1-2. Un goonseki di Bëibel bi taki taa bi o dë a di ten fuu aki?

A DI jaa 2015, goon bi seki a di köndë de kai Nepali. So u dee sëmbë dee bi fika a libi di di goon bi seki, bi taki taa: „A wantu miniti dendu, dee wënkë ku dee wosu dee sëmbë bi mbei wan longi pisiten kaa bi booko kai. Hii sëmbë bi ta fëëë. Sömëni sëmbë bi taki taa wantu miniti nöö di goon bi seki. Ma mim bi fii seei kuma a bi ta seki nango nöömö.” Ee hën sö wan gaan soni pasa ku i, nöö kandë ja o fëëkëtëën nöiti möön.

² Wë u sa taki taa nöunöu u ta libi a wan ten ka goon ta seki tu. Ma di goonseki aki an dë a wantu foto nasö a wantu köndë nöö. Ma hii dee nasiönnasiön sëmbë u goonliba tuu ta fii di goonseki aki, nöö soni dë sö sömëni jaa longi kaa. Di tjabukama u Gadu de kai Hagai bi taki soni u di goonseki aki. A bi taki taa: „Di soni aki Jehovah di ta tii liba ala taki: ’An o tei longi möön, nöö mi o seki liba ala, di goonliba, di ze, ku di goon wan pasi möön.’”​—Hag. 2:6.

3. Unfa di goonseki di Hagai bi taki soni fëën tooka ku wan tuutuu goonseki?

³ Di goonseki di Hagai bi taki fëën aki an dë kuma wan tuutuu goonseki di ta booko kamian, ma a ta mbei bumbuu soni pasa. Jehovah seei ta piki u taa: „Mi o seki hii dee nasiönnasiön sëmbë, nöö hii dee gudu u hii dee nasiön o ko a di wosu aki. Mi o mbei di wosu aki ko fuu ku di hei u mi” (Hag. 2:7). Unfa dee sëmbë u di ten u Hagai bi musu fusutan di tjabukama woto aki? Nöö unfa useei musu fusutëën a di ten aki? Woo taki u dee soni aki a di woto aki. Söseei woo si unfa useei sa  heepi a di seki di Jehovah ta seki dee nasiönnasiön sëmbë a di ten aki.

4. Faandi mbei Jehovah bi manda Hagai go a dee sëmbë fëën?

⁴ Jehovah bi da di tjabukama Hagai wan fanöudu wooko faa du. Buta pakisei a di soni di bi pasa ufö di dë. A kan taa Hagai bi dë a dee sëmbë dendu, dee bi kumutu a katibo a Babilon toona go a Jelusalen, a di jaa 537 bifö Keesitu. Di de go dou, hën de bigi seti di goonseei u di Wosu u Gadu (Ësl. 3:8, 10). Ma an tei longi seei, hën wan soni ko pasa. De bi ko lasi hati, nöö de an bi ta mbei di Wosu u Gadu möön, u di sëmbë bi ta du ku de (Ësl. 4:4; Hag. 1:1, 2). Fëën mbei a di jaa 520 bifö Keesitu, Jehovah bi manda Hagai faa go da dee Dju taanga u de mbei di wosu be a kaba. *​—Ësl. 6:14, 15.

5. Faandi mbei a musu u dë sö taa di bosikopu u Hagai, bi da dee sëmbë u Gadu taanga?

⁵ Di bosikopu di Hagai bi musu tja go da dee Dju, bi musu mbei di biibi u de ko möön taanga. A bi piki dee Dju dee lasi hati taa: „’Un dee sëmbë u di köndë tuu musu abi degihati tu, nöö un wooko go dou’, sö Jehovah taki. ’Biga mi dë ku unu’, sö Jehovah di ta tii liba ala taki” (Hag. 2:4). Dee wöutu „Jehovah di ta tii liba ala” bi musu u da de taanga. Jehovah ta tii wan gaan kulupu ëngëli a liba ala, nöö fëën mbei dee Dju bi musu biibi Jehovah ee de bi kë u soni waka bunu da de.

6. Andi bi o pasa u di Jehovah bi o seki di köndë Pëlsia, kumafa Hagai bi taki?

⁶ Jehovah bi manda Hagai go piki dee Dju taa a bi o seki dee nasiönnasiön sëmbë. Di bosikopu aki bi da dee Dju taanga, u di de bi lasi hati di de bi ta mbei di Wosu u Gadu. A bi ta lei taa Jehovah bi o seki di köndë Pëlsia, di bi dë di köndë u goonliba di bi abi möön makiti a di ten dë. Nöö andi bi o pasa baka di dë? Wë di fosu soni, hën da dee sëmbë u Gadu bi o kaba mbei di Wosu fëën. Baka di dë, nöö sëmbë di an bi dë Dju seei bi o ta ko dini Jehovah makandi ku de a di wosu fëën. Wë di soni dë bi musu u da dee sëmbë u Gadu taanga seei!​—Sak. 8:9.

7. Un wooko u sa heepi u du, di ta seki hii di goonliba a di ten aki?

⁷ Unfa u musu fusutan di tjabukama woto u Hagai a di ten aki? Wë Jehovah ta toona seki dee nasiönnasiön sëmbë a di ten aki, nöö di pasi aki useei ta heepi ku di wooko dë. Buta pakisei a di soni aki: A di jaa 1914, Jehovah buta Jesosi ko toon Könu u di Könuköndë fëën di dë a liba ala (Ps. 2:6). Di di Könuköndë dë bigi tii, nöö di soni dë an bi kai ku dee tiima u di goonliba aki. Di soni dë bi ta lei taa „di soifi ten u dee woto köndë sëmbë” bi ko kaba. Hën da fuu taki ën, di pisiten di Jehovah an bi abi tiima a goonliba aki ta tei kamian dëën möön, bi ko kaba (Luk. 21:24). U di soni dë mbei sensi di jaa 1919, hën dee sëmbë u Jehovah bigi ta piki hii sëmbë taa di Könuköndë u Gadu da di wan kodo tii, di sa tja heepi ko da libisëmbë tuutuu. Di paaja di de bi paaja „di bunu buka u di Könuköndë” aki, bi seki hii di goonliba.​—Mat. 24:14.

8. Te u luku di soni di sikifi a Psalöm 2:1-3, nöö unfa gaansë u dee nasiönnasiön sëmbë bi du soni, di de jei di bosikopu di u ta paaja?

⁸ Unfa sëmbë bi du di de jei di bosikopu di u ta paaja? Wë an bi kai ku gaansë u de. (Lesi Psalöm 2:1-3.) Dee nasiönnasiön sëmbë bi bigi mbei toobi. De an kë jei soni u di Könu di  Jehovah buta u tii. De an ta si di Könuköndë bosikopu di u ta paaja kuma wan „bunu buka”. So tiima bi tapa di peleikiwooko fuu seei! Hii fa sömëni u dee tiima u di goonliba aki ta taki taa de ta dini Gadu, tökuseei de an kë saka deseei a di tii u Gadu basu. Fëën mbei dee tiima u di ten aki ta fia ku Jesosi, di Sëmbë di Jehovah Salufu. De ta du ku dee bakama u Jesosi, leti kumafa dee tiima u di ten u Jesosi bi du ku dee bakama fëën.​—Tjab. 4:25-28.

9. Andi Jehovah ta du, u di dee nasiönnasiön sëmbë an kë jei di bosikopu di a mbei dee sëmbë fëën ta paaja?

⁹ Andi Jehovah ta du, u di dee nasiönnasiön sëmbë an kë jei di bosikopu di a mbei dee sëmbë fëën ta paaja? A ta taki a Psalöm 2:10-12 taa: „Fëën mbei un dee könu, un waka ku köni. Un dee kuutuma u goonliba, un tei lei. Un dini Jehovah, nöö un lei taa un abi gaan lesipeki dëën. Un piizii, nöö un dëën gaandi. Un bosi di womi mii, sö taa Gadu hati an boonu, söseei be an pusa unu puu a di leti pasi, biga hati fëën ta boonu hesi. Dee sëmbë dee nango suku tjubi nëën, dë bunu.” U di Jehovah abi bunu fasi, mbei a ta da dee sëmbë dee ta fia ku ën ten u de sa bia du soni a wan bunu fasi. De sa tooka pakisei, nöö de bia tei di së u di Könuköndë u Jehovah. Ma ten an fika hia möön. U ta libi a „dee lasiti daka” u di goonliba aki (2 Tim. 3:1; Jes. 61:2). Nöunöu da di ten ka sëmbë musu ko sabi soni u di tuutuu lei, nöö de bia ko ta dini Jehovah.

10. Un bunu soni ta pasa u di Jehovah ta seki dee nasiönnasiön sëmbë, kumafa a sikifi a Hagai 2:7-9?

¹⁰ Di seki di Hagai bi taki taa Jehovah bi o seki dee nasiönnasiön sëmbë, ta kai ku so sëmbë. Hagai ta piki u taa te Jehovah bi o seki de, nöö ’hii dee gudu u hii dee nasiön [nasö dee bunuhati sëmbë], bi o ko’ dini Jehovah. * (Lesi Hagai 2:7-9.) Jesaaja ku Mika tuu bi taki taa sö soni bi o pasa a dee lasiti daka.​—Jes. 2:2-4; Mik. 4:1, 2.

11. Andi wan baaa bi du, di a bi jei soni u di Könuköndë bosikopu u di fosu pasi?

 ¹¹ Buta pakisei a di soni di wan baaa de kai Ken bi du, di a jei di bosikopu u Jehovah di ta seki dee nasiönnasiön sëmbë. Baaa Ken ta dini Jehovah a di Hedikantoo, nöö a ta mëni jeti unfa soni bi dë, di a bi jei di Könuköndë bosikopu söwan 40 jaa pasa. A bi taki taa: „Di fosu pasi di mi jei soni u dee lei dee dë a di Wöutu u Gadu, mi bi wai seei di mi ko sabi taa u ta libi a dee lasiti daka u di goonliba aki. Mi bi ko fusutan taa ee mi bi kë u Gadu feni mi bunu, söseei ee mi bi kë feni di libi u teego, nöö mi bi musu hai miseei puu a di hogi goonliba aki, nöö mi bia tei di së u Jehovah. Mi bi begi Jehovah, hën mi du di soni dë wantewante. Mi bi kumutu a di goonliba, hën mi ko dë a di Könuköndë u Gadu basu. Di Könuköndë aki hën a o dë u nöömö.”

12. Unfa di wosu u Jehovah bi ko fuu ku di hei fëën a dee lasiti daka aki?

¹² A dë gbelingbelin u si taa Jehovah ta mbei soni waka bunu da dee sëmbë fëën. U ta si taa möön hia sëmbë ko ta dini ën a dee lasiti daka aki. A di jaa 1914, wantu dusu Kotoigi nöö bi dë. Nöunöu i abi möön leki aiti milion Kotoigi di ta dini Gadu ku hii de hati, nöö milionmilion woto sëmbë ta ko makandi ku u hiniwan jaa, te u ta mëni di dëdë u Jesosi. A di lö fasi dë, dee djai u di wosu u Jehovah bi ko fuu ku „hii dee gudu u hii dee nasiön”. Dee djai u di wosu u Jehovah dee u taki dë, da dee soni dee Jehovah seti fuu sa dini ën a di soifi fasi. Jehovah bi kisi gafa tu, u di dee sëmbë aki bi tooka soni a de libi u de bi sa ko dë wan njunjun sëmbë.​—Ef. 4:22-24.

13. Un woto tjabukama woto bi ko pasa tuutuu, u di möön hia sëmbë bi ko ta dini Jehovah? (Luku di peentje u di kafiti.)

¹³ U di möön hia sëmbë bi ko ta dini Jehovah, mbei woto tjabukama woto seei bi ko pasa tuutuu, kuma di tjabukama woto di sikifi a Jesaaja kapitë 60. Vers 22 u di kapitë dë ta taki taa: „Di piki kulupu o toon wan kulupu u dusudusu sëmbë, nöö di piki kulupu sëmbë, o toon gaan hia sëmbë. Mi, Jehovah, o mbei di soni aki pasa hesihesi te di juu fëën dou.” U di möönmöön sëmbë ta ko dini Jehovah, mbei wan gaan soni ta pasa. „Dee gudu” u dee nasiön, nasö dee sëmbë de ta ko dini Jehovah,  ta ko ku peipei köni, söseei de ta dë kabakaba u heepi u paaja „di bunu buka u di Könuköndë”. Di soni dë ta mbei taa dee sëmbë u Jehovah ta feni „di mëiki u dee nasiön”, kumafa Jesaaja bi taki (Jes. 60:5, 16). Dee sëmbë aki ta dë womi ku mujëë tuu, nöö de ta heepi sö taa di peleikiwooko sa ta du a 240 köndë. Söseei de ta heepi sö taa u sa ta puu buku a möön leki 1000 töngö.

14. Andi sëmbë musu taki nöunöu?

¹⁴ U di Gadu ta seki dee nasiönnasiön sëmbë a dee lasiti daka aki, mbei sëmbë musu taki nöunöu andi de o du. Sëmbë o tei di së u di Könuköndë u Gadu ö, naa de o tei di së u dee tiima u di goonliba aki? Hiniwan sëmbë musu taki andi a o du. Hii fa dee sëmbë u Jehovah ta piki dee tiima buka a soni, tökuseei de an ta nama ku politiki soni u di goonliba aki (Lom. 13:1-7). De sabi taa di Könuköndë u Gadu wanwan tö sa puu dee fuka fuu. Nöö di Könuköndë aki an ta nama ku soni u di goonliba aki.​—Joh. 18:36, 37.

15. Unfa Akoalimbo ta lei taa soni o miti dee sëmbë u Gadu ka de o abi fu lei ambë së de tei?

¹⁵ Di buku Akoalimbo ta taki taa soni o miti dee sëmbë u Gadu, nöö a o dë u de lei ee de o hoi deseei a Gadu go dou. Di soni dë o mbei soni ko taanga da u seei. Dee tiima u di goonliba aki o kë taa u musu dini de, nöö de o du ku u ee wa kë du di soni dë (Ako. 13:12, 15). De o „taki taa hii sëmbë, gaan sëmbë ku piki mii, guduma ku penama, fiima ku saafuma tuu musu kisi wan sitampu a de leti maun nasö a de mindifesi” (Ako. 13:16). Na awooten de bi ta tjuma dee saafu ku wan soni di dë kuma wan sitampu, u lei ambë abi de. Nöö di maaka aki an bi ta puu möön. Wë sö nöö dee sëmbë u di ten aki o kë taa hii sëmbë musu lei ambë së de tei. De o kë taa hii sëmbë musu lei taa de tei di së u dee tiima u di goonliba aki.

16. Faandi mbei nöunöu kaa u musu mbei taanga möiti fuu hoi useei a Jehovah?

¹⁶ Woo tei di sitampu, nöö u nama ku politiki soni u di goonliba aki ö? Soni o taanga da dee sëmbë dee an o tei di sitampu, nöö sëmbë o du ku de. Di buku Akoalimbo bi taki tu taa: „Ee wan sëmbë ja abi di lö sitampu naandë, nöö ja o sa bai soni möön, ja o sa sei soni da sëmbë tu” (Ako. 13:17). Ma dee sëmbë u Gadu sabi andi Gadu o du ku dee sëmbë dee abi di sitampu di Akoalimbo 14:9, 10 ta taki soni fëën. De an o tei di sitampu dë, ma de o sikifi di soni aki a de maun: „Mi da u Jehovah” (Jes. 44:5). Nöunöu u musu mbei taanga möiti fuu hoi useei a Jehovah. Ee u ta du di soni aki, nöö ku wai seei Jehovah o taki taa u da sëmbë fëën!

17. Andi u musu hoi a pakisei te u ta si unfa Jehovah ta hoi pasensi ku u?

¹⁷ Jehovah ta hoi pasensi da u a dee lasiti daka aki. An kë u na wan kodo sëmbë seei musu lasi de libi (2 Pet. 3:9). A ta da hii sëmbë di okasi u de bia de libi, söseei u de dini ën. Ma Jehovah an o hoi pasensi u nöömö. Dee hogi dee bi miti di Falao u di ten u Mosesi, o miti dee sëmbë dee an o tei di së u di Könuköndë u Gadu möönsö. Jehovah bi piki Falao taa: „Nöunöu kaa mi sa tëndë maun, nöö mi mbei i ku dee sëmbë fii tuu kisi wan taku siki, söseei mi sa puu hii unu tuu a goonliba. Ma mi mbei i fika a libi sö taa i sa si unfa mi abi makiti tjika, söseei u mbei sëmbë a hii së u goonliba ko sabi mi në” (Ëki. 9:15, 16). Hii dee nasiön u goonliba musu ko sabi taa Jehovah da di wan kodo tuutuu Gadu (Eze. 38:23). Unfa di soni aki o pasa?

18. (a) Fuun soni Hagai 2:6, 20-22 taki? (b) Unfa u du sabi taa dee soni di Hagai taki o pasa a di ten di ta ko?

 ¹⁸ Höndöhöndö jaa baka di ten u Hagai, hën di santa jeje bi mbei apösutu Paulosu taki taa dee soni dee sikifi a Hagai 2:6, 20-22 o pasa a di ten di ta ko. (Lesi ën.) Paulosu bi taki taa: „Nöunöu a paamusi taa: ’Mi o seki di goonliba wan pasi möön. Ma na di goonliba nöö mi o seki. Mi o seki liba ala tu.’ Wë, di ’wan pasi möön’ di Gadu taki dë, ta lei taa a o puu dee soni dee sa seki (hën da dee soni dee Gadu an bi mbei), sö taa dee soni dee an sa seki, sa fika” (Heb. 12:26, 27). Di seki di Hagai bi taki fëën a Hagai 2:7, ku di seki di apösutu Paulosu bi taki fëën tooka. Apösutu Paulosu bi kë taki taa Jehovah o kii hii dee sëmbë dee an kë tei taa hën abi di leti u tii, leti kumafa a bi pasa ku Falao.

19. Andi an o seki, nöö unfa u du sabi di soni dë?

¹⁹ Andi Jehovah an o seki? Wë Paulosu bi taki tu taa: „U di nöunöu u sabi taa woo feni wan Könuköndë di an sa seki, nöö un boo du soni u Gadu sa abi bunuhati fuu go dou. Di soni dë hën o mbei taa u sa du santa wooko da Gadu a wan fasi di ta kai ku ën, u di u abi gaan lesipeki dëën” (Heb. 12:28). Te Gadu o seki dee nasiönnasiön sëmbë te a kaba, nöö di Könuköndë fëën wanwan o fika taanputaanpu. A o fika gingin nëën kamian!​—Ps. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Andi sëmbë musu du, nöö unfa u sa heepi de?

²⁰ Ten an fika hia möön! Sëmbë musu taki andi de o du. Ee de libi go dou kumafa dee sëmbë u di goonliba aki kë u de libi, nöö de o go kaba a sösö. Ma ee de bia ko ta libi kumafa Gadu kë, nöö de o libi u teego (Heb. 12:25). Di peleikiwooko di u ta du, ta heepi sëmbë u de sabi andi de musu du. Boo mbei taanga möiti u heepi sëmbë u de tei di së u di Könuköndë u Gadu. Söseei boo ta mëni di soni di Jesosi bi taki. A bi taki taa: „Di bunu buka u di Könuköndë musu paaja te dou hii goonliba e, be hii sëmbë jei. Nöö baka di dë, nëën di kaba o ko.”​—Mat. 24:14.