Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

ESTUDIO 40

¿Chuqui yom i yʌl cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ tiʼ sujm?

¿Chuqui yom i yʌl cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ tiʼ sujm?

«Tsaʼ tili c pʌy [ . . .] jiñi xmulilob, chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ» (LUC. 5:32).

CʼAY 36 Laʼ laj cʌntan lac pusicʼal

MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLEL *

1, 2. ¿Bajcheʼ mach lajalobic Acab yicʼot Manasés, i baqui bʌ cʼajtiya tac mi caj i jajqʼuel?

LAʼ lac taj ti tʼan chaʼtiquil reyob ti wajali. Juntiquil tsiʼ chaʼle yumʌl ti Israel, yaʼ baqui an jiñi 10 tribu, i yambʌ ti Judá, baqui an jiñi chaʼpʼejl tribu. Anquese mach lajalic i yorajlel tsaʼ chumleyob, cabʌl chuqui lajal bʌ tsiʼ meleyob (chaʼleyob). Tiʼ chaʼticlelob tsiʼ ñusʌbeyob i tʼan Jehová, tsiʼ yʌcʼʌyob ti mulil jiñi tejclum, tsiʼ chʼujutesayob melbil (pʌtbil) tac jach bʌ dios yicʼot tsiʼ chaʼleyob tsʌnsa. Pero an chuqui qʼuexel bʌ tiʼ tojlelob. Juntiquil tsiʼ bej chaʼle mulil jinto tsaʼ chʌmi, i jiñi yambʌ tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ i tsaʼ ñusʌbenti i mul. ¿Majquiyob?

2 Jiñi rey ti Israel jiñʌch Acab, i jiñi rey ti Judá jiñʌch Manasés. Jiñi qʼuexel tac bʌ chuqui tsiʼ meleyob ili chaʼtiquilob cabʌl chuqui ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal miʼ pʌsbeñonla chaʼan junchajp ñuc bʌ i cʼʌjñibal: Cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ (Hech. 17:30; Rom. 3:23). ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ, i bajcheʼ mi lac pʌs? Ili jiñʌch junchajp yom bʌ mi lac ñaʼtan come ti lac pejtelel la com chaʼan Jehová miʼ ñusʌbeñonla lac mul. Chaʼan mi lac jacʼ ili cʼajtiya tac, mi caj laj qʼuel chuqui tsiʼ meleyob jiñi chaʼtiquil reyob yicʼot chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlelob. Cheʼ jiñi mi caj laj qʼuel tsaʼ bʌ i pʌsʌ Jesús chaʼan chuqui yom i yʌl cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ.

MUʼ BɅ LAJ CɅN TIʼ TOJLEL JIÑI REY ACAB

3. ¿Bajcheʼ yilal bʌ rey jiñi Acab?

3 Acab jiñʌch i sietejlel rey ti Israel. Tsaʼ ñujpuñi yicʼot Jezabel, i yixicʼal (yixicpʼeñal) jiñi rey ti Sidón, jumpʼejl tejclum baqui an cabʌl taqʼuin. Tajol ili ñujpuñel tsiʼ colta Israel chaʼan miʼ ñumen tajob taqʼuin, pero tsaʼ ñumen jejmi bajcheʼ añob yicʼot Jehová. Jezabel miʼ chʼujutesan Baal i tiʼ sube Acab chaʼan miʼ yʌcʼ ti cʌñol ili ñopbalʌl, ti ili ñopbalʌl miʼ chaʼleñob tsʼiʼlel yaʼ ti templo i miʼ tsʌnsañob alʌlob bajcheʼ majtañʌl. Cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle yumʌntel ili xʼixic tsiʼ tajayob wocol pejtelel jiñi xʼaltʼañob i chaʼan Jehová. Tsiʼ yʌcʼʌ tiʼ tsʌnsʌntel cabʌlob (1 R. 18:13). Acab «tsiʼ mele jontolil tiʼ wut lac Yum ñumen bajcheʼ pejtelel i reyob Israel» (1 R. 16:30). Jehová tsaʼʌch i wen qʼuele pejtelel chuqui tsiʼ mele Acab yicʼot Jezabel, pero tsiʼ pʼunta i tejclum i tsiʼ choco majlel jiñi xʼaltʼan Elías chaʼan miʼ coltañob cheʼ bʌ anto i yorajlel. Pero Acab yicʼot Jezabel maʼañic tsiʼ jacʼʌyob.

4. ¿Chuqui tsaʼ subenti Acab, i chuqui tsiʼ mele?

Ti wiʼil, Jehová tsiʼ cʌyʌ i pʌs i pijt. Tsiʼ choco majlel Elías chaʼan miʼ suben Acab yicʼot Jezabel bajcheʼ mi caj i tojob i mul: Mi caj i jisʌntel pejtelel i familia. Jiñi tsaʼ bʌ subenti Acab tsiʼ yʌqʼue i yubin i chʼijyemlel. Ti ora tsiʼ cʌyʌ i qʼuel i bʌ ti ñuc i tsiʼ peqʼuesa i bʌ (1 R. 21:​19-29).

Jiñi rey Acab tsiʼ yotsa ti cárcel jiñi xʼaltʼan i chaʼan Dios, jiñi tsiʼ pʌsʌ chaʼan maʼañic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ tiʼ sujm. (Qʼuele jiñi párrafo 5 yicʼot 6) *

5, 6. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan Acab maʼañic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ tiʼ sujm?

5 Anquese Acab tsiʼ peqʼuesa i bʌ ti jimbʌ ora, ti wiʼil tsiʼ pʌsʌ chaʼan mach tiʼ sujmic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ. Maʼañic tsiʼ ñopo i jisan jiñi i chʼujutesʌntel Baal ti Israel mi tsaʼicto i colta jiñi tejclum chaʼan miʼ chʼujutesan Jehová. Cheʼ jaʼel, tsiʼ mele yan tac bʌ tsaʼ bʌ i pʌsʌ chaʼan maʼañic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ.

Ti wiʼil, cheʼ bʌ Acab tsiʼ cʼajtibe i coltaya Jehosafat rey bʌ ti Judá chaʼan miʼ majlel ti guerra tiʼ contra jiñi siriojob, Jehosafat tiʼ sube chaʼan miʼ ñaxan cʼajtiben ticʼojel juntiquil xʼaltʼan i chaʼan Jehová. Ti ñaxan, Acab maʼañic tsiʼ mulaj i tsiʼ yʌlʌ: «Ancu juntiquil xʼaltʼan i chaʼan lac Yum [ . . . ]. Muʼcu mejlel laj cʼajtiben, pero tsʼaʼ mij qʼuel jini winic, come tiʼ pejtelel ora maʼanic miʼ subeñon chuqui wen. Jini jach tsʌts tac bʌ miʼ subeñon». Pero tsaʼʌch i cʼajtibeyob ticʼojel jiñi xʼaltʼan Micaya, i Micaya tiʼ sube Acab chaʼan mi caj i taj wocol. Pero maʼañic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ i maʼañic tsiʼ cʼajtibe Jehová chaʼan miʼ ñusʌben i mul, tsiʼ yotsa Micaya ti cárcel (1 R. 22:​7-9, 23, 27). Anquese jiñi rey Acab tsiʼ yotsa ti cárcel jiñi xʼaltʼan, tsaʼʌch tsʼʌctiyi jiñi profecía. Tsaʼ tsʌnsʌnti cheʼ bʌ tsaʼ majli ti guerra (1 R. 22:​34-38).

7. ¿Chuqui tsiʼ yʌlʌ Jehová tiʼ tojlel Acab cheʼ bʌ chʌmeñix?

Cheʼ bʌ tsaʼix chʌmi Acab, Jehová tsiʼ jamʌ alʌ chuqui miʼ ñaʼtan tiʼ tojlel. Cheʼ bʌ jiñi rey Jehosafat tsaʼix chaʼ cʼoti tiʼ yotot, Jehová tsiʼ choco majlel jiñi xʼaltʼan Jehú chaʼan miʼ yʌqʼuen tsʌts bʌ ticʼojel tiʼ caj tsiʼ colta Acab. Ti sube: «¿Yom ba mi laj coltan xmulilob? ¿Yom ba mi laj cʼuxbin jini muʼ bʌ i tsʼaleñob Dios?» (2 Cr. 19:​1, 2). Laʼcu lac ñaʼtan iliyi: Cheʼ i sujmic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ Acab, jiñi xʼaltʼan maʼañic tsiʼ taja ti tʼan bajcheʼ juntiquil xmulil yicʼot muʼ bʌ i tsʼaʼlen Jehová. Tsiquil chaʼan anquese tsaʼʌch i yubi i chʼijyemlel chaʼan chuqui tsiʼ mele, mach i sujmic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ.

8. ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel Acab chaʼan bajcheʼ yom mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ?

8 ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel Acab? Cheʼ bʌ Elías tiʼ sube chuqui mi caj i yujtel tiʼ tojlel i familia, tsaʼʌch i peqʼuesa i bʌ. Weñʌch jiñi tsaʼ bʌ i mele. Pero jiñi tsaʼ bʌ i mele ti wiʼil, tsiʼ pʌsʌ chaʼan mach tiʼ sujmic tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ cʼʌlʌl tiʼ pusicʼal. Ili miʼ pʌsbeñonla chaʼan cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ tiʼ sujm mach yom jach i yʌl chaʼan mi la cubin lac chʼijyemlel chaʼan chuqui mi lac mel. Wʌle laʼ laj qʼuel yambʌ ejemplo muʼ bʌ caj i coltañonla lac chʼʌmben i sujm.

MUʼ BɅ LAJ CɅN TIʼ TOJLEL JIÑI REY MANASÉS

9. ¿Bajcheʼ yilal bʌ rey jiñi Manasés?

Cheʼ ñumeñix cheʼ bʌ 200 jab, Manasés tsaʼ ochi bajcheʼ rey ti Judá. Tajol ñumen tsʌtsto tsiʼ chaʼle mulil bajcheʼ Acab. Jiñi Biblia miʼ yʌl: «Tsiʼ yutsi pʼojlesʌbe i michʼajel lac Yum chaʼan jontol jax i melbal» (2 Cr. 33:​1-9). Tsiʼ melbe i pulʌntib jiñi mach bʌ i sujmic tac Dios i tsaʼto i mele yaʼ ti templo i yejtal jumpʼejl dios, tajol jiñʌch chaʼan bʌ i chʼujutesʌntel jiñi piʼleya. Tsiʼ wen qʼuele ti ñuc jiñi wujt yicʼot yan tac bʌ i chaʼan bʌ xiba. Cheʼ jaʼel, «tsiʼ tsʌnsa cabʌl i piʼʌlob mach bʌ añobic i mul», i tsaʼto i «pulu ti cʼajc i yalobilob» bajcheʼ i majtan jiñi melbil tac jach bʌ dios (2 R. 21:​6, 7, 10, 11, 16).

10. ¿Bajcheʼ tsaʼ tojʼesʌnti Manasés, i chuqui tsiʼ mele?

10 Cheʼ bajcheʼ Acab, Manasés maʼañic tsiʼ jacʼʌ jaʼel jiñi tsaʼ bʌ i sube Jehová tiʼ tojlel jiñi xʼaltʼañob. Ti wiʼil, «lac Yum tsiʼ choco tilel jini asiriajob chaʼan miʼ contrajiñob», ili yom i yʌl chaʼan miʼ contrajiñob Judá. «Tsiʼ cʌchʌyob majlel ti cadena yaʼ ti Babilonia». Mi laj qʼuel chaʼan cheʼ yaʼ cʌchʌl ti Babilonia tsaʼ caji i wen ñaʼtan pejtelel jiñi melbil bʌ i chaʼan. «Tsiʼ wen peqʼuesa i bʌ  tiʼ tojlel lac Yum, i Dios i ñojteʼelob». Pero anto chuqui yambʌ tsiʼ mele, tsiʼ pejca Jehová ti wocol tʼan i tsiʼ chʌn pejca ti oración. Jiñi jontol bʌ wiñic tsaʼix caji i qʼuextan i melbal (chaʼlibal). Tsaʼ caji i qʼuel Jehová bajcheʼ i Dios i tsiʼ chʌn pejca (2 Cr. 33:​10-13).

Jiñi rey Manasés tsiʼ chaʼle wersa i jisan jiñi mach bʌ i sujmic chʼujutesaya, jiñi tsiʼ pʌsʌ chaʼan tsaʼʌch i chaʼ ñaʼta i bʌ tiʼ sujm. (Qʼuele jiñi párrafo 11) *

11. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Manasés chaʼan tiʼ sujmʌch tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ? (2 Crónicas 33:​15, 16).

11 Ti wiʼil, Jehová tsiʼ jacʼbe i yoración Manasés. Tsiʼ qʼuele chaʼan tsaʼix qʼuextʌyi i pusicʼal, i jiñi tsaʼ tsictiyi tiʼ yoración tac. Jehová tsaʼ ñijcʌyi i pusicʼal chaʼan jiñi i yoración tac tsaʼ bʌ i mele ti wocol tʼan i tsiʼ chaʼ aqʼue i yumʌntel. Manasés tsiʼ chaʼle wersa chaʼan miʼ pʌs chaʼan tiʼ sujmʌch tsiʼ chaʼ ñaʼta i bʌ. Tsiʼ mele mach bʌ añic tsiʼ mele Acab: Tsiʼ qʼuexta i melbal, tsiʼ chaʼle wersa i jisan jiñi mach bʌ i sujmic chʼujutesaya yicʼot tsiʼ colta jiñi tejclum chaʼan miʼ chʼujutesañob Jehová (pejcan 2 Crónicas 33:​15, 16). Tsaʼʌch i pʌsʌ i ñopoñel yicʼot i chʼejlel chaʼan miʼ mel pejtelel jiñi, come cabʌl jab tsiʼ pʌsbe mach bʌ weñic jiñi i familia, jiñi xʼeʼtelob (aj troñelob) yicʼot jiñi tejclum. Pero cheʼ bʌ ñoxix tsiʼ chaʼle wersa i tojʼesan jiñi tsaʼ bʌ i mele. Tajol Manasés tsiʼ wen colta jiñi i buts i cʼabaʼ Josías, tsaʼ bʌ sujti ti juntiquil wem bʌ rey ti wiʼil (2 R. 22:​1, 2).

12. ¿Chuqui miʼ pʌsbeñonla jiñi tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Manasés chaʼan cheʼ bʌ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ?

12 ¿Chuqui mi laj cʌn tiʼ tojlel Manasés? Mach tsaʼic jach i peqʼuesa i bʌ, tsiʼ mele oración, tsiʼ cʼajtibe Jehová ti wocol tʼan chaʼan miʼ pʼuntan i tsiʼ qʼuexta i melbal. Cheʼ jaʼel, tsiʼ chaʼle wersa chaʼan miʼ tojʼesan pejtelel chuqui tsiʼ mele yicʼot chaʼan miʼ chʼujutesan Jehová, i tsiʼ colta yambʌlob chaʼan cheʼʌch miʼ melob jaʼel. Jiñi tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Manasés miʼ yʌqʼuen i pijtaya jiñi muʼ bʌ i ñumen chaʼlen mulil. Miʼ pʌs chaʼan Dios uts i chaʼan yomʌch i ñusan lac mul (Sal. 86:​5). Jehová miʼ mejlel i ñusʌben i mul jiñi mucʼʌch bʌ i chaʼ ñaʼtañob i bʌ tiʼ sujm.

13. ¿Chuqui ti lajiya miʼ coltañonla lac ñaʼtan junchajp wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal chaʼan bajcheʼ yom mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ?

13 Manasés mach tsaʼic jach i yubi i chʼijyemlel chaʼan jiñi i mul. Ili miʼ pʌsbeñonla junchajp wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal. Chaʼan mi lac chʼʌmben i sujm, laʼ lac ñaʼtan jumpʼejl lajiya. Laʼ cu lac ñaʼtan chaʼan mi lac majlel lac mʌn jumpʼejl pastel. Pero maʼañic mi la cʌqʼuentel jumpʼejl pastel, mi la cʌqʼuentel jumpʼejl tumut. ¿Tijicñayombala mi caj laj cʌytʌl? Maʼañic. ¿Ixcu cheʼ jiñi xmel pastel muqʼuic i subeñonla chaʼan jiñi tumut jiñʌch junchajp wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal chaʼan miʼ mejlel jiñi pastel? Mach wersa jasʌlic mi caj la cubin. Jehová yom jaʼel chaʼan jiñi muʼ bʌ i chaʼlen mulil miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm. Weñʌch cheʼ juntiquil lac piʼʌl miʼ yubin i chʼijyemlel cheʼ bʌ miʼ chaʼlen mulil, come junchajpʌch wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal chaʼan bajcheʼ yom miʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ. Pero mach jasʌlic jiñi. Chaʼan mi lac ñaʼtan chuqui yambʌ yom miʼ mel, laʼ laj qʼuel jumpʼejl parábola tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús.

¿BAJCHEʼ MI LAC ÑAʼTAN MI WOLɅCH I CHAʼ ÑAʼTAN I BɅ TIʼ SUJM?

Cheʼ bʌ jiñi wiñic tsaʼ bʌ i cʌyʌ i yotot tsiʼ chaʼ ñaʼta pañimil, tsiʼ chaʼle ñajt bʌ xʌmbal chaʼan miʼ chaʼ sujtel tiʼ yotot. (Qʼuele jiñi párrafo 14 yicʼot 15). *

14. ¿Bajcheʼ tsaʼ caji i pʌs jiñi wiñic tsaʼ bʌ i taja ti tʼan Jesús chaʼan tsaʼʌch i chaʼ ñaʼta i bʌ?

14 Jesús tsiʼ yʌlʌ tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil wiñic tsaʼ bʌ i yʌsi i bʌ, mi lac taj ti Lucas 15:​11-32. Ili wiñic tsiʼ chañʼesa i bʌ tiʼ tojlel i tat, tsiʼ cʌyʌ i yotot i «tsaʼ majli ti ñajt bʌ tejclum». Cheʼ bʌ yaʼan yaʼi, tsiʼ mele chuqui jach tsiʼ mulaj. Pero cheʼ bʌ tsiʼ taja wocol tsaʼ caji i wen ñaʼtan pejtelel chuqui tsiʼ mele i tsiʼ qʼuele chaʼan wen an cheʼ bʌ yaʼto an tiʼ yotot i tat. Cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ Jesús, «tsiʼ chaʼ ñaʼta pañimil». Tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi caj i chaʼ sujtel tiʼ yotot i mi caj i suben i tat chaʼan miʼ ñusʌben i mul. Ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ tsiʼ ñaʼta chaʼan mach weñic chuqui tsiʼ mele, pero mach jasʌlic jiñi. Yom miʼ qʼuextan i melbal.

15. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ jiñi wiñic tsaʼ bʌ i taja ti tʼan Jesús yaʼ ti parábola chaʼan tsaʼʌch i chaʼ ñaʼta i bʌ tiʼ sujm?

15 ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ jiñi wiñic chaʼan tsaʼʌch i chaʼ ñaʼta i bʌ tiʼ sujm? Tsiʼ chaʼle ñajt bʌ xʌmbal chaʼan miʼ sujtel tiʼ yotot. Cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti i tsiʼ taja i bʌ yicʼot i tat, tiʼ sube: «Tsaʼ c chaʼle mulil tiʼ tojlel jiñi panchan yicʼot ti a tojlel. Mach yomix mic chʌn subentel ti a walobil» (Luc. 15:21). Yicʼot ili tʼan tac, tsiʼ pʌsʌ chaʼan yom chaʼ ajñel ti wen yicʼot Jehová. Tsiʼ cʌñʌ jaʼel chaʼan tsiʼ ticʼla i tat chaʼan pejtelel chuqui tsiʼ mele. I yomʌch i chaʼlen wersa chaʼan utsʼat miʼ chaʼ qʼuel anquese tajol miʼ qʼuejlel bajcheʼ juntiquil xyaj eʼtel i chaʼan (Luc. 15:19). Ili mach jumpʼejlic jach parábola muʼ bʌ i ñijcan lac pusicʼal. Miʼ pʌs principio tac muʼ bʌ i mejlel i coltan jiñi ancianojob cheʼ bʌ woli (choncol) i qʼuelob mi juntiquil tsaʼ bʌ i chaʼle tsʌts bʌ mulil wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm.

16. ¿Chucoch wocol miʼ yubiñob jiñi ancianojob chaʼan miʼ qʼuelob mi juntiquil lac piʼʌl wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm?

16 Wocolʌch miʼ yubiñob jiñi ancianojob chaʼan miʼ qʼuelob mi juntiquil tsaʼ bʌ i chaʼle tsʌts bʌ mulil wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm. ¿Chucoch? Come maʼañic miʼ mejlel i qʼuelob lac pusicʼal, jin chaʼan yom miʼ chaʼleñob wersa i sʌclan chuqui tac miʼ pʌs chaʼan jiñi hermano tsaʼix i qʼuexta i melbal yicʼot chaʼan miʼ tsʼaʼlen jiñi tsaʼ bʌ i mele. An i tajol juntiquil lac piʼʌl yilol i chaʼan miʼ chaʼlen mulil, i jiñi ancianojob tajol maʼañic miʼ ñopob chaʼan wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm.

17. a) ¿Chuqui ti ejemplo miʼ pʌs chaʼan juntiquil tsaʼ bʌ i chaʼle mulil tajol maʼañic woliʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm anquese miʼ yʌl chaʼan cʼuxʌch miʼ yubin? b) ¿Chuqui yom miʼ mel jiñi wolʌch bʌ i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm? (2 Corintios 7:11).

17 Laʼ laj qʼuel jumpʼejl ejemplo. Juntiquil hermano cabʌl jab miʼ lotin i yijñam yicʼot yambʌ xʼixic. Pero maʼañic miʼ cʼajtin i coltʌntel, miʼ mucben i yijñam, i yamigojob yicʼot ancianojob jiñi woli (yʌquel) bʌ i mel. Pero ti jumpʼejl bʌ qʼuin jiñi ancianojob miʼ yubiñob. Jiñi ancianojob miʼ subeñob chaʼan añʌch chuqui miʼ pʌs chaʼan tsiʼ chaʼle tsʼiʼlel, jiñi hermano miʼ yʌl chaʼan i sujmʌch i cʼux miʼ yubin chaʼan chuqui tsiʼ mele. ¿Muʼ ba i pʌs jiñi chaʼan woliʼ chaʼ ñaʼtan i bʌ? Maʼañic. Anto chuqui yambʌ yom miʼ qʼuelob jiñi ancianojob. Mach junyajlic jach tsiʼ chaʼle mulil, cabʌl jab. Cheʼ jaʼel mach i bajñelic tiʼ subu, an majqui yambʌ tsiʼ yubi i tiʼ sube jiñi ancianojob. Jin chaʼan, jiñi ancianojob yom miʼ qʼuelob chuqui tac miʼ pʌs chaʼan jiñi tsaʼ bʌ i chaʼle mulil tsaʼix i qʼuexta i ñaʼtʌbal, i melbal yicʼot jiñi muʼ bʌ i yubin (pejcan 2 Corintios 7:11). Tajol jalto mi caj i mejlel i qʼuextan i bʌ chaʼan miʼ pʌs chaʼan wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm. Jin chaʼan, tajol yom miʼ chaʼlentel ti expulsar yaʼ ti congregación (1 Cor. 5:​11-13; 6:​9, 10).

18. ¿Bajcheʼ miʼ pʌs juntiquil expulsado chaʼan wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm, i chuqui mi caj i taj?

18 ¿Bajcheʼ miʼ pʌs juntiquil expulsado chaʼan wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm? Mach yomic miʼ cʌy jiñi tempa bʌ i yom miʼ chʌn chaʼlen oración yicʼot miʼ wen pejcan jiñi Biblia cheʼ bajcheʼ miʼ subentelob ti ancianojob. Cheʼ jaʼel yom miʼ chaʼlen wersa chaʼan maʼañic miʼ mel muʼ bʌ i mejlel i chaʼ acʼ ti mulil. Mi mucʼʌch i chaʼlen wersa chaʼan miʼ chaʼ tojʼesan bajcheʼ an yicʼot Jehová, miʼ mejlel i ñop chaʼan Jehová mi caj i ñusʌben i mul yicʼot chaʼan jiñi ancianojob mi caj i coltañob chaʼan miʼ chaʼ sujtel ti congregación. I sujmʌch, jiñi ancianojob yujilob chaʼan mach lajalic jujumpʼejl wocol, jin chaʼan miʼ wen qʼuelob jujunchajp i miʼ chaʼleñob wersa chaʼan miʼ pʌsob i cʼuxbiya cheʼ bʌ miʼ chaʼleñob meloñel.

19. ¿Chuqui yom miʼ mel jiñi tsaʼ bʌ i chaʼle mulil wolʌch bʌ i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm? (Ezequiel 33:​14-16).

19 Cheʼ bajcheʼ tsaʼix laj qʼuele, jiñi muʼ bʌ i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm mach yomic jach miʼ yʌl chaʼan cʼux tsiʼ yubi chaʼan chuqui tsiʼ mele, yom miʼ qʼuextan i ñaʼtʌbal yicʼot bajcheʼ yubil miʼ yubin, i yom miʼ pʌs tiʼ melbal. Yom miʼ cʌy jiñi mach bʌ weñic i melbal i miʼ chaʼ jacʼben i mandar tac Jehová (pejcan Ezequiel 33:​14-16). Jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal yom miʼ qʼuel, jiñʌch cheʼ wen miʼ chaʼ ajñel yicʼot Jehová

LAʼ LAJ COLTAN JIÑI TSAʼ BɅ I CHAʼLEYOB MULIL CHAʼAN MIʼ CHAʼ ÑAʼTAÑOB I BɅ TIʼ SUJM

20, 21. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj coltan juntiquil tsaʼ bʌ i chaʼle tsʌts bʌ mulil?

20 Jesús tsiʼ yʌlʌ junchajp wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal ti jiñi i subtʼan cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ: «Tsaʼ tili c pʌy [ . . . ] jiñi xmulilob, chaʼan miʼ chaʼ ñaʼtañob i bʌ» (Luc. 5:32). Jiñʌch yom bʌ mi lac mel jaʼel. Jin chaʼan, ¿chuqui yom mi lac mel mi tsaʼ la cubi chaʼan juntiquil la camigo tsiʼ chaʼle tsʌts bʌ mulil?

21 Mi tsaʼ lac ñopo lac muc jiñi i mul, mucʼ jach caj lac ticʼlan jiñi la camigo. Maʼañic mi caj i cʼʌjñibʌyel jiñi come Jehová miʼ laj taj i qʼuel (Pr. 5:​21, 22; 28:13). Miʼ mejlel laj coltan jiñi la camigo cheʼ mi lac suben chaʼan jiñi ancianojob yomobʌch i coltan. Mi mach yomic i sub jiñi i mul, joñonla yom mi lac suben jiñi ancianojob. Cheʼ bajcheʼ jiñi mi caj lac pʌsben chaʼan la comʌch laj coltan. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan miʼ mejlel ti jejmel bajcheʼ an yicʼot Jehová.

22. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti jiñi yambʌ estudio?

22 ¿Ixcu mi an juntiquil añix bʌ ora i cajel i mel tsʌts bʌ mulil i jiñi ancianojob miʼ yʌlob chaʼan yom miʼ chaʼlentel ti expulsar? ¿Yom ba i yʌl chaʼan maʼañic tsaʼ pʼuntʌnti? Ti jiñi yambʌ estudio mi caj laj qʼuel chaʼan Jehová yicʼot i pʼuntaya miʼ tojʼesan jiñi muʼ bʌ i chaʼleñob mulil i mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac lajin.

CʼAY 103 xCʌntayajob waʼchocobiloʼ bʌ ti Dios

^ parr. 5 Cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ mach yomic jach i yʌl chaʼan mach tijicñayoñicla cheʼ bʌ mi lac chaʼlen mulil. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel jiñi ejemplo chaʼan bʌ jiñi rey Acab, jiñi rey Manasés yicʼot i yalobil juntiquil wiñic tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jesús ti jumpʼejl parábola chaʼan miʼ coltañonla lac ñaʼtan chuqui yom i yʌl cheʼ mi lac chaʼ ñaʼtan lac bʌ tiʼ sujm. Mi caj laj qʼuel jaʼel chuqui yom miʼ chʼʌmob ti ñuc jiñi ancianojob chaʼan miʼ qʼuelob mi juntiquil hermano tsaʼ bʌ i chaʼle tsʌts bʌ mulil wolʌch i chaʼ ñaʼtan i bʌ tiʼ sujm.

^ parr. 60 MUʼ BɅ I YɅL JIÑI DIBUJO TAC: Jiñi rey Acab wen michʼ woliʼ yʌl chaʼan miʼ yotsʌntel ti cárcel jiñi xʼaltʼan Micaya.

^ parr. 62 MUʼ BɅ I YɅL JIÑI DIBUJO TAC: Jiñi rey Manasés woliʼ suben jiñi xʼeʼtelob i chaʼan chaʼan miʼ jisañob jiñi melbil tac bʌ dios tsaʼ bʌ i yotsa yaʼ ti templo.

^ parr. 64 MUʼ BɅ I YɅL JIÑI DIBUJO: Jiñi wiñic tsaʼ bʌ i cʌyʌ i yotot wen lujbix i tijicña miʼ yubin cheʼ bʌ miʼ taj i ñajti qʼuel i yotot.