1-2. Kodi n’kutekenyeka kuponi kwakuyezezera komwe kudalewedwa kuti kungadadzacitika ntsiku zino?

“M’MPHINDI zing’ono-ng’ono, maloja na nyumba bzidayamba kugwa.” “Wanthu adasaya bzakucita . . . Wanthu azinji adalewa kuti citeketekeco cidacitika m’phindi ziwiri basi. Kuna inepano cikhawoneka ninga kuti cidamala nthawe izinji cikucitika.” Yamweya ni mafala yomwe yadalewedwa na munthu omwe adapulumuka pa citeketeke comwe cidacitika ku Nepal mu 2015. Penu bzidakucitikiranimbo kale bzinthu ninga bzimwebzi, imwepo mungabziyebwe lini mwakamkulumize.

² Tsono lero lino, kutekenyeka kwakusiyana na komwe kwafotokozedwa pa ndime ya pa dzauluyi kukucitika sikuti dziko libodzi, koma madziko mazinji. Yahova akutekenyesa mitundu yentse ya wanthu pa dziko la pantsi kuyambira kale-kale. Nkhani yakutekenyesayi ikhadalewedwa kale na mpolofeta Hagai. Iye adanemba kuti: ‘Ndipopa, Yahova wa anyankhondo alewa kuti: “Tsapanopapa, nin’tekenyesa pomwe kudzulu, dziko la pantsi, nyanza na kunja.”’—Hagai 2:6.

3. Kodi kutekenyesa komwe Hagai adalewa kukusiyana tani na citeketeke caico?

³ Kutekenyesa komwe Hagai adalewa kuli lini ninga citeketeke caico comwe cimbandodzonga bzinthu. M’mbuto mwace, kutekenyesa komwe Hagai adakulewa kumbacitisa kuti bzinthu bzabwino bzicitike. Yahova caiyeyo adalewa kuti: ‘Nin’dzatekenyesa mitundu yentse, ndipo bzinthu bzakufunika bza mitundu yentse bzin’dzapita, ndipo nin’dzadzaza nyumbayi na mbiri.’ (Hagai 2:7) Kodi polofesiya imweyi ikhathandauza ciyani kuna omwe adakhala mu nthawe yomwe Hagai akhana moyo? Ndipo bzimwebzi bzikuthandauza ciyani kuna ifepano ntsiku zino? Tin’cezerana mitawiro ya mibvunzo imweyi ndipo tin’pfunzambo momwe tingacitire mbali pa kutekenyesa mitundu ya wanthu ntsiku zino.

4. Thangwe ranyi Yahova adatumiza mpolofeta Hagai kuna wanthu wace?

⁴ Yahova adapasa mpolofeta Hagai basa lakufunika kwene-kwene kuti iye acite. Kumbukirani bzinthu bzomwe bzidacitika iye akanati kupasidwa basalo. Hagai akhali m’bodzi wa wale omwe adabwerera ku ukapolo ku Babiloniya mu gole la 537 pomwe Jezu akhanati kubwera. Pomwe adandoti fikeni ku Jeruzalemu, anamati wakukhulupirika wa Yahova adayamba kumanga nyumba ya Yahova ayai templo. (Ezara 3:8, 10) Tsono pomwe padandopita ka nthawe kang’ono-ng’ono, padacitika cinthu comwe alibe kukomedwa naco. Iwo alibe kukhala pomwe na mphanvu thangwe ra kuzunzidwa ndipo adasiya kuphata basalo. (Ezara 4:4; Hagai 1:1, 2) Tenepo, mu 520 pomwe Jezu akhanati kubwera, Yahova adauza Hagai kuti athandize Adjuda kukhala pomwe na nyongo na kuwalimbikisa kuti amalize kumanga templo. *—Ezara 6:14, 15.

5. Thangwe ranyi mafala ya Hagai yakhali yakutsangalaza kuna wanthu wa Mulungu?

⁵ Basa la Hagai likhali lakulimbikisa Adjuda kuti akhulupire Yahova. Mpolofetayu mwakukhwimika adauza Adjuda omwe akhadamala mphanvu kuti: “‘Limbani mtima mwentsenemwe, wanthu wakukhala pa dziko la pantsi ndipo phatani basa,’ alewa tenepo Yahova. ‘Pakuti ine ndinamwe,’ alewa tenepo Yahova wa anyankhondo.” (Hagai 2:4) Pinango mafala yakuti ‘Yahova wa anyankhondo’ yadatsangalaza wanthuwo. Yahova ambatsogolera anyankhondo wace azinji omwe ni anjo. Tenepo, Adjuda akhafunika kukhulupira iye kuti bzinthu bziwafambire bwino.

6. Kodi n’ciyani comwe cingadacitika thangwe ra kutekenyesa komwe Hagai adalewa?

⁶ Yahova adatuma Hagai kuti akauze Adjuda kuti iye angadatekenyesa mitundu yentse ya wanthu. Mafalayo yadalimbikisa Adjuda omwe akhadasiya kumanga templo thangwe ra mantha. Mafala yokha-yokhayo yadalatiza kuti Yahova angadatekenyesa dziko la Perisi, lomwe likhali dziko la mphanvu pa nthawe imweyire. Tsono n’ciyani comwe cingadacitika thangwe ra kutekenyesako? Cakuyamba, wanthu wa Mulungu angadamaliza kumanga templo. Pakumalizira, wanthu omwe akhali lini Adjuda angadaphatana na wanthuwo pakunamata Yahova mu templo yomwe idamangidwa papsayo. Mafala yamweya yakhali yakutsangalaza kuna wanthu wa Mulungu!—Zakariya 8:9.

7. Kodi ni basa liponi la kutekenyesa lomwe ifepano tikuthandizirambo kuti licitike ntsiku zino? Fotokozani.

⁷ Kodi polofesiya ya Hagai imbathandauza ciyani kuna ifepano ntsiku zino? Yahova akutekenyesa mitundu yentse ya wanthu ndipo ifepano tikucitambo mbali pa kutekenyesapo. Kumbukirani ibzi: Mu gole la 1914, Yahova adaikha Jezu Kristu kukhala Mambo wa Umambo bwace bwa kudzulu. (Masalimo 2:6) Pomwe atsogoleri adabva kuti Umambo bwayamba kutonga bziribe kuwadekera. Bzimwebzi bzikhathandauza kuti nthawe zakuikhidwiratu za wanthu wa mitundu zikhadamala. Bzomwe bzikufuna kulewa kuti nthawe yomwe pakhalibe Umambo bwakuimira utongi bwa Yahova ikhadamala. (Luka 21:24) Thangwe ra bzimwebzi, mu 1919, atumiki wa Yahova adayamba kuuza munthu ali-wentse kuti Umambo bwa Mulungu ndibo bokha bomwe bun’dzamalisa mabvuto ya wanthu. Kupalizira “mafala yabwino ya Umambo” kukutekenyesa dziko lentse la pantsi.— Mateu 24:14.

8. Mwakubverana na Masalimo 2:1-3, kodi atongi azinji ambacita ciyani akabva mafala ya Umambo?

⁸ Kodi wanthu ambacita ciyani akabva mafala yamweya? Azinji ambakomedwa lini nayo. (Werengani Masalimo 2:1-3.) Mitundu ya  wanthu ikucita phiringu. Iwo akulamba kubvuma Mtongi omwe Yahova adamusankhula. Iwo ambawona lini kuti mafala ya Umambo yomwe ifepano timbapalizira ni ‘mafala yabwino.’ Ndipopa maboma manango yakuletsa basa lakupalizira! Napo kuti atongi azinji ambalewa kuti ambatumikira Mulungu, iwo akufuna lini kusiya utongi bwawobo. Tenepo ninga momwe adacitira atongi wa mu nthawe ya Jezu, atongi wa ntsiku zinombo ambanyoza Anyakudzozedwa wa Yahova mwa kuboneresa atumiki wace wakukhulupirika.—Mabasa 4:25-28.

9. Kodi Yahova ambacita ciyani na mitundu ya wanthu yomwe imbalamba kubva mafala ya Umambo?

⁹ Kodi Yahova ambacita ciyani na mitundu ya wanthu yomwe imbalamba kubva mafala ya Umambo? Masalimo 2:10-12 ambatawira kuti: ‘Tsapano imwe wamambo, latizani kuzindikira, bvumani kulungamizidwa imwe ayeruzi wa pa dziko la pantsi. Tumikirani Yahova mwa mantha, ndipo kondwani mucitetemera. Lemekezani Mwanayo kuti Mulungu aleke kukalipa na kuti muleke kufera mu njira, pakuti ukali Bwace bumbagaka mwakamfulumize. An’kondwa ni wale omwe ambathawira kwa Iye.’ Yahova mwakudeka mtima akupereka nthawe kuna wanthu wakunyozawa kuti akumbuke bwino pomwe madzi yakali m’mabondo. Iwo akanawo mpata wakuti acinje nzeru zawo acibvuma Umambo bwa Yahova. Tsono nthawe ikumala. Ifepano tiri kukhala mu “ntsiku zakumalizira” za dzikoli. (2 Timotio 3:1; Zaiya 61:2) Ino ni nthawe yakuti wanthu asankhule mwakamfulumize kudziwa cadidi na kusankhula kutumikira Yahova.

10. Kodi mpsiponi bzinthu bzabwino bzomwe bzikucitika thangwe ra basa la kutekenyesa lomwe limbafotokozedwa pa Hagai 2:7-9?

¹⁰ Wanthu winango ambacita bzinthu bzabwino thangwe ra kutekenyesa kwakuyezezera komwe Hagai adalewa. Iye adalewa kuti thangwe ra kutekenyesako, ‘bzinthu bzakufunika bza mitundu yentse,’ omwe ni wanthu wa mitima yabwino an’dzabwera kudzanamata Yahova. * (Werengani Hagai 2:7-9.) Ndipo Zaiya pabodzi na Mikeya adalewambo bzinthu bzibodzi-bodzi  bzomwe bzingadadzacitika ‘mu ntsiku zakumalizira.’—Zaiya 2:2-4; Mikeya 4:1, 2.

11. Kodi m’bale munango adacita ciyani pomwe adabva mafala ya Umambo kakuyamba?

¹¹ Onani bzomwe m’bale munango wakucemeredwa Ken, omwe akutumikira ku likulu la pa dziko lentse, adacita pomwe adabva mafala yakutekenyesaya. Iye akadakumbukira bwino-bwino pomwe adayamba kubva mafala ya Umambo magole 40 m’mbuyomu. Ken adati: “Pomwe ndidayamba kubva mafala ya Umambo kakuyamba kucokera m’Fala la Mulungu, ndidakomedwa kudziwa kuti tiri kukhala mu ntsiku zakumalizira za dziko lakuipali. Ndidabvesesa kuti, kuti inepano ndibvumidwe na Mulungu na kudzatambira moyo wakusaya kumala, ndikhafunika lini kukhala ku mbali ya dziko, koma ndikhafunika kukhala ku mbali ya Yahova. Tenepo ndidapemba kwa Yahova na kucitiratu bzimwebzi. Ndidasiya dziko ndicithawira ku Umambo bwa Mulungu bomwe bungatekenyesedwe lini.”

12. Kodi mu ntsiku zakumalizira zino, templo ya Yahova idadzala tani na umbiri?

¹² Bzikuwonekeratu padeca kuti Yahova akusimba wanthu wace. Ntsiku zakumalizira zino tikuwona kuthimizirika kwa mbogo ya wanthu omwe ambamunamata. Mu 1914, wanthu omwe akhanamata Yahova akhalipo ang’ono-ng’ono basi. Tsono, tsapano alipo wanthu wakupitirira 8 midyau omwe akunamata Mulungu, ndipo mamidyau ya wanthu winango ambakhala nafe pa Cikumbuso gole liri-lentse. Mwa njira imweyi, mabwalo ya pa dziko la pantsi ya templo ya uzimu ya Yahova, yomwe ni makonzedwe yace ya kunamata kwakucena, yadadzala na ‘bzinthu bzakufunika bza mitundu yentse.’ Ndipo dzina la Yahova lidatumbizidwa pomwe iwo adacinja acikhala na unthu bupsa.—Aefezo 4:22-24.

13. Kodi ngaponi mapolofesiya manango yomwe yakukwanisika thangwe ra kuwanda kwa anamati wa Yahova? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

¹³ Bzinthu bzakudabwisa bzomwe bzikucitikabzi bzikukwanirisa mapolofesiya manango, ninga polofesiya yakugumanika pa Zaiya kapitulo 60. Vesi 22 ya kapitulo imweyi imbati: ‘Mng’ono an’dzasanduka wanthu culu, ndipo wakucepa an’dzasanduka mtundu wamphanvu. Inepano Yahovane, ndin’dzafulumizisa bzimwebzi mu nthawe yace.’ Thangwe ra kuwanda kwa wanthu omwe akutumikira Yahova, pakucitika bzinthu bzinango bzakudekeza. ‘Bzinthu bzakufunika’ bzimwebzi bzikubwera na maluso  yakusiyana-siyana pabodzi na mtima wakufuna kupalizira “mafala yabwino ya Umambo.” Thangwe ra bzimwebzi, wanthu wa Yahova akuphatisa basa malusoyo ninga momwe Zaiya adalewera kuti: ‘Iwepo un’dzamwadi mkaka wa wanthu wa mitundu.’ (Zaiya 60:5, 16) Na thandizo lomwe abale na mpfumakazi wakufunikawa akulipereka, basa lakupalizira likucitika m’madziko yakupitirira 240 ndipo mabukhu yakusanduliziridwa m’bzirewedwe bzakupitirira 1000.

14. Kodi n’ciyani comwe wanthu an’funika kusankhula kucita tsapanopali?

¹⁴ Ntsiku zakumalizira zino, kutekenyesa mitundu ya wanthu kukungingimiza wanthu kusankhula bzakucita. Kodi iwo an’dzathandizira Umambo bwa Mulungu, ayai an’dzathemba atongi wa dzikoli? Munthu ali-wentse ana udindo bwakusankhula yekha bzakucita. Napo kuti atumiki wa Yahova ambabvera malamulo ya boma la dziko lomwe akukhala, iwo ambapitiriza kuleka kupitira nkhani za ndale za dzikoli. (Aroma 13:1-7) Iwo ambadziwa kuti ni Umambo bokha bwa Mulungu bomwe bungakwanise kumalisa mabvuto ya wanthu. Umambobo bumbacita lini mbali ya dzikoli.—Juwau 18:36, 37.

15. Kodi bukhu la Apokalipse limbalatiza tani kuti wanthu wa Mulungu an’dzayezedwa?

¹⁵ Bukhu la Apokalipse limbalewa kuti cikhulupiro ca wanthu wa Mulungu cin’dzayezedwa mu ntsiku zakumalizira. Mayezoyo yan’dzapitiriza kutiboneresa na kutizunza. Maboma ya dzikoli yan’dzaletsa kunamata kwathu Yahova ndipo yan’dzazunza wale omwe ambalamba kuyathandizira. (Apokalipse 13:12, 15) Iwo “an’dzakakamiza wanthu wentse akulu na ang’ono, anyakudala na anyakusauka anyaufulu na akapolo kuti an’funika kukhala na cizindikiro kuboko lawo lakumadidi ayai pa mkuma pawo.” (Apokalipse 13:16) Kale-kale akapolo akhambaikhidwa cidindo kuti adziwike kuti mbayani. Mwakundendemerana na bzimwebzi, wanthu wentse ntsiku zino akudikhirira kudzaikhidwa cidindo cakuyezezera pa boko lawo ayai pa mkuma pawo. Makumbukidwe yawo na bzakucita bzawo bzin’dzalatiza kuti iwo mba ndale ndipo ambathandizira ndale.

16. Thangwe ranyi mpsakufunika mwakamfulumize kulimbisa cikhulupiro cathu kwa Yahova tsapano lino?

¹⁶ Kodi ifepano tin’dzabvuma kuikhidwa cidindo cakuyezezera ticithandizira ndale za maboma? Wale omwe ambalamba kuikhidwa cidindo an’dzagumana na mabvuto ndipo an’dzakhala pa ngozi. Ndipo bukhu la Apokalipse limbathimizira pomwe kulewa kuti: “Palibe munthu omwe angadagula ayai kugulisa kupambula munthu omwe ana cidindo.” (Apokalipse 13:17) Tsono wanthu wa Mulungu ambadziwa bzomwe Mulunguyo an’dzacita na wentse omwe ana cidindo cakufotokozedwa pa Apokalipse 14:9, 10. Mwakusiyana na iwo, wanthu wa Mulungu an’dzabvuma lini kuikhidwa cidindoco. Ndipo kucita bzimwebzi kun’dzakhala ninga kulewa kuti: ‘Awa mba Yahova.’ (Zaiya 44:5) Tsapano ni nthawe yakuwona penu cikhulupiro cathu kwa Yahova n’cakulimba ayai ne. Penu n’cakulimba, Yahova an’dzakomedwa kulewa kuti ndife wace!

17. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kukumbukira pa nkhani ya kupirira kwa Yahova?

¹⁷ Yahova akulatiza kuti akupirira kwene-kwene mu ntsiku zakumalizira zino. Iye akufuna lini kuti munthu ali-wentse adzapfudzidwe. (2 Pedru 3:9) Iye akupereka mpata kuna munthu ali-wentse kuti akungule acisankhula kumutumikira. Tsono kupirira kwaceko kuna malire. Wentse omwe ambalamba mwayi umweyu bzinthu bzin’dzawamalira kuipa, ninga momwe bzidacitikira Farawo mu ntsiku za Mozeji. Yahova adauza Farawo kuti: ‘Mpaka pano, inepano ningadafuthula kale boko langu kuna iwepo na mbumba yako, ndicikupwetekani na matenda yakupha na kukunyemberesa pa dziko lapantsi.  Ndakusiya na moyo, kuti ndikulatize mphanvu yangu na kuti ndidziwise dzina langu pa dziko lentse la pantsi.’ (Kufuluka 9:15, 16) Mitundu yentse ya wanthu in’dzadziwa kuti Yahova ndiye yekha Mulungu wacadidi. (Zakiyeri 38:23) Kodi bzimwebzi bzin’dzacitika tani?

18. (a) Kodi n’kuponi kutekenyesa kunango komwe kumbalewedwa pa Hagai 2:6, 20-22? (b) Kodi timbadziwa tani kuti bzomwe Hagai adalewa bzin’dzacitika kutsogolo?

¹⁸ Pomwe padapita magole mazinji kucokera pomwe Hagai adafa, mpostolo Paulo adanembera Akristau wa Cihebereu mafala yomwe yali pa Hagai 2:6, 20-22 kuti alatize kuti mafalayo yan’dzakwanirisidwa kutsogolo. (Werengani.) Paulo adanemba kuti: “Iye adaleweratu kuti: ‘Nin’dzatekenyesa pomwe dziko la pantsi na kudzulu kubodzi.’ Fala lakuti ‘pomwe’ limbalatiza kuti Mulungu an’dzacosa bzinthu bzomwe bzimbatekenyeka bzomwe bziribe kulengedwa na Mulunguyo ndipo an’dzacita bzimwebzo kuti bzinthu bzomwe bzimbatekenyeka lini bzipitirize kukhala.” (Ahebereu 12:26, 27) Mwakusiyana na kutekenyesa komwe kumbalewedwa pa Hagai 2:7, kutekenyesa kumweku kun’dzathandauza kupfudza wale, omwe ninga Farawo, ambabvuma lini kuti Yahova ndiye adathemera kutonga.

19. Kodi n’ciyani comwe cin’dzatekenyesedwa lini, ndipo ifepano tikudziwa tani bzimwebzo?

¹⁹ Kodi n’ciyani comwe cin’dzatekenyesedwa lini, ayai kucosedwa? Paulo adapitiriza kunemba kuti: “Pakuti tatambira Umambo bomwe bungatekenyeke lini mbatipitirizeni kutambira kudeka mtima kukulu kwa Mulungu komwe kun’tithandiza kutumikira Mulunguyo mu njira yakubvumizika. Ndipo ticite bzimwebzi mwa kumugopa na kumulemekeza.” (Ahebereu 12:28) Kutekenyesa kwakumaliziraku kukadzamala, ni Umambo bwa Mulungu bokha bomwe bun’dzakhala bulipo. Ndipo Umambobo bun’dzakhala mpaka kale-kale!—Masalimo 110:5, 6; Danyeri 2:44.

20. Kodi wanthu an’funika kusankhula kucita ciyani, ndipo tingawathandize tani kucita bzimwebzi?

²⁰ Tin’funika lini kudzonga nthawe yathu papezi! Wanthu an’funika kusankhula: Iwo akasankhula kupitiriza kuthandizira dziko, an’dzapfudzidwa. Tsono iwo akasankhula kutumikira Yahova, acicinja moyo wawo kuti uthemere na bzomwe iye ambafuna, an’dzatambira moyo wakusaya kumala. (Ahebereu 12:25) Na basa lathu lakupalizira, ifepano tingathandize wanthu kusankhula mbali yomwe angakhale. Tenepo, bwerani tithandize wanthu azinji wakufunika kuti akhale ku mbali ya Umambo bwa Mulungu. Ndipo bwerani tipitirize kukumbukira mafala ya Mbuya wathu Jezu. Iye adati: “Mafala yabwino ya Umambo yan’dzapaliziridwa pa dziko lentse la pantsi komwe kuna wanthu ninga umboni kwa mitundu yentse pamwepo cimaliziro cin’dzafika.”—Mateu 24:14.