1-2. Anni i nadduman ni Patul Ahab anna Patul Manases, anna anni ira nga pakkiavu i tabbagattam?

AMMUATTAM i istoria na dua nga patul ta ollu nga tiempo. Nappatul i tadday nira ta mafulu-tribu nga pappatulan na Israel. I tadday gapa, ta dua-tribu nga pappatulan na Juda. Maski nu madduma nga tiempo i nattolayadda, aru i napparehuadda. Parehu ira nga narrebelde kani Jehova anna ininfluwensiadda i totolay nga makaliwa. Naddayaw ira ta falsu ira nga dios anna parehu ira nga minammapatay. Ngem egga gapa i naddumadda. Natay nga marake i tadday nira, ngem nabbabawyan na tadday nira i marake ira nga kingngua na anna napakoma yayya. Sinni ira?

² Si Ahab nga patul na Israel anna si Manases nga patul na Juda. Aru i magigiammu tam meyannung ta pabbabawi nu ammuattam i nadduman naw nga dua nga patul. (King. 17:30; Roma 3:23) Anni i kurug nga pabbabawi anna kunnasi tam nga mepasingan yatun? Mawag tu mammuattam danatun megafu ta kayà tam nga pakoman ittam ni Jehova nu makaliwa ittam. Tapenu matabbag tam gapa danatun nga pakkiavu, innattam nu anni i nesimmu ta dua nga patul anna nu anni i magigiammu tam ta nira. Ikonsidera tam gapa nu anni i nituddu ni Jesus meyannung ta pabbabawi.

3. Anni nga klase nga patul si Ahab?

³ Si Ahab i mekapitu nga patul na Israel. Inatawa na si Jezebel nga ana na patul na Sidon, tadday nga mariku nga siudad ta sigiran. Megafu tatun, narriku i nasion na Israel. Ngem yatun lagapa nga pagatawa i rason nu ngatta mas nakaliwa i nasion na Israel kani Jehova. Maddayaw gare kani Baal si Jezebel anna ininfluwensian na si Ahab nga ipagaram ta totolena nga maddayaw gapa kani Baal. Marake yatun nga relihion ta nakivuan yatun  tu prostitusion anna pangitavvung tu abbarabbing. Kanayun nga mappeppeligro i profeta ira ni Jehova turi ta si Jezebel i reyna. Aru ta nira i nipapatena. (1 Pat. 18:13) Si Ahab “ay mas marake ta paningan ni Jehova kumpara ta ngamin nga nappollu nisa.” (1 Pat. 16:30) Ammu ni Jehova i ngamin nga kukukuan ni Ahab anna ni Jezebel. Ngem megafu ta allo na, zinog na si profeta Elias tapenu uffunan i totolay nga manguli anna passerbian yayya adde ta egga paga i tiempo. Ngem matagga i ulu da Ahab anna Jezebel.

4. Anni i sentensia ni Ahab, anna anni i reaksion na tatun?

⁴ Ari nga nagginna da Ahab anna Jezebel yatutta nagguyu ngana si Jehova. Zinog na mangana si Elias tapenu ikagi ta nira nu anni i sentensia da. Matay i interu nga tangabbalayadda. Fermi i daddam ni Ahab turi ta naginna na yatun! Gavva laman nga “nappakalinno” yatun nga opog nga patul.​—1 Pat. 21:19-29.

5-6. Anni ira i mangipasingan nga ari tu kurug i pabbabawi ni Ahab?

⁵ Maski nu nappakalinno si Ahab, masingan ta tumunug ira nga kingngua na nga ari tu kurug i pabbabawi na. Ari na nga inalsa i paddayaw kani Baal ta pappatulan na. Ari na gapa nga pinagaram i totolay nga maddayaw kani Jehova. Aru paga i kinikkingngua na nga mangipasingan tu ari tu kurug i pabbabawi na.

⁶ Egga i tiempo nga nappoffun si Ahab kani Patul Jehosafat ta pakiggerra na ta Siria. Mapia nga patul si Jehosafat anna mattalo yayya kani Jehova yari tu kinagi na kani Ahab nga mas makasta nu umaranni labbi ira ta profeta ni Jehova. Ari nga kayà nga kuan ni Ahab yatun. Kinagi na: “Egga paga i tadday nga puede tam nga arannian tapenu mammuattam i ikagi ni Jehova. Ngem ikalussò yayya ta awan vuluvuga tu makasta nga iprofesiya na meyannung niakan. Puru marake laman.” Ngem minaranni lagapa ira kani profeta Mikaias. Fustu i kinagi ni Ahab. Marake i niprofesiya natun nga profeta na Dios meyannung nisa! Ngem imbes tu mabbabawi yayya anna kiddawan na i pamakoma ni Jehova, nipafuku na lallagu si profeta Mikaias. (1 Pat. 22:7-9, 23, 27) Ngem maski nu nakua na yatun, ari na nga nafugaddan i ketuppal na profesiya. Napatay si Ahab ta gerra.​—1 Pat. 22:34-38.

7. Kunnasi nga imammatan ni Jehova si Ahab turi ta natay ngana yayya?

⁷ Ta gerra, natay si Ahab ngem ari tu natay i mapia nga patul nga si Jehosafat. Ta pallabbe ni Jehosafat, zinog ni Jehova si profeta Jehu tapenu ivuya yayya ta pinanguffun na kani Ahab. Kinagi ni Jehu: “Danuri kari marake i uffunammu, anna danuri kari ikalussoda si Jehova i ayatammu?” (2 Cro. 19:1, 2) Mammuattam tatun i pagimamma ni Jehova kani Ahab. Nonopan yaw: Nu kurug i pabbabawi ni Ahab, ngatta gafu ta kinagi ni Jehu nga marake si Ahab anna ikalussona si Jehova? Maski gafu nu nipasingan na nga maraddam yayya, ari tu kurug i pabbabawi na.

8. Anni i magigiammu tam kani Ahab meyannung ta pabbabawi?

⁸ Anni i magigiammu tam kani Ahab? Turi ta naginna na kani Elias i sentensia ni Jehova ta familia na, makasta gapa ta nappakalinno yayya ta gafu na. Ngem nammuattam ta tumunug ira nga kingngua na nga ari tu kurug i pabbabawi na. Ari gafu makalanno i pangipasingan na tadday nga maraddam yayya tapenu makagi nga kurug i pabbabawi na. Ammuattam ngana nu anni i magigiammu tam kani Manases meyannung ta kurug nga pabbabawi.

9. Anni nga klase nga patul si Manases?

⁹ Ta pappasa na 200 nga dagun, nappatul ta Juda si Manases. Mas marake yayya anne  kani Ahab! Kunnaw i kagian na Biblia: “Aru i kingngua na nga marake ta paningan ni Jehova tapenu papporayan si Jehova.” (2 Cro. 33:1-9) Namataddag yayya tu altar para ta falsu ira nga dios anna nipuestu na paga lagu i tadday nga sagradu nga poste ta unag na templo ni Jehova! Awayya na tu yatun ay tadday nga imahe na diosa na pagana. Nassalamangka yayya, nallavvun, anna nanamay. “Aru gapa i nivuvvu ni Manases tu inosente nga daga na totolay,” nelagum tatun i ‘panuggi na ta mismu nga ána na’ tapenu itavvung ta falsu ira nga dios.​—2 Pat. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Kunnasi nga nitunung ni Jehova si Manases, anna anni i reaksion na tatun?

¹⁰ Kagitta ni Ahab, ari nga nagginna si Manases ta tabarang na profeta ira ni Jehova. Yatutta “niyusa ni Jehova kontra [ta Juda] i panakallan ira na suddalu na patul na Asiria.” Tapus, “ginafu da si Manases gukaban na kawi anna kinawagadda yayya tu dua nga bronse nga kadena tapus niyangeda yayya ta Babilonia.” Ta kefuku na tari, posible nga nappakanonono yayya ta kinikkingngua na. Megafu tatun, “ari yayya nga nagimmang nga nappakalinno ta arubang na Dios na inafu na ira.” Ari laman tu yatun. “Nakimemallo yayya kani Jehova nga Dios na.” Kakurugan na, “ari yayya nga nagimmang nga nakimallo ta Dios.” Sisinu nga nanguli yatun nga marake nga tolay. Inaksepta na ngana si Jehova bilang “Dios na” anna ari yayya nga nagimmang nga nakimallo nisa.​—2 Cro. 33:10-13.

11. Segun ta 2 Cronicas 33:15, 16, kunnasi nga pinakurug ni Manases nga talaga mabbabbabawi yayya?

¹¹ Megafu ta pakimallo ira ni Manases, nasingan ni Jehova nga nanguli yayya. Yatutta sinabbag ni Jehova si Manases turi ta nakimemallo yayya para ta pamakoma anna nitoli na yayya bilang patul. Pinakurug ni Manases nga talaga mabbabbabawi yayya. Makkaduma ira ni Ahab. Inuli na i kondukta na. Kingngua na gapa i ngamin nga mawayya na tapenu kontran i falsu nga paddayaw anna pagaramman i totolay nga maddayaw kani Jehova. (Bibbigan i 2 Cronicas 33:15, 16.) Mawag ni Manases i gutu anna i pangurug tapenu makua yatun. Aru dagun gare nga marake yayya nga influwensia ta kafamilia na, ta prinsipe na ira, anna ta totolena. Ngem turi ta lakay ngana yayya, pinakappian na i problema ira nga kingngua na. Nabbalin gapa yayya tu makasta nga influwensia ta abbing paga nga afu na nga si Josias, nga nabbalin gapa tu mapia nga patul.​—2 Pat. 22:1, 2.

12. Anni i magigiammu tam kani Manases meyannung ta pabbabawi?

¹² Anni i magigiammu tam kani Manases? Ari laman yayya nga nappakalinno. Ari gapa yayya nga nagimmang nga nakimemallo para ta allo ni Jehova. Inuli na gapa i kondukta na. Pinakappian na i problema ira nga kingngua na anna kingngua na gapa i ngamin tapenu dayawan  si Jehova anna uffunan i totolay nga kunnatun gapa i kuadda. Makoffun i nesimmu kani Manases turi ira ta grabe i nakaliwatadda. Pakurugan natun nga ‘mapia anna minammakoma’ si Jehova nga Dios. (Sal. 86:5) Pakoman na danuri kurug i pabbabawi da.

13. Mangiyawa tu ilustrasion nga mangituddu nittam nu anni i kurug nga pabbabawi.

¹³ Nammuattam nga ari laman nga naraddam si Manases ta nakaliwatan na ira. Egga gafu i importante nga ituddu natun nittam meyannung ta kurug nga pabbabawi. Nonopan yaw nga ilustrasion: Kunnasi nu maggatang ka tu cake ta bakery ngem illug lallagu i niyawa nikaw na maddispacha? Okay laman kari nikaw? Siempre ari! Kunnasi gapa nu nipakanawag na nga importante nga ingredient na cake yatun nga illug nga niyawa na? Okay ngana kari nikaw? Magga ari! Ammum gare nga cake i mawag mu, ari laman tu yari illug. Kunnatun gapa si Jehova. Ikikkiddona nga kurug nga mabbabawi i nakaliwa. Importante ta nisa nga maraddam i tadday ta nakaliwatan na ira. Ngem ari laman tu yatun i kawagan ta kurug nga pabbabawi. Anni paga gafu? Mammuattam yatun ta istoria ni Jesus.

14. Anni ira i mangipasingan nga mamegafu ngana nga mabbabawi i neyawawan nga ana ta istoria ni Jesus?

¹⁴ Mabibbig ta Lucas 15:11-32 i makatukkal-futu nga istoria ni Jesus meyannung ta neyawawan nga ana. Narrebelde i ana ta yama na, nanaw yayya ta baleda, anna minay “ta arayyu nga lugar.” Imoral anna awan tu pia na nipattolena tari. Ngem turi ta nazziga ngana yayya, nappakanonono yayya tari ta kinikkingngua na. Nanono na gapa nga mas makasta i pattolena turi ta egga yayya ta baleda. Gitta na kinagi ni Jesus, “nanono na gabbalaman i mapia.” Dinesision na nga manoli ta diadda anna kiddawan i pamakoma na yama na. Makasta ta nanono natun nga lalaki nga marake i kinikkingngua na. Ngem ari tu makalanno yatun. Mawag tu manguli yayya!

15. Anni i kingngua na neyawawan nga ana ta istoria ni Jesus tapenu ipasingan nga kurug i pabbabawi na?

¹⁵ Nipasingan na neyawawan nga ana nga kurug i pabbabawi na ta nakua na ira. Ararayyu i nilakag na tapenu makalabbe. Turi ta zinafung yayya na yama na, kinagi na: “Ama, nakaliwa ngà ta Dios tuange nikaw. Ari ngà ngana nga mekunnay nga mebilang tu ana mu!” (Luc. 15:21) Napafutuan nga inamin na ana i nakaliwatan na. Nasingattam tatun nga kinagi na nga kayà na nga metoli i relasion na kani Jehova. Ammu na gapa nga natakitan i yama na ta kinikkingngua na. Kayà na nga metoli i makasta nga relasion na ta yama na, maski nu mebilang ngana laman yayya tu tadday nga doroban! (Luc. 15:19) Ari laman tu makatukkal futu yatun nga istoria. Makoffun gapa yatun ta elder ira nu mawag da nga ammuan nu kurug kari nga mabbabbabawi i nakaliwa tu madammo.

16. Ngatta mariga para ta elder ira nga ammuan nu kurug i pabbabawi na tadday?

 ¹⁶ Mariga para ta elder ira nga ammuan nu kurug i pabbabawi na tadday nga nakaliwa tu madammo. Ari da gare nga mammuan nu anni i egga ta futu na tolay yari tu maddepende laman ira ta ebidensia ira nga mangipasingan tu talaga ikalussaw ngana na nakaliwa i kingngua na. Ngem ta karuan nga situasion, baka ari nga kumbinsidu i elder ira nga kurug i pabbabawi na nakaliwa nga kinibbida da megafu ta sobra dammo na nakua na nga liwa anna kappasiran yatun.

17. (a) Anni nga angngarigan i mangipasingan nga ari tu makalanno i paddaddam tapenu mepasingan nga kurug i pabbabawi na tadday? (b) Segun ta Mateo 3:8, anni i mawag nga ipasingan na tadday nga kurug i pabbabawi na?

¹⁷ Nonopan yaw nga angngarigan. Piga dagun nga namabay i tadday nga brother. Imbes tu mappoffun yayya megafu ta imoral nga nakua na, nilimag na yatun ta atawa na, ta kokkofun na, anna ta elder ira. Ngem nakannammuan gabbalaman na elder ira yatun nga liwa na. Turi ta naggararubang ngana, nipresenta na elder ira i ebidensia da nga namabay yayya. Megafu tatun, inamin na ngana i liwa na anna gitta na fermi gapa i daddam na ta nakua na. Ngem ari tu makalanno para ta elder ira nga manammi tatun nga kaso i pangipasingan na brother nga maraddam yayya. Ari laman tu yatun i basehan na kurug nga pabbabawi. Ngatta? Ari gare nga nakaliwa i brother gafu laman ta ari yayya nga nakapannono tu mapia. Namippiga na nga kingngua yatun nga madammo nga liwa ta piga nga dagun. Ari gapa yayya nga minaranni ta elder ira tapenu aminan i liwa na. Nagafutan yayya na tanakuan anna nidanug da yayya. Mawag gafu nga masingan na elder ira i manawag nga ebidensia nga talaga inuli ngana na nakaliwa i appana-panono, mataga-tageno, anna kondukta na. (Bibbigan i Mateo 3:8.) Awayya na nga mappasa labbi i rasonable nga kapaddu na tiempo tapenu makua na danatun nga panguli. Dakal gapa i posibilidad nga madisfellow yayya adde ta mapakurug na nga kurug nga mabbabawi yayya.​—1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Kunnasi nga mepasingan na tadday nga nadisfellow tu kurug i pabbabawi na, anna anni i resulta natun?

¹⁸ Mepasingan na tadday nga nadisfellow tu kurug i pabbabawi na nu kanayun yayya nga makistudy anna nu tuttulan na i tabarang na elder ira nga mawag tu kanayun yayya nga makimallo anna mappersonal study. Ikaguman na gapa nga lillitan i maski anni nga nabbalin tu rason nu ngatta nakaliwa yayya. Nu kuan na i adde na mawayya na tapenu metoli i makasta nga relasion na kani Jehova, siguradu nga pakoman yayya ni Jehova anna uffunan yayya na elder ira tapenu makatoli yayya ta kongregasion. Nu ammuan na elder ira nu kurug i pabbabawi na tadday nga nakaliwa, daddammadda  nga madduruma i kada kaso yari tu usitakkadda yatun tu mapia anna ari ira nga manentensia nga awan tu allo na.

19. Anni i kurug nga pabbabawi? (Ezekiel 33:14-16)

¹⁹ Nammuattam ngana nu anni i kurug nga pabbabawi. Ari tu makalanno i pakkagi onu pangipasingan nga maraddam ittam ta nakaliwatattam. Mawag tu ulian na tadday i appana-panono anna mataga-tageno na anna masingan nakuan ta kukukuan na nga kurug tu mabbabbabawi yayya. Iyemmang na ngana gapa i marake nga kukukuan na anna tuttulan na uli i estandarte ira ni Jehova. (Bibbigan i Ezekiel 33:14-16.) Pinaka-importante nakuan ta nakaliwa nga metoli i makasta nga relasion na kani Jehova.

20-21. Kunnasi tam nga moffunan i tadday nga nakaliwa tu madammo?

²⁰ Kunnaw i kinagi ni Jesus meyannung ta tadday nga importante nga gakkag na ministerio na: ‘I inangayakku ay magagal ta minattagaruli tapenu mabbabawi ira.’ (Luc. 5:32) Kunnatun nakuan gapa ittam. Anni gafu i kuattam nu nammuattam nga nakaliwa tu madammo i madukko nga kofuttam?

²¹ Marake i efekto na ta kofuttam nu ari tam nga ikagi ta elder ira i nakaliwatan na. Imposible nga metagu tam yatun ta masingi-singan ni Jehova i ngamin. (Prov. 5:21, 22; 28:13) Nu kayà mu talaga nga uffunan i kofummu, iperaddammu nisa nga kayà na elder ira i manguffun. Ngem nu manaki na nga ikagi yatun ta elder ira, sikaw ngana i magangngua tatun. Ta nu ari, madaral i relasion na kofummu kani Jehova!

22. Anni i gigiammuattam ta tumunug nga artikulo?

²² Kunnasi gapa nu nadesision na elder ira nga mawag tu madisfellow i tadday megafu ta dammo na liwa na anna nabayag na ngana nga pakakuan yatun? Kayà kari kagian natun nga ari da yayya nga nikallo? Gigiammuattam ta tumunug nga artikulo nu kunnasi nga ipasingan ni Jehova i allo na ta panisiplina ta nakaliwa ira anna nu kunnasi tam nga maparigan yatun.