1-2. Ku ndundamesa cika va polofetele laza ci li na ku soloka ku matangua ano?

VAMO vovokele ku lindunduma lia mu 2015, ku Nepal, nguavo: “Mu ntsimbu ya indende, vivenda na vindzivo via laza via putukile ku lundumukila ha mavu, vantu vose va kovelele mu liuayanga lia kama.” Vavengi nguavo lindunduma liaco lia ambatele lika viminutu vivali. Vunoni kuli yange, nja muene ngue lia ambatele ntsimbu ya kama.” Nga mu hita mu ciyovo ca cifua eci, na limo litangua liahi mu ka ci suva.

² Vunoni mu ntsimbu ino vene, tuli mu lindunduma lia cifua ceka. Kaha kati lia mu mbonge ni cifuti cimo lika houe, lia vifuti viose, kaha lie ku tualelelaho mu miaka ya ingi. Lindunduma liaco, va li polofetele kuli kapolofeto Hangai, ngueni: “Mu a li ku handeka Yehova ua vivunga ngueni: Kasi lumo, ku kantsimbu ka kandende, kaha nji ka ndundamesa melu, na mavu, na mema a kalunga, na ntunda.—Hangai 2:6.

3. Haka eci ku ndundamesa ca mu cimueso ca lisezela na mandunduma mpundu?

³ Ku ndundamesa ca tumbuile Hangai ka ca lifuile na mandunduma mpundu, aze eku vihisa lika viuma. Vunoni mu ku ndundamesa caco, mue ku iza viuma via cili. Ivene Yehova ngueni: “Nji ka ndundamesa miyati yose; kaha viuma viose via seho via miyati yose vi keza; kaha nji ka sulisa ndzivo eyi na vumpahu.” (Hangai 2:7) Vati ovu vupolofeto vua lipuisilemo mu ntsimbu ya Hangai? Kaha vati vue ku lipuisamo lelo lino? Mu cilongesa cino tu tantekeya vikumbululo vievi vihula, kaha na ku lilongesa vati tu hasa ku kala na mutamba mu cipanga ca ku ndundamesa, lelo lino.

4. Omo lia vika Yehova ua tumine kapolofeto Hangai ku vantu veni?

⁴ Kapolofeto Hangai ua tambuile cipanga ca seho ya kama kuli Yehova. Aci singaniekenu ha viuma via solokele tele kanda Yehova a tume Hangai. Hangai, halumo ua puile umo ua vaze va hilukile ku Yelusalema, mu ku tunda ku vundungo ku Mbambilone mu 537  T.K.K.E. Mu va ka hetele, vaze vakua lutsilielo va hitisilemo lika ntsimbu ya indende, kaha va alele luvula lua tembele ni nguetu, Ndzivo ya Yehova. (Ezela 3:8, 10) Vunoni mu nima ya ntsimbu ya indende, kua solokele vitanga. Vaze vantu vaco va uililile mu vusiua na ku likela ku tunga ndzivo ya Yehova, omo lia ku va luisa. (Ezela 4:4; Hangai 1:1, 2) Ngeci mukemuo, mu 520 T.K.K.E, Yehova ua tumine Hangai a ka sambeye lueka naua ntuima yavo, na ku va vuisa cizango ca ku manusula ku tunga Tembele. *—Ezela 6:14, 15.

5. Omo lia vika halumo muzimbu ua Hangai ua kaniamesele vantu va Njambi?

⁵ Muzimbu ua Hangai ua kele na vutumbe vua ku kaniamesa lutsilielo lua vantu muli Yehova. Na ku simpa cose, kapolofeto Hangai ua lekele vantu vaze va kele mu vusiua ngueni: “Likolesienu, enu vantu vose va cifuti, ngueni Yehova, kaha pangenu:muomu ange nji li nenu, ngueni Yehova ua vivunga,” (Hangai 2:4) Citava mezi “Yehova ua vivunga” a kaniamesele vantu. Muomu a lomboloka ngecize Yehova ua kala na civunga ca kama ca masualale ni nguetu, tungelo. Kaha vaYundeya, va pandele ku mu tsiliela linga va hase ku puisamo cize cipanga.

6. Vika vie ku izile mu ku ndundamesa ca polofetele Hangai?

⁶ Yehova, ua huiminine Hangai a ka ambulule muzimbu ua muesele ngecize Yehova a ka ndundamesa vifuti viose. Ou muzimbu ua kaniamesele vaze vaYundeya va kele mu vusiua. Muomu ua muesele ngecize Yehova, aka ndundamesa Pelesia, ni nguetu, vuangana vua vifuti via vingi vuze vua kele na ku sika mu mavu ose mu ntsimbu ize. Kaha vika via kele na ku iza mu ku ndundamesa caco? Ha katete, vantu va Njambi va manesele ku tunga tembele. Kaha mu nima yaco cipue vene vaze ka va puile vaYundeya, ve ku lipandakanene navo mu ku lemesa Yehova mu tembele. Mua vusunga, ou muzimbu ua kaniamesele cikuma vangamba va Njambi ku ntsimbu ize.—Zak. 8:9.

7. Cipanga cika ce ku ndundamesa mavu ci tue ku linga lelo lino? Lombololenu.

⁷ Vika vua lomboloka vupolofeto vua Hangai kuli yetu lelo lino? Yehova ali naua na ku ndundamesa vifuti viose lelo lino, kaha netu tuli na mutamba mu ku ndundamesa caco. Singaniekenu hali evi: mu 1914, Yehova ua tumbikile Yesu Kilistu ha Vuangana vueni muilu. (Visa. 2:6) Ku tumbika ovu Vuangana ce ku puile muzimbu ua ku vihia kuli vamiangana va mavu. Muomu ca lombolokele ngecize “zintsimbu zia vakua vifuti,” ni nguetu, zintsimbu ka kua kele Muangana uemanenene Yehova zia lipuisilemo. (Luka 21:24) Mu ku tantekeya ou muzimbu ua co, cikuma-kuma tunde mu 1919, vangamba va Yehova va putukile ku muesa ngecize Vuangana vua Njambi vukevuo lika vu hasa ku manusula lamba ya vantu. Ou muzimbu ua cili ua Vuangana u ve ku ambulula ue ku ndundamesa mavu ose.—Mat. 24:14.

8. Kuliya na Visamo 2:1-3, vati cingi ca vakua vifuti ve ku linga ku tuala ha muzimbu ou?

⁸ Vati vantu ve ku linga ku tuala ha muzimbu ou? Cingi ca vantu, ve ku u viana. (Tandenu Visamo 2:1-3.) Vakua vifuti ve ku ivua  matoto na ku viana Muangana ya hangula Yehova. Kaha ka ve ku mona muzimbu ua Vuangana u tue ku ambulula ku pua muzimbu ua cili. Ca ku muenako, vimo vifuti via vindika cipanga cetu ca ku ambulula. Vutuhu cingi ca vamiangana va vifuti viaco, ve ku litumbula nguavo va pua vakua ku pangela Njambi, vunoni ka ve ku tava ku tunda ha vuangana. Ngeci mu va lingile vamiangana va ku matangua a Yesu, vamiangana lelo lino, ve ku viana uze ya hangula Yehova mu ku pua Muangana, mu ku yandesa vangamba veni.—Vili. 4:25-28.

9. Vati ue ku linga Yehova ku tuala ha vakua vifuti vaze ve ku viana muzimbu ua cili?

⁹ Vati ue ku linga Yehova ku tuala ha vakua vifuti vaze ve ku viana muzimbu ua cili? Visamo 2:10-12, ya kumbulula nguayo: “Vuno ngoco vene zangamenu, enu vamiangana: Nangukenu, enu vangazi va ha mavu. Pangelenu Yehova na vuoma, kaha mu ku viukilila zazenu. Tsuembenu muana, ku tina a tenuke, nenu mu nonge mu njila, muomu vutenu vueni vu ka suama na kavuasi. Va vezika vose vaze va tinina muli ikeye.” (Visa. 2:10-12) Ku cilemo ceni, Yehova ua hana vukovelelo kuli ava vitozi. Na va hana ntsimbu ya ku aluluka na ku hakuila Vuangana vueni, vunoni ntsimbu yaco ili na ku hua vuasi. Tuli ku ‘matangua a ku kotokela’ a mavu ano. (2 Tim. 3:1; Isaya 61:2) Ngeci mukemuo, vantu va na pandele ku tambula vuasi-vuasi muzimbu ua cili na ku hangula ku pangela Yehova.

10. Kuliya na Hangai 2:7-9, cifua cika ca cili ve ku muesa vamo vantu?

¹⁰ Ku ndundamesa ca tumbuile Hangai, vamo vantu ce ku vaya ku mitima. Hangai ngueni, ku ndundamesa caco ce ku lingisa “viuma viose via seho via miyati yose,” ni nguetu, vakua mitima ya cili, va putuke ku lemesa Yehova. * (Tandenu Hangai 2:7-9.) Kaha Isaya na Mika navo va polofetele viuma vie ku soloka kuno “ku matangua a ku kotokela.”—Isaya 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Vati ua vuile umo muanetu mua vuile muzimbu ua Vuangana ha katete?

¹¹ Tu hilulenu via lingile muanetu Ken, mua vuile muzimbu ua ku ndundamesa vifuti lua  katete. Muanetu uaco, ua pangela ku cikota ca Vakaleho va Yehova. Kaha kasi ue ku vuluka vuino litangua lia katete lia vuile muzimbu ua Vuangana, imo miaka 40 ku nima. Muanetu Ken ngueni: “Litangua lia katete li nja vuile muzimbu ua Vuangana, nja viukilile mua kama mu ku tantekeya ngecize tuli ku matangua a ku kotokela a mavu ano. Nja muene ngecize linga njiye Njambi ku mutima na ku ka tambula muono ka ue ku-hua, nja pange ku tunda ku mutamba ua mavu aze a lavelela ku nonga, na ku kala mu vutuntu ku mutamba ua Yehova. Kaha mu ntsimbu ya indende nja vundilile, na ku lingamo vene. Nja sile mavu na ku tinina mu vutinino vua ku kaniama, ni nguetu muintsi lia Vuangana vua Njambi.”

12. Vati tembele ya Yehova ya mu lutsilielo ye ku sula na vumpahu kuno ku matangua a ku kotokela?

¹² Tue ku limuena ha toma ngecize Yehova ue ku vezikisa vangamba veni. Kuno ku matangua a ku kotokela, numelu ya vantu vakua ku lemesa Yehova ili na ku livuezelela cikuma. Mu 1914, tua puile lika tu vavandende. Vunoni lelo lino, tu na tuvakana 8 milhões. Kaha makulukazi na makulukazi a vantu vakuavo ve ku lipandakana netu ku mulalelo, a muesa ngecize numelu yaco, kasi i tualelelaho ku livuezelela. Mu njila eyi, mapela a ha mavu a tembele ya Yehova ya mu lutsilielo, ni nguetu, ku lemesa ca ku lela ce ku sula na “viuma viose via seho via ku miyati yose.” Kaha naua lizina lia Yehova lie ku tambula vumpahu vu lia pande, omo lia ku aluluka ci ve ku linga ava vantu na ku zala vuntu vua vuha.—Efe. 4:22-24.

13. Vupolofeto vuka vukuavo vua lipuisamo ku hitila mu ku livuezelela ca vantu ve ku lemesa Yehova? (Talenu cikupulo ca helu lia Vutala.)

¹³ Ku soloka cevi viuma, ca lingisa naua vupolofeto vua mu Mbimbiliya ku lipuisamo, ngeci mua vua ku Isaya kapitulu 60. Cinimbu 22 ca ku kapitulu kaco nguaco: “Uze ua mundende a ka pua likulukazi, no uze na keha muyati ua ku kola: Yange, Yehova, Nji ka ci zanguisa ku ntsimbu yaco.” Ku livuezelela ca kama ca vantu vakua ku lemesa Yehova ca lingisa vimo viuma vikuavo naua ku soloka. Evi “viuma via seho,” ni nguetu vantu vaco, ve ku iza na vutongue na vuana via ku liseza-seza. Cikuavo naua, ve ku iza na cizango ca ku lipandakana netu mu cipanga ca ku ambulula “muzimbu ua cili ua Vuangana.” Kaha ngue mua handekele Isaya, ovu vutongue vua vangamba  va Yehova vue ku va lingisa naua va tsembe ‘mavele a vakua vifuti.’ (Isaya 60:5, 16) Kaha vukuasi vua ava vamala na vampuevo va seho, vue ku lingisa cipanga ca ku ambulula tu ci ambulule mu vifuti vi tuvakana 240, kaha na ku tuhula mikanda yetu mu malimi a tuvakana 1000.

14. Cihangula cika va na pande ku linga vantu mu ntsimbu ino?

¹⁴ Kuno ku matangua a ku kotokele cipanga ca ku ndundamesa vifuti, ci li na ku lingisa vantu ku linga cihangula. Vantu va na pande ku hangula nga va kulahela mu Vuangana vua Njambi, ni va tualelelaho ku kulahela mu mavuangana a vantu. Eci ci napu cihangula ci va na pande ku linga vantu vose. Vutuhu vangamba va Yehova ve ku ononoka masiko a vifuti vi va kala, vunoni ka ve ku lihaka cipue ka vundende mu via pulitika. (Loma 13:1-7) Muomu va tantekeya ngecize Vuangana vua Njambi vukevuo lika vi hasa ku manusula lamba ya vantu. Vuangana vuaco, ka vua puile mutamba ua ano mavu.—Yoa. 18:36, 37.

15. Ceseko cika ca kama va soneka ku Ku-solola?

¹⁵ Mukanda ua Ku-solola ua handeka ngecize lukakatela lua vangamba va Njambi, va ka lu eseka ku matangua a ku kotokela. Ceseko caco, ca pua ku tu luisa na ku tu yandesa mua kama kuli vantuamena vakua mavu. Vakua pulitika ve ku tu kakateya tu va lemese na ku luisa uose uze a viana ku va hakuila. (Ku-So. 13:12, 15) Ve ku “lingisa vose, ava vavandende na ava va kama, na vafumbelo na vahutu, na vana va ka cisemua na vandungo, ngecize va va hie cimueso mu livoko liavo lia cilio, cipue ku luholo luavo.” (Ku-So. 13:16) Ku laza, vandungo va kele na ku va haka citantekeyeso ha muvila na mumba kuli va sukuluavo. Na vuno vene, lelo lino vantu vose ve ku va kakateya ku kala na citantekeyeso ca cimueso ha livoko liavo ni ha luholo. Ni nguetu, ve ku tonda vantu va muese ku hitila mu visinganieka na vilinga viavo ngecize va kundama ku pulitika, kaha ve ku i hakuila.

16. Omo lia vika tua pande ku kaniamesa lukakatela luetu kuli Yehova mu vuasi-vuasi?

¹⁶ Vuno tu ka tava eci citantekeyeso ca cimueso na ku hakuila pulitika ni? Ku viana citantekeyeso caco, ce ku koka visoti na vusonde. Muomu livulu lia Ku-Solola lia vuezako ngualio: “Na umo uahi a hase ku landa cipue ku landesa, ku vangela a li na cimueso mu livoko.” (Ku-So. 13:17) Vunoni vangamba va Njambi, va tantekeya via a ka linga Yehova kuli vaze ve ku tambula citantekeyeso ci va tumbula ku Ku-Solola 14:9, 10. Ngeci mukemuo, ka ve ku tava ku va haka citantekeyeso caco, vunoni ci na pu ngue ve ku soneka ha livoko liavo nguavo, ‘Yange nji mukua Yehova.’ (Isaya 44:5) Ngeci mukemuo, ino ikeyo ntsimbu ya ku kaniamesa lukakatela luetu kuli Yehova. Nga lu na kaniama, Yehova a kevua ndzolela ya ku tu tumbula vantu veni.

17. Vika tua pande ku tantekeya ku tuala ha ntsintsa ya Yehova?

¹⁷ Yehova, ue ku muesa ntsintsa ya kama kuno ku matangua a ku kotokela. Muomu ke ku tonda na umo uahi a ka nonge. (2 Pet. 3:9) Ngeci mukemuo, ua hana ku vantu vose vukovelelo vua ku aluluka na ku hangula ku mu pangela. Vunoni ntsintsa yeni, ya kala na vumanusuilo. Vaze ve ku viana ovu vukovelelo, tangua va ka lihaka mu citanga cize ca lihakele Falao ua ku matangua a Mosesa. Yehova ua lekele Falao ngueni: “Muomu vuovuno nji ne ku oluele livoko liange, na ku ku veta ove na vantu vove na musongo ua ku litambuisa, kaha nga u na nongele ha mavu: vunoni mua vusunga vene muomu eci nji na ku mesa, ku ku lekesa ngolo yange, kaha ngecize lizina liange li ka tsimane  hose ha mavu.” (Ezu. 9:15, 16) Vuovuno vakua vifuti viose, va ka va kakateya ku tantekeya ngecize Yehova ikeye lika Njambi ua vusunga. (Ezek. 38:23) Vati vi ka lipuisamo?

18. (a) Ku ndundamesa cika cikuavo va tumbula ku Hangai 2:6, 20-22? (b) Vati tua tantekeya nguetu mezi a Hangai tangua a ka lipuisamo naua ku lutue?

¹⁸ Mu nima ya vihita via miaka tunde ha ku-tsa ca Hangai, kapostolo Paulu va mu huiminine ku soneka ngecize mezi a tu uana ku Hangai 2:6, 20-22, tangua a ka lipuisamo naua ku lutue. (Tandenu.) Kapostolo Paulu ngueni: “Vuovuno na sika, ngueni, Lumo lika naua nji ka zazesa kati mavu lika, vunoni na lilu naua. Kaha lizi eli, Lumo lika naua, li tumbula ku-fuma ca vize vi ka zaza, omo vikevio viuma via ku tanga, linga vize ka via zazele vi ka saleho.” (VaHe. 12:26, 27) Eci ku ndundamesa caco, ka ca lifuile na cize ci va tumbula ku Hangai 2:7, muomu eci ci ka pua ku nongesa vose vaze ve ku viana ku tava Yehova ku pua muangana, ngeci mua lingile Falao.

19. Vika ka va ka ndundamesa, kaha vati tua tantekeyamo?

¹⁹ Vika ka va ka ndundamesa, ni nguetu ku nongesa? Paulu ua tualeleleho ngueni: “Ngoco vene omo tu tambula vuangana vuntsa ka va hasa ku zazesa, tu kalienu na kavumbi, linga tu pange vipanga via ku lema Njambi na ku lemesa na ku komoka.” (VaHe. 12:28) Cili vene, omo eci ku ndundamesa ci ka hua, Vuangana vua Njambi vukevuo lika ka va ka ndundamesa. Vu ka tualelelaho ku kala mu cihela cavuo!—Visa. 110:5, 6; Ndan. 2:44.

20. Cihangula cika va na pande ku linga vantu, kaha vati tu hasa ku va kuasa?

²⁰ Ka kuesi ntsimbu ya ku vihisa! Vantu va na pande ku hangula nga va tualelelaho ku yoya mu cifua ci eku sambeya mavu ano, cize ci kaya ku ku nonga, ni va aluluka na ku hakuila cizango ca Njambi, cize ca tuala ku muono ka ue kuhua. (VaHe. 12:25) Ku hitila mu cipanga cetu ca ku ambulula, tu hasa ku kuasa vantu va hangule ku mutamba u ka va kala, mu cimpande eci ca seho. Ngeci mukemuo, tu lihakelenu kapandi ka ku kuasa vantu va seho vavengi, va hakuile Vuangana vua Njambi. Kaha ntsimbu yose, tu puenu na ku vuluka mezi a Muangana uetu Yesu Kilistu ngueni: “Zimpande ezi vene zia cili zia vuangana va ka zi ambulula ku vifuti viose, zi ka pua vukaleho vua kuli vakua vifuti viose; amba vuose ku-kotoka ca mavu ci keza.”—Mat. 24:14.