1-2. Inki kunikana profete Agai tubilaka yina ke salama bubu yai?

NTOTO nikanaka na Népal na 2015 mpi bantu yina gulukaka tubaka nde: “Kaka na minuta fioti, ba magasin mpi banzo ya ntama yantikaka kubwa.” Muntu ya nkaka tubaka nde: “Bantu yonso vandaka kuwa boma . . . Bantu mingi tubaka nde ntoto nikanaka baminuta kiteso ya zole. Kansi mono monaka bonso nde yo wumelaka kibeni.” Kana nge me kutanaka ti diambu ya mutindu yai ya ke pesa boma, nge lenda vila yo ve ata fioti.

² Bubu yai, kunikana ya mutindu ya nkaka ke salama na ntoto ya mvimba. Yehowa ke nikisa makanda yonso mpi yandi ke sala yo banda bamvula mingi. Profete Agai muntu tubilaka kunikana yina. Yandi sonikaka nde: “Yehowa ya makesa ke tuba nde, ‘mbala mosi diaka—kubika fioti—ebuna mono ta nikisa zulu ti ntoto ti nzadi-mungwa mpi ntoto ya kuyuma.’”—Agai 2:6.

3. Sambu na nki kunikana yina Agai tubilaka kele ve bonso kunikana ya ntoto?

³ Kunikana yina Agai tubilaka kele ve bonso kunikana ya ntoto yina ke bebisaka bima. Kansi kunikana yina Agai tubilaka ke nataka mambote. Yehowa tubaka nde: “Mono ta nikisa makanda yonso, ebuna bima ya ntalu ya makanda yonso ta kwisa; mpi mono ta fulusa nzo yai ti nkembo.” (Agai 2:7) Mambu yai ya Yehowa tubaka tendulaka nki sambu na bantu ya bilumbu ya Agai? Inki yo ke tendula sambu na beto bubu yai? Beto ta zwa bamvutu na bangiufula yai mpi beto ta mona mutindu beto lenda pesa maboko na kisalu ya kunikisa makanda ya ke salama bubu yai.

4. Sambu na nki Yehowa tindaka profete Agai na bansadi na yandi?

⁴ Yehowa pesaka profete Agai kisalu mosi ya mfunu. Beto tadila  ntete mambu yina salamaka na ntwala. Na 537 na ntwala ya ntangu na beto, kimvuka mosi ya Bayuda katukaka na kimpika na Babilone mpi bo vutukaka na Yeruzalemi. Ntembe kele ve nde Agai vandaka mpi na kati ya Bayuda yina. Ntangu bo kumaka na Yeruzalemi, bo yantikaka mbala mosi kutunga nzo ya Yehowa to tempelo. (Esd. 3:8, 10) Kansi ntangu bo yantikaka kutunga, diambu mosi ya mawa salamaka. Bo lembaka nitu mpi bo yambulaka kutunga tempelo sambu bantu vandaka kutelemina bo. (Esd. 4:4; Agai 1:1, 2) Yo yina, na 520 na ntwala ya ntangu na beto, Yehowa tindaka diaka Agai sambu yandi sadisa bo na kuvutukila kikesa na bo mpi bo manisa kutunga tempelo. *—Esd. 6:14, 15.

5. Sambu na nki nsangu ya Agai pesaka bansadi ya Nzambi kikesa?

⁵ Agai kwendaka kusonga Bayuda yina lembaka nitu nsangu ya Yehowa sambu na kukumisa lukwikilu na bo ngolo. Yandi songaka bo ti kikesa yonso nde: “‘Beno vanda ngolo, beno yonso bantu ya insi yai,’ Yehowa muntu me tuba, ‘mpi beno sala kisalu. Sambu mono kele ti beno,’ Yehowa ya makesa muntu me tuba.” (Agai 2:4) Bangogo “Yehowa ya makesa” pesaka bo kikesa. Yehowa kele ti kiyeka na zulu ya kimvuka ya nene ya bawanzio ya basoda, yo yina yo lombaka nde Bayuda kutudila Yehowa ntima sambu bo manisa kisalu ya kutunga tempelo.

6. Inki salamaka ntangu Yehowa nikisaka makanda yonso na bilumbu ya Agai?

⁶ Yehowa tindaka Agai na kusonga Bayuda nde, yandi ta nikisa makanda yonso. Nsangu yina pesaka diaka Bayuda yina lembaka nitu mpi yambulaka kutunga tempelo kikesa. Yehowa monisaka nde, yandi ta nikisa luyalu ya Persia yina vandaka kuyala ntoto ya mvimba na ntangu yina. Inki salamaka ntangu Yehowa nikisaka makanda yonso? Ntete, yo salaka nde bansadi ya Nzambi kumanisa kutunga tempelo. Na nima, ata bantu yina vandaka ve Bayuda, vukanaka ti Bayuda sambu na kusambila Yehowa na tempelo yina. Ya kieleka, nsangu ya Agai pesaka kibeni bansadi ya Nzambi kikesa.—Zek. 8:9.

7. Beto ke pesa maboko na nki kisalu ya kunikisa ntoto ya ke salama bubu yai? Tendula.

⁷ Mambu yina Yehowa tubaka na nzila ya profete Agai ke tendula nki sambu na beto bubu yai? Na bilumbu na beto, Yehowa ke nikisa diaka makanda yonso mpi ntangu yai beto ke pesa maboko na kisalu yango. Beto tadila diambu yai: Na 1914, Yehowa tulaka Yezu Kristu Ntotila ya Kimfumu na Yandi ya zulu. (Nk. 2:6) Yo vandaka nsangu ya mbi sambu na bamfumu ya luyalu ya nsi-ntoto yai. Yo tendulaka nde, “bantangu ya bo me tulaka ya makanda” manaka, disongidila ntangu yina Yehowa vandaka ve ti mfumu yina vandaka kumonisa yandi, kumaka na nsuka. (Luka 21:24) Yo yina, banda na 1919, bansadi ya Yehowa ke songaka bantu yonso nde Kimfumu ya Nzambi mpamba ta natila bantu mambote. ‘Nsangu ya mbote ya Kimfumu’ yina bansadi ya Yehowa ke longa ke nikisa nsi-ntoto ya mvimba.—Mat. 24:14.

8. Mutindu Nkunga 2:1-3 ke monisa yo, nki makanda mingi ke sala sambu na nsangu ya mbote yina beto ke longaka?

⁸ Bantu mingi ke buya nsangu yina ya mbote. (Tanga Nkunga 2:1-3.) Makanda ke nikana. Bo ke buya Mfumu yina Yehowa me tulaka. Bo ke yindula nde nsangu ya Kimfumu yina beto ke longaka kele ve ‘nsangu ya mbote.’ Nkutu, bamfumu ya nkaka ya luyalu me buyisaka kisalu ya kulonga nsangu ya mbote.  Ata bamfumu mingi ya nsi-ntoto yai ke tubaka nde bo ke sambilaka Nzambi, bo ke zolaka ve kuyambula Kimfumu na bo. Kaka mutindu bamfumu ya luyalu vandaka kusala na bilumbu ya Yezu, bubu yai mpi bamfumu ya luyalu ke telemina Mfumu yina Yehowa me tulaka ntangu bo ke nwanisa balongoki na yandi.—Bis. 4:25-28.

9. Yehowa ke sala nki mutindu makanda ke buya nsangu ya mbote?

⁹ Inki Yehowa ke sala mutindu bantu ya makanda ke buya nsangu ya mbote? Nkunga 2:10-12 ke pesa mvutu. Yo ke tuba nde: “Ebuna ntangu yai, beno bantotila, beno monisa mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote; beno ndima nde bo sungika beno, beno bazuzi ya ntoto. Beno sadila Yehowa ti boma, mpi beno wa kiese ti matekita. Beno pesa mwana lukumu, kana ve Nzambi ta wa makasi ebuna beno ta fwa ntama ti nzila, sambu makasi na yandi lenda mata nswalu. Kiese na bantu yonso yina ke tinaka na yandi.” Ti ntima-nda yonso, Yehowa ke pesa bantu yina ke teleminaka nsangu ya mbote dibaku ya kusoba. Bo lenda soba mpi kubaka lukanu ya kundima Kimfumu ya Yehowa. Kansi, ntangu ya me bikala kele fioti. Beto ke zinga na “bilumbu ya nsuka” ya nsi-ntoto yai. (2 Tim. 3:1; Yez. 61:2) Bantu fwete zaba kieleka mpi kupona na kusadila Yehowa nswalu kibeni.

10. Bantu ya nkaka ke sala nki sambu na kisalu ya kunikisa makanda yina Agai 2:7-9 ke tubila?

¹⁰ Bantu ya nkaka ke sepela ti kisalu ya kunikisa makanda yina Agai tubilaka. Yandi tubaka nde: “Bima ya ntalu [bantu ya ntima-masonga] ya makanda yonso ta kwisa” sambu na kusambila Yehowa. * (Tanga Agai 2:7-9.) Yezaya ti Mika tubaka mpi nde mambu yina ta salama na “bilumbu ya nsuka.”—Yez. 2:2-4, noti na nsi ya lutiti; Mika 4:1, 2, noti na nsi ya lutiti.

11. Inki mpangi mosi salaka ntangu yandi waka nsangu ya Kimfumu na mbala ya ntete?

¹¹ Beto tadila mambu yina nsangu ya mbote salaka na luzingu ya mpangi Ken yina ke salaka  na babiro ya ke twadisaka kisalu na ntoto ya mvimba. Yandi ke landaka kuyibuka ntangu yina yandi waka nsangu ya Kimfumu na mbala ya ntete, bamvula kiteso ya 40 me luta. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono longukaka kieleka yina kele na Ndinga ya Nzambi na mbala ya ntete, mono waka kiese mingi ya kuzaba nde beto ke zinga na bilumbu ya nsuka ya nsi-ntoto yai. Mono bakisaka nde sambu Nzambi kundima mono mpi sambu mono baka luzingu ya mvula na mvula, mono fwete vanda ve muntu ya nsi-ntoto yai mpi mono fwete kangama ngolo na Yehowa. Mono sambaka Yehowa mpi mono yambulaka mambu ya nsi-ntoto kukonda kusukinina. Mono yambulaka kukota na mambu ya nsi-ntoto yai mpi mono ndimaka lutaninu ya Nzambi yina lenda nikana ve ata fioti.”

12. Inki mutindu tempelo ya kimpeve ya Yehowa ke fuluka ti nkembo na bilumbu yai ya nsuka?

¹² Yehowa ke sakumuna bansadi na yandi mpi yo ke monana pwelele. Na bilumbu yai ya nsuka, beto ke mona mutindu ntalu ya bantu yina ke sambila yandi ke mata kibeni. Na 1914, bansadi ya Yehowa vandaka ve mingi. Kansi bubu yai, ntalu na bo me kuma bamilio kuluta nana mpi bo ke sambila Nzambi ti kikesa yonso. Konso mvula, bamilio ya bantu ke vukanaka ti beto sambu na kuyibuka Lufwa ya Yezu. Yo ke sala nde bibansala ya tempelo ya Yehowa yina kele awa na ntoto, disongidila lusambu na yandi ya bunkete kufuluka ti “bima ya ntalu ya makanda yonso.” Bantu yina ke kumisa mpi zina ya Yehowa ntangu bo ke katula kimuntu na bo ya ntama mpi ke lwata kimuntu ya mpa.—Baef. 4:22-24.

13. Mutindu bansadi ya Yehowa ke kuma mingi, nki mambu ya nkaka yina Biblia tubilaka ke lungana? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

¹³ Mambu yai ya ke salama, ke lungisa mambu ya nkaka yina Biblia tubilaka na ntwala. Mu mbandu mambu yina kele na Yezaya kapu 60. Yezaya 60:22 ke tuba nde: “Bantu fioti ta kuma difunda mpi dikanda ya fioti ta kuma dikanda ya ngolo. Mono mosi, Yehowa, ta sala yo nswalu na ntangu na yo.” Diambu mosi ya kuyituka ke salama mutindu bantu mingi kibeni ke yantika kusambila Yehowa. ‘Bima yai ya ntalu’ to bantu, ke nata mayele na bo mpi bo ke ndima kuvukana ti beto sambu na kulonga ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu.’ Yo  yina, bansadi ya Yehowa ke sadila mayele yina Yezaya bingaka “miliki ya makanda.” (Yez. 60:5, 16) Beto ke longa nsangu ya mbote na bansi 240 mpi beto ke basisa mikanda na bandinga kuluta 1 000.

14. Inki lukanu bantu fwete baka bubu yai?

¹⁴ Na bilumbu yai ya nsuka, kisalu ya kulonga nsangu ya mbote yina ke nikisa makanda ke pusa bantu na kubaka lukanu. Keti bo ta pesa maboko na Kimfumu ya Nzambi to keti bo ta tula ntima na bo na baluyalu ya nsi-ntoto yai? Konso muntu fwete baka lukanu. Ata bansadi ya Yehowa ke lemfukaka na bansiku ya baluyalu ya bansi yina bo ke zingaka, bo ke kotaka ve ata fioti na mambu ya Politiki. (Bar. 13:1-7) Bo ke zabaka nde Kimfumu ya Nzambi mpamba ta manisa bampasi ya bantu. Kimfumu yina ke kotaka ve ata fioti na mambu ya nsi-ntoto yai.—Yoa. 18:36, 37.

15. Inki bampasi ya ngolo bansadi ya Nzambi yina ke kangamaka ngolo na yandi ke kutana ti yo mutindu mukanda ya Kusonga ke monisa yo?

¹⁵ Mukanda ya Kusonga ke tubila mutindu bantu ke meka bansadi ya Nzambi yina ke kangamaka ngolo na yandi na bilumbu yai ya nsuka. Bantu ta landa kutelemina beto ngolo mpi kuniokula beto mingi. Bamfumu ya luyalu ya nsi-ntoto yai ta lomba nde beto pesa bo maboko mpi bo ta niokula bantu yina ta buya kupesa bo maboko. (Kus. 13:12, 15) Bo ta “pusa bantu yonso na ngolo—bantu ya kukonda mfunu mpi bantu ya mfunu, bamvwama mpi bansukami, bantu ya kele na kimpwanza mpi bampika—sambu bo tula bantu yai kidimbu na diboko na bo ya kitata to na mbunzu na bo.” (Kus. 13:16) Na ntangu ya ntama, bo vandaka kutula bampika kidimbu sambu na kumonisa ba-nkwa na bo. Mutindu mosi bubu yai, konso muntu fwete vingila nde bo tula yandi kidimbu na diboko to na mbunzu sambu na kumonisa muntu yina yandi ke pesaka maboko. Na bilumbu yai ya nsuka, bamfumu ya luyalu ta zola nde konso muntu kumonisa na mambu yina yandi ke yindula mpi na mambu yina yandi ke sala nde yandi ke pesa bo maboko.

16. Sambu na nki beto fwete kangama ngolo na Yehowa bubu yai?

¹⁶ Keti beto ta ndima nde bo tula beto kidimbu yina mpi keti beto ta ndima kupesa maboko na bamfumu ya luyalu ya nsi-ntoto yai? Bantu yina ta buya nde bo tula bo kidimbu yina ta kutana ti bampasi ya ngolo mpi bo ta kuma na kigonsa. Mukanda ya Kusonga ke tuba nde: ‘Ata muntu mosi ve ta sumba to ta teka katula kaka muntu yina kele ti kidimbu.’ (Kus. 13:17) Kansi bansadi ya Nzambi ke zaba mambu yina Nzambi ta sala bantu yina kele ti kidimbu yina Kusonga 14:9, 10 ke tubila. Bo ta ndima ve kidimbu yina, kansi yo ta vanda bonso nde bo me sonika na maboko na bo nde: “Ya Yehowa.” (Yez. 44:5) Yai kele ntangu ya kusala yonso sambu na kukangama na Yehowa. Kana beto sala mutindu yina, Yehowa ta wa kiese mpi yandi ta tuba nde beto kele ya yandi.

17. Inki beto fwete vila ve na yina me tala ntima-nda ya Yehowa?

¹⁷ Yehowa ke monisa ntima-nda ya nene na bilumbu yai ya nsuka. Yandi ke zola ve nde bantu kufwa. (2 Pie. 3:9) Yandi me pesa bantu yonso dibaku ya kubalula ntima mpi ya kubaka lukanu ya mbote. Kansi ntima-nda na yandi kele ti nsuka. Bantu yina ta buya kupesa maboko na Kimfumu na yandi, ta kutana ti mambu yina kuminaka Farao na bilumbu ya Moize. Yehowa songaka Farao nde: “Ntangu yai mono zolaka kutandula diboko na mono sambu na kupesa nge ti bantu na nge mpasi  ya lufwa, mpi mono zolaka kukatula nge na ntoto. Kansi mono me bika nge na luzingu sambu na kikuma yai: sambu na kusonga nge ngolo na mono mpi sambu bo zabisa zina na mono na ntoto ya mvimba.” (Kub. 9:15, 16) Nsuka-nsuka, makanda yonso ta bakisa nde Yehowa mpamba muntu kele Nzambi ya kieleka. (Ezek. 38:23) Inki mutindu yo ta salama?

18. (a) Inki kunikana ya nkaka Agai 2:6, 20-22 ke tubila? (b) Inki mutindu beto ke zaba nde mambu yina Agai tubilaka ta lungana na bilumbu ke kwisa?

¹⁸ Bamvula mingi na nima ya bilumbu ya Agai, na nsadisa ya mpeve santu, ntumwa Polo monisaka nde mambu yina kele na Agai 2:6, 20-22 ta lungana na bilumbu ke kwisa. (Tanga.) Yandi sonikaka nde: “Ntangu yai yandi me sila nde: ‘Mbala mosi diaka, mono ta nikisa ntoto kaka ve kansi mpi zulu.’ Ebuna bangogo ‘mbala mosi diaka’ ke monisa kukatula bima yina bo me nikisa, bima yina bo me salaka, sambu bima yina bo me nikisa ve kubikala.” (Baeb. 12:26, 27) Kunikana yina Agai 2:7 ke tubila kele ve mutindu mosi ti kunikana yai. Sambu kunikana yai ta tendula lufwa ya mvula na mvula sambu na bantu yina bonso Farao ke buya kundima nswa ya Yehowa ya kuyala.

19. Inki bo ta nikisa ve mpi nki mutindu beto me zaba yo?

¹⁹ Inki bo ta nikisa ve to nki bo ta katula ve? Polo ke tuba diaka nde: “Sambu beto fwete baka Kimfumu yina bo lenda nikisa ve, beto landa kubaka ntima ya mbote ya nene, yina na nzila na yo beto lenda sadila Nzambi kisalu ya santu na mutindu yina yandi ke ndimaka, ti boma ya Nzambi mpi matekita.” (Baeb. 12:28) Ntangu kunikana ya nsuka ta mana, kaka Kimfumu ya Nzambi ta bikala. Ata kima mosi ve ta nikisa yo. Yo ta tulama ngolo kibeni.—Nk. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Inki bantu fwete pona mpi nki mutindu beto lenda sadisa bo?

²⁰ Ntangu kele diaka ve. Bantu fwete pona kana bo ta landa kupesa maboko na baluyalu ya nsi-ntoto yai yina ta fwa to kana bo ta pona kusadila Yehowa mpi kusoba luzingu na bo sambu na kusala luzolo ya Yehowa sambu bo baka luzingu ya mvula na mvula. (Baeb. 12:25) Beto lenda sadisa bantu na kubaka lukanu yai ya mfunu ntangu beto ke longa nsangu ya mbote. Beto sadisa bantu mingi na kubaka lukanu ya kupesa maboko na Kimfumu ya Nzambi. Beto vila ve mambu yai ya Mfumu Yezu tubaka: “Bo ta samuna nsangu yai ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba sambu na kuta kimbangi na makanda yonso, ebuna nsuka ta kwisa.”—Mat. 24:14.