1-2. Oka rẹ ekpogho vọ yen ọmraro Hegae ta phiyotọ nẹ ọ cha phia vwẹ ọke rẹ avwanre na?

“VWẸ uvwre ibrẹro evo, ishoghwa kugbe iwevwin rẹ awanre ki muẹ kponron she.” “Oshọ ko muẹ ihwo eje. . . Ihwo buebun tare nẹ otọ na kpogho te omarẹ ibrẹro ivẹ. Vwọ kẹ vwẹ, ọ họhọre nẹ o kriri mamọ.” Ọyena yen oborẹ ihwo evo ri sivwin rhọ vwẹ otọ rọ bẹrẹre vwẹ Nepal vwẹ 2015 tare. Wo de rhiẹromrẹ oka rẹ emu ri imuoshọ tiọyen rọ phiare na, ọ cha sa fobọ chọrọ owẹ ẹro-o.

² Vwọrẹ uyota, asaọkiephana avwanre ji rhiẹromrẹ oka rẹ ekpogho ọfa, ọ dia orere ọvo yẹrẹ ẹkuotọ ọvo yen ekpogho nana da phia-a. Ukperẹ ọtiọyen o churobọsi ẹgborho na ejobi, jẹ ọnana phia vwẹ ikpe buebun re. Ọmraro Hegae ta ota kpahen ekpogho nana. O de si: “Enẹ Ọrovwohwo rẹ otuofovwi na tare: Chekọ ẹsiẹvo, vwẹ ọmọke krẹ emerha, ki mi che kpogho odjuvwu na kugbe akpọ na kugbe abadi na kugbe otọ ọyaya na.”—Heg. 2:6.

3. Mavọ yen ekpogho rẹ Hegae djisẹ rọyen na vwọ fẹnẹ otọ rọ bẹrẹ?

³ Ekpogho rẹ ọmraro Hegae djisẹ rọyen na fẹnẹ otọ rọ bẹrẹ rọ ghwọrọ asan. Ekpogho nana hwarhiẹ erhuvwu buebun cha. Jihova komobọ vuẹ avwanre: “Ki mi kpogho ẹgborho na ejobi, rere a vwọ ghwẹ efe rẹ ẹgborho na ejobi rhe, ke me vọn uwevwi nana vẹ erhuvwu.” (Heg. 2:7) Die yen aroẹmrẹ nana mudiaphiyọ vwọ kẹ ihwo re herọ vwẹ ọke ri Hegae? Kẹ die yen o mudiaphiyọ vwọ kẹ avwanre nonẹna? A cha fuẹrẹn ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana ji yono kpahen oborẹ avwanre se vwo vwobọ vwẹ ekpogho rẹ ẹgborho na nonẹna.

4. Diesorọ Jihova vwo ji ọmraro Hegae bru ihwo rọyen ra?

⁴ Jihova vwẹ iruo ọghanghanre ọvo vwọ kẹ ọmraro Hegae nẹ o ru. Roro kpahen obo re phiare tavwen ọ ke vwẹ iruo na vwọ kẹ. Ọ sa dianẹ Hegae ọvo usun rẹ ihwo ri rhivwin kpo Jerusalẹm vwẹ ukpe ri 537 B.C.E. vwo nẹ ighuvwu re mu ayen ra jovwo vwẹ Babilọn. Ayen vwo te Jerusalẹm o kriri-i, egọghẹnẹ nana re fuevun na da ton ebanbọn rẹ uwevwin ri Jihova yẹrẹ uwevwin rẹ ẹga na phiyọ. (Ẹzra 3:8, 10) Jẹ okriri tavwen ekuakua ki miovwi-in. Fikirẹ ẹvwọsuọ, ofu de rhi dje ayen, ayen da dobọ rẹ owian na ji. (Ẹzra 4:4; Heg. 1:1, 2) Ọtiọyena vwẹ ukpe ri 520 B.C.E, Jihova da vwẹ iruo kẹ Hegae nẹ ọ chọn ihwo ri Ju na uko ayen vwọ rhoma vwo oruru ro mu ayen vwọ bọn uwevwin rẹ ẹga na re. *—Ẹzra 6:14, 15.

5. Diesorọ ovuẹ ri Hegae na vwọ nẹrhẹ udu rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ gan?

⁵ Ọdavwẹ rẹ ovuẹ ri Hegae na ọyen rọ vwọ bọn esegbuyota rẹ ihwo ri Ju na ganphiyọ. Ọmraro na de fiudugberi vuẹ ihwo ri Ju rẹ udu rayen kuọrọnre na: “Yivwaro, ovwan ihwo rẹ otọ na ejobi eriyin Ọrovwohwo tare; ru iruo, kidie me vẹ owẹ herọ, eriyin Ọrovwohwo rẹ otuofovwi na tare.” (Heg. 2:4) Aphro herọ-ọ nẹ ota na “Ọrovwohwo rẹ otuofovwi na” nẹrhẹ udu rayen gan. Jihova suẹn otuofovwin rẹ emekashe buebun vwẹ obo odjuvwu, ọtiọyena, kẹ ofori nẹ ihwo ri Ju na vwẹrosuọ ayen da guọnọ phikparobọ.

6. Die yen che nẹ obuko rẹ ekpogho rẹ Hegae mraro rọyen na rhe?

⁶ Jihova vwẹ iruo vwọ kẹ Hegae nẹ ọ vuẹ ihwo ri Ju na nẹ ọyen che kpogho ẹgborho na eje. Aroẹmrẹ nana nẹrhẹ udu rẹ ihwo ri Ju re bọn uwevwin rẹ ega na gan nẹ Jihova che kpogho Pẹsha rọ dia ẹgba rẹ usuon ro suẹn ẹgborho buebun vwẹ ọke yena. Die yen che nẹ obuko rẹ ekpogho na rhe? Ẹsosuọ, Ihwo rẹ Ọghẹnẹ cha bọn uwevwin rẹ ẹga na re. Ihwo re tobọ dia ihwo ri Ju dede-e cha vwomaba ayen ga Jihova vwẹ uwevwin rẹ ẹga ra rhoma bọn na. Vwọrẹ uyota, ovuẹ yena nabọ bọn ihwo rẹ Ọghẹnẹ gan dẹn!—Zek. 8:9

7. Owian vọ yen avwanre wian ro kpogho akpọ na nonẹna? Djekpahọn.

⁷ Die yen aroẹmrẹ ri Hegae na mudiaphiyọ kẹ avwanre nonẹna? Jihova rha rhoma kpogho ẹgborho na eje re, vwọ rẹ udje nana, avwanre vwobọ vwẹ ekpogho nana. Roro kpahen uyota nana: Vwẹ ukpe ri 1914, Jihova da vwẹ Jesu Kristi vwo mu Ovie rẹ Uviẹ rọyen vwẹ obodjuvwu. (Une 2:6) Uvie na re vwo mu na dia omamọ re iyẹnrẹn vwọ kẹ isun rẹ akpọ na-a. Ọnana mudiaphiyọ nẹ “ọke ri Keferi” na rọ dia ọke rẹ osun vuọvo ro mudia kẹ Jihova vwo jẹ dia vwẹ akpọ na tere yẹrẹ o vwoba re. (Luk 21:24) Fikirẹ ọnana, rhanvwẹ ukpe ri 1919, kọyen idibo ri Jihova vwọ mrẹvughe nẹ Uvie Ọghẹnẹ ọvo yen sa rhuẹrẹ ebẹnbẹn rẹ ihworakpọ phiyọ. Aghwoghwo rẹ “Iyẹnrẹn esiri” rẹ Uvie na kpogho akpọ na ejobi re.—Mat. 24:14.

8. Kirobo rehẹ Une Rẹ Ejiro 2:1-3, ẹro vọ yen ihwo buebun vwo ni ovuẹ na?

⁸ Ẹro vọ yen ihwo vwo ni ovuẹ nana?  Evo rhiabọreyọ ovuẹ na-a. (Se Une Rẹ Ejiro 2:1-3.) Ivun miovwo ẹgborho na. Ayen sen ohwo ri Jihova vwo mu kerẹ Ovie. Ayen ni ovuẹ rẹ uvie na rẹ avwanre ghwoghwo na kerẹ “iyẹnrẹn esiri” na-a. Vwọrẹ uyota, ẹgba usuon evo tobọ dobọ rẹ owian aghwoghwo na ji, dede nẹ buebun rẹ ayen tobọ tanẹ ayen ga Ọghẹnẹ, jẹ ayen guọnọ siobọnu ẹgba-a. Kirobo rẹ isun rẹ ọke ri Jesu ruru, ọtiọyen yen isun re herọ nonẹna je vwọ sua Jesu rọ dia ohwo rẹ Jihova jẹreyọ na womarẹ ayen vwo kpokpo idibo rọyen.—Iruo. 4:25-28

9. Die yen Jihova ruẹ kpahen ihwo re rhọnvwe nyo ovuẹ rẹ uvie na-a?

⁹ Die yen Jihova ruẹ kpahen ihwo re rhọnvwe nyo ovuẹ rẹ Uvie na-a? Une Rẹ Ejiro 2:10-12 da ta: “Asakiephana, wa gba ghwanre, E ivie; wa kẹnoma, E isun rẹ akpọ na. “Ga Ọrovwohwo vẹ oshọ, yanrhe vẹ ophariẹ rhe fiọnfiọn awọ rọye, ọ dia eriyin ophu de muo, wọ da ghwọro vwẹ idjerhe na; kidie ophu rọye cha tua. Ebruba kẹ ohwo rọ djẹ si oma nu vwẹ evun rọye.” Jihova yoma kọyen sorọ ọ vwọ kẹ ayen ọke rere ayen se vwo bru omamọ rẹ orhiẹn. Kidie ayen ji se wene ẹwẹn rhiabọrẹyọ Uvie ri Jihova. Ẹkẹvuọvo, ọke ro chekọ na gbi gro-on. Avwanre yerẹn vwẹ “oba rẹ ẹdẹ” rẹ eyeren nana re. (2 Tim. 3:1; Aiz. 61:2) Ọna yen ọke ro fori ihwo vwo brorhiẹn ayen vwọ ga Jihova.

10. Omamọ rẹ iyẹnrẹn vọ yen nẹ obuko rẹ ekpogho re djisẹ rọyen vwẹ Hegae 2:7-9 na rhe?

¹⁰ Ekpogho rẹ Hegae mraro rọyen phiyotọ na nẹrhẹ ihwo evo yeren omamọ rẹ akpọ. Ọ vuẹ avwanre nẹ fikirẹ ekpogho nana, “efe rẹ ẹgborho na ejobi” kọyen ihwo ri vwo ẹwẹn re vwọ ga Ọghẹnẹ eje cha rhe ga Jihova. * (Se Hegae 2:7-9.) Aizaya vẹ Maika je mraro kpahen oka  emu tiọyen rọ cha phia vwẹ “ukuko rẹ ẹdẹ na.”—Aiz. 2:2-4; Maika 4:1, 2.

11. Die yen oniọvo ọshare ọvo ru kpahen ovuẹ rẹ Uvie na ọke otu vwo nyo?

¹¹ Roro kpahen oborẹ ovuẹ rẹ ekpogho nana vwo wene akpeyeren ri Ken rọ ga vwẹ esiri rẹ ukoko enẹna. Ọ je nabọ karophiyọ ọke rẹ otu vwo nyo ovuẹ rẹ Uvie na vwẹ ikpe 40 re wanre. Ken da ta: “Mi tu vwo nyo uyota ro nẹ Baibol na rhe, oma vwerhen ovwẹ mamọ nẹ oba rẹ ẹdẹ na yen avwanre de yerẹn na. Me da rhe mrẹvughe nẹ mi se vwo ru oborẹ cha nẹrhẹ oma vwerhen Jihova ji vwo arho ri bẹdẹ, ko fori nẹ mi vrẹn nẹ akpọ rẹ Eshu nana ro kpogho na rere me ka ẹbẹre ri Jihova kokoroko. Me da nẹrhovwo kpahọn. Mi de gbobọnyẹ akpọ na ji rhiabọreyọ Uvie rẹ Ọghẹnẹ re che se kpogho-o na.”

12. Mavọ yen ẹga ri Jihova vwọ hwarhiẹ urinrin brẹ odẹ rọyen ra vwẹ ẹdẹ re koba na?

¹² Aphro herọ-ọ nẹ Jihova ghini brẹba kẹ ihwo rọyen. Vwẹ ẹdẹ rẹ oba na, avwanre mrẹ ebuo vwẹ uchunu rẹ ihwo re ga Jihova. Vwẹ ukpe ri 1914 imihwo uriorin evo yen herọ re ga Jihova. Ẹkẹvuọvo asaọkiephana, avwanre bun vrẹn oduduru ẹrenre re, jẹ iduduru ri ihwo re vwomaba avwanre vwo ruẹ ẹkarophiyọ rẹ ughwu ri Jesu kukpekukpe na djerephia nẹ uchunu ri ihwo ri ga Jihova ji se buphiyọ. Ihwo nana de ruẹ ewene vwẹ akpeyeren rayen, ayen de kuo ohwo kpokpọ na phiyọ, ọnana hwarhiẹ urinrin vwo brẹ odẹ ri Jihova ra.—Ẹfe. 4:22-24.

13. Aroẹmrẹ efa vọ yen ji rugba fikirẹ ẹyan obaro nana? (Ni uhoho rọhẹ opharo ọbe na.)

¹³ Ewena nana re vwerhoma na je ghwa hẹ orugba rẹ aroẹmrẹ efa, kerẹ aroẹmrẹ rọhẹ Aizaya uyovwin 60. Owọ 22 rẹ uyovwinrota na tare: “Unuwevwi ọvo ko hirhe phihọ ẹgborho, ọ rọ ma havwe ejobi kẹ ẹgborho rode. Mẹvwẹ hẹ Ọrovwohwo na; vwẹ ọke rọye ki Mi ruo kpata kpata.” Kidie nẹ ihwo buebun ga Jihova enẹna re na, emu oyoyovwin kọ phia. “Efe rẹ ẹgborho na” ke hwarhiẹ ena sansan vwọ cha ẹga ri Jihova, ayen ji vwo owenvwe rẹ ayen vwo ghwoghwo “iyẹnrẹ esiri” rẹ  Uvie na. Ọtiọyena, Ihwo ri Jihova ke sa vwẹ ena sansan rẹ Aizaya djeri kerẹ “ame ivie rẹ ẹgborho na” vwo ruiruo. (Aiz. 60:5, 16) Womarẹ ukẹcha rẹ iniọvo eghanghanre nana, kẹ se ruẹ iruo rẹ aghwoghwo na vwẹ ẹkuotọ ri te 240 je fan ẹbe rẹ avwanre kpo ejajẹ re vrẹ 1,000 enẹna re.

14. Orhiẹn vọ yen ofori nẹ ihwo bru enẹna?

¹⁴ Vwẹ ọke rẹ oba na, ekpogho rẹ ẹgborho na mu ihwo vwo brorhiẹn. Ayen che bicha Uvie rẹ Ọghẹnẹ, gbanẹ ayen cha vwẹroso usuon rẹ ihworakpọ? Ọna yen orhiẹn rẹ ihwo eje che bru. Dede nẹ idibo ri Jihova muọghọ kẹ urhi ro suẹ ẹkuotọ rẹ ayen dia, jẹ ayen kẹ ẹbẹre vuọvo vwẹ akpọ na-a, ayen ji biẹcha usuon rẹ akpọ na vuọvo-o. (Rom 13:1-7) Ayen riẹnre nẹ Uvie Ọghẹnẹ ọvo yen sa rhuẹrẹ ebẹnbẹn rẹ akpọ na phiyọ. Ayen je riẹn nẹ Uvie na dia ẹbẹre ọvo rẹ akpọ na-a—Jọn 18:36, 37.

15. Mavọ yen Ẹvwọphia vwo djephia nẹ a cha davwen evun-ẹfuọn rẹ idibo ri Jihova ni?

¹⁵ Ọbe rẹ Ẹvwọphia djisẹ rẹ oborẹ a cha davwen evun-ẹfuọn rẹ idibo ri Jihova ni vwẹ ẹdẹ oba na. Ọdavwini yena cha nẹrhẹ e mu kpahen avwanre. Isun rẹ akpọ na cha davwẹngba vwọ dobọ rẹ ẹga rẹ avwanre ji, ayen ji che mukpahen ihwo re rhọnvwẹ bicha usun raye-en. (Ẹvwọ. 13:12, 15) Ayen cha “nẹrhẹ ihwo ejobi, te itete te iride, te edafe te ivwiogbere, te ọmuvwiẹ te ọviẹn, nẹ a ka oka phihọ obọrhe na eyẹ arhare na.” (Ẹvwọ. 13:16) A ka oka yen eviẹn vwẹ ọke rẹ awanre rere e se vwo vughe ihwo ri vwo ayen. Vwẹ idjerhe vuọvo na, nonẹna e ji che rhẹro rọyen nẹ ihwo ji vwo oka rere e vwo vughe ẹbẹre rẹ ayen kare. Oborẹ ayen muẹ ẹwẹn kpahan vẹ uruemu rayen che djephia sẹ ayen biẹcha usuon rẹ akpọ na.

16. Diesorọ ọ vwọ dia emu okpakpa rẹ avwanre vwọ kpuriẹn phiyọ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova enẹna?

¹⁶ Avwanre che rhiabọreyọ oka nana ji djephia nẹ avwanre biẹcha usuon rẹ akpọ na? E che mukpahen Ihwo re rhọnvwe rhiabọreyọ oka na-a. Ọbe rẹ Ẹvwọphia na da je ta: “Ohwo ọvuọvo gbe sa dẹ eyẹ shẹ-ẹ jokpa nẹ o vwo oka na.” (Ẹvwọ. 13:17) Ẹkẹvuọvo ihwo rẹ Ọghẹnẹ riẹn oborẹ Ọghẹnẹ che ru ihwo ọtiọyena ri vwo oka re djunute vwẹ Ẹvwọphia 14:9, 10. Ukperẹ ayen vwo vwo oka yena, kọ cha họhọ nẹ e si phiyọ obọ rẹ ayen nẹ “Mẹvwẹ ọ rẹ Ọrovwohwo.” (Aiz. 44:5) Ọna yen ọke ro fori nẹ avwanre vwo ru esegbuyota rẹ avwanre kpahen Jihova ganphiyọ. Avwanre de ru ọtiọyen, Jihova kọ sa ta vẹ aghọghọ nẹ avwanre ihwo rọyen.

17. Die yen ofori nẹ avwanre karophiyọ kpahen odirin ri Jihova?

¹⁷ Jihova ghini djephia nẹ ọyen vwo odirin mamọ vwẹ ọke oba na re. Ọ guọnọre nẹ ohwo vuọvo ghwọrọ-ọ. (2 Pita 3:9) Ọ kẹ ihwo ejobi uphẹn rẹ ayen vwo kurhẹriẹ ji bru omamọ rẹ orhiẹn. Ẹkẹvuọvo o che vwo odirin na bẹdẹ-ẹ. Ihwo re rhọnvwe reyọ uphẹn nana vwo ruiruo-o, obore cha phia kẹ ayen ji cha họhọ obore phia kẹ Fero vẹ ihwo rọyen vwẹ ọke ri Mosis yen. Jihova da ta kẹ Fero: “Kidie asan rẹ ọke teri na ye me vwẹ obọ mẹ vwọ vwẹ emiavwe mu we vẹ ihwo wẹn, manẹ yẹ si we nẹ akpọ na re. Ẹkẹvuọvo fiki rẹ ọnana me vwọ yan ju we vwo vwẹ akpọ, rere e vwo dje ogangan mẹ kẹ wẹ, rere a vwẹ odẹ mẹ phia vwẹ  akpọ na ejobi.” (Eyan. 9:15, 16) Ẹgborho na ejobi ke cha rhe riẹn nẹ Jihova yen Ọghẹnẹ rẹ uyota na. (Izi. 38:23) Mavọ yen ọnana sa vwọ phia?

18. (a) Oka rẹ ekpogho ọfa vọ yen e djisẹ rọyen vwẹ Hegae 2:6, 20-22? (b) Mavọ yen avwanre ru riẹn nẹ eta rẹ Hegae na ji che vwo orugba ọfa vwẹ obaro na?

¹⁸ Hegae vwo ghwu nu, ikpe buebun re vwọ kpahọn, ọyinkọn Pọl de si ọbe rhe iniọvo ri Hibru ro djerephia nẹ obo rehẹ Hegae 2:6, 20-22 ji vwo orugba ọfa vwẹ obaro na. (Se.) Pọl de si: “Asakiephana o vẹ nure, Kẹ ẹsiẹvo ri chekọ o diane kẹ akpọ na ọvo mi che kpogho-o ẹkẹvuọvo ji te odjuvwu rhe. Ephẹrẹ nana, Kẹ ẹsiẹvo ri chekọ na, dje phia nẹ e che si obo ri kpogho no, kọye hẹ obo ra mare, rere obo ri je kpogho vwo daji.” (Hib. 12:26, 27) Vwọ fẹnẹ ekpogho re djenute vwẹ Hegae 2:7, ekpogho nana che mudiaphiyọ oghwọrọ ri bẹdẹ vwọ kẹ ihwo kerẹ Fero, rọ siẹn Ọghẹnẹ kerẹ osun.

19. Die yen che kpogho-o, ke mavọ yen avwanre ru riẹn?

¹⁹ Die yen che kpogho-o? Pọl da je ta, “Vwẹ ọtiọye na e gbe jẹn avwanre kpẹvwẹ rẹ avwanre vwo vwo uvie ro je kpogho, kẹ avwanre ga omamọ rẹ egagọ ro fo ẹreyọ kẹ Ọghẹnẹ, vẹ etete kugbe udidi.” (Hib.12:28) Ekpogho rẹ ọkoba na de kuphiyọ nu Uvie Ọghẹnẹ ọvo kọyen cha dia. Ke che vwo vi kokoroko!—Une 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Orhiẹn vọ yen ofori nẹ ihwo bru, kẹ mavọ yen avwanre sa vwọ chọn ayen uko?

²⁰ Ọke gbe herọ ra ghwọrọ kufia-a. Ihwo che brorhiẹn: Ayen ji che rhe biẹcha akpọ rẹ Eshu nana, gbanẹ ayen cha davwẹngba rẹ ayen se vwo yerin nene obore Jihova guọnọre, rọ sa kẹ ayen arhọ ri bẹdẹ? (Hib. 12:25) Womarẹ iruo rẹ aghwoghwo na avwanre sa chọn ihwo uko vwo bru omamọ rẹ orhiẹn. E jẹ avwanre vwẹ ukẹcha kẹ ihwo ri vwo ẹwẹn esiri rere ayen se vwo bicha Uvie rẹ Ọghẹnẹ. E jẹ a je karophiyọ ota ri Jesu ọkieje: “Ka cha ta ota rẹ iyẹnrẹ esiri na wan akpọ na ejobi, rere ọ vwọ dia iseri kẹ ẹgborho na ejobi: tavwe rẹ oba na ki rhi te.”—Mat. 24:14.