Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI WAKWIIYA 40

Ino Kwaana Cancinencine Cilaamba Nshi?

Ino Kwaana Cancinencine Cilaamba Nshi?

‘Ndakesa mukwiita bamucita shibiibi kwaamba ayi baane kuswa kushibiibi shabo.’​—LUKA 5:32, NWT.

LWIIMBO 36 Atushitilishe Myoyo Yesu

NSHESHI TWIIYE *

1-2. Ino Aabu a Manase bakalinga kupusene buyani, alimwi ino njimiipusho nshi njeshi tucane shikumbulo?

AMULEKE tubandike pashakubonenaako sha bamaami bobilo abo bakalingaako myaaka iinji yainda. Womwi wakalinga mwaami wamishobo ili 10 yabene Isilaeli; lyalo umwi wakalinga mwaami wa baJuda uyo wakalinga kweendelesha mishobo yobilo. Nabi kwaamba ayi bakekalaako pashiindi shipusene, kuli shintu shiinji shikoshenye nshebakacita. Bamaami boonse bobilo bakapondokela Yehova, akupa kwaamba ayi bantu bakwe batalike kucita shibiibi. Boonse bobilo bakalinga kulambila shibumbwabumbwa alimwi bakalinga kucaya bantu. Nacibi boobo, pakalinga bupusano pabasankwa bobilo aba. Womwi wakatolelela kucita shintu shibiibi kushikila ndyaakafwa. Sombi umwi wakaana alimwi wakalekelelwa pashintu shibiibi abuumbi nshaakacita. Ino basankwa aba bakalinga mbaani?

2 Womwi wakalinga kwiitwa ayi Aabu, mwaami wabene Isilaeli lyalo umwi wakalinga ngu Manase, mwaami wa baJuda. Bupusano bwakalinga pakati kabasankwa bobilo aba, inga bwatwiisha shiinji pamakani ayandika abuumbi aamba pakwaana. (Milimo 17:30; Loma. 3:23) Ino kwaana cilaamba nshi, alimwi ino inga twatondesha buyani ayi twaana? Tulayandika kushiba mukwiinga tulisuni kwaamba ayi Yehova anotulekelela na twabiisha. Kwaamba ayi tucane shikumbulo kumiipusho iyi, tutobandika pashakubonenaako sha bamaami bobilo aba akubona nsheenga tweeyaako. Lyalo tutobandika Yesu nshakaamba pamakani akwaana.

NSHEENGA TWEEYA KUSWA KUCAKUBONENAAKO CA MWAAMI AABU

3. Ino mwaami Aabu wakalinga mwaami uli buyani?

3 Aabu wakalinga mwaami wanamba 7 wamikowa ili 10 yabene Isilaeli. Wakalinga kweebete Jesebelo, mwaana wa mwaami wa ndabala ya Sidoni iyo yakalinga kumatwa, umo mwakalinga buboni. Mukwiinga Aabu wakalinga kweebete Jesebelo, bene Isilaeli bakalinga kucite shoolwe shiinji shakupanga maali. Sombi ceebo ca cikwati ici, bene Isilaeli bakabisha abuumbi kuli Yehova. Jesebelo wakalinga kulambila Baali alimwi wakalinga kuyunga Aabu kuyuminisha kulambila kulensha bunya uku, uko kwakalinga kwiilikaawo kucita bulale alimwi akubenga baana mbuli milambu. Jesebelo ndyaakalinga muka mwaami, buumi bwa bashinshimi bakwe Yehova boonse bwakalinga mumapensho. Alimwi wakapa kwaamba ayi bashinshimi baanji bacaikwe. (1 Baam. 18:13) Aabu ‘wakabisha pameenso akwe Yehova kwiinda mbobakabisha boonse bakataanguna kuba baami.’ (1 Baam. 16:30) Yehova wakalinga kubona shoonse Aabu alimwi a Jesebelo nshebakalinga kucita. Yehova wakabatondesha nkumbu kwiinda mukutuma bashinshimi mbuli Elija kwaamba ayi abacenjeshe alimwi akucenjesha bantu bakwe kwaamba ayi baaluke akutalika kumusebensela ciindi kaciciliiko. Sombi Aabu a Jesebelo bakatolelela kucita shintu shibiibi.

4. Ino Yehova wakaamba ayi alaakumwaanisha buyani Aabu, alimwi ino Aabu wakacita buyani?

4 Mukuya kwaciindi, ciindi cakashika cakwaamba ayi Yehova acitewo comwi. Yehova wakatuma mushinshimi Elija kuya mukulwiita Aabu alimwi a Jesebelo, mbwaakalinga kusa mukubaanisha. Mukwashi wabo oonse wakalinga kusa mukuloba. Maswi Elija ngakaamba akapa Aabu kulinyumfwa cibiibi abuumbi! Ano cikankamika ncakwaamba ayi, musankwa uyu wakalinga kulisumpula ‘wakalibombya.’​—1 Baam. 21:19-29.

Mwaami Aabu wakatondesha ayi taana kwaana cancinencine ndyaakapa kwaamba ayi mushinshimi wakwe Lesa abikwe mujeele (Amubone mapalagilafu 5-6) *

5-6. Ino nshiinshi shitondesha kwaamba ayi Aabu taakwe kwaana cancinencine?

5 Nabi kwaamba ayi Aabu wakalibombya paciindi cilya, nshaakacita mukuya kwaciindi shakatondesha kwaamba ayi taakwe kwaana cancinencine. Taakwe kucita cili coonse kwaamba ayi akashe bantu kulambila Baali. Alimwi taakwe kuyuminisha bantu kutalika kulambila Yehova. Kuli shintu ashimwi Aabu nshaakacita shakatondesha kwaamba ayi taakwe kwaana.

6 Mukuya kwaciindi, Aabu ndyaakeeta Mwaami mubotu wabene Juda Jeoshafati kwaamba ayi ayaakwe mukulwana bene Silya, Jeoshafati wakaamba ayi bataangune kwiipusha mushinshimi wakwe Yehova. Aabu taakalinga kusuniiwo kucita boobo, wakaamba ayi: ‘Nkwaali womwi ngweenga tweepusha Yehova kwiinda muli nguwe. Sombi nebo ndimupatite mukwiinga lyoonse taambi shintu shibotu pali ndime, sombi sheenka shibiibi.’ Nacibi boobo, bakeepusha mushinshimi Mikaya. Alimwi bweenka Aabu mbwaakaamba, mushinshimi wakwe Lesa wakaamba makani abiibi pali Aabu! Muciindi cakwaamba ayi aane akusenga Yehova kwaamba ayi amulekelele, mwaami mubiibi Aabu wakapa kwaamba ayi mushinshimi wakwe Yehova abikwe mujeele. (1 Baam. 22:7-9, 23, 27) Nabi kwaamba ayi mwaami wakacikonsha kupa kwaamba ayi mushinshimi wakwe Yehova aangwe, taakwe kupa kwaamba ayi bushinshimi butakumanishikwi. Aabu wakacaikwa ndyebakaya kunkondo.​—1 Baam. 22:34-38.

7. Pesule lyakwaamba ayi Aabu wafwa, ino nshiinshi Yehova nshaakaamba pali nguwe?

7 Aabu ndyaakafwa, Yehova wakatondesha mbwaakalinga kumubona. Mwaami mubotu Jeoshafati ndyaakabolela kuŋanda kaalibo kabotu, Yehova wakatuma mushinshimi Jewu kuya mukumulwiita ayi taakwe kucita kabotu kucafwa Aabu. Mushinshimi wakwe Yehova wakaamba ayi: ‘Sa mutooyeeya ayi cililuleme kucafwa bamucita shibiibi akulwana kulubasu lwa bantu bapatite Yehova?’ (2 Maka. 19:1, 2) Ano amuyeeye paceeci: Naakwiinga Aabu wakaana cancinencine, naakwiinga mushinshimi taakwe kumwaamba ayi ngumuntu mubiibi alimwi upatite Yehova. Aboobo nabi kwaamba ayi Aabu wakatondesha ayi wakalinyumfwa cibiibi pashintu nshaakacita, taakwe kwaana cancinencine.

8. Ino nshiinshi nsheenga tweeya pamakani akwaana kuswa kucakubonenaako cakwe Aabu?

8 Ino nshiinshi nsheenga tweeya kuswa kucakubonenaako cakwe Aabu? Elija ndyaakalwiita Aabu shakalinga kusa mukucitikila mukwashi wakwe, pakutaanguna Aabu wakalibombya. Wakacita cintu cibotu. Sombi nshaakacita mukuya kwaciindi shakatondesha ayi taakwe kwaana cancinencine. Aboobo kwaana kuleelikawo shiinji kuteshi kulinyumfwabo cibiibi pashintu nshetwakacita. Amuleke tubandike cakubonenaako acimwi ceshi citucaafwe kunyumfwisha kwaana cancinencine ncocaamba.

NSHEENGA TWEEYA KUSWA KUCAKUBONENAAKO CA MWAAMI MANASE

9. Ino Manase wakalinga mwaami uli buyani?

9 Ndyepakeenda myaaka pafwiifwi a 200, Manase wakaba mwaami wa baJuda. Lakwe alyeelete wakacita shintu shibiibi abuumbi kwiinda shakacita Aabu! Baibo ilaamba ayi: ‘Wakabisha abuumbi kuli Yehova akusonkomona bukali bwakwe.’ (2 Maka. 33:1-9) Manase wakayaka shipaililo shakubengelawo milambu kubalesa bakubeca alimwi wakabika cikoshanyo cakubesa muŋanda yakwe Yehova! Cikoshanyo ico cilyeelete cakalinga kwiimikaninaako lesa mwanakashi ngobakalinga kulambila bantu batakalinga kulambila Yehova. Wakalinga kusonda, kucita buloshi, alimwi wakalinga kucebusha akwiipusha kubeshikwaamba abafu. Alimwi “wakacaya bantu baanji batacite milandu.” Wakacaya bantu baanji alimwi “wakabenga bana bakwe basankwa ayi njimilambu yakutenta” kubalesa bakubeca.​—2 Baam. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Ino Yehova wakamwaanisha buyani Manase, alimwi ino nshiinshi nshaakacita ndyaakalulikwa?

10 Bweenka mbuli Aabu, Manase wakakaka kukutika kululika kwakwe Yehova kuswa kubashinshimi Bakwe. Mukweelaako Yehova wakaleta “bamatanjilili ba bashilumamba ba bene Asilya ayi balwane baJuda. Mpeeke bakacata Manase busha. Bakamubika ndobo munshono yakwe, bamwanga ncetani sha bulonse akumutola ku Babiloni.” Ndyaakalinga kwaangitwe ku Babiloni, Manase alyeelete wakayeeyawo abuumbi pashintu nshaakacita. “Wakatolelela kulibombya kuli Lesa wabashali bakwe bakulukulu.” Kuli ashimwi shiinji nshaakacita. “Wakasenga Yehova kwaamba ayi amunyumfwile nkumbu.” Alimwi “wakatolelela kupaila kuli nguwe.” Musankwa uyu wakalinga kucita shibiibi, wakatalika kwaaluka. Wakatalika kubona Yehova mbuli “Lesa wakwe” alimwi wakatolelela kupaila kuli nguwe.​—2 Maka. 33:10-13, NWT.

Mukwiinga Mwaami Manase wakaana cancinencine, wakakusha shintu shoonse shakalinga kusebenseshekwa mukulambila kwakubeca (Amubone palagilafu 11) *

11. Kweelana a 2 Makani 33:15, 16, ino Manase wakatondesha buyani ayi waana cancinencine?

11 Mukuya kwaciindi, Yehova wakakumbula mipailo yakwe Manase. Yehova wakabona kwaamba ayi Manase waaluka cancinencine ceebo ca shintu nshaakalinga kupaililaawo. Yehova wakakutika Manase ndyaakasenga kulekelelwa alimwi wakamusuminisha kuba mwaami alimwi. Manase wakacita shoonse nsheenga wacikonsha kwaamba ayi atondeshe ayi waana cancinencine. Wakacita shintu Aabu nshaatakwe kucitaawo. Wakacileka kucita shintu shibiibi. Wakakushaawo shintu shoonse shakalinga kusebenseshekwa mukulambila kwakubeca akuyuminisha bantu kutalika kulambila Yehova. (Amubelenge 2 Makani 33:15, 16.) Manase wakalinga kuyandika kutaloonda alimwi alushomo kwaamba ayi acite boobo. Mukwiinga kaatana kwaana, wakalinga cakubonenaako citabete kabotu kumukwashi wakwe, kubacinenenene alimwi akubantu bakwe kwamyaaka iinji. Sombi Manase ndyakacembela wakeelesha kusebensela pashilubo shimwi nshaakacita. Cilyeelete wakaba cakubonenaako cibotu kumwishikulu wakwe mwanike, Josiya, uyo wakesa mukuba mwaami uli kabotu.​—2 Baam. 22:1, 2.

12. Ino nshiinshi nsheenga tweeya pamakani akwaana kuswa kucakubonenaako cakwe Manase?

12 Ino nshiinshi nsheenga tweeya kuswa kucakubonenaako cakwe Manase? Taakwe kweelabo pakulinyumfwa cibiibi, sombi kuli shiinji nshaakacita. Wakapaila alimwi akusenga kulekelelwa. Alimwi wakacileka kucita shintu nshaakalinga kucita. Wakasebensa cankusu kwaamba ayi amane mapensho ngaakaleta alimwi akucita shoonse nsheenga wacikonsha kwaamba ayi acafwe bantu kulambila Yehova pomwi anguwe. Cakubonenaako cakwe Manase, inga cacafwa baabo bakacita shintu shibiibi abuumbi. Shakacitika kuli Manase shilatondesha patuba kwaamba ayi Yehova ngu Lesa ‘mubotu alimwi ulibambite kulekelela.’ (Kulu. 86:5) Yehova alalekelela baabo baana cancinencine.

13. Amwaambe cikoshanyo citucafwa kunyumfwisha cintu cimwi ciyandika abuumbi pamakani akwaana.

13 Manase taakwe kweelabo pakulinyumfwa cibiibi pashintu nshaakacita. Ici cilatwiisha cintu cimwi ciyandika abuumbi pamakani akwaana cancinencine. Amuyeeye pacikoshanyo ici: Amuyeeye kwaamba ayi mwaya mu shoopu mukuula buledi, sombi muciindi cakumupa buledi utokuulisha wamupa fulaulo. Sa inga mwanyumfwa kabotu? Sobwe napaceyi! Sa inga mwanyumfwishisha na utokuulisha wamulwiita ayi fulaulo ulayandika abuumbi pakupanga buledi? Sobwe inga tamunyumfwishishiwo! Alakwe Yehova alisuni kwaamba ayi muntu wacita cilubo aane cancinencine. Cili kabotu na muntu wakacita cilubo walinyumfwa cibiibi paceeco ncaakacita. Kucita boobo ncitondesho comwi ciyandika citondesha kwaamba ayi muntu alisuni kwaana. Sombi taaelete kweelabo pakulinyumfwa boobo. Ino nshiinshi shimwi muntu wacita cilubo nshaeelete kucita? Inga tweeya shiinji kuswa kucikoshanyo ciyuminisha, Yesu ncaakaamba.

MBWEENGA TWASHIIBA NA MUNTU WAANA CANCINENCINE

Mwaana musankwa wakalinga waashuka ndyaakashiba kwaamba ayi taakwe kusala kabotu, wakeenda mushinso ulaamfu kuboolela kuli baishi (Amubone mapalagilafu 14-15) *

14. Ino musankwa wacanike wakaashuka Yesu ngwaakambaawo mucikoshanyo wakatondesha buyani ayi alisuni kwaana?

14 Yesu wakaamba cikoshanyo ciyuminisha abuumbi caamba pa mwaana wakaashuka, ncetucana pa lilembo lya Luka 15:11-32. Musankwa wacanike uyu wakaashukila baishi, akuswa paŋanda kuya “kucishi cakulaale.” Nkwakaya uko, wakatalika kucita shintu shibiibi. Sombi shintu ndyeshakamuyumina mubuumi, wakatalika kuyeeya panshaakacita. Wakeebaluka kwaamba ayi wakalinga kukala kabotu ndyaakalinga kukala abaishi. Bweenka Yesu mbwaakaamba, “maano ndyaakesaamo,” musankwa wacanike uyu wakasalawo kuboolela kumishaabo alimwi akusenga baishi kwaamba ayi bamulekelele. Cakalinga cintu ciyandika kwaamba ayi musankwa uyu wakeebaluka kwaamba ayi wakasalawo kucita shintu shiinji shitabete kabotu. Ano sa wakalinga kweelete kweelabo pakucita boobo? Sobwe. Wakalinga kweelete kucitawo comwi!

15. Ino mwaana musankwa wakaashuka Yesu ngwaakaambawo mucikoshanyo wakatondesha buyani ayi waana cancinencine?

15 Musankwa wakaashuka wakatondesha ayi waana cancinencine pashintu nshaakacita. Wakeenda mushinso ulaamfu kuboolela kumishaabo. Lyalo ndyaakalinga kubandika a baishi wakaamba ayi: “Ta, ndakabisha kuli Lesa akuli ndimwe. Nsheelete kwiitwa ayi mwanaanu.” (Luka 15:21) Maswi akuswa panshi lyamoyo ngakaamba musankwa wacanike uyu akatondesha ayi alisuni kuboosha bushicibusa bwakwe a Yehova. Alimwi akatondesha ayi nshaakacita shakapa baishi kulinyumfwa cibiibi. Wakalinga kulibambite kusebensa cankusu kwaamba ayi abe abushicibusa bubotu abaishi alimwi. Kwaamba ayi acite boobo, wakalinga kulibambite kuba mbuli womwi wabasebenshi ba baishi! (Luka 15:19) Ici teshibo cikoshanyo ciyuminisha. Cikoshanyo ici inga cabacafwa abuumbi bamanene. Inga cabacafwa ndyebatokweelesha kushiba na muntu umwi wakacita cilubo cinene waana cancinencine.

16. Ino nceebonshi inga caba ciyumu bamanene kushiba na muntu wakacita cilubo waana cancinencine?

16 Teshi cuubu bamanene kushiba na muntu wakacita cilubo cinene waana cancinencine. Ino nceebonshi? Bamanene tabashibi shili mumoyo. Aboobo balabona pabumboni butotondesha ayi mukwesu nabi nankashi uyo taasuniiwo kubooshawo kucita cilubo ncaakacita. Cimwi ciindi inga caba ayi muntu wakacita cilubo cinene abuumbi cakwaamba ayi bamanene batokoombolosha muntu uyo inga baalilwa kushiba na waana cancinencine.

17. (a) Ino ncakubonenaako nshi citotondesha ayi nabi muntu walinyumfwa cibiibi pacilubo ncaakacita tacaambi ayi waana cancinencine? (b) Kweelana a 2 Bene Kolinto 7:11, ino nshiinshi muntu nshaeelete kucita kwaamba ayi atondeshe ayi waana cancinencine?

17 Amuyeeye pacakubonenaako ici. Mukwesu wacita bulale mankanda aanji alimwi kwaciindi cilaamfu. Muciindi cakusenga lucafwo, alasisa nshaacita kumukaakwe, kubeshicibusa bakwe alimwi akubamanene. Mukuya kwaciindi bamanene bashiba nshaacita. Pesule lyakwaamba ayi bamanene bamulwiita ayi balicite bumboni butotondesha ayi wakacita bulale, wasumina ayi ncancine akuboneka anga atolinyumfwa cibiibi. Ano sa ici cilatondesha ayi waana? Sobwe. Bamanene inga basuna kwaamba ayi acite shiinji kuteshi kweelabo pakulinyumfwa cibiibi. Muntu uyu taana kucita cilubo linkanda lyomwibo ceebo cakutasala kabotu. Sombi wakacita cilubo cinene mankanda aanji alimwi kwamyaaka iinji. Muntu uyo wakacita cilubo taana kulyaambilila cibiibi cakwe kubamanene, sombi umwi wakashiba cilubo ncaakacita ngowakaya mukulwiita bamanene. Aboobo bamanene inga basuna kubona bumboni butotondesha ayi ncakwiila muntu uyo waalula mbwayeeya, mbwaalinyumfwa alimwi anshaacita. (Amubelenge 2 Bene Kolinto 7:11.) Inga peenda ciindi cilaamfu kwaamba ayi muntu aalule buumi bwakwe, kutondesha ayi waana cancinencine. Aboobo mpashi inga wakushikwa mulibungano lya Bwineklistu, kushikila watondesha ayi waana cancinencine.​—1 Koli. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Ino nshiinshi nshaeelete kucita muntu wakakushikwa mulibungano kwaamba ayi atondeshe ayi waana cancinencine, alimwi ino nshiinshi sheenga shaswaamo na wacita boobo?

18 Kwaamba ayi muntu wakakushikwa mulibungano atondeshe ayi waana cancinencine, alyeelete kunoocanika kumabungano lyoonse, alimwi akukonkela kululika kwabamanene kwakwaamba ayi alyeelete kunopaila akwiiya Baibo lyoonse. Alimwi inga wayandika kusebensa cankusu kuleya kucita shintu sheenga shamupa kwaamba ayi abishe alimwi. Na wasebensa cankusu kuboosha bushicibusa bwakwe a Yehova, inga washoma cakutatonsha kwaamba ayi Yehova alaakumulekelela alimwi bamanene inga bamuboosha mulibungano. Bamanene ndyebatokweelesha kushiba na muntu wakacita cilubo waana cancinencine, balaulanga langa cakubikila maano mulandu, mukwiinga balicishi kwaamba ayi mulandu womwi awomwi ulipusene alimwi balaleya koombolosha calunkutwe.

19. Ino kwaana cancinencine cilaamba nshi? (Esekelo 33:14-16)

19 Kweelana ambotweeya, kwaana cancinencine kuleelikawo shiinji kuteshi kweelabo pakulinyumfwa cibiibi na muntu wacita cilubo cinene. Alyeelete kwaalula mbwayeeya, mbwaalinyumfwa, akutalika kucita shintu shitotondesha ayi waana cancinencine. Alimwi alyeelete kucileka kucita shibiibi akutalika kukonkela milawo yakwe Lesa. (Amubelenge Esekelo 33:14-16.) Cintu ciyandika abuumbi muntu wakacita cilubo ncaelete kucita, nkuboosha bushicibusa bwakwe a Yehova.

AMUCAFWE BAMUCITA SHIBIIBI KWAANA

20-21. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tucafwe muntu wacita cilubo cinene?

20 Yesu wakasansulula kabotu lubasu lomwi luyandika lwancito yakwe yakushimikila ndyaakaamba ayi: ‘Ndakesa mukwiita bamucita shibiibi kwaamba ayi baane kuswa kushibiibi shabo.’ (Luka 5:32, NWT ) Aswebo ici ncotweelete kunoocita. Ino inga twacita buyani na shicibusa ngotusuni abuumbi wacita cilubo cinene?

21 Na twasiisa cilubo ncaakacita, inga twanyonyoola bushicibusa bwakwe a Yehova. Inga tatucikoonshi kusisa cilubo mukwiinga Yehova alabona shintu shoonse. (Tus. 5:21, 22; 28:13) Inga mwacafwa shicibusa wanu kwiinda mukumulwiita ayi bamanene inga bamucafwa. Na shicibusa wanu wakaka kulwiita bamanene pacilubo ncaakacita, mulyeelete kubalwiita. Alimwi kucita boobo kulaakutondesha ayi mulisuni kumucafwa. Ici cilayandika mukwiinga na wabula kutambula lucafwo kuswa kubamanene akwaana, bushicibusa bwakwe a Yehova inga bwanyonyooka!

22. Ino nshiinshi nsheshi tukeeye mumutwi utokonkelaawo?

22 Ano ino mbuyani na muntu wacita cilubo cinene abuumbi alimwi kwaciindi cilaamfu, cakwaamba ayi bamanene basalawo ayi alyeelete kukushikwa mulibungano? Sa ici cilasansulula ayi tabakwe kumutondesha nkumbu? Mumutwi utokonkelaawo, tulaakwiiya Yehova mbwaatondesha nkumbu ndyaatolulika bantu bacita shibiibi akubona mbweenga twakonkela cakubonenaako cakwe.

LWIIMBO 103 Beembeshi​—Nshipo Mubantu

^ par. 5 Kwaana cancinencine tacaambibo kulinyumfwa cibiibi pacilubo ncetwakacita. Mutwi uyu utootucafwa kunyumfwishisha kwaana cancinencine ncecaamba. Tutobandika pacakubonenaako ca Mwaami Aabu, Mwaami Manase alimwi a mwaana wakaashuka, Yesu ngwaakaambawo mucikoshanyo. Alimwi tutobandika apashintu bamanene nshobeelete kuyeeyawo kwaamba ayi bashibe na mukwesu nabi nankashi wakacita cilubo cinene waana cancinencine.

^ par. 60 BUSANSULUSHI BWASHIKOPE: Cabukali mwaami Aabu walwiita beshikulindilila kwaamba ayi batole mushinshimi wakwe Yehova Mikaya mujeele.

^ par. 62 BUSANSULUSHI BWASHIKOPE: Mwaami Manase walwiita basebenshi ayi banyonyoole shibumbwabumbwa nshaakabika mutempele.

^ par. 64 BUSANSULUSHI BWACIKOPE: Mwaana musankwa wakalinga waashuka, alilemete ceebo cakweenda mushinso ulaamfu. Sombi wanyumfwa kabotu ndyaabona pamishaabo kaali palaale.