1-2. Mókà kele ní ea beè di zẹ̀ẹ̀ Éhàb nè Mànásà ẹ, vaá mókà gbò bíb ní eé ló bel boo é?

NAANII èé ló bel boo nú ea kil ló bàà kà méné e ba beè di deè kéléá. Enè nen beè bẹl boo òb tẽ́ gãà Ízràẹ̀l, na nená à bẹl boo bàà tẽ́ gãà Júdà. Náa kal ló béè kọọ̀ pálaa ọ̀và náa beè gbá di tẽ̀ènè tṍó, ba láb beè belá. Pálaa kà ménéí beè lọ̀l togó kèbá Jìhóvà vaá naa kọọ̀ pá a gbò á sí pọ́lọ́. Pálaa ọ̀và beè fã̀ ńbàlì e bà náàmà bá vaá dú gbò fẹ̀ nèn. Sõò, à íe kele ea beè di zẹ̀ẹ̀ pálaa gbòí. Enè nen beè kilsĩ́ gè sí pọ́lọ́ dọ̀ọ̀mà tṍó ea ú, sõò na nená beè ọgá vaá Bàrì à ia ló a pọ́lọ́ nèe. Ba bée kọlà vàẹ?

² Ba bée kọlà Éhàb, ea beè dú méné Ízràẹ̀l, nè Mànásà, ea beè dú méné Júdà. Kele ea di zẹ̀ẹ̀ láb pálaa gbòí é noomài nú ea kil ló kàà ọ́ga. (Tóm 17:30; Róm̀ 3:23) Éé ní ea dú kàà ọ́ga ẹ́, vaá mósĩ́ deè ní e nen é láá zogè kọ à ọ́gàẹ̀ ẹ? À dú bíi kọ é nyimá boo béè kọ è gbĩ́ì kọọ̀ Jìhóvà á ia ló nèi tṍó e síì pọ́lọ́. Kọbé è nyímá ààlaà gbò bíbví, èé bugi togó boo bé e bàà kà ménéi beè tõó dùm naa, nè nú eé láá nó lọl ló ba láb. Tṍóá, èé gbóó ló bel boo nú e Jíízọ̀s beè noomà ea kil ló ọ́ga.

3. Mó íb méné ní e Éhàb beè dùe?

³ Éhàb ní ea beè egè àlàbà kà méné ea beè bẹl boo òb tẽ́ gãà Ízràẹ̀lẹ. A beè ilí Jézibẹẹ̀l ea dú nvín méné Sáídòn, ea dú ene kà dó ea di deè boo gù e ba beè palàge ié gyọ́. Boo béè kọọ̀ Éhàb beè ilí Jézibẹẹ̀l beè láá naa kọọ̀ pá Ízràẹ̀l á ié gyọ́. Sõò a beè naa nagé kọọ̀ pá Ízràẹ̀l á kpáá palàge sí pọ́lọ́ uú boo Jìhóvà. Jézibẹẹ̀l dú nen ea beè olòó fã̀ ńbàlì Béèl, vaá a beè naa kọọ̀ Éhàb á nvèè sãa kúm fã̀ e bè  náa õoà, ea bãàa mm̀ ge kumí sĩ́ kẽ nè ńneǹ té, nè ge tú nvín vaamá gyọ́ọ. Kùbmà tṍó e Jézibẹẹ̀l beè dú vaà ménéi, dùm dénè gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè di kèbá gẹẹ-gẹẹ ló. A beè fẹ́ gã́bug gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì. (1 Kíǹg 18:13) Éhàb “beè dú pọ́lọ́ kèsĩ́ Jìhóvà èlmà kọ̀láá gbò e ba beè dì besĩ́ì ẹlẹ.” (1 Kíǹg 16:30) Jìhóvà náa beè lọ̀l dẽesĩ́ gbò láb e Éhàb nè Jézibẹẹ̀l géè labvíá. A beè mòn dénè nú e bà géè naa. Sàn nyíe e Jìhóvà íe beè naa kọ á lẹ̀ẹ̀là neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Èláíjà kọ á gé ãane pá ńlẹ́ẹ̀ gbò kọ bàá nyaaná ba láb besĩ́ à kálá dú kpẹ̀ nvée. Sõò Éhàb nè Jézibẹẹ̀l náa beè gbàntṍ.

4. Mókà kpọ̀té ní e Jìhóvà beè kọ àé tẹ́lẹ̀ẹ̀ boo Éhàb e, vaá Éhàb beè labví láb naa vàẹ?

⁴ Dee-deè nvée, Jìhóvà beè gbóó labví láb. A beè lẹ̀ẹ̀là Èláíjà kọ á gé kọ́ nè Éhàb nè Jézibẹẹ̀l kọ àé neè va kpọ̀té. A beè kọọ̀ dénè pá ba tọ é ú. Bel e Èláíjà lóá beè palàge tọá ló Èhàb! Mm̀ bọ̀ọ̀ ló, gbálà ea beè dú neǹ dàlà kpá ló booá beè gbóó “kìlmà kpá ló kẽ.”—1 Kíǹg 21:19-29.

5-6. Éé ní ea náa è nyimá kọọ̀ Éhàb náa beè aa deè ọgá ẹ́?

⁵ Náa kal ló béè kọọ̀ Éhàb beè kìlmà kpá ló kẽ tṍóá, tṍó e tṍó téní, a láb zógè kọọ̀ náa beè aa deè ọgá. Náa beè lọ̀l ńbàlì Béèl mm̀ a boǹ méné. Vaá náa beè nvèè sãa kúm gè fã̀ Jìhóvà. Dõòna kà gbò nú e Éhàb kpáá naa zógè kọ náa beè aa deè ọgá.

⁶ Tṍó e tṍó téní, Éhàb beè kolí Méné Jèhóshefàt kọ á zọẹ̀ẹ bé pá Sìríà, Jèhóshefàt beè kọ á zẹ́ẹ́ sí ló ene kà neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Jìhóvà. Dààmà togó, Éhàb beè kìn lọ̀ọ̀gà bug ea néeá vaá kọọ̀: “À íe dõòna nèn eé láá dã́ nú e Jìhóvà kọ́ lọl gã́; sõò nda ọ́vìe, boo béè kọọ̀ à gáà kọ bùlà Bàrì ea é dú lé kìlmàḿ ló tọ́ọ̀ dee, áá pọ́lọ́ nu ní ea ólò kọ̀e.” Náa kal ló béè vó, ba beè sí ló neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Màìkáíà. Éhàb géè logé kà kà bel, boo béè kọọ̀ pọ́lọ́ kpẹ̀a ní e neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrìa beè kọ́ kìlmàé lóé! Tãa vó e Éhàb ọ́gá vaá bàn ia ló lọl bá Jìhóvà, a beè sii neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrìa nvee kpọ́gọ́lọ́. (1 Kíǹg 22:7-9, 23, 27) Ge kọọ̀ méné Éhàb síi neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì nvee kpọ́gọ́lọ́ náa beè naa kọọ̀ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea kilíé lóá á gá mm-má. Ba beè fẹ́ Éhàb gbẹá dẽè béá.—1 Kíǹg 22:34-38.

7. Éé ní e Jìhóvà beè kọ́ kilma ló Éhàb tṍó ea ú lọ̀lẹ?

⁷ Tṍó e Éhàb ú lọ̀l, Jìhóvà beè kọ́ íb bùlà ea íe kìlmàé ló. Tṍó e Méné Jèhóshefàt aa dẽè béá iná be, Jìhóvà beè lẹ̀ẹ̀là neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Jéhù siimáé ló kọ á kọ́ẹ bel boo béè kọ à nveè bá nè Éhàb. Neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrìa beè kọọ̀: “É kọọ̀ gbò pọ́lọ́ ní ea bọ́ló kọ ó nvèè bá nèe? É kọọ̀ gbò e bà ọ́bví Jìhóvà ní ea bọ́ló kọ ó vùlè e?” (2 Kró. 19:1, 2) Bugi togó boo níí: Be Éhàb beè ọgá gé aa mm̀ a nyíe, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrìa náa gáẹ̀ beè ló bel kìlmàé ló kọọ̀ à dú pọ́lọ́ nen ea ọ́bví Jìhóvà. Mm̀ kà kà, Éhàb beè naa sìgà nú ea zógè kọ à ọ́gàẹ̀, sõò náa beè ọgá aa mm̀ a nyíe.

8. Éé ní e nu dòòmà Éhàb nóòmài ea kil ló kàà ọ́ga ẹ́?

⁸ Éé ní eé láá nó lọl ló nu dòòmà bá Éhàb e? Tṍó e Èláíjà kọ́ nèe kọọ̀ kpọ̀té é dọ́ boo pá a tọ, a beè kìlmà kpá ló kẽ tṍóá. Aẹ̀ beè kà lé nú ea náa. Sõò gbò láb ea lábví tṍó e tṍó téní zogè kọọ̀ náa beè ọgá aa mm̀ a nyíe. Kàà ọ́gá bọọ èlmà áá gè bã̀àgã̀ kà lèlà tṍóá vaá kọọ̀ gbẹẹ vó ló pọ́lọ́ e síì. Naanii èé ló bel boo dõòna kà nu dòòmà bá ea é náa kọ é dã́tẽ́ ló nú e kàà ọ́ga bãàa m.

9. Mó íb Méné ní e Mànásà beè dùe?

⁹ Tṍó e nú ea é láá toolá bàà gbò gbáá téní, Mànásà beè gbóó dú méné Júdà. A pọ́lọ́ beè láá zoogá èl níí Éhàb! È bugi kọọ̀: “A beè naa nú ea palàge dú pọ́lọ́ kèsĩ́ Jìhóvà, kọbé à kyẽ́e.” (2 Kró. 33:1-9) Mànásà beè tìbgì gbàni vààla gyọ́ọ nè gbò ńbàlì pá dõòna kà dó, a beè dèm nàgé gbò kpóó kyọ́ọ—ea beè dòà bá fã̀ ea nveè sãa kúm kúnàgã̀—sẹlẹ́ mm̀ tọọ̀ káí Jìhóvà! A beè olòó bó biè, sí mm̀ bĩ́ìnà nu, vaá bó tã́a. A “beè èèlà nàgé miì gã́bug gbò e bà gáà si tọ́ọ̀ kà pọ́lọ́.” A beè fẹ́ gã́bug nen vaá “tú pá a nvín tẹlẹ dáà sã́” boo béè ge vaamá gyọ́ọ nè gbò kyáá ńbàlì.—2 Kíǹg 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Jìhóvà beè nè dùùlà bá deè tṍ Mànásà naa vàẹ, vaá Mànásà beè labví láb naa vàẹ?

¹⁰ Dì belí Éhàb, Mànásà náa beè zìgà ge tú tọ́ọ̀ kà ã̀àne e Jìhóvà ne tenmá bá pá a gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì. Dee deè nvée, “Jìhóvà beè naa kọọ̀ gbò bé e méné pá Àsìríà lẹẹlà á [bã boo Júdà], ba beè tú kọ̀vẹ siimá Mànásà vaá tú gẹ́l kpọ́gọ́lọ́ bọbmáe kilma Bábilọ̀n.” Tṍó e Mànásà beè di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́ gbẹá Bábilọ̀na, a beè palàge bugi togó boo gbò pọ́lọ́ ea beè sì. A beè “kilsĩ́ gè kìlmà kpá ló kẽ nè Bàrì pá a gbò nómá tẹ̀.” À íe nú ea beè kpáá naa. “A beè bàn Jìhóvà ea dú a Bàrì kọ á naanìèe sàn.” Kàsĩ́, Mànásà “beè kilsĩ́ gè tã̀àgã̀é ló.” Gbálà ea géè labví pọ́lọ́ lábvá beè dààmà togó gè nyaaá. A beè dààmà togó gè ẹ̀b Jìhóvà naamá “a Bàrì,” vaá tã̀àgã̀é ló lee.—2 Kró. 33:10-13.

11. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Krónikòl 33:15, 16, mósĩ́ deè ní e Mànásà beè zogè kọ à palàge ọgàẹ̀ ẹ?

¹¹ Tṍó e tṍó téní, Jìhóvà beè aalá tã̀àgã̀ ló Mànásà. A beè mòn kọọ̀ Mànásà a ọ́gá aa mm̀ a nyíe boo béè gbò nú ea tãàgã ló Bàrì kilma ló. Jìhóvà beè aalá tã̀àgã ló Mànásà naa ní ea oomà a kpòté méné nèe. A beè pììgà bé ea kpóó sim tùlà naa gè zogè kọ à ọ́gàẹ̀. A beè naa nú e Éhàb náa beè naa. A beè nyaaná a láb. A beè lọ̀l kyáá fã̀ vaá nvèè sãa kúm kà kà fã̀. (Bugi 2 Krónikòl 33:15, 16.) Níá beè bĩiná agẹló nè zìgà boo béè kọọ̀ pá tọọ̀ Mànásà, gbò e ba beè di mm̀ a tọọ̀ méné, nè pá a gbò náa géè fànà Bàrì mm̀ gã́bug gbáá. Sõò kátogóí e Mànásà ní dú kànen mm̀ deeí, a beè gbóó dààmà togó gè lọ̀l gbò pọ́lọ́ nú ea beè tú a bá naamáá. Be à sẹlẹ, a beè palàge nvèè bá nè Jòsáíà ea dú nvín a nvín, e tṍó e tṍó téní a beè dú kà lé ménéá.—2 Kíǹg 22:1, 2.

12. Éé ní e nu dòòmà Mànásà nóòmài ea kil ló kàà ọ́ga ẹ́?

¹² Éé ní eé láá nó lọl ló nu dòòmà bá  Mànásà ẹ? A beè kìlmà kpá ló kẽ, vaá à íe nú ea beè kpáá naa. A beè bàn Bàrì kọ á ièèe sàn nyíé ló. A beè nyaaná a láb. A beè pììga boo gè lọ̀l gbò pọ́lọ́ nú ea beè tú a bá naamá, fã̀ Jìhóvà vaá nvèè bá nè dõòna gbò kọ bàá naa nagé vó. Nu dòòmà bá Mànásà zógè kọọ̀ nen ea beè sí agẹbá pọ́lọ́ é láá ié ból dẽesĩ́. Nú ea beè naaá ló Mànásà zógè kọọ̀ Jìhóvà Bàrì dú “lé vaá di kpènà ló gè ia ló pọ́lọ́.” (Ps. 86:5) Jìhóvà é ia ló nè gbò e bà aa deè ọgá.

13. Nè ene kà nu dòòle ló ea é nveè bá nèi kọ é dã́tẽ́ ló nú ea palàge dú bíi ea kil ló kàà ọ́ga.

¹³ Mànásà beè naa èlmà áá gè bã̀àgã boo gbò pọ́lọ́ ea sí. Níá nóòmài nú ea palàge dú bíi ea kil ló gè ọgá. Bugi togó boo nakà nu dòòle lóí: Dòòmà dẽe ló kọ ò síè kiẽ́e e bà ólò bùl cake kọ bàá oolàẹ̀ ni cake. Sõò tãa vó e nen ea gé óo nú kĩá né ni cake, à nè ni ké kõ̀ò. É kọọ̀ nyíé ni é ẹ́ẹ? Ẽ́èe! É kọọ̀ lóóni é dĩinà beè nen ea gé óo nuá baatẽ́ nè ni kọọ̀ ké kõ̀ò níà kà pọ̀bkà nú e bà ólò bùlmà cake e? Ẽ́èe! Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ nen ea beè sí pọ́lọ́ á ọgá aa mm̀ a nyíe. Àé dú lé beè nená bãàgã boo pọ́lọ́ ea sí. Níà kà pọ̀bkà nú e nen é náa be à gbĩ́ gè ọgá, sõò níì áá níá ní ea é náa ẽ́ nì. Éé ní ea é íè ge naa nagé é? Èé nó gã́bug nu lọl ló ene kà nu dòòle ló e Jíízọ̀s beè nè.

14. Mm̀ nu dòòle ló Jíízọ̀sa, éé ní ea dú túá kà nú e nvín pèè gyọ́á beè naa ge zogè kọ à ọ́gàẹ̀ ẹ?

¹⁴ Jíízọ̀s beè nè nu dòòle ló ea kil ló ene kà nvín pèè gyọ́ ea di mm̀ kpá Lúùk 15:11-32. Ene kà nvín ãa gbálà beè lọ̀l togó kèbá a tẹ̀ vaá aa be àà kil ‘gbele kpã́á bon.” A beè tõó kĩé pee dénè a kpègèa mm̀ dùm e bè náa õoà. Sõò tṍó e dìtõ̀ò tavàlàẹ́ ló, a beè gbóó bugi togó boo nú ea beè naa. A beè kẽ̀èa boo kọọ̀ nu géè leelìèé ló tṍó ea beè diè tọ ló a tẹ̀. Jíízọ̀s kọ́ọ̀, nvín ãa gbálàa beè gbóó ‘nyimá a lóó.’ A beè gbóó beeláfùl ge òòa kẽ kil be vaá bàn kọ a tẹ̀ á iàẹ̀ ló neèe. A beè dú bíi kọọ̀ nvín págbálàa á nyimá kọ a beè neè pọ́lọ́ béèlàfùl. Sõò níì áá gè nyimá ní ea beè dú bíi é nì. A beè dú bíi kọ á labví láb!

15. Mósĩ́ deè ní e nvín pèè gyọ́á beè zogè kọ à aa deè ọgàẹ̀ ẹ?

¹⁵ Nvín pèè gyọ́á beè zogè kọ à ọ́gàẹ̀ ló pọ́lọ́ ea beè siè. A beè òòà kil be. Tṍó ea íná ló a tẹ̀, a beè kọ́ nèe kọọ̀: “M beè sí pọ́lọ́ Bàrì nè ọ̀ọ̀. Ním̄ bọ́na ló gè kpáá dú o nvín.” (Lúùk 15:21) Bel e nvín págbálàá ló zógè kọ a beè gbĩ́ gè kpáá ié kà lé gbaaló kilma ló Jìhóvà. A beè nyimá nágé kọọ̀ láb ea lábvìèa beè palàge biile nyíè a tẹ̀. A beè di kpènà ló gè naa nú ea é náa kọọ̀ a tẹ̀ á ièèe sàn nyíé ló. Kọbé à válí, a beè di kpènà ló gè sí tóm dì belí ene kà  gyóòloò a tẹ̀! (Lúùk 15:19) Nu dòòle lóí níì pọ́ì lóg nì. Àé palàge nvèè bá nè gbò kànen tṍó e bà gé gbĩ́tẽ́ ló beè nen ea beè sí agẹbá pọ́lọ́ a ọ́gá gé.

16. Éé ní ea náa vaá àé láá tavala ló gbò kànen gè nyimá beè nen ea beè sí pọ́lọ́ aa deè ọgá ẹ́?

¹⁶ Náa ólò valí kọọ̀ gbò kànen á nyimá beè nen ea beè sí agẹbá pọ́lọ́ a aa deè ọgá. Ló éé? Boo béè kọọ̀ gbò kànen náa nyímá nú ea di nyíè nen, bàé íè ge dẹ̀ẹ̀a boo nú e bà mon ea zógè kọọ̀ nen ea beè sí pọ́lọ́á a ọ́gá. Sìgà tṍó, nen é láá si agẹbá pọ́lọ́ naa ní e gbò kànen e bà síé ló é láá ié bàà-bàà bùlà ea kil ló a ọ́ga.

17. (a) Mókà nu dòòmà bá ní ea zógè kọọ̀ áá gè bã̀àgã̀ náa tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ nen a aa deè ọgá ẹ́? (b) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 2 Kọ́rìnt 7:11, éé ní e nen ea aa deè ọgá é náa ẽ́?

¹⁷ Bugi togó boo nakà nu dòòmà báí. Ene kà vígà págbálà beè kilsĩ́ gè kunágã̀ mm̀ gã́bug gbáá. Tãa vó ea gbĩ́ nvèè bá, a beè gṍ pọ́lọ́á ló a va, pá a kóò, nè gbò kànen. Dee deè nvée, gbò kànen beè gbóó nyimá. Tṍó e gbò kànen kọ́ nèe kọ bà íèè gbò nú ea zógè kọ à ólò kuná gã̀, a beè gbóó zìgà vaá sẹlẹ ló belí kọ à bãagã̀è boo pọ́lọ́á. Sõò é kọọ̀ níá zógè kọ à aa deè ọgá? Ẽ́èe. Gbò kànen e bà gé síi bá ló bel ea meà naa vó náa é ẹb áá bé e nená bãagã̀ naa. Vígà págbálàí náa beè sí pọ́lọ́í áá tẽ̀ènè tóm boo béè a pọ́lọ́ béèlàfùl, sõò a beè naa vó mm̀ gã́bug gbáá. Náa beè dù gé kọ́ a pọ́lọ́; tãa vó dõòna nèn ní ea beè kọ́ nè gbò kànen ẽ́. Boo béè vó, àé dú bíi kọọ̀ gbò kànen á mòn gbò nú ea zógè kọọ̀ nen ea beè sí pọ́lọ́í a nyááá mm̀ a bug togó, tàn, nè a láb. (Bugi 2 Kọ́rìnt 7:11.) Àé láá tú gã́bug tṍó bá nen ea beè sí pọ́lọ́ gè naa gbò nú ea zógè kọ a ọ́gàẹ̀. Tṍó ea meà naa vó, bàé kpóe lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.—1 Kọ́r. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Mósĩ́ deè ní e nen e ba beè kpó lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é zógè kọ à aa deè ogàẹ̀ ẹ, vaá éé ní ea é silà aa m ẽ́?

¹⁸ Nen e ba beè kpó lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é zógè kọ à ọ́gàẹ̀ tení dú ló gè olòó sí nònù, nè ge tõó boo gbò tùle e gbò kànen née ea kil ló gè tã̀àgã ló Bàrì nè ge olòó nó Kpá Káí. Àé piiga boo gè aa ló gbò nú ea é náa kọ á kpáá sí pọ́lọ́. Be à piiga boo gè kpáá ié lé gbaaló kilma ló Jìhóvà, àé láá agala boo kọọ̀ Jìhóvà é iàẹ̀ ló neèe nè ge kọọ̀ gbò kànen é kpáá tuèe nvee mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Mm̀ kà kà, tṍó e gbò kànen gé gbĩ́ gè nyimá beè nen ea beè sí kà agẹbá pọ́lọ́ a aa deè ọgá, àé dú bíi kọ bàá kẽ̀èa boo kọọ̀ dìtõ̀ò buù nen dú kele-kele vaá bàá tú ọ̀ẹ̀ dẽe naamá.

19. Éé ní e kàà ọ́ga tõó dọ̀ ẹ? (Èzíkiẹ̀l 33:14-16)

¹⁹ Belí bé e ní nó naaá, kàà ọ́ga bọọ èlmà áá gè bã̀àgã boo pọ́lọ́ e síì. À bãaà  nàgé mm̀ ge nyaaná bẹẹ bug togó nè bẹẹ tàn vaá labví lé láb. Níí bãàa mm̀ ge òòà aa ló gè naa nú ea dú pọ́lọ́ vaá gbàntṍ ló gbò nòòkúù Jìhóvà. (Bugi Èzíkiẹ̀l 33:14-16.) Nú ea palàge dú bíi kọọ̀ nen ea beè sí pọ́lọ́ á naa dú gè kpáá ié lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà.

20-21. Mósĩ́ deè ní eé láá nvèè bá nè nen ea sí kà agẹbá pọ́lọ́ ẹ́?

²⁰ Jíízọ̀s beè baatẽ́ ene kà pọ̀bkà bug ea di nvéè a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a tṍó ea kọ́ọ̀: “M beè dú ló gè kolí gbò pọ́lọ́ kọ bà á ọgá.” (Lúùk 5:32) Níà nú ea bọ́ló kọọ̀ beele é naa nagéé. Beè bẹẹ díì-díí lá kóò sí agẹbá pọ́lọ́, éé ní ea bọ́lọ́ kọ é naa ẽ́?

²¹ È síì pọ́lọ́ bẹẹ kóòa tení dú ló gè gṍ a pọ́lọ́ ló gbò kànen. Née é láá gṍ pọ́lọ́á lee boo béè kọọ̀ Jìhóvà gé ẹbvíi. (Pró. 5:21, 22; 28:13) Òó láá nvèè bá nè o kóòa tení dú ló gè kẽeé nyíe kọọ̀ gbò kànen gbĩ́ gè nvèè bá nèe. Be náa zigà ge kọ́ a pọ́lọ́ nè gbò kànen, à bọ́ló kọọ̀ olo ó kọ́ nè va ge zogè kọ ò gbĩ́ gè nvèè bá nèe. Boo béè kọọ̀ níí tọ́á ló a gbaaló kilma ló Jìhóvà!

22. Éé ní eé nó mm̀ togó bel ea bẽene níí ẽ́?

²² Vaá èé kọ́ vàẹ beè nená a sí kà agẹbá pọ́lọ́ gã́bug dee naa ní e gbò kànen bééláfùl kọ bàé íè ge kpóe lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ? É kọ à tõó dọ̀ kọọ̀ bà náa íée sàn nyíé ló? Mm̀ togó bel ea bẽene níí, èé nó bé e Jìhóvà ólò dùùlà bá deè tṍ gbò e bà sí pọ́lọ́ mm̀ sĩ́deè ea zógè kọ à íe sàn nyíe naa, nè nú e beele é láá nó lọl ló.