Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 37

“Ndiyoozungaanya Zisi Zyoonse”

“Ndiyoozungaanya Zisi Zyoonse”

“Ndiyoozungaanya zisi zyoonse, eelyo zintu ziyandisi zyazisi zyoonse ziyooboola akunjila mukati.”—HAG. 2:7.

LWIIMBO 24 Amuboole Kucilundu ca Jehova

IZILI MUCIBALO *

1-2. Nkuzungaana kuli buti musinsimi Hagai nkwakaamba kuti kwakali kuyoocitika muciindi cesu?

“MUMAMINITI buyo, zintoolo alimwi amaanda aakaindi zyakatalika kukolomoka. Bantu boonse bakalinyongene . . . Bantu banji bakaamba kuti kuzungaana kwakatola maminiti obilo buyo. Pele kulindime, kwakalibonya mbuli kuti kwakatola ciindi cilamfwu kapati.” Aaya ngamajwi ngobakaamba bantu bamwi ibakafwutuka lyamuzuzumo wanyika iwakacitika ku Nepal mu 2015. Kuti cintu ciyoosya boobu camucitikila, tamukacilubi pe.

2 Nokuba boobo, mazuba aano, kuzungaana kwiindene kulacitika, ikutali buyo mudolopo naa mucisi comwe. Muciindi caboobo, Jehova uzungaanya masi oonse aamunyika alimwi wali kucita oobo kwamyaka minji kapati. Ooku kuzungaanya kwakasinsimwa amusinsimi Hagai. Wakalemba kuti: “Nkaambo mboobu mbwaamba Jehova wamakamu, ‘Mukaindi kaniini buyo, ndiyakwaazungaanya alimwi majulu, nyika, lwizi alimwi ansi njumu.’”—Hag. 2:6.

3. Ino kuzungaana nkwaakaamba Hagai kwiindene buti amuzuzumo wanyika?

3 Kuzungaana nkwakaamba Hagai tauli muzuzumo wanyika wini buya walo uunyonyoona zintu. Muciindi caboobo, kuzungaana ooku kupa kuti zintu zibotu zicitike. Jehova lwakwe utwaambila kuti: “Ndiyoozungaanya zisi zyoonse, eelyo zintu ziyandisi zyazisi zyoonse ziyooboola akunjila mukati; aboobo ndiyoozuzya ŋanda eeyi abulemu.” (Hag. 2:7) Ino businsimi oobu bwakali kwaamba nzi kubantu ibakali kupona muciindi ca Hagai? Alimwi ino bwaamba nzi kulindiswe mazuba aano? Tulalanga-langa bwiinguzi bwamibuzyo eeyi alimwi akwiiya mbotukonzya kutola lubazu mukuzungaanya masi mazuba aano.

MULUMBE UUKULWAIZYA MUMAZUBA AA HAGAI

4. Nkaambo nzi Jehova ncaakatuma musinsimi Hagai kubantu bakwe?

4 Musinsimi Hagai wakapegwa mulimo uuyandika kapati kuzwa kuli Jehova. Amuyeeye buyo kujatikizya zintu zyakacitika kumatalikilo. Kulangilwa kuti Hagai wakali akati kaba Juda ibakajokela ku Jerusalemu kuzwa mubuzike ku Babuloni mu 537 B.C.E. Mbobakasikila buyo ku Jerusalemu, bakombi ba Jehova aabo basyomeka bakatalika kuyaka ntalisyo yaŋanda ya Jehova naa tempele. (Ezr. 3:8, 10) Pele tiilyakalampa, kwakacitika cintu cuusisya. Bakatyompwa alimwi akucileka kuyaka akaambo kakukazyigwa. (Ezr. 4:4; Hag. 1:1, 2) Aboobo mu 520 B.C.E, Jehova wakatuma Hagai kuti akabukulusye busungu bwaba Juda akubakulwaizya kumanizya kuyaka tempele. *Ezr. 6:14, 15.

5. Nkaambo nzi mulumbe wa Hagai ncowakabakulwaizya bantu ba Leza?

5 Mulumbe wa Hagai wakali wakukulwaizya ba Juda kuba alusyomo muli Jehova. Cabusicamba musinsimi wakaambila ba Juda ibakatyompedwe kuti: “‘Amuyume, nyoonse nobantu bamucisi,’ mbwaamba Jehova, ‘mubeleke. Nkaambo ndilaandinywe,’ mbwaamba Jehova wamakamu.” (Hag. 2:4) Kweelede kuti majwi aakuti “Jehova wamakamu” akabakulwaizya kapati. Jehova nguweendelezya makamu-makamu aabangelo, aboobo ba Juda bakeelede kumusyoma kutegwa bazwidilile.

6. Ncinzi cakali kuyoocitika akaambo kakuzungaana nkwaakasinsima Hagai?

6 Jehova wakatuma Hagai kwaambila ba Juda kuti uyakwaazungaanya masi oonse. Ciyubunuzyo eeci cakabakulwaizya ba Juda ibakatyompedwe akucileka kuyaka tempele. Cakatondezya kuti Jehova wakali kuyoobazungaanya bana Persia, bwami ibwakali kweendelezya nyika yoonse aciindi eeco. Ino ncinzi cakali kuyoocitika akaambo kakuzungaana ooku? Cakusaanguna, bantu ba Leza bakali kuyoomanizya kuyaka tempele. Kumane, nobaba bantu ibatakali ba Juda bakali kuyoobasangana kukomba Jehova mutempele ilyakayakululwa. Eelo kaka ooyu wakali mulumbe mubotu kubantu ba Leza!—Zek. 8:9

MULIMO UUZUNGAANYA NYIKA MAZUBA AANO

Sena mulatola lubazu cabusungu mumulimo wakuzungaanya nyika uucitwa mazuba aano? (Amubone muncali 7-8) *

7. Mulimo nzi motukonzya kutola lubazu mazuba aano? Amupandulule.

7 Ino businsimi bwa Hagai bwaamba nzi kulindiswe mazuba aano? Jehova alimwi uli mukuzungaanya masi oonse, ecino ciindi andiswe tulijatikizyidwe. Amuyeeye kujatikizya makani aaya: Mu 1914, Jehova wakabikka Jesu Kristo kuba Mwami wa Bwami bwakwe bwakujulu. (Int. 2:6) Kutalisyigwa kwa Bwami oobu wakali mulumbe mubyaabi kubami bamunyika. Cakali kwaamba kuti “ciindi cibikkidwe camasi,” camana. Munzila imwi, iciindi nokwakanyina mwami wiiminina Jehova. (Lk. 21:24) Kweelana akaambo aaka, kwaambisya kuzwa mu 1919, bantu ba Jehova bali kwaambila bantu boonse kuti Bwami bwa Leza mbobulangizi bulikke mbobajisi bantu. Ooyu mulimo wakukambauka “makani mabotu aa Bwami” waizungaanya nyika yoonse.—Mt. 24:14.

8. Kweelana a Intembauzyo 2:1-3, mbuti masi manji mbwaatauyandi mulumbe ooyu?

8 Ino bantu bautambula buti mulumbe ooyu? Bantu banji balaukaka. (Amubale Intembauzyo 2:1-3.) Masi alinyemede. Tabayandi kuzumina Mweendelezi wakasalwa a Jehova. Mulumbe wa Bwami ngotukambauka tabauboni kuti “makani mabotu.” Mane buya, mfwulumende zimwi zyaulesya mulimo wesu wakukambauka. Nokuba kuti bunji bwabeendelezi bamfwulumende eezyi balitaminina kukomba Leza, tabayandi kuleka kweendelezya. Aboobo mbubwenya mbuli beendelezi bamumazuba aa Jesu, beendelezi bamazuba aano balamukazya Munanike wa Jehova kwiinda mukulwana basikumutobela basyomeka.—Mil. 4:25-28.

9. Ino Jehova ucita buti ciindi masi naatautambuli mulumbe wa Bwami?

9 Ncinzi Jehova ncacita akaambo kamicito yamasi? Intembauzyo 2:10-12 iingula kuti: “Aboobo nywebo nobami, amusongwaale; amuzumine kululamikwa, nywebo nobabetesi baanyika. Amumubelekele Jehova cakuyoowa, alimwi amukondwe akukankama. Amumulemeke mwana, buyo-buyo Leza ulakalala aboobo mulaloba munzila, nkaambo bukali bwakwe bubuka buyo. Balikkomene aabo boonse ibayuba mulinguwe.” Jehova ngusiluzyalo alimwi wabapa ciindi cakuti basale ciluzi. Balakonzya kucinca mizeezo yabo alimwi akuzumina Bwami bwa Jehova. Nokuba boobo, ciindi ciyaabumana. Tupona “kumazuba aamamanino” abweende bwazintu oobu. (2Tim. 3:1; Is. 61:2) Eelo kaka cakufwambaana bantu beelede kwiiya kasimpe akusala kubelekela Jehova!

BANTU BAMWI BALAUTAMBULA KABOTU MULUMBE

10. Mbubotu nzi bujanika akaambo kakuzungaanya masi kwaambidwe kulugwalo lwa Hagai 2:7-9?

10 Bantu bamwi balautambula camaanza obilo mulumbe wakuzungaanya ngwaakasinsima Hagai. Utwaambila kuti akaambo kakuzungaanya ooku, ‘zintu ziyandisi nkokuti bantu babombe myoyo bamuzisi zyoonse bayooboola’ kukomba Jehova. * (Amubale Hagai 2:7-9.) Isaya alimwi a Mika boonse bakaamba kujatikizya businsimi bwakali kuyoocitika “kumazuba aamamanino.”—Is. 2:2-4, bupanduluzi buyungizyidwe; Mik. 4:1, 2, bupanduluzi buyungizyidwe.

11. Ncinzi mukwesu umwi ncaakacita naakaumvwa mulumbe wa Bwami ciindi cakusaanguna?

11 Amubone ncaakacita mukwesu Ken, lino uubelekela kumaofesi mapati, ciindi naakaumvwa mulumbe ooyu uuzungaanya masi. Ulayeeya kabotu-kabotu ciindi cakusaanguna naakaumvwa mulumbe wa Bwami myaka iibalilwa ku 40 yainda. Mukwesu Ken wakaamba kuti: “Ciindi cakusaanguna nondakamvwa kasimpe kazwa mu Jwi lya Leza, ndakakkomana kapati kwiiya kuti tupona kumazuba aamamanino abweende bwazintu oobu. Ndakazyiba kuti kutegwa ndikkomaninwe a Leza alimwi akuyoojana buumi butamani, ndakeelede kulyaandaanya anyika eeyi iitakkalilili, akuba kulubazu lwa Jehova. Ndakapaila kuli Jehova akubweza ntaamu cakufwambaana. Ndakacileka kugwasyilizya nyika eeyi alimwi cakufwambaana ndakazumina kukwabililwa a Bwami bwa Leza ibutakonzyi kugusyigwa.”

12. Mbuti tempele lya Jehova lyakumuuya mbolyazuzyigwa abulemu mumazuba aaya aamamanino?

12 Cilalibonya kuti Jehova ulabalongezya bantu bakwe. Mumazuba aaya aamamanino, twalibonena kuyungizyika kwamweelwe wabaabo bamukomba. Mu 1914, twakali basyoonto. Pele lino tobakombi ba Leza basungu tulainda ku 8 miliyoni, alimwi mamiliyoni aabantu mwaka amwaka balatusangana notucita Ciibalusyo. Munzila eeyi, mabuwa aa Jehova aanyika aatempele lyakumuuya, ibubambe bwakwe bwabukombi bwakasimpe azuzyigwa ‘azintu ziyandisi zyazisi zyoonse.’ Kuyungizya waawo, zina lya Jehova lilalemekwa akaambo kakucinca nkobacita aaba ciindi nobasama buntu bupya.—Ef. 4:22-24.

Bantu ba Leza munyika yoonse balikkomene kukambauka kujatikizya Bwami bwa Leza (Amubone muncali 13)

13. Mbusinsimi nzi bumbi bwazuzikizyigwa akaambo kakuvwula kwabakombi ba Jehova? (Amubone cifwanikiso icili aacivwumbyo.)

13 Eezyi zintu zikkomanisya zyazuzikizya businsimi bumbi, mbuli boobo bujanika kulugwalo lwa Isaya caandaano 60. Kapango 22 mucaandaano eeci kaamba kuti: “Muniini uyooba cuulu awalo musyoonto uyooba cisi cilaanguzu. Mebo lwangu, nde Jehova, ndiyoopa kuti eeci cifwambaane kucitika muciindi cancico ceelede.” Akaambo kakuti bantu banji batalika kukomba Jehova, cintu cikkomanisya cili mukucitika. Eezyi “zintu ziyandisi” naa bantu balaletelezya aluzyibo lwiindene-indene lwakucita zintu zimwi, alimwi inga balilyaabide kutusangana mukukambauka “makani mabotu aa Bwami.” Akaambo kaceeci, bantu ba Jehova balakonzya kulubelesya luzyibo oolo Isaya ndwaakaamba kuti “mukupa wazisi.” (Is. 60:5, 16) Kwiinda mukugwasyigwa abaalumi abamakaintu aaba bayandwa, mulimo wakukambauka ulacitwa mumasi aali 240 akumwaya mabbuku aasandululwa mumyaambo iinda ku 1,000.

CIINDI CAKUSALA

14. Nkusala kuli buti nkobeelede kucita bantu lino?

14 Muciindi cakumamanino eeci, kuzungaanya masi kusinikizya bantu kusala. Sena bayoogwasyilizya Bwami bwa Leza, naa bayoosyoma mfwulumende zyamunyika eeyi? Ooku nkusala boonse nkobeelede kucita. Nokuba kuti bantu ba Jehova balaitobela milawo yamfwulumende muzisi mobakkala, tabatoli lubazu naaceya mumapolitikisi aamunyika eeyi. (Rom. 13:1-7) Balizyi kuti Bwami bulikke mbobuyoomanizya mapenzi aabantu. Bwami oobo tabuli cibeela canyika eeyi pe.—Joh. 18:36, 37.

15. Nkusunkwa nzi kupati kupandululwa mubbuku lya Ciyubunuzyo?

15 Bbuku lya Ciyubunuzyo litwaambila kuti kusyomeka kwabantu ba Leza kuyoosunkwa mumazuba aamamanino. Kusunkwa ooku kutupa kuzumanana kukazyigwa alimwi akupenzyegwa kapati. Mfwulumende zyamunyika eeyi ziyanda kuti katukomba nzizyo alimwi zilabapenzya aabo ibakaka kuzigwasyilizya. (Ciy. 13:12, 15) ‘Balabasinikizya bantu boonse, ibaniini abapati, ibavwubi abacete, baangulukide abazike kuti aaba bababikke caando kujanza lyabo lyalulyo naa ankumo yabo.’ (Ciy. 13:16) Kaindi bazike bakali kubikkwa caando kutondezya kuti bakali kuzulilwa kumuntu umwi. Mbubwenya buyo, mazuba aano bantu bayanda kubona caando citondezya umwi aumwi nkwazulilwa. Micito alimwi amizeezo yabo iyootondezya umwi aumwi nkwazulilwa abweendelezi mbwagwasyilizya.

16. Nkaambo nzi ncociyandika kuyumya lusyomo lwesu muli Jehova cakufwambaana?

16 Sena tuyoozumina kubikkwa caando cacikozyanyo akugwasya mfwulumende zyamunyika? Aabo ibakaka kubikkwa caando bayoonjila mumapenzi alimwi amuntenda. Bbuku lya Ciyubunuzyo lilazumanana kwaamba kuti: “Kutabi muntu naba omwe uukonzya kuula naa kusambala ccita buyo muntu ooyo uujisi caando.” (Ciy. 13:17) Pele bantu ba Leza balizyi Leza ncayoobacita aabo ibajisi caando caambidwe ku Ciyubunuzyo 14:9, 10. Muciindi cakuba acaando cacigaminina buya, balo bayoolemba ajanza lyabo kuti, “Ndili wa Jehova.” (Is. 44:5) Ecino nciindi cakuti lusyomo lwesu muli Jehova kaluli luyumu. Kuti kaluli luyumu, Jehova calukkomano uyakwaamba kuti tuli bakwe.

KUZUNGAANYA KWAMAMANINO

17. Ncinzi ncotweelede kuyeeya caboola kukukkazika moyo kwa Jehova?

17 Jehova wakkazika moyo kapati muciindi eeci camazuba aamamanino. Tayandi kuti muntu uuli woonse akanyonyoonwe. (2Pet. 3:9) Ulapa coolwe kubantu boonse kuti beempwe alimwi akusala camaano. Pele tanookkazyikide moyo mane kukabe kutamani. Aabo ibatayandi kucibelesya coolwe eeci bayoolijana mubukkale bukozyenye abwa Farao mumazuba aa Musa. Jehova wakaambila Farao kuti: “Nkaambo kusikila lino nindalitandabikide kale janza lyangu akukuumya cilwazi, yebo abantu bako alimwi nimwalilobede kale anyika. Pele kaambo ncondakulekela kuti kocipona nkakuti: ndikutondezye nguzu zyangu akuti izina lyangu lyaambilizyigwe munyika yoonse.” (Kul. 9:15, 16) Kumbele masi oonse ayoozyiba kuti Jehova ngo Leza alikke wakasimpe. (Ezk. 38:23) Ino eeci ciyoocitika buti?

18. (a) Ino nkuzungaanya nzi kumbi kwaambidwe mulugwalo lwa Hagai 2:6, 20-22? (b) Ino tuzyi buti kuti majwi aa Hagai ayoozuzikizyigwa kumbele?

18 Myaka minji kuzwa naakafwa Hagai, mwaapostolo Paulo wakalembela Banakristo Bahebrayo kuti majwi aali kulugwalo lwa Hagai 2:6, 20-22 akali kuyoozuzikizyigwa kumbele. (Amubale.) Paulo wakalemba kuti: “Lino wasyomezya kuti: ‘Alimwi ndiyoozungaanya ikutali buyo nyika ilikke pe, pele ajulu.’ Lino ibbala lyakuti ‘pele alimwi’ lyaamba kugusyigwa kwazintu izizungaanizyigwa, nkokuti izintu zyakapangwa, ikutegwa izintu eezyo izitazungaanizyigwi zizumanane kubako.” (Heb. 12:26, 27) Kuzungaanya ooku kuliindene akooko kwaambidwe mulugwalo lwa Hagai 2:7. Ooku kuzungaanya, kwalo kwaamba kuti aabo ibali mbuli Farao, ibakaka kuzumina bweendelezi bwa Jehova bayoonyonyoonwa kukabe kutamani.

19. Ncinzi citakazungaanyizyigwi, alimwi tuzyi buti oobo?

19 Ino ncinzi citakazungaanyizyigwi naa kugusyigwa? Paulo wakazumanana kwaamba kuti: “Lino mbotwabona kuti tuyootambula Bwami butakonzyi kuzungaanizyigwa, atuzumanane kutambula luzyalo lwa Leza, kutegwa kwiinda mulindulo tukonzye kubelekela Leza mulimo uusetekene munzila yeelede cakuyoowa Leza akumulemeka kapati.” (Heb. 12:28) Kwaakumana kuzungaanya kwamamanino, Bwami bwa Leza bulikke mbobunooliko. Bunooimvwi nji!—Int. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Nkusala kuli buti nkobeelede kucita bantu, alimwi mbuti mbotukonzya kubagwasya?

20 Ciindi camana! Bantu beelede kulisalila: Sena balazumanana kugwasyilizya nyika eeyi, yalo yuunka kulunyonyooko, naa balabeleka canguzu kucinca bukkale bwabo akutalika kupona kweelana akuyanda kwa Leza ikusololela kubuumi butamani? (Heb. 12:25) Kwiinda mumulimo wesu wakukambauka, tugwasya bantu kusala camaano mumakani aaya aayandika kapati. Atuzumanane kugwasya bantu banji kuba kulubazu lwa Bwami bwa Leza. Alimwi atuzumanane kuyeeya majwi aa Mwami wesu Jesu aakuti: “Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse kuti bukabe bumboni kumasi oonse, mpoonya mamanino ayoosika.”—Mt. 24:14.

LWIIMBO 40 Ino Tubalilwa Kuli Ni?

^ munc. 5 Mucibalo eeci tulabandika kucinca kwambotulumvwisya lugwalo lwa Hagai 2:7. Kumane, tulabona mbotukonzya kutola lubazu mumulimo ooyu uukkomanisya uuzungaanya masi oonse. Kuyungizya waawo, tulaiya mulimo ooyu uuzungaanya masi bantu bamwi mbobautambula alimwi ambobatauyandi.

^ munc. 4 Tulizyi kuti Hagai wakaubeleka mulimo ngwaakamutumide Jehova nkaambo tempele lyakamana kuyakwa mu 515 B.C.E.

^ munc. 10 Ooku nkucinca mukumvwisya kwesu. Aziindi zimwi twakali kwaamba kuti kukwela babombemyoyo kuli Jehova takucitwi akuzungaanya masi oonse. Amubone cibalo cakuti “Mibuzyo Yabasikubala” mu Ngazi Yamulindizi ya June 1, 2006.

^ munc. 63 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Hagai wakakulwaizya bantu ba Leza kuba basungu kuyakulula tempele; abalo bantu ba Leza mazuba aano cabusungu balakambauka mulumbe wa Leza. Banabukwetene batola lubazu mumulimo wakwaambilizya kuzungaanya kwamamanino ikuboola.