1. Aval élat avé bezôsô be bôte be ne bi a Yéhôva?

YÉSUS, nnye ate a ne “ntôle mone ya biôme bise bi nga tééban,” a bizu’u beéngele be ne bibu’a ya nda bôte Yéhôva. (Beco. 1:15, nwt; Bs. 103:20) Éyoñe Yésus a mbe si va, a nga kate bôte na be ne ngule ya loone Yéhôva na Ésaa wop. Môs éziñ, a mbe a kobô’ô beyé’é bé ajô Yéhôva, ane a nga loone nye na ‘Ésaa wom a Ésaa wônan.’ (Jean 20:17) Éyoñe bia ve biabebien ngumba be Yéhôva a duban, bia bo bibu’a ya ékôane bebo bisaé bé.​—Mc. 10:29, 30.

2. Jé bia zu yen ayé’é di?

² Bôte béziñ ba kate yene Yéhôva ane Ésaa wop a nye’e be. Bôte bevo’o be nji yem avale be ne liti bobejañ a besita ya akônda na ba nye’e be. Ayé’é di, bia zu yen aval avé Yésus a nga volô bia na bi yene Yéhôva ane Ésaa woñ a nye’e bia, a avale bi ne subu Nye bebé. Bii yene fe aval avé bi ne vu Yéhôva, a avale bi ne tu’a nye’e bobejañ a besita ya akônda.

3. Aval avé meye’elane me Tate ma volô bia na bi yene Yéhôva ane Ésaa wongan a nye’e bia?

³ Yéhôva a ne Ésaa wongan a nye’e bia. Yésus a yi na bi yene Yéhôva aval émien a yene nye. A yi na bi yene nye ane mbamba Ésaa ya nye’an bi ne laane nye tyi’ibi, sake ane ñyôyok ésaa wo ve ve bityi. Meye’elan a nga ye’ele beyé’é bé ma kôme bo’olô jam ete. Meye’elane mete ma taté avale di: ‘Ésaa wongan.’ (Mt. 6:9) A mbe ve jô bia na bi belane môé mese’esa mefe ane “Nyô a ne ngul ése,” “Nté wongan,” “Njô bôte ya nnôm éto,” a nalé a nga ye wô’é, amu Yéhôva a yiane môé mete mese. (Met. 49:25; És. 40:28;  1 Tim. 1:17) Ve Yésus a nga jô be na be loone nye na “Ésaa.”

4. Aval avé bia yeme na Yéhôva a yi na bi subu nye bebé?

⁴ Ye e ne ayaé asu dôé na ô yene Yéhôva ane Ésaa a nye’e wo? Bobejañ béziñ ba yene fo’o jam ete ayaé. Nge bi nga bi ñyôyo’ ésaa, e ne bo ayaé asu dangan na bi kañese na Yéhôva a nye’e bia. Ve nge bi tele été éte, bia yiane bi ngule nyul amu bia yeme na Yéhôva a yem avale bia wô’ôtan, a amu jé bia wô’ôtane nalé. A yi na bi subu nye bebé. Jôme te nje Kalate Zambe a jô bia na: “Mi suba’ane bebé be Zambe, ndemben a ye subu mia bebé.” (Jc. 4:8) Yéhôva a nye’e bia, a ka’ale bia na é bo aval Ésaa bi ngenane teke tame bi môs éziñ.

5. Bela’ane Luc 10:22 asu na ô liti aval avé Yésus a volô bia na bi subu Yéhôva bebé.

⁵ Yésus a ne volô bia na bi subu Yéhôva bebé. Yésus a kôme yeme Yéhôva. A nga tune fe mefulu mé aval e ne na, a nga jô na: “Môt a nga yene ma a yeneya fe Tate.” (Jean 14:9) Mbôle Yésus nnye a ne ntôle mone Ésaa wongan, a kate bia aval avé bi ne semé Nye a bo Nye mewôk. A liti fe bia mame me ne ve Nye nlem abé, a mame bi ne bo asu na A wô’ô nlem mvaé. Ve jame Yésus a nga dañe ye’ele bia éyoñ a mbe si va e ne na Yéhôva a nye’e bia, a na A ne mbamba nlem. (Lañe’e Luc 10:22.) Bi tame zu yene bone bive’an.

6. Jé ja liti na Yéhôva a mbe a vô’ôlô’ô Yésus?

⁶ Yéhôva a vô’ôlô bone bé. Tame yen aval a mbe a vô’ôlô’ô ntôle mone wé. Teke bisô na Yéhôva a mbe a vô’ôlô’ô meye’elane mese Yésus a mbe a bo’o nye éyoñ a mbe si va. (Luc 5:16) A mbe a vô’ôlô’ô éyoñe Yésus a mbe a sili’i nye mvolan asu na a nyoñe beta mintyi’an, aval ane éyoñ é nga sili na a tobe minlômane mié awôm a mibaé. (Luc 6:12, 13) A mbe a vô’ôlô’ô fe nye éyoñe mam méziñ me mbe me tyelé’é nye nleme yôp. Ôsusua na Juda a kuane nye, Yésus a nga ye’elan Ésaa wé na a volô nye na a dañe beta meve’ele me  mbe me tele nye ôsu. Ane ô vaa na Yéhôva a nga vô’ôlô meye’elane mé, a nga lôme fe éngele na a ke ve édima Mone Jé ngule nyul.​—Luc 22:41-44.

7. Wo wô’ôtan aya éyoñ wo simesane na Yéhôva a yalane meye’elane mangan?

⁷ Dene fe, Yéhôva a ke ôsu a vô’ôlô meye’elane bebo bisaé bé. A yalane be mbamba éyoñ, a aval da yian. (Bs. 116:1, 2) Sita éziñe ya Inde a nga yen aval avé Yéhôva a nga yalane meye’elane mé. Nlem ô mbe ô tyele nye yôp nneba’ane, ane a nga yoé Yéhôva nleme wé, a kobô nye ajô ete. A jô na: “Bingeñgeñe ya Ngone tane ya mbu 2018 bi nga ve ma mbamba meleb a lat a ôkone wom. Miñye’elane mite mi mbe éyalane ya meye’elane mam.”

8. Aval avé Yéhôva a nga liti Yésus na a nye’e nye?

⁸ Yéhôva a nga volô Yésus na a ba’ale ngule mbunan. A nga ve fe nye ngule nyul éyoñe nlem ô mbe ô tyele nye yôp. (Jean 5:20) Nde fe, A nga ve nye mame mese me mbe me sili’i nye asu na a nyiñ si va. Yéhôva a nga jô fe Mone wé na a nye’e nye, a na a wô’ô nye mvaé. (Mt. 3:16, 17) Teke môs éziñ Yésus a nga wô’ôtane na a ne étam, amu a mbe a too ndi a Ésaa wé.​—Jean 8:16.

9. Mam mevé ma bo’olô na Yéhôva a nye’e bia?

⁹ Aval ane Yésus, môt ase ya be bia a wô’ôtaneya nye’ane Yéhôva ényiñ jé. Tame fase jam di: Yéhôva nnye a nga dutu bia be nye, a ve fe bia abui bobejañ a besita ba volô bia na bi bo mevak, a ba ve bia ngule nyul éyoñe nlem ô ne bia atek. (Jean 6:44) A ve bia bidi ya nsisim bia yemete mbunan wongan. A jalé fe miñyiane miangan ya minsôn. (Mt. 6:31, 32) Éyoñe bia simesane mame mete mese, nalé a bo na bi tu’a nye’e Yéhôva.

10. Jé bi ne yé’é éyoñe bia yen avale Yéhôva a nyoñe ngab a bobejañ a besita?

¹⁰ Bia yeme na Yéhôva a nye’e bobejañ a besita bangan. Ve e ne bo ayaé asu dangan na bi liti na bia nye’e be. A ne bo amu bia so bevôme bevôm, a môt ase a bili metum mé. Nde fe na, môt ase ya be bia a ne bo mame méziñ ma ndeñele bôte bevok. Ve môt ase a yiane jeñ a ngul ése na a nye’e bôte bevok. Aval avé bi ne bo de? Bia yiane fombô avale Yéhôva a liti na a nye’e bobejañ a besita, a jeñe na bi vu nye. (Béep. 5:1, 2; 1 Jn. 4:19) Bi tame ñhe zu yen aval avé bi ne tôñ éve’ela Yéhôva.

11. Aval avé Yésus a nga vu fulu mvam Yéhôva?

¹¹ Yéhôva a liti bia “mvam” jé. (Luc 1:78) Éyoñe môt a ne mvam a yene môt éziñ a tele minju’ été, a wô’ô jam ete mintaé nlem, a jeñe mezene ya volô nye. Avale Yésus a mbe a nyoñe’e ngap a bôte bevo’o da kôme liti na a nga vu fulu nye’ane Yéhôva. (Jean 5:19) Éyoñ a nga yene nkunda bôt, “a nga wô’ô be éngôngol, amu be nga [bili] njuk, a bo ne mialamialan ane mintômba mi nji [bi] môt a ba’ale mie.” (Mt. 9:36) Yésus a nji su’u ve na a wô’ô be mintaé nlem été, a nga bo fe jam éziñ asu na a volô be. A nga saé minkôkon, a ve ba bese be mbe be “[bili] njuk, a kate mimbe’e” miap ngule nyul.​—Mt. 11:28-30; 14:14.

12. Kate’e mam ô ne bo asu na ô liti bôte bevo’o fulu mvam.

¹² Nge bia kômbô mvamane bobejañ a besita bangan, da sili na bi taté kôme yeme minju’u ba tôbane mie. Bi tame jô na sita éziñ a bili ôkon wo ndeñele nye. To’o a nji nye’e a kobô’ô bôt ajô ya ôkon  ôte, ve a ne wô’ô mvaé nge môt éziñ a zu volô nye. Ye a kui na a toñe nda bôte jé? Ye môt éziñ a ne volô ke yame nye bidi nge volô ke bo nye mfuban nda jé? E ne fe kui na mojañ éziñ a jañele ésaé jé. Ô ne nye ve mone moné, to’o wo bo na a bo teke yeme na wo wo te ve nye moné ate. Moné ate a ne volô nye nté a jeñ ésaé éfe.

13-14. Aval avé bi ne vu fulu akap Yéhôva?

¹³ Yéhôva a ne akap. (Mt. 5:45) Ô nji yiane yange na mojañ éziñ nge ke sita éziñ a taté wo sili mvolan asu na ô mvamane nye. Ane Yéhôva, womien ô ne nyoñe ntyi’ane ya volô môt, to’o a nji sili wo jôm. Yéhôva a ve bia vian môs ane môs, a too ke na bi nji sili nye jôm. Môt ase a bu’ubane vian, to’o bôte be ne bikalak. Nga womien ô lôô na Yéhôva a liti bia nye’ane wé éyoñ a ve bia mame ma sili bia? Bia nye’e Yéhôva abui, amu a ne mvam a akap.

¹⁴ Abui bobejañ a besita da vu fulu akap Yéhôva. Mbu 2013, beta ôkôs a nga vuñe Philippine. Ôkôs ôte ô nga ndaman angôndô ya abui biôm. Abui bobejañ a besita e nga jañele menda a biôm bi mo biap. Ve bobejañe ya si se be nga ji’a zu volô be. Abui ya be be e nga lôme mimvean, bevo’o ke be nga ke Philippine na be ke volô lôñe menda me bobejañ me nga ndaman. Be nga kui na be lôñ a kôme menda bebé 750. Évemba jam é ne na, ésaé éte ése é nji kui ngume mbu. Wônaa, éyoñe ya ôkon COVID-19, abui bobejañ a besita e nga ve ngule na e su’u ba bevok. Éyoñe bi ne ôjeja’a ya su’u bobejañ be tele minjuk, bia liti be na bia nye’e be.

15-16. Bela’ane Luc 6:36 asu na ô liti aval avé bi ne vu Ésaa wongan ya yôp.

¹⁵ Yéhôva a ko bia éngôngol, a jamé fe bia. (Lañe’e Luc 6:36.) A liti bia mefulu mete môs ane môs. (Bs. 103:10-14) Beyé’é be Yésus be mbe be be’e metyi ya abé, ajô te Yésus a nga ko be éngôngol, a jamé be. A nga kañese fe ve ényiñ jé asu na bi bi njamane ya mam abé mangan. (1 Jean 2:1, 2) Mbôle Yéhôva ba Yésus ba  koo bia éngôngol, a ba jamé bia, nalé a bo na bi kômbô subu be bebé.

¹⁶ Bia yemete élate ya nda bôte jangan éyoñe môt ase a ne avôle ya “jamé nyô mbok.” (Beép. 4:32) E ne été na, e nji bo tyi’ibi biyoñe biziñ na bi jamé bôte bevok, ve bi nji yiane sili mo si. Sita éziñ a nga bi ngule ya jamé éyoñ a nga lañe nlô ajô ya Nkume mmômbô a bete ô mbe na “Pardonnons-nous volontiers les uns aux autres.” * A jô na: “Nlô ajô ôte ô nga liti ma na, éyoñe ma jamé bôte bevok, a ne asu mfi wom mamien. Me nga yé’é na éyoñe môt a jamé bôte bevok, nalé a tinane ke na a wô’ô jam be nga bo nye mvaé, nge ke na jam ete e nji nye dañe bo mintaé nlem. Ve éyoñe a jamé, a tyi’i na a ba’ale ke fe ôviti’i ziñ, a nalé a bo na nlem ô bômbô nye si ne mieññ.” Éyoñe bia tyi’i na bia jamé bobejañ a besita a nlem ôse, bia liti na bia nye’e be a na bia kômbô vu Yéhôva.

17. Bela’ane Matthieu 5:16 asu na ô liti aval avé bi ne ve Yéhôva duma.

¹⁷ Bia ve Yéhôva akéva amu nda bôte jangan ya nsisim é ne njalan a bobejañ a besita ya si se ba nye’esan. Bia yi na abui bôt afe e yeme benya mejôô, a na bia be be bi kañe Yéhôva nsamba wua. Ajô te, bi nji yiane bo jam éziñ e ne bo na be kobô Yéhôva nge ke ékôane jé abé. Bia jeñ éyoñ ése na mbamba ntabane wongan a dutu bôte benya mejôô.​—Lañe’e Matthieu 5:16.

18. Jé é ne volô bia na bi kañete a ayo’o nlem ése?

¹⁸ Biyoñe biziñ, be ne kobô bia abé nge ke tibili bia amu bia tôñe memvinda me Yéhôva. Jé ô ne bo nge wo koo woñe ya kobô bôt ajô ya mbunan wôé? Tabe’e ndi na Yéhôva ba Mone wé bé volô wo. Yésus a nga jô beyé’é bé na be nji yiane koo woñe mfa’a ya jam ba ye jô. A nga jô be na: “Amu éyoñe te mia ye nyoñe mejô mia ye kobô.” Yésus a tu’a timine jam ete  a jô’ô na: “Amu sa mia mia kobô, ve nsisim Éso wônan ñwô wo kobô mia minlem été.”​—Mt. 10:19, 20.

19. Kañete’e jam e nga kui Robert.

¹⁹ Bi tame zu kobô ajô Robert. Éyoñe a mbe a ngenane ñyé’é Bible, valé ate a ngenane teke kôme yeme mejô me Zambe, ntyi’i mejô éziñe ya nda mejô ya Afrique du Sud a nga sili nye amu jé a nyiine ki bezimbi. A nga yalane be bôsa na a bene bo de amu a nye’e bobenyañ bé ya nsisim. A mbe a nyane’e mvome ya bo ébu’a jia ya ékôane Yéhôva. Ane a nga teme ntyi’i mejô a nga sili nye na: “Beza be ne bobenyoñ?” Robert a nji be a yeme’e na bé sili nye nsili ôte, ve été été, a nga simesan éfus ya môs ôte. É mbe Matthieu 12:50 ja jô na: “Môt a bo ane Ésaa wom a ne yôp a nye’e, nnye a ne me monyañ, a ka, a nyia wom.” Akusa bo Robert a mbe a ndôme taté na a yé’é Bible, Yéhôva a nga ve nye mbamba nsisim wé asu na a yalane nsili ôte a minsili mife be nga bôône nye atemetem. Yéhôva a nga yiane wô’ô jame Robert a nga bo môs ôte angôndô ya mvaé. Yéhôva a wô’ô fe bia mvaé éyoñe bia kañete a ayôñ ése, to’o éyoñe bi tele minju’ été, amu bi too nye ndi.

20. Bia yiane nyoñ ntyi’an ôvé? (Jean 17:11, 15)

²⁰ Ngo’o nge bia bese bia ke ôsu a nyane mvome ya bo bibu’a ya nda bôte ya nsisim é ne njalan a bôte ba nye’esan! Bi bili angôndô ya mbamba Ésaa, a bobejañ a besita ba nye’e bia abui. Bi nji yiane biasé beta mvom ate. Satan a mbia émo nyi ba kômbô liti bia na Yéhôva a nye’e ke bia. Ba saé fe a ngul ése asu na be ndamane mbamba élat a ne zañe jangan. Ve Yésus nye a nga ye’elan Ésaa wé na A ba’ale bia asu na bi bo nlatan. (Lañe’e Jean 17: 11, 15.) Yéhôva a yalane meye’elane mete azukui den. Aval ane Yésus, ngo’o nge bia fe bia tabe ndi na Yéhôva a nye’e bia, a na é su’u bia. Nkelan ñhe ôsu a subu Yéhôva a nda bôte jangan ya nsisim bebé.