1-2. Kun­ngip Akabip kun­ngil­lu Manas­sep as­sigiin­ngis­sutaat suua, apeq­qutil­lu suut akis­sutis­sarsis­savagut?

ITSAQ kun­ngit marluk sam­mis­savagut. Kun­ngip aap­paa Israelimi kun­ngiusimavoq, aap­paalu Judami. Naak ataatsik­kut inuun­ngik­kaluarlutik sor­pas­suar­tigut as­sigiis­suteqar­put. As­sersuutigalugu marluul­lutik Jehovamut pikitsitsip­put in­nut­taanil­lu ajor­tulior­titsil­lutik. Aam­ma guutipilus­sior­tarlutil­lu toqutsisarsimap­put. Pingaarutilim­mil­li as­sigiin­ngis­suteqar­put. Aap­paata ajor­tulior­nis­sani aalajangiusimajuar­paa, aap­paali ilumoorluni peq­qis­simivoq isumak­keerfigineqarlunilu. Taak­ku kik­kuup­pat?

² Kun­ngit taak­ku marluk tas­saap­put Akabi aam­ma Manas­se. Taak­kua as­sigiin­ngis­sutaasa misis­sor­nerisigut peq­qis­siminerup isumaa paasisin­naavar­put. (ApS 17:30; Rom 3:23) Tamat­ta ajor­tulior­tarat­ta Jehovamil­lu isumak­keerfigineqarusut­tarat­ta apeq­qutit uku akis­sutis­sarsisariaqar­pagut: Peq­qis­simineq qanoq paasisariaqar­pa, qanorlu ersersin­neqar­tar­pa? Siul­lermik kun­ngit taak­ku marluk inuunerat iliuusaal­lu misis­soriar­tigit. Kingor­na peq­qis­siminermut tun­ngatil­lugu Jiisusip ilin­niar­titsis­sutaa eq­qar­tus­savar­put.

3. Kun­ngi Akabi qanoq it­tuua?

³ Akabi Israelimi kun­ngit arfineq-aap­paraat. Sidonip pigis­saarfioqisup kun­ngiata pania, Jezabeli, katip­paa, taman­nalu Israelik­kun­nut aningaasatigut iluanaarutaasimas­saaq. Aam­mali Jehovamik guutisior­neran­nut ajoqutaavoq. Qanoq? Jezabeli Ba’alisior­tuuvoq, Akabil­lu sun­ner­til­luni up­perisarsior­neq maajun­nar­toq taan­na Israelimi siaruaatsip­paa. Tamatuma kinguneranik naalaf­fim­mi ator­tit­tar­toqaler­poq meeq­qanil­lu  pil­liuteqar­toqar­talerluni. Aam­ma Jezabelip dron­ningiunerani Jehovap pruf­fiitii tamarmik navianar­torsior­put al­laal­lumi ilaat toqutaal­lutik. (1 Kng 18:13) Akabilu Jehovap “iluarin­ngisaanik inuuvoq siuliminit tamanit ajor­nerusumik”. (1 Kng 16:30, Testamentitoqaq) Akabip Jezabelil­lu iliuusaat tamaasa Jehovap arajutsin­ngil­luin­nar­pai. Jehovali nal­lit­tuingaar­tuuvoq. Taamaat­tumik in­nut­tani al­lamik isumataar­nias­sam­mata im­minul­lu saan­nias­sam­mata pruf­fiitini Elia aal­lar­tit­tar­paa. Akabili Jezabelilu tusaajuman­ngil­lat.

4. Akabi qanoq eq­qar­tuun­neqar­pa, qanorlu qisuariar­pa?

⁴ Akabip ajor­tuliungaar­nera Jehovap naam­magilerlugu pruf­fiitini Elia aal­lar­til­lugu oqariar­tor­tip­paa Akabi, Jezabeli ilaqutaalu tamarmik toqun­neqas­sasut. Tupin­naan­nar­tumil­lu Akabi ajuusaangaaler­poq ‘maniguutilerlunilu’. – 1 Kng 21:19-29.

5-6. Qanoq nalun­ngilar­put Akabi ilumoorluni peq­qis­simisiman­ngitsoq?

⁵ Naak Akabi ajuusaaraluarluni ilumoorluni peq­qis­simin­ngilaq, taman­nami iliuutsimigut ersersin­ngilaa. Qanoq nalun­ngilar­put? Ba’alisior­neq unitsin­niarsarin­ngilaa Jehovamil­lu guutisior­neq siuarsar­nagu. Peq­qis­simin­ngin­nerali aam­ma al­latigut erser­poq.

⁶ Kingusin­nerusuk­kut Akabip Judami kun­ngi Joshafati Aramæerinut sorsugiaqatiseraa. Joshafati taamaalior­tin­natik Jehovamit siun­nersor­teq­qaarusup­poq. Taamaat­tumik Akabi aperaa Jehovap pruf­fiitianik aperisin­naasamin­nik peqar­nersoq. Akabil­lu akivaa: “Suli ataatsimik peqaraluar­poq Naalak­kamut siunersiuisis­sin­naasatsin­nik, taan­nali uumigaara ajun­ngitsumik pin­nani ajor­tuin­narmik siulit­tuif­figisarmanga.” Akabip pruf­fiitimit taas­suman­nga siun­nersor­neqar­nis­sani iluarin­ngik­kaluaraa aperiar­tor­paat. Akabil­lumi oqaasii eq­quup­put. Guutip pruf­fiitiata, Mikap, siulit­tuutigaa Akabi ajunaar­titaas­sasoq. Akabili peq­qis­simin­ngilaq Jehovamul­lu isumak­keerfigeq­qunani. Akerlianik pruf­fiiti par­naarus­saatip­paa. (1 Kng 22:7-9, 23, 27) Jehoval­li pruf­fiitimigut siulit­tuutaa eq­quutin­ngitsoor­tis­sin­naan­ngilaa. Kingunin­ngua sorsut­toqar­nerani Akabi toqutaavoq. – 1 Kng 22:34-38.

7. Jehovap Akabi toqoreermat qanoq it­tuunerar­paa?

⁷ Jehovap Akabi qanor­piaq isumaqarfiginerlugu toqoreermat ersersip­paa. Sorsun­nerup kingor­na Jehovap kun­ngi Joshafati Akabimik ikiuisimanera pil­lugu pruf­fiitini Jehu aq­qutigalugu naveer­paa. Jehu ima oqar­poq: “Iluaatsut ikiugas­saap­pat? Naalakkamik uumissuisut asavigit?” (2 Nal 19:1, 2) Una eq­qarsaatigeriaruk: Akabi ilumoorluni peq­qis­simisimasuup­pat ‘iluaatsutut’, tas­sa ajor­tutut, Jehovamil­lu uumigin­nit­tutut pruf­fiitip eq­qaasimas­san­ngik­kaluar­paa. Erser­poq Akabi ajuusaaraluarluni tamak­kiisumik peq­qis­simisiman­ngitsoq.

8. Peq­qis­siminermut tun­ngatil­lugu Akabip inuuneranit suna paasivar­put?

⁸ Akabip maligas­siuinerlun­neranit suna paasivar­put? Eliamit oqarfigineqarami ilaqut­tani pil­lar­neqas­sasut Akabi maniguutileraluar­poq. Taamaalior­nera ajun­ngik­kaluar­toq kingor­natigut iliuusaanit erser­poq ilumoorluni peq­qis­simisiman­ngitsoq. Tas­sa ilumoorluni peq­qis­simineq ajuusaagin­nar­nerun­ngilaq. Qanormi it­tuua? Taman­na paasil­luarumal­lugu maligas­siuil­luar­toq sam­meriar­tigu.

9. Manas­se kun­ngisut qanoq it­tuua?

⁹ Ukiut 200-t mis­saat tamatuma kingor­na Manas­se Judami kun­ngin­ngor­poq, taan­nalu Akabimit ajor­nerusimagunar­poq. Biibilimi  ima al­las­simavoq: “An­ner­toqisumik Naalak­kap isaani ajor­tumik ilior­poq tamatumuunak­kul­lu narrutsatsil­lugu.” (2 Nal 33:1-9) Sugami? Guutipilun­nut pil­liivilior­poq al­laal­lu Jehovap naalaf­fiani napasunik guutipilus­sior­nermut ator­neqar­tar­tunik nap­par­titsil­luni! Pisus­sanik ilimasaarisar­poq angak­kuar­tar­nerlu sam­misaralugu. Aam­ma inup­pas­suit “pin­ngitsuusut toqut­tarsimavai”, al­laal­lu ‘er­nini in­nik­koor­til­lugit’ guutipilun­nut pil­liutigisarsimavai. – 2 Kng 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Jehovap Manas­se qanoq perorsaatis­sip­paa, Manas­selu qanoq qisuariar­pa?

¹⁰ Manas­se Jehovap pruf­fiitianit mianersoq­quneqarami Akabitul­li tusaajuman­ngilaq. Qanoq kinguneqar­pa? Jehovap “As­syriap kun­ngiata sak­kutuuisa naalagaaner­taat [Judamut] saas­sus­sisip­pai. Taak­kua Manas­se nis­sil­lugu tigusaraat, kalun­ner­nik qilersorlugu Babylonimul­lu aal­larul­lugu.” Manas­sep iliuuserisimasani Babylonimi par­naarus­saaq­qanermini eq­qarsaatigil­luaq­qis­saalerunar­pai. ‘Siuaasami Guutian­nut assut maniguutilerpoq.’ Aam­mali Jehova ‘qinnuigiuarpaa saam­maateq­qul­luni’. Angut ajoqisoq taan­na al­lan­ngoriar­tor­poq. Jehova Guutimisut isigileramiuk qin­nuigiualer­paa. – 2 Nal 33:10-13.

11. Nalunaarsuutit aap­paat 33:15, 16-ilu naaper­torlugit Manas­sep ilumoorluni peq­qis­siminini qanoq ersersip­paa?

¹¹ Manas­sep qin­nutai Jehovap akivai. Qin­nutaanit paasivaa Manas­se al­lan­ngorsimasoq. Taamaat­tumik Manas­se isumak­keerfigeq­qum­mat qin­nutaa tusar­paa kun­ngin­ngor­teq­qil­lugulu. Manas­sel­lu ilumoorluni peq­qis­siminini sapin­ngisaminik ersersin­niarsaraa. Qanoq ilior­pa? Akabi as­siginagu pis­susilersor­nini al­lan­ngor­tip­paa. Guutipilus­sior­neq tunup­paa Judamiul­lu Jehovamik guutisior­nis­saan­nik kajumis­saarlugit. (2 Nalunaarsuutit 33:15, 16 atuakkit). Manas­se taamaalius­saguni sapiis­suseqarlunilu up­persuseqar­tariaqar­poq, ukior­pas­suar­nimi ilaqut­taminut, naalagar­taminut in­nut­taminul­lu maligas­siuinerlut­tuusimavoq. Iliuuserisimasamili ajor­tut kingunipilui utoq­qaligami iluarsiniarsarai. Manas­se er­nut­taminut Josijamut maligas­siuil­luarsimas­saaq, Josijami kun­ngiuvoq ajun­ngitsoq. – 2 Kng 22:1, 2.

12. Peq­qis­siminermut tun­ngatil­lugu Manas­sep inuuneranit suna paasivar­put?

¹² Manas­se qanoq ilin­niarfigisin­naavar­put? Manas­se maniguutiliin­nan­ngilaq, aam­mali kimigiiserluni qinunermigut nal­lit­toq­quvoq. Aam­ma pis­susilersor­nini al­lan­ngor­tip­paa iliuuserisimasamilu kingunipilui ilungersorluni iluarsiniarsaralugit. Tamatuma saniatigut Jehovamik pal­lorfigin­nin­nis­sani aalajangiusimavaa al­lal­lu taamaalior­nis­saan­nut ikiorlugit. Manas­sep misigisaa ajor­ner­paamik ajor­tuliorsimasunut al­laat neriuutis­siivoq, tamatumanimi paasivar­put Jehova Guuti ‘ajun­ngitsuusoq isumak­keerfigin­nik­kumasarlunilu’.  (Tuss 86:5) Aap, ilumoorlutik peq­qis­simisut isumak­keerfigineqarsin­naap­put.

13. Peq­qis­siminermut tun­ngatil­lugu pingaarutilik suna ilik­kar­par­put? As­sersuuteqarit.

¹³ Manas­sep ajor­tuliani ajuusaarutigiin­nan­ngilai. Taman­na peq­qis­siminermut tun­ngatil­lugu pingaarutilim­mik ilin­niarfigaar­put. Qanoq? As­sersuuteqariar­ta: Takorlooriaruk kaagisiniar­tutit. Pisiniar­titsisup kaagimik tuninak man­nim­mik tunivaatit, oqarluni man­nik kaagip akuisa pingaar­nerit ilagigaat. Taman­na naam­magis­sagaluar­piuk? Soorunami naamik! Ilumoorluni peq­qis­siminermut tun­ngatil­lugu aam­ma taamaap­poq. Ajor­tuliorsimasup peq­qis­siminis­saa Jehovap piumasaraa. Ajor­tuliorsimasul­li ajor­tuliaminik ajuusaarutigin­nin­nera ajun­ngik­kaluar­toq naam­man­ngilaq. Ilumoorluni peq­qis­simiguni aam­ma al­latut iliuuseqar­tariaqar­poq. Qanoq? Tas­sunga tun­ngatil­lugu Jiisusip as­sersuusiaa kil­litsin­naqisoq ilin­niarfigil­luarsin­naavar­put.

14. Jiisusip as­sersuusiaani er­neq tam­maraluar­toq peq­qis­similer­nerminik aal­laq­qaam­mut qanoq ersersitsiva?

¹⁴ Er­neq tam­maraluar­toq pil­lugu Jiisusip oqalut­tuaa kil­litsin­naqisoq Lukasi 15:11-32 atuar­neqarsin­naavoq. Tas­sani oqalut­tuarineqar­poq angut inuusut­toq ataataminut pikitsitsil­luni ‘nunamut ungasis­sumut aal­lar­toq’ inuunerluler­torlu. Ajor­nar­torsiuleramili aalajangiinerlus­simanini eq­qarsaatigisaler­paa, paasivaalu ataatani najoral­laramiuk atugaris­saangaarsimal­luni. Jiisusip oqar­neratut “silat­tuaqiler­poq”. Aalajanger­poq uterluni ataataminut isumak­keerfigeq­qujar­tor­niarluni. Er­nerup taas­suma aalajangiinerlus­simanerminik paasin­nin­nera pingaaruteqar­poq. Naam­map­pali? Naamik. Aam­ma pis­susilersor­nerminik al­lan­nguisariaqar­poq.

15. Er­nerup tam­maraluar­tup ilumoorluni peq­qis­siminera qanoq erser­pa?

¹⁵ Qanoq erser­pa er­neq tam­maraluar­toq ilumoorluni peq­qis­simisoq? Sivisuumik angalasariaqaraluarluni angerlar­poq, apuuk­kamilu ataatani ima oqarfigaa: “Qilam­mut ilin­nul­lu ajor­tulior­punga. Er­ner­nik taaneqas­sal­lunga qin­ngaq­qutiler­punga.” (Luk 15:21) Tas­sa kuk­kusimanerminik nas­suerutigin­nin­nermigut ersersip­paa Jehovamut qanil­leq­qik­kusul­luni. Nalun­ngin­namiul­lu ataatani aliasutsis­simal­lugu taas­sumun­nga at­taveqar­nermi aaq­qin­nis­saanut ilungersorusup­poq. Al­laal­lumi ataataminit kif­far­tor­tuin­nar­tut isigineqar­nis­sani piareersimaf­figaa. (Luk 15:19) Oqalut­tuaq taan­na ilin­niarfis­saal­luar­poq. Ingasat­tumik ajor­tuliorsimasoq ilumoorluni peq­qis­siminersoq paasiniarumal­lugu utoq­qaaner­tat oqalut­tuaq taan­na iluaqutigisin­naavaat.

16. Sooq ajor­tuliorsimasoq ilumoorluni peq­qis­siminersoq utoq­qaaner­tat nalileruminaatsis­sin­naavaat?

¹⁶ Ingasat­tumik ajor­tuliorsimasoq ilumoorluni peq­qis­siminersoq utoq­qaaner­tat nalileruminaatsis­sin­naavaat.  Sooq? Inuup eq­qarsaatai takusin­naan­ngin­namik­kit peq­qis­siminermut takus­sutis­sanik ujar­tuisar­put. Aam­ma inuk maajun­nangaar­tumik iliorsimap­pat utoq­qaaner­tat ajor­tuliorsimasoq ilumoorluni peq­qis­siminersoq paasisin­naan­ngilaat.

17. (a) As­sersuuteqar­nik­kut nas­suiaruk sooq ajuusaagin­nar­neq ilumoorluni peq­qis­siminermut ersiutaan­ngitsoq. (b) Korinthimiunut al­lak­kat aap­paat 7:11 naaper­torlugu ilumoorluni peq­qis­simisoq susariaqar­pa?

¹⁷ As­sersuuteqariar­ta. Qatan­ngut ukior­pas­suar­ni kinguaas­siuutitigut inuunerlup­poq. Ikior­tis­sarsior­nani taman­na nuliaminut, ikin­ngutiminut utoq­qaaner­tanul­lu iser­tuup­paa. Naggataatigul­li paasisaavoq, utoq­qaaner­tal­lu up­per­narsaatinik saq­qum­mius­saqarmata nas­suer­poq ajuusaangaalerlunilu. Taman­na ilumoorluni peq­qis­simineranut ersiutaava? Naamik, aalajangiinerlun­nermigut ataasiaan­narluni ajor­tuliun­ngilaq. Paarlat­tuanik ajor­tulior­tar­nini ukior­pas­suar­ni ingerlatiin­nar­paa. Aam­ma utoq­qaaner­tanut nas­suer­niarluni iliuuseqan­ngilaq, paasisaavorli. Taamaat­tumik ajor­tuliorsimasup eq­qarsar­taatsiminik, misigis­sutsiminik pis­susilersor­nerminil­lu ilumoorluni al­lan­nguineranik utoq­qaaner­tat takus­sutis­saqaq­qaar­tariaqar­put. (2 Korinthimiut 7:11 atuaruk). Ingasat­tumik ajor­tuliorsimasoq ilumoorluni peq­qis­siminerminik sivisuumik up­per­narsaaniar­tariaqarsin­naavoq. Ilimanar­porlu ilagiin­nit ilaajun­naarsitaagal­las­sasoq. – 1 Kor 5:11-13; 6:9, 10.

18. Ilaajun­naarsitaasimasup ilumoorluni peq­qis­siminini qanoq ersersis­sin­naavaa, qanorlu kinguneqas­sava?

¹⁸ Ilaajun­naarsitaasimasoq ilumoorluni peq­qis­siminerminik ersersitsiumal­luni ataatsimiin­ner­ni najuun­neq ileq­quliut­tariaqar­paa utoq­qaaner­tal­lu siun­nersuinerat­tut Biibilimik misis­suil­lunilu qinukulasariaqarluni. Aam­ma ajor­tulioq­qin­nis­samut us­ser­nar­tuusin­naasut sapin­ngisaminik ingalas­simasariaqar­pai. Jehovamut at­taveqarlualeq­qin­nis­sani ilungersuutigiguniuk qularin­ngis­sin­naavaa Jehovamit isumak­keerfigineqarumaarluni ilagiin­nul­lu ilaaleq­qin­nis­samut utoq­qaaner­tanit ikior­neqarumaarluni. Soorunami inum­miit inum­mut pis­sutsit as­sigiin­neq ajor­put. Taamaat­tumik utoq­qaaner­tat paasiniaraangamik­ku ajor­tulior­toq ilumoorluni peq­qis­siminersoq misis­sueq­qis­saar­tar­put, sak­kor­tual­laamil­lu eq­qar­tuus­sinaveersaar­tar­put.

19. Ilumoorluni peq­qis­simisoq susariaqar­pa? (Ezekieli 33:14-16)

¹⁹ Sam­meriik­katsitut ingasat­tumik ajor­tuliorsimasup ajuusaar­nera kisimi ilumoorluni peq­qis­simineranut ersiutaan­ngilaq. Peq­qis­simisoq eq­qarsaatiminik misigis­sutsiminil­lu al­lan­nguisariaqar­poq. Ileq­qulius­simasani ajor­toq unitsit­tariaqar­paa Jehoval­lu najoq­qutas­siaanik  maleruaaq­qilerluni. (Ezekieli 33:14-16 atuakkit). Ajor­tuliorsimasup Jehovamut at­taveqarlualeq­qin­nis­sani pingaar­ner­paatit­tariaqar­paa.

20-21. Ingasat­tumik ajor­tuliorsimasoq qanoq ikiorsin­naavar­put?

²⁰ Jiisusi kif­far­tor­nini pil­lugu pingaarutilim­mik ima oqaaseqar­poq: ‘Tikiup­punga ajor­tulior­tut al­lamik isumataaq­qul­lugit.’ (Luk 5:32) Uagut­taaq ajor­tuliorsimasut al­lamik isumataar­nis­saat kis­saatigaar­put. Taavami qanigisar­put ingasat­tumik ajor­tuliorsimap­pat qanoq ilius­saagut?

²¹ Ajor­tuliaa iser­torutsigu taas­suma ajoqutigiin­nas­savaa. Aam­ma Jehova sunik tamanik takun­nis­sin­naam­mat iser­torfigineqarsin­naan­ngilaq. (Uss 5:21, 22; 28:13) Ajor­tuliorsimasoq ikiorusuk­kuk­ku utoq­qaaner­tanut saaf­figin­neq­qusin­naavat, utoq­qaaner­tam­mi ikiorusup­paat. Nam­mineerlunili utoq­qaaner­tanut nas­sueruman­ngip­pat il­lit utoq­qaaner­tanut oqar­tariaqas­saatit. Taman­na pingaaruteqar­poq, ikior­neqan­ngik­kunimi Jehovamut ikin­ngutaajun­naarsin­naavoq!

22. Al­laaserisami tul­liut­tumi suna sam­mineqas­sava?

²² Taavami utoq­qaaner­tat aalajangiip­pata inuk ingasat­tumik ajor­tuliorsimasoq ilaajun­naarsitaas­sasoq? Isumaqar­pa utoq­qaaner­tat nal­lit­tuin­ngitsut? Jehovap ajor­tulior­tunik perorsaanermini nal­lit­tuinera uagul­lu qanoq ilaarsin­naagip­put al­laaserisami tul­liut­tumi sam­mis­savar­put.