1, 2. ¿Kʼusi ti laj xa onoʼox yichʼ albel skʼoplal ti chkʼot ta pasel avie?

LI TA 2015, echʼ tsatsal nikel li ta Nepale. Xi laj yalik junantik li buchʼutik laj yilike: «Ta anil noʼox lik jinuk li karpanaetike xchiʼuk li voʼneal naetike». Xi laj yal jun xtoke: «Solel xiʼemik tajek li krixchanoetike [...]. Oy buchʼutik laj yalik ti junchib noʼox minuto jalije, pe jal tajek laj kaʼi li voʼone». Ti voʼotikuk jech la jkuxlebintike, muʼyuk van chchʼay ta joltik.

² Li avi eke, yakal chkichʼtik nikesel xkaltik, pe taje maʼuk noʼox ta jun mukʼta lum. Yuʼun li Jeovae oy xa ta sjayibaluk jabil ti yakal tsnikes xkaltik li mukʼtik lumetike. Xi onoʼox laj yakʼbe snaʼ li j-alkʼop Ajeoe: «Xi chal li Jeova ti jaʼ bankilal yuʼun soltaroetike: ‹Poʼot xa skʼan ti ta jnikes yan velta li vinajele, li balumile, li nabe xchiʼuk li takin balumile›» (Ajeo 2:6).

3. ¿Kʼusi sjelbenal li kʼusi laj yalbe skʼoplal Ajeo xchiʼuk li nikeletike?

³ Li nikeletike jaʼ noʼox tsjines komel li kʼusitik x-ayane, pe li kʼusi laj yalbe skʼoplal Ajeoe lek kʼusitik chkʼot ta pasel yuʼun. Xi laj yal li Jeovae: «Ta jnikes skotol li mukʼtik lumetike, vaʼun skotol li kʼusitik oy sbalil yuʼun mukʼtik lumetike ch-och li ta na liʼe; chkakʼbe yutsilal li na liʼe, noj chkom kuʼun» (Ajeo 2:7). Li albil kʼop taje, ¿kʼu yelan kʼot ta pasel kʼalal jaʼo kuxi li Ajeoe? Xchiʼuk ¿kʼu yelan yakal chkʼot ta pasel li avie? Li ta xchanobil liʼe, jaʼ chkalbetik skʼoplal xchiʼuk ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jkolta jbatik ta snikesel xkaltik li mukʼtik lumetike.

4. ¿Kʼu yuʼun oy kʼusi akʼbat spas yuʼun Jeova li j-alkʼop Ajeoe?

⁴ Li Jeovae oy kʼusi tsots skʼoplal laj yakʼbe spas li j-alkʼop Ajeoe. Jkʼeltik batel kʼu yuʼun. Li ta sjabilal 537 kʼalal  muʼyuk toʼox talem Jesuse, oy jayibuk judaetik sutik batel ta Jerusalen ti te toʼox chukbilik batel ta Babiloniae. Taje te van kapal skʼoplal li Ajeo eke. Kʼalal jaʼtik toʼox kʼotike, lik svaʼanbeik li sna Jeovae (Esd. 3:8, 10). Pe ta tsʼakale, chibajik ta skoj ti laj yichʼik kontrainele, vaʼun laj yiktaik komel li abtele (Esd. 4:4; Ajeo 1:1, 2). Jaʼ yuʼun, li ta sjabilal 520, li Jeovae laj yalbe Ajeo ti akʼo spatbe yoʼontonik sventa stsutsesik li temploe (Esd. 6:14, 15). *

5. ¿Kʼu yuʼun patbat tajek yoʼonton judaetik li kʼusi laj yal Ajeoe?

⁵ Li kʼusi laj yal Ajeoe jaʼ sventa stsatsub xchʼunel yoʼonton judaetik ta stojolal li Jeovae. Li j-alkʼope xi laj yalbe li buchʼutik chibajemike: «Xi chal li Jeovae: ‹Tsotsanik me ek, akotolik jteklumal, xchiʼuk abtejanik me›. Xi chal li Jeova ti jaʼ bankilal yuʼun soltaroetike: ‹Liʼ jchiʼinojoxuke›» (Ajeo 2:4). Kʼalal «li Jeova ti jaʼ bankilal yuʼun soltaroetike» xi laj yaʼiike, patbat van tajek yoʼontonik. Mi tskʼanik ti lekuk kʼusi xkʼot ta pasel yuʼunike, li judaetike skʼan spat yoʼontonik ta stojolal Jeova ti ta smilal xa noʼox yajsoltarotak oy yuʼun ta vinajel ti jaʼ li anjeletike.

6. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel ta skoj ti ta xichʼ nikesel xkaltik li Persiae?

⁶ Li Jeovae laj yalbe Ajeo ti akʼo xbat yalbe judaetik ti ta snikes xkaltik li mukʼtik lumetike. Li aʼyej taje laj yakʼbe yaʼi li buchʼutik laj yiktaik svaʼanel templo ti ta xichʼ nikesel yuʼun Jeova li Persia ti jaʼ toʼox li mukʼta tsatsal lum vaʼ orae. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel ta skoj taje? Jaʼ ti tstsutsesik svaʼanel templo li steklumal Diose. Pe maʼuk noʼox, yuʼun li buchʼutik maʼuk judaetike te chbat yichʼik ta mukʼ Jeova ek. Ta melel, kʼalal laj yaʼiik kʼusi laj yal li j-alkʼop Ajeoe, xpatet van tajek kom yoʼontonik li steklumal Diose (Sak. 8:9).

7. ¿Kʼusi abtelal yakal ta jkolta jbatik spasel li avie?

⁷ ¿Kʼu yelan yakal chkʼot ta pasel avi li albil kʼop laj yal Ajeoe? Li Jeovae yakal tsnikes yan velta li mukʼtik lumetike. Pe li avie, xuʼ xa jkolta jbatik spasel ek. Jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasel ta 1914. Li Jeovae laj yakʼ ti xlik spas mantal Jesukristo li ta Ajvalilal yuʼune (Sal. 2:6). Kʼalal jech kʼot ta pasele, «tsʼaki yorail ti akʼbil li jteklumetike», jaʼ xkaltik, ti kʼu sjalil muʼyuk toʼox junuk ajvalil ti biiltasbil yuʼun Jeovae. Taje toj chopol laj yaʼiik li buchʼutik tsots yabtelik ta spʼejel balumile (Luk. 21:24). Ta skoj taje, li steklumal Diose lik yalbeik krixchanoetik ti jaʼ noʼox xuʼ jpat koʼontontik li ta Ajvalilal yuʼun Diose, pe mas to jech lik spasik tal li ta 1919. Yaʼioj xa skotol krixchanoetik «li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilale» (Mat. 24:14).

8. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 2:1 kʼalal ta 3, ¿kʼu yelan yabinoj krixchanoetik li aʼyej chkaltike?

⁸ ¿Kʼu yelan yabinoj krixchanoetik li aʼyej taje? Jutuk mu skotolikuke mu skʼan xchikintaik (kʼelo Salmo 2:1-3). «Xvochlajet noʼox li mukʼtik lumetike». Chopol chilik li Ajvalil svaʼanoj Jeovae. Mu xchʼunik ti jaʼ «lekil aʼyejetik» li kʼusi chkaltike. Maʼuk noʼox, yuʼun oy junantik ajvaliletike yalojik ti mu xuʼ jcholtik mantale. Akʼo mi oy ajvaliletik ti yalojik ti chtunik ta stojolal Diose, mu  skʼan xiktaik komel li yabtelike. Jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel ta skʼakʼalil Jesuse, li avie tskontrainik li buchʼu tʼujbil yuʼun Jeovae. Jaʼ yuʼun, chilbajinbeik li tukʼil yajtuneltake (Ech. 4:25-28).

9. ¿Kʼusi spasoj Jeova ta skoj ti mu skʼan xchʼamik mantale?

⁹ ¿Kʼusi spasoj Jeova ta skoj ti mu skʼan xchʼamik mantal li mukʼtik lumetike? Xi chal Salmo 2:10 kʼalal ta 12: «Jaʼ yuʼun li avie, ajvaliletik, akʼo ta ilel apʼijilik; jchapanvanejetik ta balumil, chʼamik li tukʼibtasele. Ichʼik lek ta mukʼ Jeova kʼalal chatunik ta stojolale, ta muyubajeluk noʼox me xavichʼik ta mukʼ. Ichʼik ta mukʼ li nichʼonile, mi moʼoje, ch-ilin me li Diose xchiʼuk chalajik ta be, yuʼun anil tajek chlik li skʼakʼal yoʼontone. Xmuyubajik noʼox li buchʼu tsaʼ snakʼobbailik ta stojolale». Li Jeovae toj lek yoʼonton, jaʼ yuʼun yakʼojbe to yorail sventa sjel stalelalik xchiʼuk ti xchʼamik li Ajvalilal yuʼune. Pe jutuk xa skʼan xlaj li kʼusitik oye, yuʼun kuxulutik «li ta slajebal xa kʼakʼale» (2 Tim. 3:1; Is. 61:2). Skʼan xa noʼox xojtikinik mantal li krixchanoetike xchiʼuk ti xnopajik ta stojolal Jeovae.

10. Jech kʼuchaʼal chal Ajeo 2:7 kʼalal ta 9, ¿kʼusi ti lek chkʼot ta pasele?

¹⁰ Oy kʼusi lek chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi laj yalbe skʼoplal Ajeo ti chichʼ nikesel xkaltik li mukʼtik lumetike. Li j-alkʼope laj yal ti «skotol li kʼusitik oy sbalil yuʼun mukʼtik lumetike», jaʼ xkaltik, li buchʼutik lek yoʼontonike chlik yichʼik ta mukʼ Jeova (kʼelo Ajeo 2:7-9). * Li Isaias xchiʼuk Mikeas eke laj yalik ti jaʼ jech chkʼot ta pasel li ta slajebaltik kʼakʼale (Is. 2:2-4; Mik. 4:1, 2).

11. ¿Kʼusi la spas jun ermano kʼalal laj yaʼibe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose?

¹¹ Jkʼeltik kʼusi la spas li ermano Ken ti te chtun li ta smeʼ nail abtelale. Akʼo mi  te xa van 40 jabil ti laj yaʼibe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, pe muʼyuk to bu jal echʼem chaʼi. Xi chale: «Kʼalal laj kaʼi li kʼusi chal Skʼop Diose, limuyubaj ti laj kaʼi ti poʼot xa xichʼ lajesel li kʼusitik chopol oy avie. Laj kaʼibe smelolal ti sventa lek xilun Dios xchiʼuk ti jta li kuxlejal sbatel osile, skʼan xilokʼ li ta chopol balumil liʼe xchiʼuk ti xinopaj ta stojolal Jeovae. La jpas orasion, vaʼun laj kikta noʼox spasel li kʼusitik sventa balumile xchiʼuk la jsaʼ jnakʼobbail li ta Ajvalilal yuʼun Dios ti mu stakʼ nikesel o lajesele».

12. ¿Kʼu yelan yichʼoj toybel skʼoplal sbi Jeova li ta slajebal kʼakʼale?

¹² Jamal xvinaj ti yakʼojbe tal bendision steklumal li Jeovae. Ti kʼuxi lik talel li slajebal kʼakʼale, kilojtik kʼu yelan epajem tal li buchʼutik chichʼik ta mukʼ Diose. Li ta 1914, jutukutik toʼox. Pe avie, oyutik xa mas ta vaxakib miyon xchiʼuk ta smiyonal noʼox buchʼutik chchiʼinutik li ta Konmemorasione. Vaʼun, «li kʼusitik oy sbalil yuʼun mukʼtik lumetike» te yakal chtunik li ta yamakʼil stemplo Jeovae, ti jaʼ skʼan xal li kʼusi xchapanoj sventa jechuk xkichʼtik ta mukʼ kʼuchaʼal tskʼane. Kʼalal tsjel stalelal li krixchanoetik taje, tstoybeik skʼoplal li sbi Jeovae (Efes. 4:22-24).

13. ¿Kʼusi yan albil kʼopetik yakal chkʼot ta pasel? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 1).

¹³ Li kʼusitik toj kʼupil sba kʼotem ta pasele yakʼoj kʼotuk ta pasel xtok yan albil kʼopetik. Jech kʼuchaʼal li kʼusi chal ta Isaias kapitulo 60. Xi chal li versikulo 22: «Ti bu uni jutebe ta xkʼotik ta jmil xchiʼuk ti bu uni bikʼite ta xkʼot ta mukʼta tsatsal lum. Voʼon Jeovaun, voʼon chkakʼ ti jechuk xkʼot ta pasel ta anil mi la sta yoraile». Koliyal ti ep buchʼutik yakal ch-ochik li ta steklumal Diose, oy kʼusi toj labal sba chkʼot ta pasel. Yuʼun «li kʼusitik oy sbalil» taje jelajtik kʼusitik xtojobik spasel xchiʼuk oy ta yoʼonton chkoltavanik ta xcholel «li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilale». Vaʼun, li steklumal Diose tstunes li kʼusitik lek oy yuʼun lumetik jech kʼuchaʼal laj xa onoʼox yal Isaiase (Is. 60:5, 16). Toj ep yakal chkoltavanik li  viniketik xchiʼuk antsetik taje. Yuʼun yakal ta xichʼ cholel mantal ta 240 mukʼtik lumetik xchiʼuk ta xichʼ jelubtasel vunetik ta mas ta jmil jeltos kʼopetik.

14. ¿Kʼusi skʼan snop tspas li krixchanoetike?

¹⁴ Oy kʼusi skʼan snop spas li krixchanoetik ta skoj ti yakal chichʼ nikesel xkaltik li mukʼtik lumetike: ¿mi ta van xakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose o mi jaʼ tspat yoʼontonik li ta ajvaliletik ta balumile? Li yajtuneltak Jeovae ta onoʼox xchʼunik li mantaletik chakʼ ajvalil li ta lum bu nakalike, pe muʼyuk tstikʼ sbaik ta politika (Rom. 13:1-7). Snaʼojik ti jaʼ noʼox xuʼ xakʼ tal lekilal li Ajvalilal yuʼun Diose. Li Ajvalilal taje maʼuk liʼ yakal tspas mantal ta balumile (Juan 18:36, 37).

15. ¿Kʼusi prevail chalbe skʼoplal li Apokalipsise?

¹⁵ Li ta slivroal Apokalipsise, chal ti ta slajebal kʼakʼale chichʼ akʼel ta preva li yajtuneltak Diose. Taje jaʼ skʼan xal ti tsots chkichʼtik-o batel kontrainele. Li ajvaliletike tskʼanik ti akʼo xkichʼtik ta mukʼe xchiʼuk chilbajinik li buchʼutik mu jechuk tspasike (Apok. 13:12, 15). «Tsuj skotol krixchanoetik xtok —li buchʼutik tsots skʼoplalik xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tsots skʼoplalike; li jkʼulejetik xchiʼuk li povreetike; li buchʼutik kolemik xchiʼuk li mosoiletike— sventa xichʼ smarkail ta sbatsʼikʼobik o ta stibaik» (Apok. 13:16). Li ta voʼnee, chichʼ toʼox akʼbel smarkail li mosoiletik sventa xvinaj buchʼu jaʼ li yajvale. Li krixchanoetik avi eke chichʼ akʼbel smarkailik xkaltik ta skʼobik o ta stibaik. Jaʼ xkaltik, te chakʼik te ilel ta stalelalik xchiʼuk li kʼusi tsnopik mi jaʼ chakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li ajvaliletik liʼ ta balumile.

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan ti oyuk xa noʼox kʼusi jpastik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal Jeovae?

¹⁶ ¿Kʼusi ta jpastik li voʼotike? ¿Mi ta jchʼam li jmarkailtik xchiʼuk mi jaʼ chkakʼ jbatik ta ventainel yuʼun li ajvaliletik avie? Li buchʼutik mu skʼan xichʼ smarkaike ta snuptan tsots svokolik. Xi to chal li ta Apokalipsise: «Mu xuʼ xmanolajik xchiʼuk mu xuʼ xchonolajik mi chʼabal smarkailike» (Apok. 13:17). Pe li yajtuneltak Diose snaʼojik kʼusi chichʼik pasbel li buchʼu chichʼ smarkaike (Apok. 14:9, 10). Jaʼ yuʼun, muʼyuk chichʼ smarkaik, yuʼun xkoʼolaj ti xi tstsʼiba ta skʼobike: «Jaʼ yuʼunun li Jeovae» (Is. 44:5). Li avie, skʼan xa noʼox oyuk kʼusi jpastik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova. Mi jech la jpastike, xmuyubaj noʼox chal ti jaʼ yuʼunutike.

17. ¿Kʼusi skʼan teuk ta joltik ta sventa li smalael yuʼun Jeovae?

¹⁷ Li Jeovae yakʼoj ta ilel smalael yuʼun li avie, yuʼun mu skʼan ti oyuk buchʼu xichʼ lajesele (2 Ped. 3:9). Yakʼojbe to yorail sventa sutes yoʼontonik xchiʼuk ti lekuk kʼusi xkʼot ta nopel yuʼunike. Pe oy noʼox spajeb li smalael yuʼune. Li buchʼutik mu skʼan xakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose jaʼ jech chkʼot ta stojolalik kʼuchaʼal la snuptan li faraon ta skʼakʼalil Moisese. Xi laj yal li Jeovae: «Ti jechuke, laj xa jyeʼ jkʼob sventa jyayijesot xchiʼuk ateklumal ta jun tsatsal vokolil, jech xtok, laj xa avichʼ lajesel liʼ ta balumil ti jechuke. Pe laj to kakʼ kuxian sventa xkakʼ avil juʼel xchiʼuk sventa xichʼ pukel ta  spʼejel balumil li jbie» (Eks. 9:15, 16). Jaʼ to te chakʼik venta li mukʼtik lumetik ti jaʼ noʼox melel Dios li Jeovae (Esek. 38:23). ¿Kʼuxi chkʼot ta pasel taje?

18. 1) ¿Kʼusi to yan chalbe skʼoplal li Ajeo 2:6 xchiʼuk 20-22? 2) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti chkʼot ta pasel yan velta li kʼusi laj yal Ajeoe?

¹⁸ Kʼalal voʼne xa ox chamem li Ajeoe, li jtakbol Pabloe laj yal ti chkʼot ta pasel yan velta xtok li kʼusi chal ta Ajeo 2:6 xchiʼuk 20-22 (kʼelo). Xi laj yale: «Xi to jamal yaloj li avie: ‹Ta yan veltae, maʼuk noʼox ta jnikes li balumile, yuʼun ta jnikes li vinajel xtoke›. Vaʼun chaʼa, kʼalal ‹ta yan veltae› xie, jaʼ skʼan xal ti chichʼ lokʼesel li kʼusitik chichʼ nikesele, li kʼusitik laj yichʼ pasele sventa te xkom li kʼusitik muʼyuk bu chichʼ nikesele» (Ebr. 12:26, 27). Kʼalal nikesel xie, jelel chkʼot ta pasel xchiʼuk li kʼusi chal ta Ajeo 2:7. Yuʼun jaʼo te chichʼ lajesel ta j-echʼel li buchʼutik chalik ti muʼyuk sderecho Jeova sventa spas mantal jech kʼuchaʼal laj yal li faraone.

19. ¿Kʼusi ti muʼyuk chichʼ nikesele, xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik taje?

¹⁹ ¿Kʼusi ti muʼyuk chichʼ nikesel o lajesele? Xi to laj yal li Pabloe: «Ta skoj ti chkichʼtik jun Ajvalilal ti mu stakʼ xichʼ nikesele, jechuk-o me jchʼamtik li slekil yutsil oʼontonal ti jaʼ tskoltautik ta spasel li chʼul abtelal ta stojolal Dios sventa lekuk chʼambile, ta xiʼtaeluk Dios xchiʼuk ta ichʼeluk ta mukʼ ta sjunul oʼontonal jpastik» (Ebr. 12:28). Kʼalal mi laj yichʼ nikesel ta slajeb velta li mukʼtik lumetike, li kʼusi noʼox muʼyuk chlaje jaʼ li Ajvalilal yuʼun Diose (Sal. 110:5, 6; Dan. 2:44).

20. ¿Kʼusi skʼan snopik li krixchanoetike, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jkoltatik?

²⁰ Jutuk xa noʼox me yorail kuʼuntik. Li krixchanoetike skʼan stʼujik li kʼusi tspasike. ¿Mi jech-o van tspasik li kʼusitik sventa balumil ti jaʼ tsta-o slajelike? ¿O mi ta sjel xkuxlejalik jech kʼuchaʼal tskʼan Dios sventa staik li kuxlejal sbatel osile? (Ebr. 12:25). Kʼalal ta jcholtik mantale, ta jkoltatik li krixchanoetik sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel yuʼunike. Jaʼ yuʼun, jechuk-o jkolta jbatik sventa xakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose. Skʼan me teuk-o ta joltik li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilale ta xichʼ cholel ta spʼejel balumil sventa xaʼi skotol li jteklumetike, vaʼun ta xtal li slajebe» (Mat. 24:14).