တၢ်မၤလိ ၃၇
“ယကဒုးကနိး ပှၤကိးကလုာ်ဒဲး”
“ယကဒုးကနိး ပှၤကိးကလုာ်ဒဲး, ဒီးတၢ်လၢပှၤကလုာ်ခဲလၢာ်သးကွံဝဲန့ၣ် ကဟဲဝဲလီၤ.”—ဃးကဲ ၂:၇.
တၢ်သးဝံၣ် ၂၄ ဟဲဆူယဟိဝၤယွၤအကစၢၢ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ် *
၁-၂. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤဟူးဝးလၢပစိၤန့ၣ် ဝံဃးကဲ တဲဆိပာ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
“လၢစှၤကိာ်မံးနံးအတီၢ်ပူၤ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအလီၢ်ဒီး တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်လီၢ်လံၤတဖၣ် လီၤပှီၢ်ကွံာ်ဝဲ. ပှၤခဲလၢာ် သူၣ်ပျံၤသးဖုးတၢ် . . . ပှၤအါဂၤတဲဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးယံာ်ဝဲ ခံမံးနံးဃၣ်ဃၣ်. မ့မ့ၢ်လၢယဂီၢ်န့ၣ် ဟူးဝဲဖးယံာ်ညါ.” ပှၤတနီၤလၢအလဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဖးဒိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်နံဖီ(လ်) ဖဲ ၂၀၁၅ န့ၣ် တဲဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကတိၤအံၤလီၤ. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးဒ်အံၤန့ၣ် နသးပ့ၤနီၣ်အီၤတညီဘၣ်.
၂ ခဲအံၤပဝဲစ့ၢ်ကီး ပလဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်မၤဟူးဝးလၢ အကဲထီၣ်သးတမ့ၢ်ထဲ ဝ့ၢ်ဒီးထံကီၢ်တဘ့ၣ်ဧိၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ယဟိဝၤယွၤမၤဟူးဝးဝဲ ကလုာ်ဒူၣ်ခဲလၢာ် လၢအနံၣ်လၢအဆံလံ. ဝံဃးကဲတဲဖျါထီၣ်ဝဲဘၣ်ဃး တၢ်ဒုးကနိးအံၤလၢ “တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်အယွၤစံးဝဲဒ်အံၤ, အိၣ်ဒံးတစိၢ်ဖိ, ဒီးယကမၤဟူးဝးမူခိၣ်, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးပီၣ်လဲၣ်, ဒီးခိလီၤ.”—ဃးကဲ ၂:၆.
၃. တၢ်မၤဟူးဝးလၢ ဝံဃးကဲ တဲဆိပာ်ဝဲန့ၣ် အလီၤဆီဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဝးဒ်လဲၣ်.
၃ တၢ်မၤဟူးဝးလၢ ဝံဃးကဲ တဲဆိပာ်ဝဲန့ၣ် တမ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဝး လၢအမၤဟးဂီၤတၢ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်မၤဟူးဝးတခါအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဆီတလဲဖးဒိၣ်ညါ. ယဟိဝၤယွၤ တဲဘၣ်ပဝဲလၢ “ယကဒုးကနိး ပှၤကိးကလုာ်ဒဲး, ဒီးတၢ်လၢပှၤကလုာ်ခဲလၢာ်သးကွံဝဲန့ၣ် ကဟဲဝဲလီၤ. ဒီးယကမၤပှဲၤဟံၣ်အံၤဒီးတၢ်လၤကပီၤ” လီၤ. (ဃးကဲ ၂:၇) ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ အဘၣ်ထွဲဒီး ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ဝံဃးကဲအစိၤတဖၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီးမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အဘၣ်ထွဲဒီးပှၤဒ်လဲၣ်. ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢ ဒီးပကမၤလိဘၣ်လၢ ပပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မၤဟူးဝးကလုာ်ဒူၣ်အကျါလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
တၢ်ကစီၣ်လၢအကဲထီၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢဝံဃးကဲအစိၤ
၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤဆှၢလီၤဝဲ ဝံဃးကဲလၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အကျါလဲၣ်.
၄ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ ဝံဃးကဲ တၢ်မၤလၢအရ့ဒိၣ်တခါ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တချုးလၢတၢ်ကဲထီၣ်အသးဒံးဘၣ် အခါန့ၣ်တက့ၢ်. ဖဲ ချ.ခ.န ၅၃၇ နံၣ်န့ၣ် ပှၤယူဒၤဖိ လၢအကဲကုၢ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် ဟဲက့ၤကဒါလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ဝံဃးကဲကပၣ်ဃုာ် လၢပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အကျါ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤၡလ့ၣ် တယံာ်ဘၣ်ဒီး ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် စးထီၣ်တ့ထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤတၢ်လုၢ်ဟံၣ်လီၤ. (ဧ့စြၤ ၃:၈, ၁၀) ဘၣ်ဆၣ် တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲ. ခီဖျိလၢ ပှၤထီဒုၣ်ထီဒါ အဝဲသ့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်သးဟးဂီၤ ဒီးတဆဲးတ့ထီၣ် တၢ်လုၢ်ဟံၣ်လၢၤဘၣ်. (ဧ့စြၤ ၄:၄; ဃးကဲ ၁:၁, ၂) အဃိ ဖဲ ချ.ခ.န ၅၂၀ နံၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤမၢ ဝံဃးကဲလၢ ကမၤစၢၤပှၤယူဒၤဖိ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကသးဆူၣ်လၢ ကဆဲးတ့ဝံၤက့ၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အဂီၢ်လီၤ. *—ဧ့စြၤ ၆:၁၄, ၁၅.
၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဝံဃးကဲအတၢ်ကစီၣ်န့ၣ် မၤဆူၣ်ထီၣ် ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အသးလဲၣ်.
၅ ဝံဃးကဲအတၢ်ကစီၣ်န့ၣ် မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ဝဲ ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤတဖၣ် အတၢ်နာ်လီၤ. လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အပူၤ ဝံဃးကဲတဲဘၣ် ပှၤယူဒၤဖိလၢ အသးလီၤစၢ်တဖၣ်လၢ “ပာ်ဆူၣ်သုသး, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢကီၢ်ပူၤခဲလၢာ်သ့ၣ်ဧၢ, ဒီးမၤတၢ်တက့ၢ်. တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ် အယွၤစံးဝဲဒၣ်, ယအိၣ်ဒီးသုလီၤ. တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ် အယွၤစံးဝဲဒၣ်.” (ဃးကဲ ၂:၄) တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်အယွၤ” န့ၣ် ကမၤဆူၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အသးလီၤ. ယဟိဝၤယွၤအိၣ်ဝဲဒီး မူခိၣ်ကလူး သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အဃိ ဒ်သိးပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် မၤတၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်နာ်န့ၢ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ.
၆. ဝံဃးကဲအတၢ်စံးပာ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤဟူးဝးန့ၣ် ကကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်.
၆ ယဟိဝၤယွၤမၢဝံဃးကဲလၢ ကတဲဘၣ်ပှၤယူဒၤဖိလၢ ယဟိဝၤယွၤကမၤဟူးဝး ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်ကစီၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ်ဝဲပှၤယူဒၤဖိလၢ အသးလီၤစၢ် လၢတဆဲးတ့ထီၣ် တၢ်လုၢ်ဟံၣ်တဖၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်စံးပာ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤကမၤဟူးဝး ကီၢ်ဖၢၡၢၣ် လၢအဒိၣ်စိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဖဲစိၤအဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်မၤဟူးဝးအံၤ ကကဲဘျုးဝဲဒ်လဲၣ်. အဆိကတၢၢ် ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ကတ့ထီၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်ဟံၣ် တုၤလၢအဝံၤတစုလီၤ. လၢခံ ပှၤလၢအတမ့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်ဒၣ်လဲာ် ကဟဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်လၢ ပှၤသူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤအီၤအံၤလီၤ. တၢ်ကစီၣ်အံၤ မၤဆူၣ်ထီၣ်ဝဲ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် အသးထဲလဲၣ်.—စကၤရယၤ ၈:၉.
မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်မၤတခါလၢ အမၤဟူးဝးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်
မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မ့ၢ်နပၣ်ဃုာ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၤဟူးဝး တၢ်မၤတခါအံၤအပူၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤလံဧါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇-၈) *
၇. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်မၤလၢ အမၤဟူးဝးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.
၇ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဝံဃးကဲအတၢ်စံးပာ်န့ၣ် အခီပညီအိၣ်လၢ ပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟူးဝးကဒီး ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ် ဒီးတၢ်တဘျီအံၤန့ၣ် ပပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မၤတခါအံၤအပူၤလီၤ. ပကဆိၣ်ကမိၣ်ထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤအသးတခါ ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ထီၣ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်လၢစီၤပၤ လၢမူခိၣ်ဘီမုၢ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂:၆) ဖဲဘီမုၢ်အံၤ စးထီၣ်အိၣ်သူၣ်ထီၣ်သးအခါ မ့ၢ်ဝဲတၢ်သးအုးကစီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ “တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အဘၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ ပှၤကလုာ်တဖၣ်အဂီၢ်” ကတၢၢ်ဝဲလံ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပှၤပၢတၢ်ပြးတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအခၢၣ်စး တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ကတုၤလၢ တၢ်အကတၢၢ်လီၤ. (လူၤကၣ် ၂၁:၂၄) အဃိ စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် တဲပၠးဘၣ်ပှၤဂၤလၢ ထဲဒၣ်ယွၤအဘီအမုၢ် တခါဧိၤန့ၣ် ကမၤလၢပှဲၤဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်မုၢ်လၢ်လီၤ. တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ “ဘီမုၢ် တၢ်သးခုကစီၣ်” အံၤမၤဟူးဝးဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်ညါ.—မးသဲ ၂၄:၁၄.
၈. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂:၁-၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကစီၣ်အံၤ ပှၤအါဂၤ ထံၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၈ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကစီၣ်အံၤ ပှၤအါဂၤထံၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ပှၤအါတက့ၢ် တတူၢ်လိာ်ဝဲဘၣ်. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂:၁-၃ တက့ၢ်.) ပှၤကလုာ်တဖၣ် သးဒိၣ်ထီၣ်တၢ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်တတူၢ်လိာ် ပှၤလၢယဟိဝၤယွၤ ပာ်ထီၣ်ဝဲအဃိလီၤ. ဘီမုၢ်တၢ်ကစီၣ်လၢ ပစံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တထံၣ်ဝဲဒ် “တၢ်သးခုကစီၣ်” အသိးဘၣ်. ပဒိၣ်ပပှၢ်တနီၤ တဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် နီတစဲးဘၣ်. ပဒိၣ်ပပှၢ်အါတက့ၢ်န့ၣ် တဲဝဲလၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ကစၢ်ယွၤ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တအဲၣ်ဒိး ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အစိကမီၤဒီး အလီၢ်အလၤဘၣ်. ဒ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် ထီဒါယ့ၣ်ၡူးအသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် ထီဒါဝဲ ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤလၢ အသးတီတဖၣ်လီၤ.—မၤတၢ် ၄:၂၅-၂၈.
၉. ပှၤလၢအတတူၢ်လိာ် တၢ်ကစီၣ်အံၤဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.
၉ ပှၤလၢအတတူၢ်လိာ် တၢ်ကစီၣ်အံၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤအဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂:၁၀-၁၂ တဲဝဲလၢ “ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ စီၤပၤသ့ၣ်ဧၢ, အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့တက့ၢ်. ဒိးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ, ဟီၣ်ခိၣ်အပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်သ့ၣ်ဧၢ, မၤယွၤအတၢ်မၤလၢ သုသူၣ်ပျံၤသးဖုးတက့ၢ်. သူၣ်ဖှံသးညီလၢ သုသးကနိးတက့ၢ်. နၢမူဖိခွါန့ၣ်တက့ၢ်, ကသးထီၣ်ဘၣ်ဖုး, ဒီးသုကဟးဂီၤလၢ ကျဲန့ၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အသးဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ် ကဆိၣ်ကဲၤထီၣ် သတူၢ်ကလာ်လီၤ. ကယဲၢ်ပှၤလၢ အသနံာ်သန့ၤအသးလၢအီၤန့ၣ် ဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲ ခဲလၢာ်လီၤ.” ယဟိဝၤယွၤအသးဂ့ၤ ဒီးဟ့ၣ်ဝဲ ပှၤလၢအထီဒါအီၤတဖၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤတၢ်ဆၢတဲာ် လၢအဘၣ်တဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆီတလဲအတၢ်ထံၣ် ဒီးတူၢ်လိာ်ယဟိဝၤယွၤ အဘီအမုၢ်သ့ဒံးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တအိၣ်တ့ၢ် အါအါလၢၤဘၣ်. ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ “မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်” အတီၢ်ပူၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ် ပၢဝဲအံၤလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁; ယၡါယၤ ၆၁:၂) အဃိ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပှၤကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးဃုထၢလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလီၤ.
တၢ်မၤဟူးဝးတခါအံၤ အကဲဘျုးလၢ ပှၤတနီၤအဂီၢ်
၁၀. တၢ်မၤဟူးဝးလၢ ဃးကဲ ၂:၇-၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ် အကဲဘျုးလၢ ပှၤတနီၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၁၀ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤဟူးဝးလၢ ဝံဃးကဲတဲဆိပာ်စၢၤဝဲန့ၣ် အကဲဘျုးဝဲလၢ ပှၤတနီၤအဂီၢ်လီၤ. အတဲဝဲလၢ ခီဖျိလၢ တၢ်မၤဟူးဝးအဃိ “တၢ်လၢပှၤကလုာ်ခဲလၢာ်သးကွံဝဲန့ၣ် [ပှၤလၢအသူၣ်ဘျၢသးဘျၢတဖၣ်] ကဟဲ” ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. * (ဖး ဃးကဲ ၂:၇-၉ တက့ၢ်.) ဝံယၡါယၤ, ဝံမံကၤစ့ၢ်ကီး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ တၢ်ကကဲထီၣ်အသး “လၢမုၢ်နံၤအလီၢ်ခံတဖၣ်” လီၤ.—ယၡါယၤ ၂:၂-၄, မံကၤ ၄:၁, ၂.
၁၁. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခဲ(န်) နၢ်ဟူဘၣ် ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ အမၤဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၁ ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခဲ(န်) လၢအမၤတၢ်လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အဂ့ၢ်. ဖဲအနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ်သီသီအခါ အမၤဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်နီၣ်ဘၣ်က့ၤဝဲ လၢအပူၤကွံာ်အနံၣ် ၄၀ န့ၣ်အနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ အတဲဝဲလၢ “ဖဲယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ လံာ်စီဆှံပူၤအခါ ယသးခုဒိၣ်မး. ယသ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ်လၢ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤအခံကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢမုၣ်ကီၤလံၢ်ပၢဝဲအံၤလီၤ. ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်သး ဒီးတၢ်မူအထူအယိာ်အဂီၢ် ပတဘၣ်မၤဘၣ်ထွဲ ပသးဒီးဟီၣ်ခိၣ်အံၤဘၣ် ဒီးပကဘၣ်အိၣ်ဆၢထၢၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်တခီလီၤ. အဃိ ယဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒီးမၤထွဲအီၤတဘျီဃီ. ယတဆဲးဆီၣ်ထွဲ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤလၢၤဘၣ် ဒီးယတူၢ်လိာ် ယဟိဝၤယွၤအဘီမုၢ် လၢအမ့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢလၢအဟးဂီၤတသ့ဘၣ် တဘျီဃီလီၤ.”
၁၂. ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ အနီၢ်သးတၢ်လုၢ်ဟံၣ် ကပှဲၤဝဲဒီး တၢ်လၤကပီၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.
၁၂ ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲအခ့အပှၤတဖၣ်လီၤ. ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အတီၢ်ပူၤ ပထံၣ်ဘၣ်ပှၤအါဂၤ ဟဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဖဲ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ကအိၣ်ထဲ ယဲၢ်ကထိဘျဲၣ်လီၤ. ခဲအံၤ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအိၣ်ဝဲ ဃိးကကွဲၢ်ဘျဲၣ် လၢအမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ ဒီးပှၤအဂၤလၢအဟဲထီၣ် တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအမူး တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲလၢအကကွဲၢ်တဖၣ်ညါ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤအနီၢ်သး တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အဂၢၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်စီဆှံအဂီၢ် လၢကအိၣ်ပှဲၤဝဲဒီး တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ “ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ်သးကွံဝဲ” လီၤ. ယဟိဝၤယွၤအမံၤ ကဘၣ်တၢ်မၤလၤကပီၤဖဲ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဆီတလဲအတၢ်အိၣ်မူ အခါလီၤ.—အ့းဖ့းစူး ၄:၂၂-၂၄.
၁၃. ဝံအတၢ်စံးပာ် လၢအဂၤတဖၣ် ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်တက့ၢ်.)
၁၃ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ မၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဝံအတၢ်စံးပာ် လၢအဂၤတဖၣ် လၢပထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲ ယၡါယၤ အဆၢဒိၣ် ၆၀ အပူၤလီၤ. ယၡါယၤ ၆၀:၂၂ တဲဝဲလၢ “ပှၤဖိနဲကဲၣ်တဂၤ ကကဲထီၣ်ပှၤတကထိ, ပှၤဆံးတဂၤလၢ ပှၤဆူၣ်တကလုာ်လီၤ. ယဲဒၣ်ယွၤအံၤ, ယကဒုးမၤအသးလၢ အဆၢအကတီၢ်ဒၣ်ဝဲချ့ချ့လီၤ.” ခီဖျိလၢပှၤအါဂၤ စးထီၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤအဃိ ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲအါမး. “တၢ်လၢပှၤကလုာ် ခဲလၢာ်သးကွံဝဲ” မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအသးဘျၢတဖၣ် သူဝဲအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် လၢကဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ “ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်” အဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ ဒ်ဝံယၡါယၤတဲဖျါထီၣ်ဝဲအသိး “ပှၤကလုာ်တဖၣ်အနုၢ်ထံ” န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ကသူဝဲဒၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၆၀:၅, ၁၆) ခီဖျိလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် တုၤဝဲလၢ ထံကီၢ်အဘ့ၣ် ၂၄၀ ဒီးလံာ်လဲၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်အီၤ လၢကျိာ် ၁,၀၀၀ ဘျဲၣ်ညါ.
တၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်လံလၢ ကဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်
ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤပှၤဂၤ ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၃)
၁၄. ခဲအံၤ ပှၤကဘၣ်မၤဝဲ တၢ်ဆၢတဲာ်ဒ်လဲၣ်.
၁၄ ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အဆၢကတီၢ် တၢ်မၤဟူးဝးပှၤကလုာ်တဖၣ် တၢ်မၤအံၤ ကဆီၣ်သနံးဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ ကမၤတၢ်ဆၢတဲာ် အဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကဆီၣ်ထွဲ ယွၤအဘီအမုၢ်ဧါ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ကသန့ၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်ဧါ. တၢ်ဆၢတဲာ်အံၤ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်ဃုထၢဝဲလီၤ. ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤ ဒိကနၣ်ဝဲပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤလၢ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်တကပၤလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၃:၁-၇) အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ထဲဒၣ်ယွၤအဘီအမုၢ်တခါဧိၤန့ၣ် ကမၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လီၤ. ယွၤအဘီအမုၢ်အံၤ တဘၣ်ဃးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤဘၣ်.—ယိၤဟၣ် ၁၈:၃၆, ၃၇.
၁၅. လံာ်လီၣ်ဖျါ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယွၤအခ့အပှၤလၢ အသးတီတဖၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်အီၤဒ်လဲၣ်.
၁၅ လံာ်လီၣ်ဖျါ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤကွၢ်တခါလၢ ယွၤအခ့အပှၤလၢ အသးတီတဖၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ် အတီၢ်ပူၤလီၤ. တၢ်မၤကွၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါပှၤ ဒီးတၢ်မၤအၢမၤနးပှၤလီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် ကတြီဃာ်ပတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဒီးကမၤအၢမၤနးဝဲ ပှၤလၢအတဆီၣ်ထွဲအီၤတဖၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၃:၁၂, ၁၅) အဝဲသ့ၣ်က “မၢဆူၣ်ဝဲပှၤခဲလၢာ်, ပှၤအဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤအဆံးမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤထူးပှၤတီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤအဖှီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ကုၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သဘျ့မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပနီၣ်လၢ အစုထွဲအလိၤ မ့တမ့ၢ် လၢအမဲာ်တူၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.” (လီၣ်ဖျါ ၁၃:၁၆) ကုၢ်လၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ် ပှၤဟ့ၣ်အီၤတၢ်ပနီၣ်တခါ အဃိ ပှၤသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် မတဂၤအကုၢ်လဲၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤ ကဘၣ်ဆီၣ်ထွဲဝဲ ပှၤတဖုဖုလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဆိၣ်ကမိၣ် ဒီးအတၢ်မၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ဆီၣ်ထွဲဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်လီၤ.
၁၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် ပတၢ်သးတီလၢ ယဟိဝၤယွၤအဖီခိၣ်လဲၣ်.
၁၆ မ့ၢ်ပကတူၢ်လိာ် တၢ်ပနီၣ်ဒီးဆီၣ်ထွဲ ထံကီၢ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်ဧါ. ပှၤလၢတတူၢ်လိာ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်ပနီၣ်ဘၣ်န့ၣ် ကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်လီၤ. လံာ်လီၣ်ဖျါဆဲးတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်ပနီၣ် . . . ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ပှ့ၤတၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဆါတၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တန့ၢ်နီတဂၤဘၣ်.” (လီၣ်ဖျါ ၁၃:၁၇) ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ပနီၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဖဲ လီၣ်ဖျါ ၁၄:၉, ၁၀ အပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤကမၤ အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ. အဃိ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် လၢကတူၢ်လိာ် တၢ်ပနီၣ်အံၤအလီၢ် အဝဲသ့ၣ်အစုလိၤန့ၣ် ကကွဲးလီၤဝဲ “လၢယွၤအဂီၢ်” လီၤ. (ယၡါယၤ ၄၄:၅) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်သးတီလၢ ယဟိဝၤယွၤအဖီခိၣ် ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤကသးခုဒီး ကတဲဝဲလၢ ပမ့ၢ်အတၢ်လီၤ.
တၢ်မၤဟူးဝးလၢ အလီၢ်ခံကတၢၢ်
၁၇. ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဝံသးစူၤန့ၣ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၇ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဝံသးစူၤလၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ် ခီဖျိအတအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤကတုၤလၢတၢ်ဟးဂီၤ နီတဂၤဘၣ်. (၂ ပ့းတရူး ၃:၉) အဝဲဟ့ၣ်ပှၤကိးဂၤဒဲး တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢကပီၢ်ယၢ်လီၤသး ဒီးဃုထၢလၢ ကမၤအတၢ်မၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ တပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဝံသးစူၤ လီၤထူလီၤယိာ်ဘၣ်. ပှၤလၢအတတူၢ်လိာ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အံၤဘၣ်န့ၣ် အကထံၣ်ဘၣ် တၢ်အကတၢၢ် ဒ်စီၤပၤဖၤရိၤ လၢစီၤမိၤၡ့အစိၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤတဲဘၣ် စီၤပၤဖၤရိၤလၢ “ခဲကနံၣ်အံၤယကယူာ်ထီၣ်ယစု, ဒီးတီၢ်နၤ, ဒီးနပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢတၢ်သံသတြိာ်, ဒီးနကဟးဂီၤကွံာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. ဒီးမ့ၢ်မးယဒုးဆၢထၢၣ်နၤလၢ တၢ်အဂ့ၢ်အံၤ, ဒ်သိးယကဒုးနဲၣ်ယစိယကမီၤလၢနၤ, ဒီးဒ်သိးတၢ်ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤယမံၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢဒီဘ့ၣ်ညါအဂ့ၢ်လီၤ.” (၂ မိၤၡ့ ၉:၁၅, ၁၆) ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ် ကသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် ယွၤအမ့ၢ်အတီ ထဲတဂၤဧိၤလီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၂၃) ပှၤကသ့ၣ်ညါထီၣ်အီၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.
၁၈. (က) ဃးကဲ ၂:၆, ၂၀-၂၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤဟူးဝး ဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်. (ခ) ဝံဃးကဲအတၢ်ကတိၤ ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်လၢ ခါဆူညါန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၈ ပူၤကွံအါနံၣ် ဖဲဝံဃးကဲ သံဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်မၢဖိပီလူးကွဲးန့ၢ် ပှၤဧ့ၤဘြံၤခရံာ်ဖိ လံာ်ပရၢလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ ဃးကဲ ၂:၆, ၂၀-၂၂ ကဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် လၢခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ. (ဖးတက့ၢ်.) စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ “မ့မ့ၢ်ခဲအံၤ အအၢၣ်လီၤဝဲလၢ ‘ယကမၤဟူးထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်တဘျီဒံး တကးဒံးဘၣ် ယကမၤဟူး မူခိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.’ တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ် လၢအမ့ၢ် ‘တဘျီဒံး’ န့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်လၢအဟူးသ့တဖၣ် လၢအမ့ၢ် တၢ်လၢပှၤတ့ထီၣ်အီၤတဖၣ်, ဒ်သိးတၢ်လၢ အဟူးတသ့ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်တ့ၢ်ဒံးအဂီၢ်လီၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၂၆, ၂၇) တၢ်မၤဟူးဝးလၢ စီၤပီလူးတဲဝဲန့ၣ် လီၤဆီဝဲဒီး တၢ်မၤဟူးဝးလၢ ဃးကဲ ၂:၇ အပူၤလီၤ. တၢ်မၤဟူးဝးအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအလီၤဂာ်ဒီး စီၤပၤဖၤရိၤလၢ အတတူၢ်လိာ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပၢအခွဲးဘၣ်န့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤ လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ.
၁၉. တၢ်လၢအတဟူးဝးဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၉ တၢ်လၢအတဟူးဝး ဒီးတလီၤမၢ်ကွံာ်ဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. စီၤပီလူးတဲဝဲလၢ “မ့ၢ်လၢပဒိးန့ၢ်ဘၣ် ဘီမုၢ်လၢတၢ်မၤဟူးအီၤ တသ့ဘၣ်အဃိ မ်ပဆဲးဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးကညီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တက့ၢ်. ခီဖျိလၢ တၢ်သးကညီၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်အံၤအဃိ ပမၤတၢ်မၤစီဆှံလၢ အဘၣ် ကစၢ်ယွၤအသးလၢ တၢ်ပျံၤယွၤ ဒီးတၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲအပူၤ သ့ဝဲလီၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၂၈) ဖဲတၢ်မၤဟူးဝး အလီၢ်ခံကတၢၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ကအိၣ်တ့ၢ်က့ၤထဲ ယွၤအဘီအမုၢ် တခါဧိၤလီၤ. ဒီးဘီမုၢ်အံၤ ကဆဲးအိၣ်ဝဲလီၤထူလီၤယိာ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၀:၅, ၆; ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၄.
၂၀. ပှၤကဘၣ်ဃုထၢ တၢ်မနုၤလဲၣ် ဒီးပမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၂၀ ပတၢ်ဆၢကတီၢ် တအိၣ်အါအါလၢၤဘၣ်. ပှၤကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်မၤတၢ်ဃုထၢလီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဃုထၢလၢ ကဆဲးဆီၣ်ထွဲ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတုၤလၢ တၢ်ဟးဂီၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဃုထၢလၢ ကမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးဆီတလဲအတၢ်အိၣ်မူ ဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအသိးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်မူဘၣ် လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၂၅) ခီဖျိလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအဃိ ပမၤစၢၤဘၣ်ပှၤအါဂၤလၢ ကမၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အရ့ဒိၣ်အံၤလီၤ. မ်ပကမၤစၢၤ ပှၤသူၣ်ဘျၢသးဘျၢလၢ အဆီၣ်လီၤသးတဖၣ် ဒ်သိးကဆီၣ်ထွဲ ယွၤအဘီအမုၢ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးမ်ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကတိၤလၢ “ဘီမုၢ် တၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ် ကဘၣ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ ဒ်သိး ကကဲထီၣ် တၢ်အုၣ်အသးလၢ ပှၤကလုာ်ခဲလၢာ် အဂီၢ်လီၤ. ဝံၤဒီး တၢ်အကတၢၢ်န့ၣ် ကတုၤဝဲလီၤ.”—မးသဲ ၂၄:၁၄.
တၢ်သးဝံၣ် ၄၀ ပမ့ၢ်မတၤအတၢ်လဲၣ်
^ လံာ်အဆၢ. 5 တၢ်မၤလိအံၤ ကတဲဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်နၢ်ပၢၢ်အသီလၢ ဃးကဲ ၂:၇ အပူၤလီၤ. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိဘၣ်လၢ ပပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤလၢ အဒုးကနိးဝဲ ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးအဂီၢ် သ့ဝဲလီၤ. ပကမၤလိဘၣ်လၢ တၢ်မၤအံၤကကဲဘျုးဝဲလၢ ပှၤတနီၤအဂီၢ် ဒီးကမၤဘၣ်ဒိဝဲ ပှၤတနီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 4 ခီဖျိလၢ တၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်က့ၤအီၤ ဝံၤဝဲဖဲ ချ.ခ.န ၅၁၅ နံၣ် အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဝံဃးကဲမၤလၢပှဲၤမူဒါလၢ ယဟိဝၤယွၤမၢအီၤလီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 10 တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်နၢ်ပၢၢ်အသီ. လၢအပူၤကွံာ် ပတဲတ့ၢ်လၢ ပှၤသးဘျၢတဖၣ် စးထီၣ်မၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤန့ၣ် တမ့ၢ်လၢ တၢ်မၤဟူးဝးအဃိဘၣ်. ကွၢ် “Questions From Readers” in the May 15, 2006, issue of The Watchtower တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 63 တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဝံဃးကဲ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကသးဆူၣ်လၢ ကသူၣ်ထီၣ်တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်အပူၤလီၤ. ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤ စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်ကစီၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤဟူးဝးလၢ အလီၢ်ခံကတၢၢ်အဂ့ၢ်လီၤ.
