Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 37

“Mankaɣ ñamsʋʋ ajɛɛ kpeekpe”

“Mankaɣ ñamsʋʋ ajɛɛ kpeekpe”

“Mankaɣ ñamsʋʋ ajɛɛ kpeekpe, nɛ ajɛɛ kpeekpe ñɩm kaɣ kɔm.”—AGEE 2:7.

HENDU 24 Ɩkɔɔ Yehowa pʋʋ yɔɔ

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1-2. Ñamsʋʋ mbʋ tɔm nayʋ Agee yɔɔdaa se pɩkaɣ labʋ ɖa-alɩwaatʋ taa?

 “CƐCƐSƖ nasɩyɩ taa lɛ, faɣlɛɛ nɛ kuduyuŋ weyi ɛpɩnaa yɔ ɩpaɣzɩ yɔlʋʋ.” “Sɔndʋ kpaɣaɣ paa anɩ . . . Ɛyaa sakɩyɛ yɔɔdaa se tɛtʋ ñamsʋʋ mbʋ pɩɩkpaɣ ɛzɩ cɛcɛsɩ naalɛ mbʋ yɔ. Ma lɛ, pɩɩlabɩ-m ɛzɩ pɩkpaɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ yɔ.” Pɩnaɣ 2015 taa, tɛtʋ ñamsɩ Neepaalɩ ɛjaɖɛ taa nɛ pɩtɛ lɛ, ɛyaa mba patɩsɩ yɔ tɔm ndʋ pa-taa nabɛyɛ yɔɔdaa. Ye wiɖiyi ŋtɛm katʋʋ wɛtʋ natʋyʋ nɛ tɩwɛ sɔɔndʋ ɛzɩ ndʋ tɩ-tɔm ɖɩyɔɔdaa yɔ, pɩɩwɛɣ kɛlɛʋ se ŋsɔɔ tɩ-yɔɔ.

2 Ɛlɛ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩnaɣ ñamsʋʋ nabʋyʋ, nɛ pɩwɛ ndɩ. Ñamsʋʋ mbʋ, pɩtɩkɛ ɛjaɖɛ kʋɖʋmɖɩyɛ naɖɩyɛ yaa tɛtʋ kʋɖʋmtʋ natʋ ɖeke pitukuuna. Yehowa wɛɛ nɛ ɛñamsɩɣ ajɛɛ kpeekpe kedeŋa yɔɔ, nɛ ɛwɛʋ nɛ ɛñamsɩɣ-yɛ yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. Nayʋ Agee kaayɔɔdɩ ñamsʋʋ mbʋ pɩ-tɔm. Ɛmawa se: “Mbʋ yɔ yoyaa kpeekpe [Yehowa] yɔɔdʋʋ se: ‘Pɩtasɩ kazʋʋ pazɩ, nɛ mankaɣ ñamsʋʋ ɛsɔdaa nɛ tataa nɛ lɩm sɔsɔm nɛ wɩlɩŋ tɛtʋ.’”—Agee 2:6.

3. Ñamsʋʋ mbʋ pɩ-tɔm Agee yɔɔdaa yɔ, ɛzɩma tɩyɛ pɩwɛ ndɩ nɛ tɛtʋ ñamsʋʋ maɣmaɣ?

3 Ñamsʋʋ mbʋ pɩ-tɔm Agee yɔɔdaa yɔ, pɩfɛyɩ ɛzɩ tɛtʋ ñamsʋʋ maɣmaɣ mbʋ pɩwɛɛkɩɣ wondu kɩwɛɛkʋ yɔ. Ɛlɛ ñamsʋʋ mbʋ, pɩlʋlʋʋ pee kɩbana. Yehowa maɣmaɣ heyiɣ-ɖʋ se: “Mankaɣ ñamsʋʋ ajɛɛ kpeekpe, nɛ ajɛɛ kpeekpe ñɩm kaɣ kɔm, mankaɣ haɣzʋʋ ɖɩɣa kanɛ yɔ yuŋ.” (Agee 2:7) Ɛzɩma natʋ tɔm ndʋ, titukuni ɛyaa mba paacaɣ wezuu Agee alɩwaatʋ taa yɔ? Nɛ ɛzɩma titukuuni-ɖʋ sɔnɔ? Ðɩkaɣ cosuu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ, nɛ ɖɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖʋ nesi ajɛɛ ñamsʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ sɔnɔ yɔ.

TƆM NDƲ TƖKPAZƖ ƐSƆ SAMAƔ ÐOŊ AGEE ALƖWAATƲ TAA YƆ

4. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kaatiyi nayʋ Agee ɛ-samaɣ cɔlɔ?

4 Yehowa kaaɖʋ tʋmɩyɛ kɩcɛyɩyɛ naɖɩyɛ nayʋ Agee. Iyele nɛ ɖɩna mbʋ pɩɩlaba pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣ alɩwaatʋ ndʋ yɔ. Pɩnaɣ 537 taa P.P.Y. lɛ, Yuuda samaɣ nakɛyɛ lɩnɩ yomiye taa Babilɔɔnɩ nɛ kapɩsɩ Yeruzalɛm. Pɩtɩla, Agee kaawɛ samaɣ ŋga ka-taa. Yehowa sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa mba, patalɩ Yeruzalɛm nɛ pɩla pazɩ lɛ, papaɣzɩ maʋ Yehowa ɖɩɣa yaa templo lɛɛ lɛɛ. (Ɛsd. 3:8, 10) Ɛlɛ pitileɖi lɛ, nabʋyʋ la nɛ pitibi-wɛ yɔɔɔ. Piitibi-wɛ yɔɔɔ nɛ peyele templo maʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyaa mba paawɛ egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, pakaɖaɣnɩ-wɛ. (Ɛsd. 4:4; Agee 1:1, 2) Pʋyɔɔ pɩnaɣ 520 taa P.P.Y. lɛ, Yehowa ɖʋ Agee tʋmɩyɛ se ɛsɩnɩ-wɛ nɛ paɖaɣnɩ wɛʋ kpekpeka nɛ eseɣti-wɛ nɛ pɛtɛzɩ maʋ templo. *Ɛsd. 6:14, 15.

5. Tɔm ndʋ Agee heyi Ɛsɔ samaɣ yɔ, ɛbɛ yɔɔ tɩɩkpazɩ-kɛ ɖoŋ?

5 Tɔm ndʋ Agee yɔɔdaa yɔ, tɩ-kaɖʋwa lɛ se tɩkpazɩ ɖoŋ tisuu mbʋ Yuuda ñɩma kaawɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ. Nayʋ ɛnʋ ɛlabɩ abalɩtʋ nɛ eheyi Yuuda ñɩma mba piitibi-wɛ yɔɔɔ yɔ se: ‘Ɩcɛyɩ mɩ-tɩ, tɛtʋ taa samaɣ kpeekpe, yoyaa kpeekpe Yehowa tɔŋna; nɛ ɩla, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ma nɛ mɩ, yoyaa kpeekpe Yehowa tɔŋna.’ (Agee 2:4) Pɩtʋʋ fɛyɩ se tɔm loyaɣ “yoyaa kpeekpe Yehowa” kaakpazɩ-wɛ ɖoŋ siŋŋ. Yehowa wɛnɩ ɖoŋ yoyaa sakɩyɛ mba pɛkɛ Ɛsɔ tiyiyaa yɔ pɔ-yɔɔ, pʋyɔɔ lɛ pɩɩpɔzaa se Yuuda ñɩma ɩtaa-ɩ liu ye pɔsɔɔlaa se piɖeni-wɛ yɔ.

6. Ñamsʋʋ mbʋ pʋ-tɔm Agee yɔɔdaa yɔ, ɛbɛ kaɣ lɩʋ pɩ-taa?

6 Yehowa kaatiyi Agee se eheyi Yuuda ñɩma se ɛnʋ kaɣ ñamsʋʋ ajɛɛ kpeekpe. Tɔm ndʋ, tɩɩkpazɩ ɖoŋ Yuuda ñɩma mba piitibi-wɛ yɔɔɔ nɛ peyele templo maʋ yɔ. Tɩwɩlaɣ se Yehowa kaɣ ñamsʋʋ Pɛrɩsɩ Kewiyaɣ. Kewiyaɣ ŋga kaakpaɖɩnɩ ɖoŋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Nɛ ɛbɛ kaɣ lɩʋ ñamsʋʋ mbʋ pɩ-taa? Kajalaɣ lɛ, Ɛsɔ samaɣ kaɣ tɛzʋʋ maʋ templo. Pʋwayɩ lɛ, halɩ mba patɩkɛ Yuuda ñɩma yɔ pakaɣ kpɛndʋʋ pɔ-yɔɔ nɛ pɛsɛɛ Yehowa templo ŋgʋ paɖaɣnɩ maʋ yɔ kɩ-taa. Pɩtʋʋ fɛyɩ se tɔm ndʋ tɩɩkpazɩ Ɛsɔ samaɣ ɖoŋ siŋŋ.—Zek. 8:9.

TƲMƖYƐ NÐƖ ÐƖÑAMSƖƔ TƐTƲ SƆNƆ YƆ

Ŋwɛɛ nɛ ŋɖʋʋ nesi kiya ñamsʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ peɖiɣni labʋ sɔnɔ yɔ? (Cɔnɩ tayʋʋ 7-8) *

7. Ñamsʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩɖʋʋ nesi sɔnɔ? Lɩzɩ pɩ-taa.

7 Natʋ tɔm ndʋ Agee yɔɔdaa yɔ, ɛzɩma titukuuni-ɖʋ sɔnɔ? Sɔnɔ ɖɔɖɔ, Yehowa wɛɛ nɛ ɛñamsɩɣ ajɛɛ kpeekpe; nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩɖʋʋ nesi ñamsʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ. Maɣzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna: Pɩnaɣ 1914 taa, Yehowa lɩzɩ Yesu Krɩstʋ se ɛkɛ E-Kewiyaɣ ŋga kɛwɛ ɛsɔdaa yɔ ke-Wiyaʋ. (Keɣa 2:6) Alɩwaatʋ ndʋ pasɩ Kewiyaɣ ŋga yɔ, pɩtaakɛ tɔm kɩbandʋ ɛjaɖɛ yɔɔ ñʋndɩnaa. Pɩwɩlaɣ se “ajɛɛ tɛ alɩwaatʋ ndʋ paɖʋwa yɔ tɩtɛma;” pɩkɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɛyʋ nɔɔyʋ taatɔkɩ kewiyitu Yehowa lone taa yɔ. (Luka 21:24) Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ lɛ, kɔzɩ kɔzɩ kpaɣnɩ pɩnaɣ 1919, Yehowa samaɣ wɛɛ nɛ keheyiɣ paa anɩ se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke koŋ ɛyaa pɩzɩɣ nɛ pataa liu. “Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ” susuu tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩñamsɩ kedeŋa kpeekpe.—Mat. 24:14.

8. Ɛzɩ Keɣa 2:1-3 yɔɔdʋʋ yɔ, ajɛɛ nɩ Kewiyaɣ tɔm lɛ, ɛzɩma a-taa sakɩyɛ laba?

8 Ɛyaa nɩ tɔm ndʋ lɛ, ɛzɩma palaba? Pa-taa sakɩyɛ kizi-tʋ. (Kalɩ Keɣa 2:1-3.) Ajɛɛ paɣzɩ miduu. Pekizi Wiyaʋ weyi Yehowa lɩzaa yɔ. Paakpakɩɣ Kewiyaɣ tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ se tɩkɛ “tɔm kɩbandʋ.” Halɩ kominawaa nabɛyɛ ɖɩɣ nʋmɔʋ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ. Paa ajɛɛ ñʋndɩnaa mba, pa-taa sakɩyɛ ɩyɔɔdʋʋ se mba sɛɣ Ɛsɔ yɔ, patɩsɔɔlɩ se pelesi po-ɖoŋ. Pʋyɔɔ lɛ, ɛzɩ Yesu alɩwaatʋ taa ñʋndɩnaa kaalabʋ yɔ, ɖa-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa ñʋndɩnaa kaɖɩɣnɩ Yehowa tɛ Patam Num pɩtɩŋnɩ ɛzɩma pakaɖɩɣnɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa siɣsiɣ ñɩma yɔ pɩ-yɔɔ.—Tʋma 4:25-28.

9. Alɩwaatʋ ndʋ ajɛɛ kizi Kewiyaɣ tɔm yɔ, ɛzɩma Yehowa laba?

9 Alɩwaatʋ ndʋ ajɛɛ kizi Kewiyaɣ tɔm yɔ, ɛzɩma Yehowa laba? Keɣa 2:10-12 cosuu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ se: “Lɛɛlɛɛyɔ, awiya, ɩnɩɩ pɩ-taa, mba mɩ ɩñazɩɣ tɛtʋ yɔ, ɩkpɛlɩkɩ nɛ ɩtɩlɩ; ɩɖʋ [Yehowa] lɩm nɛ sɔɔndʋ, ɩsamɩ-ɩ nɛ ɩñamɩ-ɩ; ye ɛ-hɔyɛ taa ɛcʋwaa kɔyɔ, ileba, ɛ-taa ɛɛlaɣdɩɣ wɩʋ. Koboyaɣ tʋ kɛlɛ weyi ɛɖʋ-ɩ kʋyʋʋ yɔ!” Yehowa lakɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ ɛhaɣ mba pakaɖɩɣnɩ-ɩ yɔ alɩwaatʋ se pakpaɣ lɩmaɣza kɩbana. Papɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ pa-maɣzɩm nɛ petisi nɛ poluzi pa-tɩ Yehowa Kewiyaɣ tɛɛ. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩkazaa yɔ, tɩtɩɖɔɔ. Ðɩwɛ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɛ “kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa.” (2 Tim. 3:1; Iza. 61:2) Lɛɛlɛɛyɔ kpem pɩcɛyaa nɛ pɩkɩlɩ se ɛyaa ɩtɩlɩ toovenim nɛ palɩzɩ se pɛsɛɣ Yehowa.

ƐYAA NABƐYƐ WƐNƖ LƖMAƔZA KƖBANA AJƐƐ ÑAMSƲƲ MBƲ PƖ-YƆƆ

10. Ñamsʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ Agee 2:7-9 taa yɔ, ɖoŋ kɩbaŋ weyi ɖɩwɛnɩ ɛyaa nabɛyɛ yɔɔ?

10 Ñamsʋʋ mbʋ pɩ-tɔm Agee yɔɔdaa yɔ, pɩwɛnɩ ɖoŋ kɩbaŋ ɛyaa nabɛyɛ yɔɔ. Eheyiɣ-ɖʋ se mbʋ pɩlɩɣ ñamsʋʋ mbʋ pɩ-taa yɔ mbʋ lɛ se “ajɛɛ kpeekpe ñɩm,” pʋ-tɔbʋʋ se laŋa kɩbana tɩnaa kaɣ kɔm nɛ pɛsɛɛ Yehowa. * (Kalɩ Agee 2:7-9.) Izaayii nɛ Mikee pɔyɔɔdaa ɖɔɖɔ se pɩkaɣ labʋ mbʋ “wayɩ wayɩ wɛɛ taa.”—Iza. 2:2-4; Mik. 4:1, 2.

11. Koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ nɩ Kewiyaɣ tɔm kajalaɣ ɖeɖe lɛ, ɛzɩma ɛlaba?

11 Maɣzɩ ɖoŋ weyi Kewiyaɣ tɔm ndʋ tɩwɛnɩ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Payaɣ-ɩ se Ken, nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ ɖa-tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ sɔsɔɖɛ taa. Ɛnɩʋ Kewiyaɣ tɔm yɔ, pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 40 mbʋ yɔ, nɛ eɖiɣni tɔzʋʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ camɩyɛ. Ken yɔɔdaa se: “Alɩwaatʋ ndʋ manɩ Bibl taa toovenim tɔm kajalaɣ ɖeɖe yɔ, man-taa kaalabɩ leleŋ se menɖiɣzinaa se ɖɩwɛ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa. Maanɩ pɩ-taa se pɩsa nɛ mɔn-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ nɛ mehiɣ wezuu maatɛŋ lɛ, pɩpɔzʋʋ se mañaɣ pana nɛ mantaatɩnɩ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ, ɛlɛ pɩwɛɛ se mɛwɛɛ Yehowa hɔɔlʋʋ yɔɔ kpam. Paapɩzɩɣ nɛ pataa ɛjaɖɛ ɖɩnɛ liu. Mantɩmnɩ Yehowa nɛ mala mbʋ kpaagbaa. Meyebi nesi ɖʋʋ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ nɛ mentisi lɛɛ lɛɛ se Ɛsɔ Kewiyaɣ ŋga nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩñamsɩ yɔ, kakandɩyɩ mɔ-yɔɔ.”

12. Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa, ɛzɩma tɩyɛ Yehowa tɛ fezuu taa templo suni samtʋ?

12 Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa wɛɛ nɛ ɛwazɩɣ ɛ-samaɣ. Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩnaɣ se ɛyaa mba pɛsɛɣ-ɩ yɔ pɛwɛɛ nɛ pohukuu siŋŋ. Pɩnaɣ 1914 taa, ɛyaa kudokiŋ pazɩ yem kaakɛnɩ ɛ-sɛyaa. Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ ɖa mba ɖɩsɛɣ-ɩ nɛ kpekpeka yɔ, ɖɩcɛzɩ miiliyɔɔwaa lutozo, nɛ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ kpɛndɩɣ ɖɔ-yɔɔ paa pɩnaɣ ŋga nɛ ɖɩlakɩ Yesu sɩm yɔɔ tɔzʋʋ sɔnzɩ. Pɩtɩŋnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ lɛ, “ajɛɛ kpeekpe ñɩm” kɔm nɛ pusu Yehowa tɛ fezuu taa templo ŋgʋ kɩwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ kɩ-kadasɩ taa, pʋ-tɔbʋʋ se Ɛsɔ sɛtʋ kele kele ɖʋtʋ ndʋ Yehowa laba yɔ tɩ-taa. Pɩtasɩ lɛ, lɛɣzɩtʋ ndʋ ɛyaa mba palaba alɩwaatʋ ndʋ posu ɛyʋtʋ kɩfatʋ yɔ, pɩkɔnɩ samtʋ Yehowa hɩɖɛ yɔɔ.—Efɛz. 4:22-24.

13. Yehowa sɛyaa huwaa siŋŋ. Piyeba nɛ natʋ tɔm lɛɛtʋ ndʋ la? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

13 Yehowa sɛyaa huu siŋŋ, mbʋ yebina nɛ natʋ tɔm lɛɛtʋ la ɖɔɖɔ. Tɩ-taa natʋyʋ lɛ ndʋ tɩwɛ Izaayii ñʋʋ 60 taa yɔ. Ñʋʋ ŋgʋ, kɩ-tɛ kalɩtʋ 22 yɔɔdʋʋ se: “Weyi ɛkɛ tɔyaɣ yɔ, ɛkaɣ pɩsʋʋ ɛgbɔʋ, nɛ weyi ɛkɛ ɛjam yɔ, ɛkaɣ pɩsʋʋ ɛjaɖɛ ɖoŋ ñɩnɖɛ. Ma [Yehowa], mankaɣ labʋ mbʋ tuda, pɩ-tɛ alɩwaatʋ talɩɣ lɛ.” Ɛyaa sakɩyɛ wɛɛ nɛ pɔkɔŋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ taa, pʋyɔɔ lɛ nabʋyʋ wɛɛ nɛ pɩlakɩ nɛ pɩwɛ piti kpem. “Ñɩm” mbʋ yaa ɛyaa mba, pɛwɛ niye hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa nɛ petisiɣ faaa nɛ paɖʋʋ nesi “Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ” susuu tʋmɩyɛ. Mbʋ pɩlɩɣ pɩ-taa yɔ, mbʋ lɛ se ɛzɩ Izaayii yɔɔdʋʋ yɔ, Yehowa samaɣ wɛɛ nɛ ‘kɔñɔʋ ajɛɛ naalɩm.’ (Iza. 60:5, 16) Abalaa nɛ halaa mba pamʋ ñɩm. Pɛwɛɛ nɛ paɖʋʋ nesi tɔm susuu tʋmɩyɛ ajɛɛ 240 taa nɛ pɛɖɛzɩɣ ɖa-takayɩsɩ kʋnʋmɩŋ weyi ɩcɛzɩ 1 000 yɔ ɩ-taa.

LƖMAƔZƖYƐ KPAƔƲ ALƖWAATƲ

Ɛsɔ samaɣ wɛɛ nɛ kosusuu ɛyaa lalaa Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm nɛ taa leleŋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 13)

14. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pɩpɔzʋʋ se ɛyaa ɩkpaɣ lɛɛlɛɛyɔ?

14 Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa, ajɛɛ ñamsʋʋ wɛɛ nɛ pɩñɩkɩɣ ɛyaa yɔɔ se pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ. Ɛzɩ pakaɣ tɩnʋʋ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ, yaa ɛjaɖɛ yɔɔ kominawaa pakaɣ taʋ liu? Pɩkɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖa-tɩŋa ɖɩkaɣ kpaɣʋ yɔ. Paa Yehowa samaɣ taa ñɩma ɩñaŋ paɣtʋ ndʋ kominawaa ɖʋʋ pa-ajɛɛ taa yɔ, paaɖʋʋ pɔ-nɔsɩ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ politiki tɔm taa. (Roma 13:1-7) Panawa se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke koŋ kaɣnɩ yebu nɛ ɛyaa kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ. Kewiyaɣ ŋga, katɩlɩɩnɩ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ.—Yoh. 18:36, 37.

15. Ɛzɩma Natʋ takayaɣ wɩlɩɣ se pɩkaɣ takʋʋ Ɛsɔ samaɣ siɣsiɣ wɛtʋ siŋŋ?

15 Natʋ takayaɣ yɔɔdʋʋ ɛzɩma pɩkaɣ takʋʋ Ɛsɔ samaɣ siɣsiɣ wɛtʋ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa yɔ pɩ-tɔm. Takɩm mbʋ, pɩkaɣ yebu se powolo pɩ-yɔɔ nɛ pakaɖɩɣnɩ-ɖʋ nɛ panazɩɣ-ɖʋ siŋŋ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-yɔɔ kominawaa kaɣ-ɖʋ pɔzʋʋ se ɖɩsɛɛ-wɛ nɛ pakaɣ nazʋʋ mba pekiziɣ se paaɖʋʋ-wɛ nesi yɔ. (Natʋ 13:12, 15) Pakaɣ ñɩɣʋ ɛyaa tɩŋa yɔɔ “cikpema nɛ sɔsaa, ñɩm tɩnaa nɛ kʋñɔndɩnaa, mba pɛwɛ pa-tɩ yɔɔ yɔ nɛ yomaa—se pɩwɛɛ se peyele nɛ payʋsɩ pe-nesi kɩbanzɩ yɔɔ yaa pe-kila taa.” (Natʋ 13:16) Caanaʋ taa, palakaɣ yʋsaɣ nakɛyɛ yomaa yɔɔ se pawɩlɩnɩ weyi ɛtɩnɩ-wɛ yɔ. Sɔnɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ɛyaa kaɣ ɖaŋʋʋ se paa weyi lɛ ɛwɩlɩ weyi ɛ-yɔɔ ɛtɩnɩɣ yɔ. Pakaɣ sɔɔlʋʋ se paa weyi ɛtɩŋnɩ ɛ-lɩmaɣza nɛ ɛ-lakasɩ yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se ɛwɛ politiki ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa nɛ ɛɖʋʋ-ɖɩ nesi.

16. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyɩ kpem se ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam Yehowa ɛsɩndaa lɛɛlɛɛyɔ?

16 Ðɩkaɣ tisuu nɛ ɖɩmʋ yʋsaɣ ŋga nɛ ɖɩɖʋ nesi politiki agbaa na? Mba pekiziɣ se paamʋʋ yʋsaɣ ŋga yɔ, pakaɣ katʋʋ tɩlasɩ nɛ pɩkaɣ-wɛ kɔnʋʋ kaɖɛ. Natʋ takayaɣ lɩzɩ pɩ-taa se: ‘Nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ ɛya yaa ɛpɛdɩ ye pɩtɩkɛ ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ yʋsaɣ yɔ.’ (Natʋ 13:17) Ɛlɛ, Ɛsɔ samaɣ sɩm mbʋ Ɛsɔ kaɣ labʋ mba pamʋ yʋsaɣ ŋga kɔ-tɔm pɔyɔɔdɩ Natʋ 14:9, 10 taa yɔ. Paakaɣ mʋʋ yʋsaɣ ŋga, ɛlɛ pakaɣ maʋ pe-nesi yɔɔ se: “Mɛnkɛ [Yehowa] pʋyʋ.” (Iza. 44:5) Lɛɛlɛɛyɔ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam Yehowa ɛsɩndaa. Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, Yehowa taa kaɣ labʋ leleŋ se ɛyɔɔdɩ se ɖɩkɛ ɛ-pʋyʋ.

KƐDƐZAƔ ÑAMSƲƲ

17. Tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ pɩlɩɩnɩ Yehowa suuɖu ɖʋʋ yɔɔ?

17 Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa, Yehowa wɩlaa se ɛwɛ suuɖu kpem. Ɛtɩsɔɔlɩ se paɖɩzɩ nɔɔyʋ. (2 Pɩy. 3:9) Ɛha ɖa-taa paa weyi lɛ alɩwaatʋ se ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ ɛlɩzɩ se ɛsɛɣ-ɩ. Ɛlɛ e-suuɖu ɖʋʋ wɛnɩ kamaɣ. Ɛyaa mba pekiziɣ waɖɛ nɖɩ yɔ pakaɣ katʋʋ wɛtʋ ndʋ Farawɔɔ kaakatɩ Moyizi alɩwaatʋ taa yɔ tɩ-ɖɔndɩ. Yehowa kaaheyi Farawɔɔ se: “Ye ɖooo yɔ maasezi nesi nɛ mama ña nɛ ña-samaɣ nɛ kʋdɔŋ kɩdɛkɛdʋʋ kɔyɔ, ŋŋmʋʋ tataa. Ɛlɛ mɛnfɛ-ŋ se mawɩlɩ mon-ɖoŋ ña-taa, nɛ ma-hɩɖɛ sɛɛ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ.” (Ejl. 9:15, 16) Ajɛɛ kpeekpe kaɣ tɩlʋʋ se Yehowa ɖeke koŋ kɛnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ. (Ezek. 38:23) Ɛzɩma tɩyɛ pɩkaɣ labʋ mbʋ?

18. (a) Ñamsʋʋ lɛɛbʋ mbʋ tɔm pɔyɔɔdɩ Agee 2:20-22 taa? (b) Ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna se Agee tɔm ndʋ tɩkaɣ labʋ cee wayɩ?

18 Agee sɩba nɛ pɩla pɩnzɩ sakɩyɛ pʋwayɩ lɛ, apostoloo Pɔɔlɩ ma takayaɣ Ebree Krɩstʋ ñɩma nɛ ɛyɔɔdɩ se tɔm ndʋ tɩwɛ Agee 2:20-22 taa yɔ, tɩkaɣ labʋ cee wayɩ. (Kalɩ Agee 2:20-22.) Pɔɔlɩ mawa se: “Lɛɛlɛɛyɔ ɛyɔɔdɩ lidaʋ tɔm tʋnɛ: ‘Pɩkazɩ tam kʋɖʋm, pɩtɩkɛ tɛtʋ ɖeke mankaɣ ñamsʋʋ ɛlɛ ɛsɔdaa ɖɔɖɔ.’ Nɛ ɛyɔɔdʋʋ se ‘pɩkazɩ tam kʋɖʋm’ yɔ, pɩwɩlɩɣ se palɩzɩɣ wondu ndʋ pañamsɩ-tʋ yɔ, wondu ndʋ palabɩ-tʋ yɔ, se pɩsa nɛ wondu ndʋ patɩñamsɩ-tʋ yɔ tɩwɛɛ.” (Ebr. 12:26, 27) Ñamsʋʋ pʋnɛ, pɩwɛ ndɩ nɛ ñamsʋʋ mbʋ pɩ-tɔm pɔyɔɔdɩ Agee 2:7 taa yɔ. Ñamsʋʋ pʋnɛ pɩwɩlɩɣ se ɛyaa mba pɛwɛ ɛzɩ Farawɔɔ nɛ pekiziɣ se Yehowa tɩmʋna se ɛtɔɔ Kewiyitu yɔ, pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ tam.

19. (a) Ɛbɛ paakaɣ ñamsʋʋ? (b) Nɛ ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna?

19 Ɛbɛ paakaɣ ñamsʋʋ yaa ɛbɛ paakaɣ ɖɩzʋʋ? Pɔɔlɩ tasɩ yɔɔdʋʋ se: “Ðɩkaɣ mʋʋ Kewiyaɣ ŋga paapɩzɩɣ nɛ pañamsɩ-kɛ yɔ, pʋyɔɔ lɛ iyele nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩmʋ lootiye, nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɖɩtɩŋɩɣna nɛ ɖɩpɩzɩ ɖɩla Ɛsɔ tʋmɩyɛ kiɖeɖee nɖɩ ɖɩkɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ, Ɛsɔ sɔɔndʋ seu nɛ ñamtʋ taa.” (Ebr. 12:28) Kɛdɛzaɣ ñamsʋʋ mbʋ, pɩlakɩ nɛ pɩtɛ lɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke pɩkaɣ kazʋʋ. Kakaɣ wɛʋ ke-ɖeɖe cɩŋgɩlɩm.—Keɣa 109:5, 6; Dan. 2:44.

20. (a) Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ pɩpɔzʋʋ se ɛyaa ɩkpaɣ? (b) Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ?

20 Pɩtɩpɔzɩ se ɖilesi alɩwaatʋ. Pɩpɔzʋʋ se ɛyaa ɩlɩzɩ: Ye palɩzaa se powoki pɩ-yɔɔ nɛ paɖʋʋ nesi ɛjaɖɛ ɖɩnɛ yɔ, pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ. Ɛlɛ ye palɩzaa se pɛsɛɣ Yehowa nɛ pala lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ pe-wezuu caɣʋ taa se pɩsa nɛ pala ɛ-sɔɔlɩm yɔ, pakaɣ hiɣu tamtam wezuu. (Ebr. 12:25) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋnɩ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa nɛ pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩcɛyɩyɛ nɖɩ. Tɛtɛ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ mba pamʋ ñɩm yɔ nɛ palɩzɩ se pɛwɛɣ Ɛsɔ Kewiyaɣ hɔɔlʋʋ yɔɔ. Nɛ tɛtɛ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtɔzʋʋ ɖa-Kɩbaɣlʋ Yesu tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: “Nɛ Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ tʋnɛ, pakaɣ-tʋ susuu tɛtʋ kpeekpe yɔɔ se pɩkɛnɩ ajɛɛ kpeekpe aseɣɖe, nɛ ɖɩnɛ ɛlɛ ɛjaɖɛ tɛm kaɣ kɔm.”—Mat. 24:14.

HENDU 40 A-pʋyʋ ɖɩkɛnaa?

^ par. 5 Tɔm ñʋʋ kʋnɛ, kɩyɔɔdʋʋ lɛɣzɩtʋ ndʋ ɖɩlaba pɩlɩɩnɩ ɛzɩma ɖɩnɩɣaɣ Agee 2:7 taa yɔ pɩ-tɔm. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖʋ nesi tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñamsɩɣ ajɛɛ kpeekpe yɔ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ se ɛyaa nabɛyɛ wɛnɩ lɩmaɣza kɩbana ñamsʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ nɛ lalaa ñɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩdɛkɛda ɖɩ-yɔɔ.

^ par. 4 Ðɩnawa se Agee labɩ tʋmɩyɛ nɖɩ Yehowa ɖʋ-ɩ yɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɛtɛm maʋ templo pɩnaɣ 515 taa P.P.Y.

^ par. 10 Ðɩlɛɣzɩ ɛzɩma ɖɩnɩɣaɣ tɔm natʋyʋ taa ɖooo lɛ yɔ. Ðooo lɛ, ɖɩyɔɔdaɣ se pɩtɩkɛ ajɛɛ kpeekpe ñamsʋʋ yekina nɛ laŋa kɩbana tɩnaa ñɔtʋʋnɩ Yehowa. Kalɩ 15 mai 2006 tɛ Feŋuu Tilimiye takayaɣ taa tɔm ñʋʋ “Tɔm ndʋ ɖa-takayɩsɩ kalɩyaa pɔzʋʋ yɔ.”

^ par. 63 KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM: Agee kaaseɣti Ɛsɔ samaɣ se kɛwɛɛ kpekpeka nɛ kɛtɛzɩ maʋ templo; ɖa-alɩwaatʋ taa, Ɛsɔ samaɣ wɛɛ nɛ kosusuu Ɛsɔtɔm nɛ kpekpeka. Koobu nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pɛwɛɛ nɛ posusuu kɛdɛzaɣ ñamsʋʋ tɔm.