1, 2. Ахав ла Манассияныҥ нези башка болгон? Бис нени шӱӱжерис?

КАНЧА чактар кайра эки каан башкарган. Бирӱзи — он уктаҥ турган Израильдиҥ каандыгыла, экинчизи — эки уктаҥ турган Иудей јериниҥ каандыгыла. Бу эки каан эки башка ӧйдӧ јаткан да болзо, олордо кӧп тӱҥей неме болгон. Олор экӱлези Иеговага удура барып, албатызын кинчекке кийдиргилеген. Анайда ок чалуларга бажырган ла кӧп кан тӧккӧн. Је бу каандарда бир јаан башказы болгон. Баштапкызы — јӱрӱминиҥ учына јетире јаман керектер эдип јӱрген, экинчизи — кинчегин алынарда, Кудай оныҥ јаманын таштап салган. Бу каандар кемдер?

² Израильдиҥ кааны — Ахав, Иудей јериниҥ кааны — Манассия болгон. Бу эки каанныҥ кылык-јаҥыныҥ башказын билип алзаас, јаан учурлу темалардыҥ бирӱзин, кинчекти алынары деген теманы, јакшы оҥдоп аларыс (Ап. ижи 17:30; Рим. 3:23). Кинчекти алынары ол не? Кижи кинчегин алынып турган деп недеҥ кӧрӱнет? Иегова бистиҥ кинчегисти таштазын деп кӱӱнзейдис, оныҥ учун биске бу сурактардыҥ карууларын билип алар керек. Карууларын билерге, Ахав ла Манассияныҥ јӱрӱмин шӱӱп сананып, бис олордоҥ неге ӱренер аргалу деп кӧрӧрис. Анайда ок Иисустыҥ тенибер уул керегинде укаа сӧзинде кинчекти алынары керегинде не айдылганын билип аларыс.

3. Ахав кандый каан болгон?

³ Ахав он уктаҥ турган Израильдиҥ каандыгыныҥ јетинчи кааны болгон. Ол Израильдиҥ тӱндӱк јанында турган Сидон деп, бай каланыҥ кааныныҥ кызын, Иезавельди, алган. Ахавтыҥ мынайып биле тӧзӧгӧнинеҥ улам Израильдиҥ экономиказы ӧзӱм алынар эди. Је кӧгӱс јанын алза, бу Израиль албатыга каршу јетирип, албатыны  Иегованаҥ там ыраткан. Нениҥ учун дезе Иезавель Ваалга бажырып, Израильге јескинчилӱ бу кудай јаҥды кийдирген. Ваалга бажырган улус ӧргӧӧдӧги проституцияга турушкан ла балдарын тайылгага экелип туратан. Иезавель јаҥда отурган тушта Иегованыҥ судурчылары јеткерлӱ айалгада болгон. Нениҥ учун дезе ол судурчылардыҥ кӧбизин ӧлтӱрзин деп јакарган (1 Каан. 18:13). Ахав та бойы, «Иегованыҥ кӧзинде јаман керектер эдип, оноҥ озо башкарган каандардаҥ ары болгон» (1 Каан. 16:30). Ахав ла Иезавельдиҥ керектери Иегованыҥ кӧзинеҥ туура калбаган. Андый да болзо, Кудай олорды да, албатыны да килеп, судурчы Илья ажыра, орой болголокто сагыш алынзын деп кӱӱнзеткен. Је Ахав ла Иезавель Кудайдыҥ сӧзин анайып ла укпаган.

4. Иегова кандый јаргы чыгарган? Ахав мыны канайып алынган?

⁴ Учында Иегова узак чыдажып болбой, јаргы чыгарып јат. Ол судурчы Илья ажыра Ахавтыҥ ончо билези јоголтылар деп айткан. Бу сӧстӧрди уккан кийнинде, бийиркек Ахав каан јобожыдынган (1 Каан. 21:19—29).

5, 6. Ахав кинчегин чыннаҥ ла алынбаган деп, недеҥ кӧрӱнген?

⁵ Је Ахавтыҥ оноҥ ары эткен керектеринеҥ кинчегин алынган деп кӧрӱнбеген. Ол бойыныҥ каандыгында Ваалга бажырарын да јоголтпогон, албатыны Иеговага бажырзын да деп кӱӱнзетпеген. Ахавтыҥ кинчегин алынбаганы оныҥ ӧскӧ дӧ керектеринеҥ кӧрӱнген.

⁶ Бир канча ӧйдӧҥ Ахав Иудей јериниҥ каанын, Иосафатты, Сирияга удура јуулажарга болушсын деп сураган. Иосафат Иегованыҥ чындык кижизи болгон. Оныҥ учун олорго, јуулажардаҥ озо, Иегованыҥ судурчызынаҥ јӧп сураар керек деп айткан. Је Ахавка бу јарабады, оныҥ учун ол мынайып айткан: «База бир кижи бар. Ол биске Иегованыҥ сӧзин айдып берер аргалу. Је мен оны кӧрӧр кӱӱним јок, нениҥ учун дезе ол мен керегинде јакшыны эмес, је јӱк ле јаманды айдып јат». Је андый да болзо, олор судурчы Михейди алдыртат. Бу да тушта Михей ого јакшы неме айтпаган. Је калју каан Ахав кинчегин алынып, Иегованы оныҥ јаманын таштазын деп јайнаардыҥ ордына, судурчыны тӱрмелеп салат (1 Каан. 22:7—9, 23, 27). Ахав Иегованыҥ судурчызын тӱрмелеп салган да болзо, оныҥ судурыныҥ бӱдерин токтодып болбогон. Ол јуу-согушта Ахав ӧлтӱртип салган (1 Каан. 22:34—38).

7. Ахав божоп каларда, Иегова ол керегинде нени айткан?

⁷ Ахавтыҥ божогоныныҥ кийнинде, Иегованыҥ ол керегинде нени сананып турганы јарт кӧрӱне берген. Качан Иосафат айылына амыр-энчӱ јанып барарда, Иегова оны калју Ахавла кожо јӧптӧжӱ тургусканы учун јаргылаарга, судурчы Ииуйды ийип јат. Иегованыҥ судурчызы ого мынайып айткан: «Калју улуска не болужып тургаҥ? Иегованы кӧрӧр кӱӱни јок улусты не сӱӱп јадыҥ?» (2 Лет. 19:1, 2). Ахав кинчегин чыннаҥ ла алынган болзо, судурчы оны Иегованы кӧрӧр кӱӱни јок калју кижи деп айдар беди? Айдарда, Ахав јаман керектерине ачурканган да болзо, кинчегин анайып ла алынбаган.

8. Ахавтыҥ учуралынаҥ кинчекти алынары керегинде нени билип аладыс?

⁸ Бис Ахавтаҥ неге ӱренедис? Ол билези керегинде айткан јаргыны угала јобожыдынган. Оныҥ мынайып эткени јакшы болгон, је оноҥ ары эткен керектеринеҥ Ахав кинчегин чыннаҥ ла алынбаганы кӧрӱнген. Айдарда, кинчекти алынары, «јаманымды алынып тургам» деп, јӱк ле сӧслӧ айдары эмес. Эмди кинчекти чыннаҥ ла алынары дегени нени  темдектеп турганын оҥдоорго болужатан база бир тем кӧрӱп ийектер.

9. Манассия кандый каан болгон?

⁹ Эки јӱс јыл кире ӧткӧн кийнинде, Иудей јериниҥ кааны болуп Манассия отурган, оныҥ кинчектери Ахавтыҥ кинчектеринеҥ канча катапка кӧп болгон. Агару Бичиктеҥ кычырадыс: «Манассия Иегованы ачындырып, оныҥ кӧзи алдына кӧп јаман керектер эткен» (2 Лет. 33:1—9). Темдектезе, ол ӧскӧ кудайларга чалулар тургузатан. Керек дезе, Иегованыҥ агару ӧргӧӧзинде агару тӧҥӧш тургускан (бу тӱжӱм берериниҥ кудайыныҥ чалузы болгон болор). Анайда ок ол «магияла, тармала, ырым-белгеле урушкан». Бу калју кижи «буру јок кӧп улустыҥ канын тӧккӧн». Керек дезе, тӧгӱн кудайларга тайылга эдип, «бойыныҥ уулдарын да ӧртӧгӧн» (2 Каан. 21:6, 7, 10, 11, 16).

10. Иегова Манассияны канайып кату каруузына тургускан ла ол мыны канайып алынган?

¹⁰ Иегова Манассияны санаа алынзын деп, судурчыларын канча катап ийген. Је ол Ахав ла чылап, Кудайдыҥ сӧзин укпаган. Учы-тӱбинде «Иегова Иудей јерине Ассирияныҥ кааныныҥ черӱзиниҥ башчыларын ийет. Олор Манассияны чыгара тартып алала, эки кат јес кынјыла кынјылап, Вавилондӧӧн апарат». Манассия тӧрӧлинеҥ ыраак јерде, тӱрмеде болуп калала, јӱрӱми керегинде сананат. Ол «ада-ӧбӧкӧлӧриниҥ Кудайыныҥ алдына јобожыдынган». Анайда ок «Кудайын оны килезин деп, јайнап сураган», ӧскӧртӧ айтса, канча катап мӱргӱген. Бу калју кижи солынып баштаган. Ол Иеговага бойыныҥ Кудайына чылап баштанып, оныла кожо јуук колбуларлу болорго кӱӱнзеген (2 Лет. 33:10—13).

11. 2 Летопись 33:15, 16-ла болзо, Манассияныҥ чыннаҥ ла кинчегин алынганы недеҥ кӧрӱнген?

¹¹ Иегова Манассияга каруузын берген, нениҥ учун дезе оныҥ мӱргӱӱлдеринеҥ ол солынып калган деп кӧрӱнген. Ол кинчегин таштазын деп јайнап сураарда, Иегова оны ойто каан болуп отурзын деп јарадып јат. Манассияныҥ оноҥ ары јӱрген јӱрӱминеҥ ол кинчегин чыннаҥ ла алынган деп кӧрӱнген. Манассия кинчегин алынганын Ахав чылап, јӱк ле сӧстӧриле эмес, је керектериле кӧргӱскен. Ол Иудей јеринде тӧгӱн кудай јаҥдарды јоголткон, албатызын јӱк ле Иеговага бажырзын деп кӱӱнзеткен. (2 Летопись 33:15, 16 кычырыгар.) Мыны эдерге, Манассияга бӱдӱмји ле јалтанбас болоры керек болгон. Нениҥ учун дезе мынаҥ озо Манассия канча јылдардыҥ туркунына билезине, ишчилерине, анайда ок албатызына јаман тем болгон. Је ол јӱрӱминиҥ учында јастыра эткен керектерин тӱзедерге албаданган. Мынаҥ улам кийнинде сӱреен јакшы каан болуп калган кичинек Иосияга,  уулыныҥ уулына, јакшы тем болгон болор (2 Каан. 22:1, 2).

12. Манассияныҥ учуралынаҥ бис нени билип аладыс?

¹² Манассияныҥ учуралынаҥ бис нени билип аладыс? Ол јӱк ле јобожыдынган эмес, је Иеговага мӱргӱп, оны килезин деп, јайнап сураган. Манассия бӱткӱлинче солынып, ончо эткен каршузын јоголторго тыҥ албаданган. Ол Иеговага акту јӱрегинеҥ иштеп баштаган кийнинде, улуска да анайып бажырарга болушкан. Манассияныҥ учуралы кинчекке ӧйинеҥ ӧткӱре кирип калган улуска ижемји берет. Иегова Кудайыс јалакай ла кинчекти таштаарга белен деп кӧрӱп јадыс (Сар. 86:5). Оныҥ учун кижи кинчегин акту јӱрегинеҥ алынза, Иегова оныҥ јаманын кыйалта јогынаҥ таштап ийер.

13. Кинчекти алынарына јӱк ле ачурканары кирбей турган деп, тем куучындап беригер.

¹³ Манассия эткен кинчектерине јӱк ле ачурканган эмес. Бис мынаҥ кинчекти алынары јанынаҥ јаан учурлу ӱредӱ аладыс. Мындый тем кӧрӱп ийектер: слер магазинге пирожный аларга келгенеер. Слерге садучы пирожныйдыҥ ордына бир ууш кулур берип јат. Слерге бу јараар беди? Јок болбой. Је оноҥ садучы, кулур — пирожныйдыҥ эҥ керектӱ ингредиенти деп айткан болзын. Мынайып айтканы слерге јараар беди? База ла јок эмей. Анайып ла Иегова кинчек эткен кижини кинчегин алынзын деп кӱӱнзейт. Ачурканары — кинчекти алынарыныҥ эҥ керектӱ ингредиенти болуп јат. Је оноҥ до ӧскӧ ингредиенттер бар. Олорды, кинчекти алынары керегинде Иисустыҥ айткан укаа сӧзинеҥ кӧрӱп ийектер.

14. Тенибер уулдыҥ кинчегин алынганы озо баштап недеҥ кӧрӱнген?

¹⁴ Луканыҥ 15-чи бажалыгында 11-деҥ ала 32-чи ӱлгерге јетире тенибер уул керегинде, кижиниҥ ичи ачыыр, учурал бичилип калган. Адазыныҥ кичинек уулы јӧӧжӧзин јууйла, «ыраак ороонго атанган». Ондо ол јаман, балыр јӱрӱм јӱрӱп, бастыра акчазын кородып салган. Јӱрӱми кӱч боло берерде, ол сананып баштаган. Адазыныҥ айылында јӱрген јакшы јӱрӱмин эске алган. Анайып, бу уул санаа алынган деп Иисус айткан. Оныҥ учун адазына келип, јаманын таштазын деп сураган. Бу тенибер уул кинчекке тыҥ кирип калганын оҥдогон до болзо, је ого ӧскӧ дӧ алтамдар эдер керек болгон.

15. Иисустыҥ укаа сӧзиндеги уул кинчегин чыннаҥ ла алынган деп, недеҥ кӧрӱнген?

¹⁵ Бу уулдыҥ кинчегин акту кӱӱнинеҥ алынганы эткен керектеринеҥ кӧрӱнген. Ол кайра јанарга узак јол ӧткӧн. Адазын кӧрӱп, мынайып айткан: «Теҥериге удура ла слердиҥ алдыгарда кинчек эттим. Уулыгар деп аданар учурым јок» (Лука 15:21). Оныҥ мынайып акту кӱӱнинеҥ  айдынганы Иеговала колбуларын орныктырарга турганы кӧрӱнген. Анайда ок ол адазына тыҥ ачу эткен деп оҥдогон. Адазыныҥ јарадузын ойто аларга, ол ого јалчы да болуп иштенерге белен болгон (Лука 15:19). Аксагалдар уур кинчек эткен кижини чыннаҥ ла јаманын алынып турган ба деп билерге, бу укаа сӧстӧги принциптерле башкарынар учурлу.

16. Кижи кинчегин чыннаҥ ла алынып турган ба деп билерге, аксагалдарга нениҥ учун кезикте јеҥил эмес болот?

¹⁶ Кижи чыннаҥ ла кинчегин алынып турган ба деп билерге јеҥил эмес. Нениҥ учун дезе аксагалдар кижиниҥ јӱрегинде не барын билбей јат. Оныҥ учун олор кижи јастыра эткен керектерин кӧрӧр кӱӱни јок деп, кӧргӱзип турган керелер табып аларга албаданат. Је кезик учуралдарда кижи коркышту јаман кинчектер эткен, мынаҥ улам аксагалдар кижи кинчегин чыннаҥ ла алынып турган ба деп, алаҥзып јат.

17. а) Ачурканганы, кижи чыннаҥ ла кинчегин алынып турган деп, кӧргӱспей турганын кандый тем кӧргӱзет? б) 2 Коринфтегилерге 7:11-ле болзо, кинчегин чыннаҥ ла алынып турган кижиге нени эдер керек?

¹⁷ Мындый тем кӧрӱп ийектер. Ака кӧп јылдардыҥ туркунына ӱйин тӧгӱндеп, балыр јӱрӱм јӱрген. Ол болуш сураардыҥ ордына, эки јӱрӱм јӱрӱп, ӱйин, најыларын, аксагалдарды тӧгӱндеген. Је качан кинчеги илезине чыга берерде, оныла правовой комитет јолыгып јат. Ол кинчегин алынып, керек дезе, тыҥ ачурканып турган деп билдирер болор. Је мынайып ачурканганы, кижи чыннаҥ ла кинчегин алынып турган деп, кӧргӱспей јат. Нениҥ учун дезе оныҥ мындый кинчеги, билбей калала, јаҥыс катап эткен кинчек болбой јат. Ол канча јылдардыҥ туркунына балыр јӱрӱм јӱрген. Анайда ок ол кинчеги керегинде бойы айтпаган. Оныҥ учун аксагалдарга кижи чыннаҥ ла кинчегин кӧрӧр кӱӱни јок ло оныҥ санаазы ла керектери солынып калганын кӧргӱзип турган керелер керек болуп јат. (2 Коринфтегилерге 7:11 кычырыгар.) Је мындый солынталар капшай болбой јат. Оныҥ учун кижини јууннаҥ чыгарарга келижет. Је ол чыннаҥ ла кинчегин алынып турганын керектериле кӧргӱзип турза, кайра јанып келер аргалу (1 Кор. 5:11—13; 6:9, 10).

18. Кижи кинчегин чыннаҥ ла алынып турганы недеҥ кӧрӱнет ле ол неге алаҥзыбас аргалу?

¹⁸ Кижи кинчегин алынган деп, недеҥ кӧрӱнер? Аксагалдар јууннаҥ чыгарып салган кижиге јуунныҥ туштажуларына јаантайын јӱрзин, мӱргӱзин ле Агару Бичикти шиҥдезин деп јӧп берет. Анайда ок кинчек эткен кижиге ойто кинчекке киргедий айалгалардаҥ тууралап турар керек. Јууннаҥ чыгарылып калган кижи Иеговала колбуларын орныктырарга ончоны  эдерге албаданып турза, Иегова оныҥ јаманын таштаар ла аксагалдар оны јуунга орныктырар деп, алаҥзыбас аргалу. Кижи чыннаҥ ла кинчегин алынып турган ба деп билерге, бир тӱҥей некелтелер јок. Нениҥ учун дезе кажы ла учурал башка. Оныҥ учун аксагалдар кажы ла керекти башка кӧрӱп јат. Је јуунга кайра келерге кӱӱнзеп турган кижиге аксагалдар тӧзӧлгӧ јок некелтелер тургуспай јат.

19. Кинчекти чыннаҥ ла алынары ол не дегени? (Иезекииль 33:14—16).

¹⁹ Айдарда, кинчекти алынары — бу јӱк ле јаманды таштазын деп сураары эмес, је кижи санаазында ла јӱрегинде јаан солынталар эдер учурлу. Кижиге јаман јӱрӱмин артыргызып, Иегованыҥ айтканы аайынча јӱрер керек. (Иезекииль 33:14—16 кычырыгар.) Андый кижиниҥ Кудайла колбулары тыҥ ӱрелип калган. Оныҥ учун ого озо ло баштап, Кудайла колбуларын орныктырарга албаданар керек.

20, 21. Уур кинчек эткен кижиге бис канайып болужар аргалу?

²⁰ Иисустыҥ сӧстӧриле болзо, оныҥ јердеги ижиниҥ амадуларыныҥ бирӱзи — кинчектӱлерди кинчегин алынзын деп кычырары болгон (Лука 5:32). Айдарда, биске де бого албаданар керек. Темдектезе, слердиҥ јуук најыгар кинчек эдип ийген деп, билип ийдеер. Слер канайдараар?

²¹ Најыгардыҥ эткен кинчегин јажырарга албаданзаар, слер ого каршу јетиререер. Слер оны јажырып та болбозоор. Нениҥ учун дезе Иегова ончоны кӧрӱп јат (Укаа 5:21, 22; 28:13). Најыгарды эткен кинчегин аксагалдарга куучындазын деп кӱӱнзетсеер, ого болужараар. Је ол кинчегин аксагалдарга айдарга кӱӱнзебезе, слерге мыны бойоорго айдар керек болор. Анайып, слер бойоорды чын најы деп кӧргӱзереер. Нениҥ учун дезе оныҥ Иеговала колбулары јеткерлӱ айалгада!

22. Келер јӧрмӧлдӧ бис нени шӱӱжерис?

²² Христиан кижи канча јылдардыҥ туркунына уур кинчек эдерде, аксагалдар оны јууннаҥ чыгарып салган болзын. Бу учуралда аксагалдар ого кату баштанган деп айдарга јараар ба? Мыны билип аларга, биске келер јӧрмӧл болужар. Оноҥ, Иегова кинчек эткен кижини кату каруузына тургузып, ого килемјизин канайып кӧргӱзип турганын шӱӱжерис ле бис оноҥ неге ӱренип алар аргалу деп билип аларыс.