: “Ngam tökayīna ṙô min töng panam: ngaich pöri Anga-aṅ töngamuh nö kilēḵngôre nö ngö, Hĕngtöre heuh tī chin kiyin, öt höng ngih panam, tön ngam halīöngö inrē. Ngaich ngih ṙô, Hĕngtöre heuh, tö ṙôtö kinëḵngö nup tö kiyīnö, nö sā u nö tö vītu, hòṅ u nöng ngöh nup töt kiyinka.” (Hep. 12:26, 27) Ngam kinyīnö kahakköm līpöre Hakai 2:6, 20-22, harīkngöre angū-ö töm ṙô ngam līpöre Hakai 2:7. Pön ṙô tö yip tarik angū-ö, tö sā inlahen Fërō yip tö sō nö tumṙeūtöre tö Yāvē, ahëtiyö min cha-a tö ò.

19. Asuh öp min chehen töt kanyinken?

¹⁹ Asup min chehen töt kanyinken nö hō? Ngö ṙô tī Pôl nö kūich: “Lökten, sā hī ngaich teūngen tö ngam pūlngö töt kanyinken, ta-a töi ha-öiny, hòṅ hī kētö ngam la-en ṙanāmölōn ngam Tēv holtö ṙanāmölōn, pinhe-eṅkūö inrē.” (Hep. 12:28) Yěn keuheūtngöre nup töng sitih nö ahëtiyö, höng ngam Pūlngö Yāvē an min tö köp töt hanlöinyken nö ip chūök re.—Sal. 110:5, 6; Tan. 2:44.

20. Hòṅ asup katöllö ngòh tarik, sitih inlahen min ayī-ö öi mihôiṅ hayööken cha?

²⁰ Öt pōitit an ngam ṙētak! Hòṅ katöllö lōn re ön ngòh tarik: Yēḵ ò min nö lā ing panam ngaich kò-òngvah min anga-aṅ. Yēḵ ò pöri nö katöllö ngam linöökö lōn Yāvē, halööktitre tö nup la-en kahëken re tötlöng, teūngen min anga-aṅ töm nômö tö örheūheu aṅ. (Hep. 12:25) Yēḵ hī min öi ahangköm tölöök inhānga ngaich yöölen min yip tarik. Ta-a chěi töi iṙūöhen ahangköm Pūlngö ngam Tēv. Köplōn tö ṙô Yēsū nö ngö ṙô: “Ahangka min ngih tölöök inhangkö ngam pūlngö, i në taṙòkhöre panam, inmeukhömat taṙòkhöre tarik; ngaich möl min öp manāngen nö yih.”—Mët. 24:14.