Skip to content

Skip to table of contents

CIIN BWAAL CYA KULONG CYA 40

Kwaalabul Micim Biin-biin, Kumvumvwiij biny?

Kwaalabul Micim Biin-biin, Kumvumvwiij biny?

“Nady mwendel babiih . . . Bwa baalabul micim.”​—LUUK 5:32.

MUSAMBW A 36 Tudi tulama mioyo yetu

KADYOOSH *

1-2. I dishilangan kaay dyaakady hakacy ha bakaleng babidy aab, ni majooj kaay matwiiyiiy kwaalabul?

TUTALAAY bileejel bya bakaleng babidy ba mu ciisang cya kal. Waakaabumw waakady mulombol bukaleng bwa bis diikumy bya Izaleel; mukwaabw, ulombweel bukaleng bwa bis bibidy bya Yuud. Bakasakeen mu biisang bishilangan, ki baakady ni myand yivul yaakaabumw. Bakaleng boos babidy batombokedyel Yehow ni kusakobw baat bindiy bwa kulongobw myand yibiih. Boos baakady bahambidil kish ni bazuhangan. Nook, kwaakady dishilangan hakacy ha baat babidy aab. Umw wa kudyobw waakady mulong myand yibiih mu mafuk ma bulekel ma buumy bwindiy, ki mukwaabw waakady mwaalabul micim ni baakady bamufwiil lus bwa myand yibiih yilongeley. Baakady bangany?

2 Majin maababw maakady Akab, mukaleng a Izaleel, ni Manaseh, mukaleng a Yuud. Dishilangan didy hakacy ha baat babidy aab, didy mwa kwiitulongweesh bwaal butam butaatal​—kwaalabul micim. (Yil. 17:30; Rom 3:23) Kwaalabul micim kumvumvwiij biny? Ni kumweemweekel ku biny? Tukaakaam kumanyik bwaal tudy bakat Yehow bwa iitufwiil lus bwa mpekaat yituloolong. Bwa kuhet maalabul ku majooj aam, twiiyiiy kukontonon shikacil a bakaleng babidy aab ni kutal malongweesh matudy mwa kuhetel ku bileejel byaabab. Cikwaabw twiiyiiy kutal cidy Yeez muleeb habitaatal kwaalabul micim.

I BINY BITUDY MWA KULONGEL KU CILEEJEL CYA MUKALENG AKAB

3. Akab waakady mukaleng wa mushind kaay?

3 Akab waakady mukaleng wa mwandamuteket waakady mulombol bukaleng bwa bis diikumy bya Izaleel. Waakady mubak Jezabel, mwaan mwaan-mukaj wa mukaleng wa Sidon, cibunj cyaakady ku luul cyaakady ni bihak bivul. Bu mwaakady Akab mumon Jezabel, biin Izaleel baakady ni mushind a kuhet bihak bivul. Ki cikwaabw balongeshel biin Izaleel ku makand bwa kunyangobw bulund bwaabab ni Yehow. Jezabel waakady muhambidil a Baal, ni ulongeshel Akab ku makand bwa kutungunujey kuhambidil koonyek ook, mwaakadyobw bendel masandy ku tempel ni balambul baan mu mudil. Mu ciisang cya mukaleng mukaj Jezabel baprofet ba Yehow baakady mu buhund. Waakady muzuh baprofet bavul ba ku bab. (1 Bk. 18:13) Akab kayend “ulongel myand yibiih kuuhal kwa Mawej bihitok bilongel bakaleng boos badiil bukaleng kuuhal kwindiy.” (1 Bk. 16:30) Yehow waakady mumanyik myand yoos yaakady Akab ni Jezabel balong. Bwa lus lwindiy, Yehow waakady mutum muprofet Elih bwa kudimwiij baat bindiy bwa baalabul micim yaababw hacidyok diib aah. Ki Akab ni Jezabel balekel kumukun mat.

4. I dinyook kaay dyaakadyobw balongolweel Akab, ni i biny bilongeley?

4 Bulekel bwa byoos, Yehow wangacil dihangadik dya kulong bwaal. Utumin Elih bwa kwambiley Akab ni Jezabel dinyook diikalobw mwa kuhet. Cisak cyaababw cyoos cyaakady mwa kubutuk. May maleebel Elih maakady mateng Akab ni kumvwey bibiih! Umvwiil mwiin kwiitumbish oow may aam, “wiihweekejel.”​—1 Bk. 21:19-29.

Bu mwaakadyey kay mwaalabul biin-biin micim, Mukaleng Akab umbumb muprofet a Mawej mu lukan (Tal cikos  5-6) *

5-6. I biny bileeleej neey: Akab kaakadyoh bend mwaalabul biin-biin mucim indiy?

5 Nook, Akab wiihweekejel bwa bwaal oobw, haanyim bilong bindiy bileejel neey: kaakadyoh bend mwaalabul biin-biin mucim indiy. Kaakadyoh bend mulekesh kuhambidil kwa Baal mu bukaleng bwindiy. Ni kaakadyoh bend musak baat bwa kuhambidilobw Yehow. Akab kaakadyoh bend muleej mwaakadyey mwaalabul micim yindiy mu mishind yikwaabw.

6 Hahicil mafuk, haakady Akab mubikan mukaleng mulengel wa biin Yuud Yozafat bwa kumukwanjok mu diivit dindiy ni biin a Sirih, Yozafat umwaambiil neey: cya kuuhal-a-hal anj ndak ukatalangan ni muprofet wa Yehow. Akab ulekel lungeny oolw, ni kuleebey neey: “Kudy teng muut aakaabumw, ki ciishoh bend mumukat, bwaal uuyaayambil myand teng yibiih, kacy kaayambiiloh myand yilengel.” Ning naak, baakady bakatal muprofet Mikah. Biin-biin, muut a Mawej oow wambiil Akab musah mubiih! Hamut a kulombey lus kudy Yehow ni kwaalabuley mucim indiy, Akab muut mubiih oow umbil muprofet a Yehow mu lukan. (1 Bk. 22:7-9, 23, 27) Nook, mukaleng wangacil dihangadik dya kumbey muprofet a Yehow mu lukan, kaakady mukat bwa hamwambil neey: diiy dya buprofet eedy diiyiiy kukumban biin-biin. Mu diivit dilondel, bazuhil Akab.​—1 Bk. 22:34-38.

7. I mushind kaay udy Yehow uleej mwaakady Akab haanyim ha lufw lwindiy?

7 Hafwiil Akab, Yehow uleejel mwaakadyey umutal. Haakady Mukaleng mulengel Yozafat muhingomw kwindiy ku cibel kay bwaal, Yehow utumin muprofet Yehuh, bwa kumwambiley neey: waakady mulong bibiih bwa kuyey kambulwiish mukaleng mubiih Akab. Muprofet wa Yehow oow umwambiil neey: “Bwaabingany ubaakakwanjok muut mubiih myand oow? Udy mukat baat bakiish batal Mawej mu diis eeny?” (2 Cif. 19:1, 2) Tutalayaak kaabaak, ning Akab waakady mwaalabul biin-biin mucim indiy. Biin-biin bidy neey: muprofet kaakady mwa kumuleeb neey: i muut mubiih waakady mukin Yehow. Nook, Akab uleejel hatook mwaakadyey mwiikunying menmen, ki kaakadyoh bend mwaalabul mucim indiy.

8. I biny bitudy mwa kulongel ku cileejel cya Akab cya kwaalabul micim?

8 I biny bituloolongel ku cileejel cya Akab? Haakadyey mumvw musah waakady Elih mumudiil wa kubutuk kwa cisak cindiy, Akab wiihweekejel. I bwaal bulengel bwaakadyey mulong. Hahicil mafuk, bilong bindiy byaakady bileej neey: kaakadyoh bend mwaalabul mucim indiy. Kwaalabul micim, kakwiin kumvwiijoh bend kaakunying kady muut mwa kuleej mutancy mukeeh bituh. Tutalayaak cileejel cikwaabw cikal mwa kwiitwambulwiish bwa kumanyik cidy kwaalabul micim biin-biin kumvwiij.

DILONGWEESH DITUDY MWA KUHETEL KU CILEEJEL CYA MUKALENG MANASEH

9. Manaseh waakady mukaleng wa mushind kaay?

9 Haanyim ha mivw kam yibidy, Manaseh wiiyil mukaleng a biin Yuud. Ulongel byend myand yibiih teng bu Akab! Bibl uleeleeb neey: “Utukil Mawej ni kulong kwa myand yibiih kuuhal kwindiy.” (2 Cif. 33:1-9) Manaseh wiibakil bilambwiil bya baamawej bya bapangan, ni wiibakil makunj majilang​—mu tempel a Yehow bu cimanyin cya mu cimfwany cya kuhambidil​—bituh bya lulel! Waakady ulong majimbw ma mitah yoos, ubuk, ni ulong myand ya buloj. Cikwaabw, ‘waakady muzuhij baat bavul beeh baakady kabay ni bwaal.’ Uzuhil baat bavul ni utwaadil mwaan indiy mwaan-mulum bwa kumoosh bu mulambw, kumulambuley kudy baamawej ba makos.​—2 Bk. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. I mushind kaay waakady Yehow munyook Manaseh, ni mukaleng Manaseh ulongel biny?

10 Teng bu Akab, Manaseh waakady mulek kukun mat ku mubel waakady Yehow mumwaakish ku dyambulwiish dya baprofet bindiy. Bulekel bwa byoos, “Mawej waakady mwiibatumin batam ba basalaay ba mukaleng a Asirih: bakwaacil Manaseh baalamakany mbang ni malobw, bamuswiikil ni miyoolol yibidy ya bronz baay nend ku Babiloon.” Kwiin aak, bamumbil mu lukan, bimweekel neey: Manaseh waakady mulangil bikasakan ha myand yilongeley. “wiihweekejel kuuhal kwa Mawej a baakaakend.” “Ulombel Mawej bwa kumufwiiley lus.” Biin-biin, Manaseh “waamudiil matend.” Muut mubiih aaw waakady wend ushiituluk. Ni utadil neey: Yehow “i yiy Mawej,” ni kumudiiley matend menmen.​—2 Cif. 33:10-13.

Bu mwaakadyey mwaalabul micim biin-biin, Mukaleng Manaseh waakady mulwiish kuhambidil kwa makos (Tal cikos 11) *

11. Bilondeshil 2 Cifuk 33:15, 16, i mushind kaay udy Manaseh muleej cidy kwaalabul micim biin-biin kumvwiij?

11 Hahicil mafuk, Yehow waalabwiil masambil ma Manaseh. Waakady mwa kutal mushind waakady Manaseh mwaalabul biin-biin mucim indiy bwa myand yaakadyey mumuleej mu diisambil. Nook, Yehow waakady mukun mat kumasambil ma Manaseh haakadyey mumulomb bwa kumufwiiley lus ni bwa kumuhingijeyomw mu bukaleng. Manaseh waakady mulong myand yilengel bwa kuleejey biin-biin neey: waakady mwaalabul mucim indiy. Ulongel cyaakady Akab mulek kulong. Kushiitululey bilong bindiy. Waakady mul diivit dikasakan bwa kulek kuhambidil kwa makos ni kulongeshey baat ku makand bwa kuhambidilobw teng Yehow. (Bal 2 Cifuk 33:15, 16.) Kulong nook, kwaakady kulomb mucim mukasakan ni diitabij. Manaseh ulondel cileejel cibiih cya biin mu cisak cyaababw, cya baabinemen bindiy, ni cya baat bakuluuh ba mu musok. Ki hakuluuhil Manaseh, ukaakeel bwa kulongolol myand yibiih yilongeley. Bimweekel neey: waakady cileejel cilengel kudy mwiikul indiy Joziyas, wiiyil kushaal mukaleng mulengel.​—2 Bk. 22:1, 2.

12. I biny bitudy mwa kulongel ku cileejel cya Manaseh cya kwaalabul micim?

12 I biny bitudy mwa kulongel ku cileejel cya Manaseh habitaatal kwaalabul micim? Wiihweekejel, ni kuleejey mubilong neey: i mwaalabul micim. Waakady musambil, ni kulombey Yehow lus. Ni ulekel myand yibiih yaakadyey ulong. Waakady mul diivit dikasakan bwa kulek myand yibiih yilongeley, ni wangacil dihangadik dya kuhambidil Yehow ni kwambulwiishey bakwaabw bwa kulongobw teng naak. Cileejel cya Manaseh cyambambulwiish baat bady balong mpekaat yitam bwa kwiibafwiilobw lus. Tutaatal cileejel cileeleej neey: Yehow Mawej i “mulengel, ufwiilangan lus.” (Mis. 86:5) Yehow ufwiifwiil baat​—baalaalabul micim biin-biin lus.

13. Twaal cileejel cidy mwa kwiitwambulwiish bwa kumanyik kwaalabul micim biin-biin.

13 Manaseh kaakadyoh bend teng mumvw bibiih bwa mpekaat yilongeley. Ni bilong bindiy byaakady bileej neey: waakady ni kakunying. Cilongeley, ciituloolongweesh bwaal bwa buseeb buvul habitaatal kwaalabul micim kwa biin-biin. Twangat cileejel eecy, uyaay hacyaab cidyobw balongel mikat bwa kalomb mukat, ki hamut a kukwaakishobw mukat, mulong a mikat ukwaakwaakish diiy. Udy mwa kusangal eeny? Waakweeh! Udy mwa kwiitab iikal mwiin mukat ukumvwiij neey: diiy i ciit citam cidyobw balong naacy mikat eeny? Waakweeh, kwaakwiitaboh bend cikwaabw! Bya mushind aakaabumw, Yehow uloolomb mulong a mpekaat bwa haalabul mucim indiy. Iikal mulong a mpekaat umvw bibiih bwa mpekaat indiy, i bwaal bulengel. Kumvw kwa nook, i cyumw cya kubimanyin bitam kuleeleej kwaalabul micim, ki kakwiin kuhoh bend. Bikaam along bwaal kaay bukwaabw? Tuheehetel malongweesh mavul ku kasumw kaakady Yeez mulond kateeteng micim iitut.

MWA KUMANYIK KWAALABUL MICIM BIIN-BIIN

Halangil mwaan ujimbeen bwa bwaal bubiih bulongeley, wangacil dihangadik ni kulongey lwend luleeh mutal kwaabab (Tal cikos 14-15) *

14. Mu kasumw katwaadil Yeez, i bimanyin kaay bya nzanzanz bileeleej neey: mwaan ujimbeen waalabwiil biin-biin micim?

14 Yeez ulondel kasumw ka mwaan ujimbeen kateeteng micim yiitut, kady mu Luuk 15:11-32. Sangiilum utombokel taatend, ni kwaalukey ku cibel, ni “waamwangal waay kuleeh.” Waakalong myand ya busenj, ni bulongavy. Hatadiley neey: shikacil waakady mumukasakeen, utwaadijil kulangil ha myand yaakadyey mulong. Wiiyil kwiitab neey: ulongel bwaal bubiih menmen bwa dihangadik dyaakadyey mwangat hacyaakadyey ku cibel cya taat indiy. Yeez uleeleeb neey: sangiilum oow, “utangil kwiilangish.” Wangacil dihangadik dya kuhingeyomw ku cibel ni kulombey taat indiy bwa amufwiil lus. Byaakady ni buseeb bwa mwaan kulongey nook, bwaal waakady mwangat dihangadik dibiih. Ki kuhwiil eeny? Waakweeh. Byaakady bikaam along bwaal kahand!

15. I mushind kaay udy kasumw ka Yeez ka mwaan ujimbeen kaleej cidy kwaalabul micim kumvwiij?

15 Mwaan ujimbeen oow, waakady muleej kwaalabul micim biin-biin mu myand yaakadyey mulong. Ulongel lwend luleeh bwa kuhingomweey ku cibel. Hafikiley habwiih ni taat indiy, uleebel neey: “A taat, nady mulong bibiih kuuhal kwa Mawej ni kuuhal kwiibuh. Ciciishoh bend mufwaanyin bwiibuh kubiikan ney, mwaan aam.” (Luuk 15:21) Kutond kwa mpekaat ni mucim woos kwa sagiilum oow, kuleejel mwaakadyey mukat kulengej bulund bwindiy ni Yehow. Wiitabil cikwaabw neey: waakady mulongel taat indiy myand yibiih. Umanyikil neey: bilong bindiy byaakady bifulwiij taat indiy mund, waakady mwangat dihangadik dya kulengej cikwaabw bulund bwindiy ni taat indiy, ni kukatey bwa taat indiy amutal bu mween mudimw indiy! (Luuk 15:19) Kasumw aak, ka kiin teng mwiisamb ukaakashish bituh. Kady mwa kwambulwiish bakul mu cisumbw bwa kumanyik ning mulong a mpekaat mutam oow, i mwaalabul biin-biin mucim indiy.

16. Bwabiny bidy mwa kukasakeen bakul bwa kumanyik neey: muut oow i mwaalabul biin-biin mucim?

16 Kabiinoh bend bihehel bwa bakul kumanyikobw ning mulong a mpekaat oow i mwaalabul micim biin-biin. Bwabiny kabiin naak? Bakul kabiishoh bend mwa kutal mu mucim a muut, bady mwa kuteet bwa kumanyik bijaadik bileeleej neey: mwiin kweet oow i mukin biin-biin myand yibiih yidyey mulong. Mu mishind yikwaabw, bakul bady mwa kwiikal batwiilangan ni muut udy mulong mpekaat ki kabay ni bijaadik bileeleej neey muut oow i mwaalabul micim.

17. a) I cileejel kaay cileeleej neey: muut oow kiin mwaalabul biin-biin mucim ning yiy mwiikal ni kakunying? b) Teng mudyobw biibileej mu 2 Biin Korent 7:11, i biny bidy mwa kuleej neey muut i mwaalabul biin-biin mucim indiy?

17 Tutalaay cileejel eecy. Mwiin-kweet mwaan-mulum, i mwend masandy mukacy mwa mivw yivul. Hamut a kulombey dyambulwiish, usoosokok mukaj indiy, balund bindiy, ni bakul cilong cibiih eecy. Haanyim a byoos, bakul biiyiiy kumanyik bwaal bulongeley. Hady bakul bamuleej neey: bady ni bijaadik bileeleej neey: i mwend masandy, wiitaatab ni bimweek neey: i mufw naay menmen. Ki bwaal oobw buleeleej neey: i mwaalabul micim eey? Bwaal! Bakul bady mwa kukaam bwa kumanyik ning i muleej bilong bileeleej neey: i mwaalabul mucim hamut a kwiimanyinobw ha kakunying kindiy. Muut oow i mulong mpekaat mutam kukaady mivw yivul. Mulong a bubiih oow, kiin mutondoh bend mpekaat indiy, ki muut mukwaabw umusangeen ulong mpekaat yiy kuyey kambil bakul. Nook, bakul bakakaam bijaadik bwa kumanyik ning mulong a bubiih oow, udy ni kakunying ka biin-biin, bwa myand yibiih yilongeley. (Bal 2 Biin Korent 7:11.) Bidy mwa kwangatok mafuk mavul bwa mulong a bibiih aleej neey: i mwaalabul biin-biin mucim indiy. Nook, biiyiiy kumwiihat mu cisumbw cya biin Krist bwa ciisang kahand.​—1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. I mushind kaay udy muut udyobw biihat mu cisumbw mwa kuleej mudyey mwaalabul biin-biin mucim, ni i biny biikal mwa kulongek yiy mulong nook?

18 Bwa kuleej neey: mulong a mpekaat udyobw bihat mu cisumbw i mwaalabul biin-biin micim, udy mwa kwiikal ni ciibidil cya kwiikal kuy mu bisangil ni kulond mibel yidy bakul bamwaakish, kusambil ni kwiikal ni ciibidil cya kwiilongel Bibl. Udy mwa kwiikashishomw cikwaabw bwa kweewuk tumyand tukeeh twaakady tumusak bwa kulongey mpekaat. Yiy mwiikashishomw bwa kulengej bulund bwindiy ni Yehow, wiiyiiy kujaadik neey: Yehow wiiyiiy kumufwiil lus ni bakul biiyiiy kumuhingij mu cisumbw. Biin-biin, hady bakul balumbulwiish mulong a mpekaat, bady mwa kukootonom bwaal boos mushind udyebw, kabiin mwa kulumbulwiish ni diis dikasakan.

19. Kwaalabul biin-biin mucim kumvumvwiij biny? (Ezekiyeel 33:14-16)

19 Teng mutudy biibilong, kwaalabul micim biin-biin kakwiin kumvwiij kuleej kakunying ni kwiitab neey tudy balong mpekaat. Kumvumvwiij cikwaabw kwaalabul meej ni mucim bisasak muut bwa kwiikaley ni bilong bilengel. Mudy cikwaabw kulek myand yibiih ni kwendel mu njil a Yehow. (Bal Ezekiyeel 33:14-16.) Bwaal bwa kuuhal budy ni buseeb buvul budy mulong a mpekaat mwa kulong, i kulengej bulund bwindiy ni Yehow.

AMBULWIISH BAMULONG A MPEKAAT BWA BAALABUL MICIM

20-21. I mushind kaay utudy mwa kwambulwiish mulund neet udy mulong mpekaat mutam?

20 Yeez waakady Mumvwiij bwaal bwa buseeb bwa mu mudimw indiy a kudiil baat musah, haleebeley neey: “nady mwendel babiih . . . bwa baalabul micim.” (Luuk 5:32) Bwaal oobw ki butukaakaam. Lang neey: mulund iitut wa ha micim i mulong mpekaat mutam. I biny bitudy mwa kulong?

21 Tudy mwa kulongel mulund neet bibiih, hatumwaamwambil bwa kusokokey mpekaat indiy udyey mulong. Kusokok mpekaat kakwiin kuhatuloh bend bihet bilengel bwaal Yehow i mutal mpekaat aaw. (Tus. 5:21, 22; 28:13) Udy mwa kwambulwiish mulund neeb, hakumuvulwiij neey: bakul bakakaam kumwambulwiish. Mulund neeb yiy mulek kutondel bakul mpekaat indiy, bikaam wambil bakul bwaal oobw, kulong nook, kuleeleej neey: ukaakaam kwambulwiish biin-biin mulund neeb. Bulund bwindiy ni Yehow budy mu buhund!

22. I biny bitwiiyiiy kwiisambil mu ciin bwaal ciloolond?

22 Hady mulong a mpekaat ulong lwend luleeh, mwiikal ni mpekaat wa mafuk mavul udy mwa kulong bwa bamwiihat mu cisumbw, bakul bady mwa kulong biny? Bwaal oobw bumvumvwiij neey: baakady bamulongelok myand ni lus eeny? Mu ciin bwaal ciloolond, twiiyiiy kutal mushind udy Yehow mwiikal ni lus luvul hanyoonyokey bamulong a bibiih ni mutudy mwa kumwiidikij.

MUSAMBW 103 Balami​—mmapa mikale bantu

^ mus. 5 Kwaalabul micim biin-biin, kakwiin kumvwiij bituh neey: tudy ni kaakunying bwa myand yibiih yitudy balong. Ciin bwaal eecy ciiyiiy citwambulwiish bwa kumanyik biin-biin mudy kwaalabul micim kumvwiij. Twiiyiiy kwiisambil ha cileejel cya Mukaleng Akab, cya Mukaleng Manaseh ni cya kasumw ka mwaan ujimbeen uleebel Yeez. Mu ciin bwaal eecy twiiyiiy kwiisambil cikwaabw ha myand yidy bakul mwa kulond bwa kumanyik neey: muut udy mulong mpekaat mutam i mwaalabul micim menmen eey?

^ mus. 60 DYUMVWIIJ DYA BIFWAATUL: Mukaleng Akab utuutumin baabinemen bindiy diiy ni ciij civul bwa bumb muprofet a Yehow Mikah mu lukan.

^ mus. 62 DYUMVWIIJ DYA BIFWAATUL: Mukaleng Manaseh wambambil biin mudimw bindiy bwa kubutul kish yaakadyey muteek mu tempel.

^ mus. 64 DYUMVWIIJ DYA BIFWAATUL: Mwaan ujimbeen, mukooy woos ni lwend luleeh lulongeley, udy ni musangal hadyey ufik kwaabab.