1, 2. ¿Tuku lichuwinalh Ageo pi xʼama kgantaxtu kkinkilhtamakujkan?

«KAJ XALAN, niku kstanankan chu edificios nema makgasa xkatlawakanit tsukukgolh talaktilhkgo». «Latamanin lu xpekuankgonit [...]. Lhuwa wankgolh pi kaj ni lhuwa minuto makgapalalh, pero akit klakpuwan pi lu makgas makgapalalh». Chuna lichuwinankgolh makgapitsi tiku lakgtaxtukgolh akxni tachikilh tiyat kNepal kkata 2015. Komo akinin xtitaxtuw uma tuku lu tuwa, max nila xpatsankgaw.

² Pero la uku, atanu tuku kinkalakchikiman, uma ni kaj klakatum kachikin chuna lama, wata xliputum kakilhtamaku. Jehová kalakchikimima putum kachikinin kxlikalanka kakilhtamaku, chu chuna tlawama lata makgasa. Chuna lichuwinalh Ageo: «Wa uma tuku wan Jehová tiku pulalin lhuwa soldados: “Nialh makgas, amakgtum nakkalakchiki akgapun chu katiyatni, pupunu chu xaskakni katiyatni”» (Ageo 2:6).

3. Chuna la nakalakchikikan latamanin, ¿tuku litalakgpali akxni tachiki tiyat?

³ Talakchikit nema lichuwinan Ageo lu tlan kitaxtu, ni xtachuna akxni tachiki tiyat, xlakata lhuwa malakgsputunan. Jehová wa: «Nakkalakchiki putum kachikinin, chu putum tuku lakglilakgatit xliputum kachikinin xlitanutkan; chu xlikana naklimatsama likakni uma chiki» (Ageo 2:7). ¿Tuku xkilhchanima uma tuku lichuwinanka xpalakatakan tiku xlamakgolh kxkilhtamaku Ageo? ¿Chu tuku kilhchanima kimpalakatakan? Kʼuma artículo nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin, chu na naʼakxilhaw la namakgtayananaw xlakata nakalakchikikan kachikinin.

4. ¿Tuku xlakata Jehová kamalakgachanilh xkachikin palakachuwina Ageo?

⁴ Jehová lakgayawalh palakachuwina Ageo akgtum lu xlakaskinka taskujut. Kaʼakxilhwi tuku xlakata. Max Ageo na makgtaspitli kJerusalén kkata 537 a.n.J., akxni lhuwa judíos taxtukgocha kBabilonia xlakata xkachilinkanit. Akxni nina makgas la xchankgonit kJerusalén, umakgolh kskujnin Dios tiku ni xmakgxtakgkgo tsukukgolh matsukikgo templo, xchik Jehová (Esd. 3:8, 10). Pero alistalh tsukuka kalakatakikan, taxlajwanikgolh chu makgxtakgkgolh taskujut (Esd. 4:4; Ageo 1:1, 2). Wa xlakata, kkata 520 a.n.J., Jehová lakgayawalh Ageo nakamakgtaya xlakata napaxuwaparakgo chu xkamakgpuwantinilh natlawakgo templo (Esd. 6:14, 15). *

5. ¿Tuku xlakata xtamakatsin Ageo lu kamakgpuwantinilh xkachikin Dios?

⁵ Tuku makatsininalh Ageo xʼama kalimatliwakglhni la xkanajlanikgo Jehová judíos. Palakachuwina ni pekualh chu kamatitaxtinilh umakgolh tachuwin tiku xtaxlajwanikgonit: «Tliwakga kawantit putum wixin tiku lapatit kʼuma tiyat, wan Jehová, chu kaskujtit. Xlakata akit kkatawilan, wan Jehová tiku pulalin lhuwa soldados» (Ageo 2:4). Tachuwin «Jehová tiku pulalin lhuwa soldados» max lu kamakgpuwantinilh. Komo judíos xlakaskinkgo pi tlan xkakitaxtunilh, xtalakaskin xlipawankgolh Jehová, tiku kgalhi lhuwa ángeles.

6. ¿Tuku xʼama kitaxtu xlakata xʼamaka tlawakan talakchikit nema lichuwinalh Ageo?

⁶ Jehová limapakgsilh Ageo pi xkamakatsinilh judíos pi xʼama kalakchikimi putum kachikinin. Uma tuku makatsinika liwana kamakgtayalh nakatsikgo tiku xtlawamakgo templo pi Jehová xʼama lakchiki Persia, lanka tamapakgsin nema xkaʼakgchipanit lhuwa kachikinin xala amacha kilhtamaku. ¿Tuku xʼama kitaxtu xlakata xʼamaka lakchikikan Persia? Pulaktum, wa pi xkachikin Dios xʼamakgo kaxtlawakgo templo. Xlipulaktiy, makgapitsi latamanin tiku maski ni judíos xwangonit na xʼamakgolh kakninanikgo Jehová ktemplo nema xkaxtlawakanit. Xlikana pi uma tamakatsin lu kamakgpuwantinilh xkachikin Dios (Zac. 8:9).

7. ¿Tuku taskujut makgtayanamaw kkinkilhtamakujkan?

⁷ ¿Tuku kilhchanima kimpalakatakan tuku lichuwinalh Ageo? Amakgtum, Jehová kalakchikimapa putum kachikinin, chu la uku putum akinin makgtayanamaw. Kalilakpuwaw uma: kkata 1914, Jehová mapakgsina tlawalh Jesucristo kxTamapakgsin xalak akgapun (Sal. 2:6). Akxni lakkaxwilika uma Tamapakgsin, mapakgsinanin xalak kakilhtamaku nitlan tamakatsin liʼakxilhkgolh. Uma xkilhchanima pi kilhtamaku nema “xkalaklhkawilinikanit kachikinin” ksputnita. Wamputun pi nialh xʼama tawila akgtum tamapakgsin nema xlaksakli Jehová (Luc. 21:24). Xlakata uma, lata kkata 1919 xkachikin Jehová kawanimakgolh putum latamanin, pi kajwatiya xTamapakgsin Dios wa tuku nakamakgtaya. Uma «xatlan tamakatsinin xla Tamapakgsin» kalakchikiminit putum kachikinin xalak kakilhtamaku (Mat. 24:14).

8. Chuna la wan Salmo 2:1-3, ¿la akxilhkgonit lhuwa kachikinin uma tamakatsin?

⁸ ¿La akxilhkgonit latamanin uma tamakatsin? Lhuwa nitlan makgamakglhtinankgonit (kalikgalhtawakga Salmo 2:1-3). Kachikinin lakgaputsamakgolh. Ni makgamakglhtinamputunkgo mapakgsina nema Jehová laksaknit. Ni kanajlakgo pi tuku lichuwinanaw  «xatlan tamakatsinin». Asta makgapitsi mapakgsinanin, nialh mastakgo talakaskin nalichuwinanaw Dios. Chu maski lhuwa mapakgsinanin xala uma kachikinin wankgo pi skujnanikgo Dios, ni makgxtakgputunkgo limapakgsin nema kgalhikgo. Chuna la kxkilhtamaku Jesús, la uku lakatakikgo tiku laksaknit Jehová akxni kaputsastalanikgo xlakskujnin tiku ni makgxtakgkgo (Hech. 4:25-28).

9. ¿La akxilha Jehová akxni latamanin nitlan makgamakglhtinankgo xtamakatsin?

⁹ ¿La akxilha Jehová akxni kachikinin nitlan makgamakglhtinankgo xtamakatsin? Salmo 2:10-12 wan: «Wa xlakata, mapakgsinanin, lakgskgalalan kalitaxtutit; kamakgamakglhtinantit tastakyaw, jueces xalak katiyatni. Kapekuanitit Jehová akxni naskujnaniyatit chu kalimasiyatit kakni akxni napaxuwayatit. Kamaxkitit kakni xakam; komo nichuna natlawayatit, Dios nasitsi chu wixin nanitayayatit, xlakata xla lakapalala sitsi. ¡Lu paxuwakgo putum tiku litatsekgkgo!». Jehová lu tlan likatsi chu kamaxki kilhtamaku tiku lakatakinankgo xlakata nalakgpalikgo tuku lakpuwankgo chu namakgamakglhtinankgo Tamapakgsin. Pero kilhtamaku sputma xlakata lamaw «kxaʼawatiya kilhtamaku» (2 Tim. 3:1; Is. 61:2). La uku tlakg xlakaskinka pi latamanin nalakgapaskgo xaxlikana chu natatayakgo Jehová.

10. Chuna la wan Ageo 2:7-9, ¿tuku tlan xʼama kitaxtu xlakata xʼamaka tlawakan talakchikit?

¹⁰ Talakchikit nema lichuwinalh Ageo tlan makgamakglhtinamakgo makgapitsi latamanin. Xla wan pi xlakata xʼamaka tlawakan uma talakchikit, «tuku lakglilakgatit [uma wamputun, latamanin tiku kgalhikgo tlan naku] xliputum kachikinin» xʼamakgolh kakninanikgo Jehová (kalikgalhtawakga Ageo 2:7-9). * Isaías chu Miqueas na xlichuwinankgonit pi uma chuna xʼama la «kxaʼawatiya kilhtamaku» (Is. 2:2-4, nota; Miq. 4:1, 2, nota).

11. ¿Tuku tlawalh chatum tala akxni xapulana kgaxmatli tamakatsinin xla Tamapakgsin?

¹¹ Kalilakpuwaw tuku tlawalh Ken, chatum  tala tiku skujma kcentral mundial, akxni kgaxmatli uma xatlan tamakatsin. Maski titaxtunita 40 kata akxni xapulana kgaxmatli xatlan tamakatsin chuntiya liwana lakapastaka chuna la xapulana. Xla wan: «Akxni kkgaxmatli xaxlikana xlakata xTachuwin Dios, lu kimakgapaxuwalh xlakata kkatsilh pi lamaw kxaʼawatiya kilhtamaku. Kʼakgatekgsli pi, xlakata tlan xkiʼakxilhli Dios chu xakmakglhtinalh latamat nema ni kgalhi xlisputni, xtalakaskin pi niʼalh xakmakgtapakgsilh uma kakilhtamaku chu wa xaktatayalh Jehová. Ktlawanilh oración Jehová chu lakapala ktamakgatlinilh uma kakilhtamaku. Kmakgxtakgli uma kakilhtamaku chu klitatsekgli xTamapakgsin Dios, nema nila tiku lakchikimi».

12. Kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku, ¿la tanukgonit kachikinin kxtankilhtin xtemplo Jehová?

¹² Liwana tasiya pi Jehová sikulunatlawama xkachikin. Xlakata uma xaʼawatiya kilhtamaku, akxilhnitaw pi lu talhuwinit tiku kakninanimakgolh Jehová. Kkata 1914 ni kilhuwakan xwanitaw. La uku liwaka ocho millones tiku lu skujnanimaw Jehová, chu akgatunu kata lhuwa millones latamanin kinkatatamakxtumikgoyan akxni lakapastakaw akxni tinilh Cristo. Xlakata uma, «tuku lakglilakgatit xliputum kachikinin» tanukgonit kxtankilhtin xtemplo Jehová xaʼespiritual, uma kilhchanima tuku lakkaxwilinit xlakata nakakninanikan. Talakgpalit nema tlawakgo umakgolh latamanin xlakata nalilhakganankgo xasasti tayat tlawa pi namaxkikgo kakni Jehová (Efes. 4:22-24).

13. ¿Tuku atanu tuku xlichuwinankanit kgantaxtuma chu kaks malakawaninan? (Kaʼakxilhti xmakni revista).

¹³ Uma tuku kaks malakawaninan na makgantaxti tuku xlichuwinankanit pi xʼama la, chuna la tuku wan capítulo 60 xla Isaías. Kversículo 22 wan: «Tiku ni lu lhuwa akgtum mil nawan, chu tiku xaʼaktsina akgtum tliwakga kachikin nawan. Akit, Jehová, nakmalakapali kxkilhtamaku». Xlakata lhuwa latamanin makgtapakgsimakgolh kxkachikin Dios, lama tuku kaks malakawaninan: umakgolh «tuku lakglilakgatit» lhuwa tuku tlan tlawakgo chu lu makgtayanamputunkgo xlakata nalichuwinankgo «xatlan tamakatsinin xla Tamapakgsin». Chu xlakata uma, xkachikin Jehová tlan maklakaskin putum tuku katsinikgo tlawakgo chuna la lichuwinalh Isaías pi litaxtu chuna  la «xtsikit kachikinin» (Is. 60:5, 16). Xlakata xtamakgtaykan umakgolh lakchixkuwin chu lakpuskatin tiku lhuwa xtapalh litaxtukgo, talichuwinama Dios k240 países chu kachikinin, chu tlawamaka likgalhtawakga kliwaka 1,000 tachuwin.

14. ¿Tuku xlakaskinka xlilaksakatkan la uku latamanin?

¹⁴ Kʼuma xaʼawatiya kilhtamaku, xlakata kalakchikimaka kachikinin tlawama pi putum kachikinin wi tuku nalaksakkgo: ¿natatayakgo xTamapakgsin Dios, o nalipawankgo mapakgsinanin xalak kakilhtamaku? Maski xlakskujnin Jehová kgalhakgaxmatkgo limapakgsin xalak kachikin niku lamakgolh, ni makgtanukgo kpolítica (Rom. 13:1-7). Katsikgo pi manwa xTamapakgsin Dios tiku nalakkaxtlawa xtaʼakglhuwitkan latamanin, chu uma Tamapakgsin ni xalak kakilhtamaku (Juan 18:36, 37).

15. ¿La limasiya libro xla Apocalipsis pi xkachikin Dios nakaputsananikan?

¹⁵ Libro xla Apocalipsis lichuwinan pi kxaʼawatiya kilhtamaku xʼamaka liʼakxilhkan xkachikin Dios. Uma wamputun pi chuntiya nakinkaputsastalanikanan chu nakinkalakatakikanan. Mapakgsinanin xala uma kakilhtamaku nakinkamafuerzajlinikgoyan pi kakakakninaniw chu nakaputsastalanikgo tiku nichuna natlawakgo (Apoc. 13:12, 15). Chu putum «tiku xlakaskinka litaxtukgo chu tiku ni xlakaskinka litaxtukgo, tiku kgalhikgo lhuwa tumin chu tiku nitu kgalhikgo, tiku skujnin litaxtukgo chu putum tiku ni skujnin litaxtukgo, [...] nakawilinikan akgtum lilhka kxpakgastakatkan o kxmunkan» (Apoc. 13:16). Makgasa, tiku lakskujnin xlitaxtukgo xkawilinikan lilhka xlakata xlitasiyakgolh tiku xtapakgsinikgo. Xtachuna la uma, kkinkilhtamakujkan mapakgsinanin skinkgo pi putum latamanin kakgalhikgolh akgtum lilhka kxmakankan o kxmunkan. Uma wamputun, pi putum latamanin nalimasiyakgo putum tuku tlawakgo chu tuku lakpuwankgo pi tapakgsinikgo chu makgtayakgo mapakgsinanin xalak kakilhtamaku.

16. ¿Tuku xlakata xlakaskinka namatliwakglhaw chuna la tatayayaw Jehová?

¹⁶ Chu akinin, ¿tuku natlawayaw? ¿Namakglhtinanaw uma lilhka chu nakatatayayaw mapakgsinanin xalak kakilhtamaku? Tiku ni namakglhtinamputunkgo lilhka tuwa tuku natitaxtukgo chu kalipekua nawilikgo xlatamatkan. Libro xla Apocalipsis wan pi nitila «natamawanan o nastanan, kajwatiya tiku kgalhi lilhka» (Apoc. 13:17). Pero xlakskujnin Dios liwana katsikgo tuku nakatlawani Jehová tiku nakgalhikgo lilhka (Apoc 14:9 chu 10). Wa xlakata, ni katilinkgolh lilhka, wata xtachuna xtsokgwilikgolh kxmakankan: «Tapakgsini Jehová» (Is. 44:5). La uku xkilhtamaku nalimasiyayaw pi tiku tatayayaw wa Jehová. Komo chuna, xla napaxuwa akxni nawanaw pi wa tapakgsiniyaw.

17. ¿Tuku kililakapastakatkan xlakata chuna la kgalhkgalhinan Jehová?

¹⁷ Jehová limasiyanit takgalhkgalhin umakgolh xaʼawatiya kilhtamaku. Xla ni lakaskin wi tiku namalakgsputukan (2 Ped. 3:9). Kamaxkinit talakaskin putum latamanin namakgxtakgkgo tuku nitlan tlawamakgo chu nalaksakkgo tuku tlan. Pero ni putum kilhtamaku katikgalhkgalhinalh. Tiku ni tatayakgo xTamapakgsin Dios nakakitaxtuni chuna la faraón tiku latamalh kxkilhtamaku Moisés. Jehová wanilh: «Tlan xaktapakgastonkgli xlakata xaklimalakgaxokgen wix chu minkachikin akgtum tajatat nema lakgnikan, chu wix xlakgsputti kkatiyatni. Pero kmaxkinitan talakaskin nalatapaya xlakata nakmasiyaniyan kilitliwakga chu xlakata  kintukuwani natalichuwinan xlikalanka katiyatni» (Éx. 9:15, 16). Xaʼawatiya, putum kachikinin nakatsikgo pi kajwatiya Jehová xaxlikana Dios (Ezeq. 38:23). ¿La nakitaxtu uma?

18. 1) ¿Tuku atanu talakchikit lichuwinankan kʼAgeo 2:6, 20-22? 2) ¿La katsiyaw pi tuku lichuwinan Ageo ama kgantaxtu kkilhtamaku nema aku mima?

¹⁸ Akglhuwa ciento kata alistalh akxni xninita Ageo, Dios timalakpuwanilh apóstol Pablo pi tachuwin nema tekgsaw kʼAgeo 2:6, 20-22 xʼama kgantaxtu kkilhtamaku nema aku xmima (kalikgalhtawakga). Pablo tsokgwililh: «Pero xla malaknunit: “Amakgtum naklakchikipara katiyatni, pero ni kajwatiya, nachuna akgapun”. Chu tachuwin “amakgtum” kilhchanima pi nakamalakgsputukan tuku nakalakchikikan, wa tuku Dios ni kamalakatsukinit, xlakata natawilakgojku tuku ni kalakchikikan» (Heb. 12:26, 27). Uma talakchikit ni xtachuna tuku lichuwinan Ageo 2:7, uma talakchikit kilhchanima pi putum kilhtamaku nakamalakgsputukan, tiku chuna la faraón, ni makgamakglhtinamputunkgo Jehová chuna la tiku lakgchan namapakgsinan.

19. ¿Tuku ni katilakchikimika, chu tuku xlakata katsiyaw?

¹⁹ ¿Tuku ni katilakchikimika o katimasputuka? Pablo wampa: «Wa xlakata, komo namakglhtinanaw Tamapakgsin nema nila lakchikikan, chuntiya kamakglhtinaw xtalakgalhaman Dios nema ni anan xtachuna, xlakata uma tlan nalimaxkiyaw Dios xasanto kintaskujutkan chuna la xla lakgati, napekuaniyaw chu lu namaxkiyaw kakni» (Heb. 12:28). Akxni titaxtunita nawan xaʼawatiya talakchikit, kajwatiya xTamapakgsin Dios tliwakglh wi nawan (Sal. 110:5, 6; Dan. 2:44).

20. ¿Tuku xlilaksakatkan latamanin, chu la nakamakgtayayaw?

²⁰ Nialh lhuwa kilhtamaku anan. Latamanin xlilaksakatkan. ¿Chuntiya nalatamakgo chuna la wan uma kakilhtamaku chu nakamalakgsputukan? ¿O nalakgpalikgo xlatamatkan xlakata nalatamakgo chuna la wan Dios chu namakgamakglhtinankgo latamat nema ni kgalhi lisputni? (Heb. 12:25). Akxni lichuwinanaw Dios kamakgtayayaw latamanin xlakata nalaksakkgo uma tuku lu xlakaskinka. Wa xlakata, chuntiya kamakgtayanaw xlakata latamanin tiku lhuwa xtapalh litaxtukgo natatayakgo xTamapakgsin Dios. Chu putum kilhtamaku kalakapastakwi tuku wa kimalanakan Jesús: «Chu uma xatlan tamakatsinin xla Tamapakgsin natalichuwinan kxlilakgatum katiyatni xlakata natamakatsininan kputum laklanka kachikinin, chu alistalh namin lisputni» (Mat. 24:14).