1-2. En yiengni mane ma nowach ni ne dhi timore e kindewagi?

E HIGA mar 2015, yiengni mar piny notimore e piny Nepal. Achiel kuom joma notony e masirano nowacho kama: “Kuom dakika matin dukni kod ute moti ma ne ni kanyo nochako ruombore piny. Ji duto ma ne ni kanyo ne luor . . . Thothgi ne wacho ni gino notimore mana kuom dakika ariyo. Kata kamano, an to nonenorena mana ka gima yiengnino notimore kuom seche mang’eny.” Nitie ji mang’eny ma bende nowacho weche kaka mago. Ka po ni masira kaka mano nyalo timore kama intie, mano gima wiyi ok nyal wilgo.

² E kindegi, nitiere yiengni machielo ma timore. Ok en yiengni ma timore e gweng’ moro kata e piny moro. En yiengni momako ogendni duto kendo osebedo kotimore kuom higni mang’eny. Mano e yiengni ma janabi Hagai nowuoyoe ka nondiko kama: “Jehova Nyasach oganda lweny owacho ni, ‘Odong’ matin nono, to abiro yiengo polo, gi piny, kod nam.’”​—Hag. 2:6.

3. Ere kaka yiengni mar ogendni ma Hagai nowuoye opogore gi yiengni masie mar piny?

³ Yiengni mar ogendni ma ne Hagai wuoyoe ok en yiengni masie ma keloga mana kethruok kinde duto. Kar mano, en yiengni ma miyo gik mabeyo timore. Jehova owuon nyisowa kama: “Abiro yiengo ogendni duto, kendo gik mabeyo ahinya mowuok e ogendni nobi; mi anapong’ odni gi duong’.” (Hag. 2:7) Joma nodak e kinde mag Hagai noneno nade weche ma nokorgo? To wan onego wane nade wechego e kindegi? Wabiro nono dwoko mag penjogo, kae to wabiro neno kaka wanyalo riwo lwedo tij yiengo ogendni ma timore e kindegi.

4. Ang’o momiyo Jehova ne ooro janabi Hagai ir joge?

⁴ Jehova nomiyo janabi Hagai tich makende mondo otim. Ne ane gik ma notimore ka ne pok omiye tijno. Nenore ni Hagai ne ni e kind joma noa Babulon e higa mar 537 Ka Kristo Podi (K.K.P.) ka gidok Jerusalem. Mapiyo bang’ ka ne gisechopo Jerusalem, jotich Jehovago nochako gero hekalu mar Jehova. (Ezra 3:8, 10) Kata kamano, mapiyo nono weche nolokore. Jo akwede nonyoso chunygi mi giweyo gero od Jehova. (Ezra 4:4; Hag. 1:1, 2) Omiyo, e higa mar 520 K.K.P., Jehova nochiko Hagai mondo odhi ojiw Jo-Yahudi otim kinda mondo gitiek gero hekalu. *​—Ezra 6:14, 15.

5. Ang’o momiyo ote ma Hagai ne nigo nojiwo jo Nyasaye?

⁵ Ote ma Hagai ne nigo nonego ojiw Jo-Yahudi mondo giket yiegi kuom Jehova. Hagai nonyiso Jo-Yahudi ma ne chunygi onyosore niya: “Un jopiny duto, Jehova owachonu kama: ‘Beduru gi chuny motegno, kendo uti matek.’ Jehova Nyasach oganda lweny owacho niya: ‘An kodu.’” (Hag. 2:4) Nyaka bed ni weche ma notigo ni “Jehova Nyasach oganda lweny” nojiwo jogo ahinya. Jehova nigi oganda lweny mar malaike mang’eny, kuom mano, ne dwarore ni Jo-Yahudi oket genogi kuome mondo weche odhinegi maber.

6. En ang’o ma ne dhi timore bang’ ka Jehova oseyiengo piny, kaka Hagai nokoro?

⁶ Jehova nonyiso Hagai mondo onyis joge ni nodhi yiengo ogendni duto. Fweny ma Hagai nonenono nojiwo Jo-Yahudi ma noyudo chunygi onyosore kendo noseweyo gero hekalu. Fwenyno nonyisogi ni Jehova ne dhi yiengo pinyruoth mar Persia, ma ne en sirkal maduong’ e kindego. Ang’o ma ne dhi timore bang’ ka Jehova oseyiengo pinyruodhno? Mokwongo, jo Nyasaye ne dhi tieko gero hekalu. Kae to jomamoko ma ne ok gin Jo-Yahudi ne dhi riwore kodgi e lamo Jehova e hekalu manyienno. To mano kaka wechego nojiwo jo Nyasaye e kindego!​—Zek. 8:9.

7. En tich mane mar yiengo piny ma wan bende watimo e kindegi? Ler ane.

⁷ Ere kaka onego wane weche ma ne Hagai okoro e kindewagi? E kindegi, Jehova yiengo ogendni duto, kendo wan bende wakonyo e timo mano. Par ane wachni: E higa mar 1914, Jehova noketo Yesu Kristo mondo obed Ruoth mar Pinyruodhe manie polo. (Zab. 2:6) Wachno ne ok omoro joloch mag pinyni. Mano en nikech “kinde ma ne oket ne ogendnigo” norumo, tiende ni, koro ne onge jaloch moro amora ma ne dhi locho e lo Jehova e piny kae. (Luka 21:24) Nikech wachno, kochakore kindego, to ahinya-ahinya kochakore higa mar 1919, jotich Jehova osebedo ka lando ni Pinyruodh Nyasaye kende e ma nyalo tieko ne dhano chandruok. “Wach maber mar Pinyruoth” ma ilando e piny oseyiengo piny mangima.​—Mat. 24:14.

8. Ka luwore gi Zaburi 2:1-3, jotelo mang’eny mag ogendni nenoga nade ote ma walando?

⁸ Ji osebedo ka rwako nade ote ma walando? Ji mang’eny kwedoga oteno. (Som Zaburi 2:1-3.) Ogendni nigi mirima. Gitamore yie gi jaloch ma Jehova oseketo.  Ok gine ni ote ma walando mar Pinyruoth en “wach maber.” Nitie kata sirkende moko mosegoyo tijwa mar lendo marfuk! Kata obedo ni thoth jolochgo wachoga ni gitiyo ne Nyasaye, pod gitamore bolore e bwo lochne. Bende, mana kaka jotelo ma nosando jolup Kristo e kinde mag Jokristo mokwongo, jotelo ma kindegi bende sando jolup Kristo.​—Tich 4:25-28.

9. En ang’o ma Jehova nyiso ogendni ma kwedo lochne?

⁹ Jehova winjoga nade sama ogendni otamore yie gi ote ma walando? Zaburi 2:10-12 dwoko penjono kama: “Koro un ruodhi, beduru mariek; winjuru siem un jong’ad bura mag piny. Tiuru ne Jehova gi luoro, kendo beduru moil kutetni. Miuru wuod Nyasaye luor, nono to Nyasaye biro kecho mi ulal nono, nikech mirimbe jaidho piyo. Jo mamor gin jo ma manyo kar buok ire.” Jehova pod omiyo jo akwedego thuolo mar timo yiero maber. Pod gin gi kinde mar loko chunygi mi gi yie gi Pinyruodh Jehova. Kata kamano, ndalo modong’ nok! Wadak “e ndalo mag giko” mar pinyni. (2 Tim. 3:1; Isa. 61:2) Sani e ma dwarore ni ji ong’e adiera, kendo gikaw okang’ mapiyo ka ndalo pok orumo.

10. Ang’o maber mosetimore nikech yiengni mar ogendni miwuoye e Hagai 2:7-9?

¹⁰ Nitie joma kawoga okang’ mowinjore sama yiengni ma ne Hagai okoro timore. Hagai nowacho ni yiengnino ne dhi miyo “gik mabeyo ahinya [tiende ni, joma chunygi ni kare] mowuok e ogendni” obi olam Jehova. * (Som Hagai 2:7-9.) Janabi Isaya kaachiel gi janabi Mika bende nokoro wach achiel achielno ma ne dhi timore “e ndalo mag giko.”​—Isa. 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Ang’o ma owadwa moro notimo bang’ ka noselandne ote mar Pinyruoth?

¹¹ Ne ane gima owadwa moro miluongo ni Ken ma sani tiyo e ofiswa maduong’ ma Amerka notimo bang’ ka nosewinjo ote makendeni.  Pod oparo maber ka ne ohango winjo kilandone wach Pinyruoth higni 40 kama mokalo. Ken wacho kama: “Ka nahango winjo adiera moa kuom Wach Nyasaye, namor ahinya ka nang’eyo ni wadak e ndalo mag giko mar piny marachni. Napuonjora ni ka nadwaro bedo osiep Nyasaye kendo ayud ngima mochwere, ne nyaka apogra gi pinyni kendo achung’ motegno kor Jehova. Nalemo kendo nakawo okang’ ma ne dwarore mapiyo. Naweyo riwo lwedo gik ma timore e pinyni, kendo namakora motegno gi Pinyruodh Nyasaye ma en loch ma ok nyal yiengi.”

12. Ere kaka hekalu mar Jehova mar ranyisi osepong’ gi duong’ e ndalo mag gikogi?

¹² Kuom adier, Jehova osebedo ka guedho joge ahinya. E ndalo mag gikogi, waseneno kaka kwan mar joma lame medore ameda. E higa mar 1914, ne nitie mana Joneno mag Jehova matin. Sani wasekalo milion aboro, kendo ji tara gi tara riworega kodwa higa ka higa e chokruok mar paro tho Yesu. E yo ma kamano, laru mar hekalu mar Jehova me piny kae​—tiende ni chenro ma Jehova oketo mar lame​—osepong’ gi “gik mabeyo ahinya mowuok e ogendni.” Nying Jehova bende yudoga duong’ sama joma chunygi ni karego timo lokruoge e ngimagi mondo girwak kit dhano manyien.​—Efe. 4:22-24.

13. Gin weche mage mamoko ma nokor ma bende osetimore nikech medruok mar jotich Jehova e kindegi? (Ne picha manie nyim gaset.)

¹³ Medruok mar jotich Jehova osekonyo bende e chopo weche mamoko ma nokor, kuom ranyisi, weche manie Isaya sula mar 60. Kwan matindo 22 e sulano wacho kama: “Ng’at matin nobed gana, kendo ng’at ma ok duong’ nobed oganda ma nigi teko. An Jehova, abiro miyo gino otimre piyo ka kindene ochopo.” Nikech ji mang’eny sani donjo e lamo mar Jehova, nitie gima kende ma osebedo ka timore. “Gik mabeyo ahinya” ma owuok e ogendnigo biroga gi lony kod nyalo mopogore opogore, kaachiel gi chuny maber mar chiwruok e lando “wach maber mar Pinyruoth.” Nikech mano, jotich Jehova “dhodho thunde ruodhi” mana kaka nokor e bug Isaya. (Isa. 60:5, 16) Owete gi nyiminego lando wach maber e pinje 240,  kendo bugewa sani yudore e dhok mokalo 1,000.

14. En yiero mane ma ji nyaka tim e kindegi?

¹⁴ E ndalo mag gikogi, yiengni ma Jehova yiengogo ogendni miyo nyaka gitim yiero. Be gibiro riwo Pinyruodh Nyasaye lwedo, koso gibiro keto genogi kuom sirkende mag pinyni? Mano wach ma ji duto nyaka timie yiero. Kata obedo ni jo Jehova luwoga chike ma sirkende oketo e pinje ma gidakie, ok gidonjga kata matin e weche siasa mag pinyni. (Rumi 13:1-7) Ging’eyo ni Pinyruodh Nyasaye kende e ma biro tieko ne dhano chandruok, kendo ni Pinyruodhno ok en mar pinyni.​—Joh. 18:36, 37.

15. En tem mane maduong’ miwuoye e bug Fweny?

¹⁵ Bug Fweny nyisowa ni yie mar jotich Nyasaye ne idhi tem e ndalo mag gikogi. Tembego biro kelonwa akwede kod sand mang’eny. Sirkande mag pinyni dwaro ni walamgi kendo gisando ng’ato ang’ata ma ok riwgi lwedo. (Fwe. 13:12, 15) Gibiro ‘keto ji e bwo achune​—jo matindo gi jo madongo, jomwandu gi jo modhier, jo ma ni thuolo kod wasumbni​—mondo giket ne jogo alama e lwetgi korachwich, kata e lela wang’gi.’ (Fwe. 13:16) E ndalo machon, ne iketonega wasumbni alama ma ne nyiso ni ruodhgi en ng’a. Kamano bende, e kindewagi ji dwaro ni ng’ato obed gi alama mar ranyisi e lela wang’e kata e lwete, ma nyiso ni oriwo ng’a lwedo. Gidwaro ni ng’ato ka ng’ato onyis e pache kod e timbene ni en misumba mar ng’a, kendo ni oriwo lwedo sirkal mane kata buch siasa mane.

16. Ang’o momiyo dwarore ni wateg yiewa kuom Jehova e kindegi?

¹⁶ Be wabiro yie bedo gi alama mar ranyisino kendo chako riwo lwedo siasa mag pinyni? Joma tamorega alamano romoga gi chandruoge kod pek moko ma nyalo hinyogi. Bug Fweny dhi nyime wacho ni: “Kik ng’ato ang’ata ong’iep kata ous, mak mana ng’at moseketne alamano.” (Fwe. 13:17) Kata kamano, jotich Nyasaye ong’eyo gima Nyasaye biro timo ne joma nigi alamano kaka inyisowa e Fweny 14:9, 10. Kuom mano, kar mondo gibed gi alamano, gin gi alama machielo e lwetgi mondik ni, “An mar Jehova.” (Isa. 44:5) Magi e kinde monego wanyisie ni wamakore motegno gi Jehova. Mano e ma biro miyo Jehova owach ni wan joge!

17. Ang’o monego wapar e wi horuok mar Jehova?

¹⁷ Jehova osebedo ka hore ahinya e ndalo mag gikogi. Ok odwar ni ng’ato ang’ata okethi. (2 Pet. 3:9) Osemiyo ji duto thuolo mar loko chunygi kendo timo yiero makare. Kata kamano, horuokne biro chopo e gikone. Joma ok bi tiyo gi thuolo ma Jehova ochiwono e yo maber biro po ka ginwang’ore e chal ma Farao nonwang’oree e ndalo Musa. Jehova nonyiso Farao kama: “Chop sani, di koro aserieyo lweta mondo akel tuo malich ma negi kod jogi, kendo di koro asetiekou e pinyni. Ng’e ni gimomiyo aseweyi nyaka sani en ni mondo anyisi tekona, kendo mondo nyinga olandre e piny duto.” (Wuok 9:15, 16) Gikone, ogendni duto biro ng’eyo ni Jehova kende e Nyasaye madier. (Eze. 38:23) Mano biro timore nade?

18. (a) En yiengni mane machielo ma iwuoye e Hagai 2:6, 20-22? (b) Ere kaka wang’eyo ni weche ma ne Hagai okorogo biro timore kinde mabiro?

¹⁸ Higni mang’eny bang’ ka ne Hagai osetho, roho maler notelo ne jaote Paulo e nyiso ni weche ma yudore e Hagai 2:6, 20-22  ne dhi timore e ndalo mabiro. (Som.) Paulo nondiko niya: “Koro sani osesingo kama: ‘Odong’ matin nono, abiro yiengo piny gi polo.’ Koro wacho ni, ‘odong’ matin nono’ nyiso ni ibiro gol gik ma yiengni, gik ma Nyasaye ok oloso, mondo eka gik ma ok yiengni osik.” (Hib. 12:26, 27) Mopogore gi yiengni ma iwuoye e Hagai 2:7, yiengnini biro kelo kethruok mosiko ne joma chalo Farao motamore yie ni Jehova e ma nigi ratiro mar locho.

19. En ang’o ma ok bi yiengi, to wang’eyo mano nade?

¹⁹ En ang’o ma ok bi yieng kata ma ok bi gol? Paulo dhi nyime wacho kama: “Nikech koro wabiro yudo Pinyruoth ma ok nyal yiengni, wadhiuru nyime rwako ng’wono mogundho mar Nyasaye gi mor. Kokalo kuom ng’wonono, wanyalo tiyo ne Nyasaye e yo moyiego ka waluore kendo ka wamiye duong’.” (Hib. 12:28) Bang’ ka yiengni mogikno osetimore, Pinyruodh Nyasaye kende e ma biro dong’. En e ma obiro siko nyaka chieng’!​—Zab. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. En yiero mane ma ji nyaka tim sani, to wanyalo konyogi nade?

²⁰ Thuolo ma wadong’go tin! Ji nyaka tim yiero sani. Be gibiro dhi nyime dak ka luwore gi ngima ma pinyni chiwo ma terogi e kethruok, koso gibiro dak ka luwore gi dwach Nyasaye ma en yo ma terogi e ngima ma nyaka chieng’? (Hib. 12:25) Kokalo kuom tijwa mar lendo, wanyalo konyo ji timo yiero e wi wach maduong’no. Kuom mano, wadhiuru nyime konyo ji mang’eny kaka nyalore mondo giriw Pinyruodh Nyasaye lwedo. Bende, kinde duto waparuru weche ma Ruodhwa Yesu Kristo nowacho niya: “Wach maber mar Pinyruoth ibiro yal e piny mangima mondo obed ranyisi ne ogendni duto, eka giko nobi.”​—Mat. 24:14.