Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

CHIHANDE CHAKULINANGULA 40

Uno Kupihilila naKwalumuka Chamwenemwene Chapwa Ngachilihi?

Uno Kupihilila naKwalumuka Chamwenemwene Chapwa Ngachilihi?

‘Ami ngwejile nakusanyika vaka-shili mangana vapihilile nakwalumuka.’—LUKA 5:32.

MWASO 36 Tulamenunga Michima Yetu

VYUMA NATUSHIMUTWILA *

1-2. Chihandwa muka chapwile hali mwangana Ahave naManase, kaha vihula muka natushimutwila?

TUSHIMUTWILENU hali vamyangana vavali vakushikulu. Umwe ayulilenga wangana waIsalele wamiyachi likumi, mukwavo ayulilenga wangana waYuta wamiyachi yivali. Numba tuhu vayoyelelele mulwola lwakulihandununa, oloze valingilenga vyuma vyavivulu vyakulifwana. Vosena vavali valikangile kuli Yehova nakuhungumwisa vatu vaze vayulilenga valinge vyuma vyavipi. Vosena vavali valemeselenga makombelo, kaha nawa vajihilenga vatu. Chipwe ngocho, valihandunwineko muvyuma vimwe. Mwangana umwe atwalilileho lika kupwa navilinga vyavipi palanga nomu afwile oloze ou mukwavo apihililile nakwalumuka kaha vamukonekelele. Uno ava vamyangana vakiko veya?

2 Umwe apwile Ahave, mwangana waIsalele, kaha mukwavo apwile Manase, mwangana waYuta. Chihandwa chapwile hali ava vamyangana vavali nachitukafwa tutachikize chishina chachilemu kutalisa kukupihilila nakwalumuka. (Vili. 17:30; Loma 3:23) Uno kupihilila nakwalumuka chapwa ngachilihi, kaha mutu nahase kusolola ngachilihi ngwenyi napihilila nakwalumuka? Twatela kutachikiza omwo chapwa, mwomwo twasaka Yehova atukonekele kachi nge tunalingi shili. Hakusaka tutachikize mwakukumbulwila vihula kanevi, natukekesa havyuma valingile ava vamyangana vavali novyo tunahase kulinangulako kuli vakiko. Natushimutwila nawa havyuma anangwile Yesu kutalisa kukupihilila nakwalumuka.

VYUMA MUKA NATULINANGULA KULI AHAVE?

3. Uno mwangana Ahave apwile navilinga muka?

3 Ahave ikiye apwile mwangana wakusokesa 7 muwangana waIsalele wamiyachi likumi. Ambachile Yezevele, mwana mwangana wakuShitone, nganda yakunote yize yapwile naluheto chikuma. Kumbata pwevo kana pamo chalingishile mulifuchi lyaIsalele mupwenga luheto. Oloze chalingishile nawa vaIsalele valinge chikuma shili kuli Yehova. Yezevele apwile muka-kulemesa mbale, kaha akunywile Ahave akundwize kulemesa kana, nakulingisa vatu valingenga ujila hatembele nakulumba vana vavo mukakahya. Halwola Yezevele apwile Lisano, ajihilenga vapolofweto vavavulu. (Vamya. 1, 18:13) Vilinga vyaAhave “vyapihile chikuma kumeso aYehova kuhambakana vyavaze vapwilengako shimbu kanda asemuke.” (Vamya. 1, 16:30) Yehova amwenenga vilinga vyavipi alingilenga Ahave napuwenyi Yezevele. Chipwe ngocho, Yehova asolwele keke hakutuma Elija navapolofweto veka mangana vayenga nakuhuhumuna vatu jenyi vaseze vilinga vyavo vyavipi shimbu kanda avazangamise. Oloze Ahave naYezevele vakanyine kwivwilila.

4. Mujila muka Yehova asakile kuzangamishilamo Ahave, kaha Ahave alingile ngachilihi?

4 Mukuhita chalwola, Yehova atumine kapolofweto Elija kuya nakulweza Ahave naYezevele ukalu naukavasolokela. Avalwezele ngwenyi tanga yavo yosena navakayinongesa. Ahave ahombele chikuma hakwivwa mazu ahanjikile Elija, ngocho “alinyishile.”—Vamya. 1, 21:19-29.

Hakuwana nge Mwangana Ahave ahungile kapolofweto kaKalunga, ngocho asolwele nge kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko (Talenu palangalafu 5-6) *

5-6. Vyuma muka vyasolola nge Ahave kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko?

5 Numba tuhu Ahave alinyishile halwola kana, oloze kutwala muze vilinga vyenyi vyasolwele nge kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko. Kafumishile kulemesa Mbale muwangana wenyiko, kaha nawa kakundwijile kulemesa chaYehovako. Kwapwile nawa vyuma vikwavo alingile Ahave vize vyasolwele nge kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko.

6 Mukuhita chalwola omu Ahave asanyikile Yehoshafwate, Mwangana wamwenemwene wavaYuta mangana vayenga hamwe nakulwa navaSulya, Yehoshafwate amulwezele ngwenyi vavangile kwihula kapolofweto kaYehova. Oloze Ahave akanyine nakwamba ngwenyi: “Kwali kapolofweto umwe mwahasa kutwihwila kuli Yehova, oloze ngwamuhunga mwomwo keshi kupolofweta vyuma vyamwaza hali amiko shina vyavipi kaha.” Chipwe ngocho vehwile kapolofweto Mikaya. Ngana muze ahanjikile, ou kapolofweto kaKalunga ahanjikile vyuma vyavipi navikasolokela Ahave. Ahave ahakile ou kapolofweto mukamenga muchishishisa chakupihilila nakwalumuka nakulomba Yehova amukonekele. (Vamya. 1, 22:7-9, 23, 27) Numba tuhu mwangana Ahave ahakile kapolofweto kaYehova mukamenga oloze kahonesele upolofweto kutesamoko. Kahomu ayile kujita, vakamujihile.—Vamya. 1, 22:34-38.

7. Omu Ahave afwile, Yehova amuvulukile ngwenyi apwile mutu wakufwana ngachilihi?

7 Omu Ahave afwile, Yehova asolwele hatoma vilinga apwilenga navyo Ahave. Omu Mwangana Yehoshafwate akindulukile kwimbo lyenyi, Yehova atumine kapolofweto Yehu ayenga nakumuhuhumuna ngwenyi chapwile chakuhenga kuya nakukafwa Ahave. Ou kapolofweto ambile ngwenyi: “Uno chinapu chakutamo kuli ove kukafwa vaka-kuhuka chipwe kuzanga vaze vahunga Yehova nyi?” (Miji. 2, 19:1, 2) Shikaho, nge Ahave apihililile nakwalumuka chamwenemwene, kachi kapolofweto kamuvulukile ngwenyi wakuhuka uze nawa ahunga Yehovako. Numba tuhu Ahave evwile kupihya havyuma vyavipi alingile, oloze kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko.

8. Vyuma muka natulinangula kuli Ahave kutalisa kukupihilila nakwalumuka?

8 Vyuma muka natulinangula kuli Ahave kutalisa kukupihilila nakwalumuka? Ahave alinyishile omu Elija amulwezele mujimbu wakunongesa tanga yenyi. Chapwile chamwaza kwivwa kupihya havyuma alingile. Oloze vyuma alingilenga mukuhita chalwola vyasolwele nge kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko. Shikaho, kupihilila nakwalumuka chamwenemwene chasakiwa kulinga vyuma vyavivulu keshi kwivwa kaha kupihya havyuma vyavipi tunalingiko. Tutalenu jino hachakutalilaho chikwavo chaMwangana Manase mangana tutachikize omwo chapwa kupihilila nakwalumuka chamwenemwene.

VYUMA MUKA NATULINANGULA KULI MANASE?

9. Uno Manase apwile mwangana wakufwana ngachilihi?

9 Omu mwangana Ahave afwile, mwahichile myaka kafwe 200, kaha Manase apwile mwangana wavaYuta. Pamo vilinga vyaManase vyapihile chikuma kuhambakana vyaAhave. Mbimbiliya yamba ngwayo: “Alingilenga vyuma vyavipi vyavivulu kumeso aYehova mangana amwivwise kupihya.” (Miji. 2, 33:1-9) Atungilile tulunga vamakuli majiko akulumbila nakuhaka panda yajila yamutondo mutembele yaYehova yajila. Yize panda pamo vayivulukilenga ngwavo kalunga wapwevo walusemo. Alingilenga visava, atahilenga jingombo, kaha nawa apanjile. “Amwangilenga nawa manyinga amavulu avatu vakuzeneka mulonga.” Ajihilenga vatu vavavulu “nakulumba vana venyi mukakahya,” kutulunga vamakuli.—Vamya. 2, 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Uno Yehova azangamishile ngachilihi Manase, kaha Manase alingile ngachilihi?

10 Ngana mwaAhave, Manase naikiye akanyinenga kwivwilila omu Yehova amuhuhumwinenga kuhichila muli vapolofweto jenyi. “Ngocho Yehova [akatwililile Yuta] tupitau twamaswalale jamwangana waAsulya, kaha vakwachile Manase namalovo, vamukashile malenge aunengu avali nakumutwala kuMbavilone.” Chasoloka nge omu Manase apwile muMbavilone mukamenga, ashinganyekelenga jino havyuma vyavipi alingilenga. “Alinyishile chikuma kumeso aKalunga kavakakuluka jenyi.” Kaha nawa “alembelelele Yehova Kalunga kenyi mangana amwivwile kuwaha.” Manase “Alombelenga lika kuli Kalunga.” Ou mwangana wakuhuka aputukile kwalumuna vilinga vyenyi. Aputukile kumona Yehova kupwa “Kalunga kenyi,” kaha nawa alombelenga naluzema kuli ikiye.—Miji. 2, 33:10-13.

Mwangana Manase asolwele ngwenyi apihililile nakwalumuka chamwenemwene hakufumisako kulemesa chamakuli (Talenu palangalafu 11) *

11. Kweseka naMijimbu 2, 33:15, 16, uno Manase asolwele ngachilihi nge apihililile nakwalumuka chamwenemwene?

11 Mukuhita chalwola Yehova akumbulwile kulomba chaManase. Amwene chikupu ngwenyi Manase nalumuna vilinga vyenyi kweseka namazu ahanjikile mukulomba chenyi. Yehova evwililile omu Manase amulombele amukonekele kaha amwitavishile apwenga cheka hawangana. Manase alingile vyuma vize vyamusolwele chikupu nge apihililile nakwalumuka. Alingile vyuma vize Ahave kalingileko. Manase alumwine vilinga vyenyi vyavipi. Ahungile kulemesa chamakuli nakukundwiza kulemesa chamuchano. (Tangenu Mijimbu 2, 33:15, 16.) Twafwelela ngwetu Manase apwile nalufwelelo kaha nawa ahamukile hakulinga vyuma kanevi, mwomwo hamyaka yayivulu ahanyinenga chakutalilaho chachipi kuvatanga jenyi, navilolo jenyi, navatu vaze ayulilenga. Omu Manase apwile kashinakaji, esekele kuzata nangolo mangana olole vyuma vize apihishile. Chasoloka nge, chakutalilaho chenyi chamwaza chakafwile muzukulyenyi Yoshiya uze ejile nakupwa mwangana wavilinga vyamwaza.—Vamya. 2, 22:1, 2.

12. Vyuma muka natulinangula kuli Manase kutalisa kukupihilila nakwalumuka chamwenemwene?

12 Vyuma muka natulinangula kuli Manase? Alinyishile nakulingako vyuma vyeka. Vyuma kana shina kulomba, nakulembelela Yehova amutetele. Kaha nawa asezele vilinga vyenyi vyavipi. Azachile nangolo mangana olole vyuma vize apihishile kaha aputukile cheka kulemesa Yehova nakukafwa navakwavo valinge mwomumwe. Chakutalilaho chaManase cheji kukafwanga vatu vaze vanalingi shili yayinene. Chasolola nawa nge Yehova Kalunga apwa ‘wamwaza kaha eji kukonekelanga.’ (Samu 86:5) Chikupu vene Yehova eji kukonekelanga vatu vaze navapihilila nakwalumuka chamwenemwene.

13. Hanenu chakutalilaho chize nachitukafwa tutachikize mwalumbunukila kukupihilila nakwalumuka chamwenemwene.

13 Manase kevwile kaha kupihya havyuma vyavipi alingileko oloze alingileko vyuma vikwavo. Echi chatunangula chishina chachilemu chikuma kutalisa kukupihilila nakwalumuka chamwenemwene. Achishinganyekenu hachakutalilaho chino: Namuya kuchitanda nakulanda mbolo. Muchishishisa chakumihana mbolo, muka-kulanjisa mwamihana unga wakutungisa mbolo. Kutala namusuuluka nakutambula tahi? Nduma. Kutala namwitavila kutambula kachi nge muka-kulanjisa mwamilweza ngwenyi unga ukiko wapwa waulemu hakutunga mbolo tahi? Kamweshi kwitavilako. Chochimwe nawa Yehova asaka muka-shili apihilile nakwalumuka chamwenemwene. Muka-shili mwalinga kanawa kachi nge mwevwa kupihya hashili nalingi. Mwomwo kwivwa kupihya nachisolola nge ali namuchima wakupihilila nakwalumuka. Oloze muka-shili atela kulingako vyuma vyeka keshi kwivwa kupihya kahako. Vyuma vyeka muka atela kulinga? Chifwanyisa ahanjikile Yesu nachitukafwa kukumbulula chihula kana.

NATUTACHIKIZA NGACHLIHI NGWETU MUKA-SHILI NAPIHILILA NAKWALUMUKA CHAMWENEMWENE?

Omu mwana wakujimbala aputukile kushinganyeka kanawa, atambukile tunda yayisuku nakukinduluka kuli ise (Talenu palangalafu 14-15) *

14. Uno mwana wakujimbala vavuluka muchifwanyisa ahanjikile Yesu asolwele ngachilihi muchima wakupihilila nakwalumuka?

14 Yesu ahanjikile chifwanyisa chamwana wakujimbala, chize vasoneka hali Luka 15:11-32. Ou mwana alikangile kuli Ise, kaha afumine hembo nakuya “kulifuchi lyeka lyakwakusuku.” Kuze ayile akahungukilile muvilinga vyavipi. Oloze omu aputukile kumona ukalu waunene, aputukile kushinganyeka havyuma vyavipi alingile kunyima. Aputukile kushinganyeka hachiyoyelo chamwaza apwile nacho omu apwile kuli ise. Yesu ahanjikile ngwenyi ou mwana “aputukile kushinganyeka cheka kanawa.” Ngocho ajinyine kukinduluka cheka kuli ise mangana akamukonekele. Chapwile chachilemu chikuma kushinganyeka havyuma alimbenjele. Uno echi chikiko kaha chasakiwile tahi? Nduma, atelelele kulingako vyuma vyeka nawa.

15. Uno mwana wakujimbala vavuluka muchifwanyisa chaYesu asolwele ngachilihi nge apihililile nakwalumuka chamwenemwene?

15 Ou mwana wakujimbala asolwele ngwenyi apihililile nakwalumuka chamwenemwene. Atambukile tunda yayisuku nakukinduluka kuli ise. Kahomu ahetele alwezele ise ngwenyi: “Ove tata, ngunalingi shili kuli Kalunga nakuli ove. Kangwatelemo cheka kunguvuluka ngwove ngumwanoveko.” (Luka 15:21) Ou mwana hakwitavila hatoma shili yenyi asolwele nge asakile kutunga cheka usoko wamwaza naYehova, amwene nawa ngwenyi vyuma alingile vyevwishile ise kupihya. Azachile nangolo mangana vamwivwile kuwaha kuli ise, kaha alisuwile kumulingisa kupwa nge umwe wavatu jaise vakukumuna. (Luka 15:19) Echi chifwanyisa chinahase kukafwa tulama mangana vatachikize numba nge mutu uze nalingi shili yayinene napihilila nakwalumuka chamwenemwene nyi chiku.

16. Mwomwo ika chinahase kupwa chachikalu tulama kutachikiza numba nge mutu uze nalingi shili napihilila nakwalumuka chamwenemwene?

16 Kachapwa chachashi kuli tulama kutachikiza numba nge mutu uze nalingi shili yayinene napihilila nakwalumuka chamwenemweneko. Mwomwo ika? Mwomwo tulama kavatachikiza vili mumuchima wamutuko oloze veji kupendaminanga havyuma mwalinga uze mutu mangana chivakafwe vatachikize nge mutu kana napihilila nakwalumuka chamwenemwene. Shimbu jimwe nge mutu nalingi shili yayinene, tulama vanahase kuhuhwasana numba nge napihilila nakwalumuka chamwenemwene.

17. (a) Chakutalilaho muka chinasolola nge mutu uze nalingi shili kapihililile nakwalumuka chamwenemweneko? (b) Nganomu vasolola hali Wavaka-Kolinde 2, 7:11, vyuma muka atela kulinga mutu uze napihilila nakwalumuka chamwenemwene?

17 Achishinganyekenu hachakutalilaho chino. Ndumbwetu walunga nalinginga ukoji hamyaka yayivulu. Muchishishisa chakwambulula mulonga wenyi mangana vamukafwe, ikiye mwaswekela puwenyi, namasepa jenyi, natulama. Kutwala muze tulama navatachikiza mulonga wenyi. Omu tulama navamusanyika nakumulweza unjiho wakusolola nge nalinginga ukoji, himwetavila nakusolola nge nevu kupihya havyuma vyavipi nalinginga. Uno chikupu vene napihilila nakwalumuka tahi? Nduma. Tulama vali nakutala hachihande kana navasakiwa kumona unjiho wauvulu keshi kupihilila kaha havyuma nalingiko. Mwomwo ou mutu nalinginga shili kana hamyaka yayivulu, kaha nawa kalyambulwileko oloze vamwambulwile kaha. Shikaho, tulama navasakiwa unjiho wamwenemwene wakusolola nge chikupu vene ou muka-shili nalumuna vishinganyeka vyenyi navilinga vyenyi. (Tangenu Wavaka-Kolinde 2, 7:11.) Chinahase kumbata lwola numba ou mutu asolole chikupu ngwenyi napihilila nakwalumuka chamwenemwene. Shikaho vanahase kumufumisa namuchikungulwilo.—Koli. 1, 5:11-13; 6:9, 10.

18. Uno mutu uze vanafumisa muchikungulwilo nahase kusolola ngachilihi ngwenyi napihilila nakwalumuka chamwenemwene, kaha vyuma muka navifumamo?

18 Mutu uze vanafumisa muchikungulwilo atela kukungulukanga lwola lwosena, nakulinga vyuma navamulweza tulama, vyuma kana shina kulomba, nakutanganga Mbimbiliya mangana asolole ngwenyi napihilila nakwalumuka chamwenemwene. Atela nawa kulihenda kuvyuma vize vyamulingishile alinge shili. Kachi nge mwazata nangolo mangana apwenga cheka nausoko wakukola naYehova, kaha chikupu vene Yehova mwamukonekela. Kaha nawa vakulwane navamukindulwisa muchikungulwilo. Tulama vatachikiza ngwavo vihande vyapwa vyakulihandununa, ngocho veji kusopanga kweseka nomu chinayi chihande, kaha nawa mwachiyulo.

19. Uno kupihilila nakwalumuka chamwenemwene chapwa ngachilihi? (Ezekele 33:14-16)

19 Nganomu tunalinangula, kupihilila nakwalumuka chamwenemwene kachalumbununa kaha kwivwa kupihya havyuma vyavipi tunalingiko, oloze chalumbununa nawa kwalumuna vishinganyeka vyetu nakuseza vilinga vyavipi nakuputuka cheka kukavangiza jindongi jaYehova. (Tangenu Ezekele 33:14-16.) Chuma atela kufwila uze nalingi shili shina kupwa cheka nausoko wamwaza naYehova.

KUKAFWA VAKA-SHILI VAPIHILILE NAKWALUMUKA

20-21. Tunahase kukafwa ngachilihi mutu uze nalingi shili yayinene?

20 Yesu alumbunwine chuma chimwe chachilemu ambulwililenga mujimbu ngwenyi: ‘Ami ngwejile nakusanyika vaka-shili mangana vapihilile nakwalumuka.’ (Luka 5:32) Echi chikiko twatela kufwila nayetu. Vyuma muka twatela kulinga kachi nge tunatachikiza ngwetu sepa lyetu nalingi shili yayinene? Kachi nge natusweka mulonga nalingi sepa lyetu, kaha natumuhaka muponde yayinene.

21 Numba nge natusweka mulonga kana oloze Yehova ali nakumona. (Vishi. 5:21, 22; 28:13) Munahase kukafwa sepa lyenu hakumulweza ngwenu tulama navamukafwa. Oloze nge mwakana kwambulula mulonga wenyi kuli vakulwane, kaha enu mwatela kuvalweza. Echi nachisolola nge muli nakusaka kukafwa chikupu sepa lyenu. Kuhona kwambulula mulonga wenyi nachihaka usoko wenyi naYehova muponde.

22. Vyuma muka natukashimutwila muchihande chinakavangizaho?

22 Jino ngachilihi nge mutu nalinginga shili hatando yayisuku, kaha tulama vanamufumisa muchikungulwilo. Uno echi nachisolola nge kavamuteteleleko tahi? Muchihande chinakavangizaho, natukashimutwila omu kuzangamisa vaka-shili cheji kusololanga muchima waYehova wakutetela nomu tunahase kumulondezeza.

MWASO 103 Tufunga Vapwa Wana

^ par. 5 Kupihilila nakwalumuka chamwenemwene kachalumbununa kaha kwivwa kupihya hashili tunalingiko oloze mwaliweza vyuma vyavivulu. Muchihande chino natushimutwila hachakutalilaho chaMwangana Ahave, naMwangana Manase, namwana wakujimbala wamuchifwanyisa chaYesu mangana twijive mwalumbunukila kupihilila nakwalumuka chamwenemwene. Natushimutwila nawa havyuma vatela kutalaho tulama mangana vamone numba nge ndumbwavo uze alingile shili yayinene napihilila nakwalumuka chikupu nyi chiku.

^ par. 60 MAZU AKULUMBUNUNA MIVWIMBIMBI: Mwangana Ahave napihilila kaha nalweze vatu jenyi mangana vakwate kapolofweto kaYehova Mikaya nakumuhaka mukamenga.

^ par. 62 MAZU AKULUMBUNUNA MIVWIMBIMBI: Mwangana Manase ali nakulweza vaka-kuzata vapuzule tuponya vaze ahakile mutembele.

^ par. 64 MAZU AKULUMBUNUNA MIVWIMBIMBI: Mwana wakujimbala nazeye hakutambuka tunda yayisuku, kaha nevu kuwaha omu ali nakupandama kwakamwihi nakwimbo.