CIPANDE CA KUSAMBILILAMO 40
Uzye Ukulapila Kwa Cumi Kuli Kutuuli?
“Ntiiza umu kwama alungame, suka ayembu pakuti yalapile.”—LUKA 5:32.
LWIMBO NA. 36 Twasunga Sana Umwenzo Witu
VINO TUMASAMBILILAPO *
1-2. A muli vyani muno Aabu na Manase yapusine, nupya a mauzyo cii yano tumaasuka?
TUMALANDA pa yene yaili aliko mpiti sana. Umwene wenga wateesile imitundu 10 iya ina Izlaeli; muze nawe wateesile imitundu iili iya Ayuda. Nanti icakuti yateesile pa nsita izipusane, yacisile ivintu ivingi vikolane. Aene yonsi yoili yapondokiile Yeova nu kulenga antu yakwe ukuyembuka. Yonsi yapepanga ya leza yaufi nupya yakomanga antu. Lelo kwali na vimwi vino aonsi yaa yaili yapusinemo. Wenga watwalilile ukucita iviipe mpaka ni mfwa yakwe, lelo umuze walapiile nupya welezilwe pa viipe vino wacisile. Uzye yali aaweni?
2 Wenga wali a Aabu umwene wa ina Izlaeli, muze wali a Manase umwene wa Ayuda. Ivintu ivipusane vino aonsi yaa yacisile vingatusambizya isambililo ilicindame sana pa kulapila. (Mili. 17:30; Loma 3:23) Uzye ukulapila kuli kutuuli nupya tukalanga uli ukuti itulapila? Tulinzile ukumanya vino ukulapila kukapiliula pa mulandu wakuti tukalonda Yeova ukutweleela nga twayembuka. Pakuti tuzane amasuko uku mauzyo yaa, tumasambilila pali vino aene yaa yacisile. Lyene tumalanda na pali vino Yesu wasambilizye pa kulapila.
VINO TUNGASAMBILILA KULI VINO UMWENE AABU WACISILE
3. Uzye Aabu wali u mwene wa musango ci?
3 Aabu wali u mwene uwalenga 7 uwa ina Izlaeli. Watwazile Yezebele, umwana wa mwene wa ku Sidoni uwikalanga uku Katutu nupya uwakweti sana ivyuma. Pa mulandu wakuti Aabu watwazile Yezebele, aina Izlaeli yali nu kukwata sana ivyuma. Nomba calenzile nu kuti uluko lwa ina Izlaeli luyembukile sana Yeova. Yezebele wapepanga Bali nupya walenzile na Aabu ukutandika imipepele ya ufi umwali nu kucita uzelele nu kupeela ana amalambo kuli Bali. Lino Yezebele wali a namwene, ya kasesema yakwe Yeova yonsi yali umu uzanzo. Wakomile ya kasesema aingi. (1 Yamw. 18:13) Aabu nawe kwene “wacisile iviipe navyuze nyanya pa manso yakwe Yawe ukuluta yamwene amukolelile ukuteeka.” (1 Yamw. 16:30) Yeova ataasuzileko sile kuli vino Yezebele na Aabu yacitanga. Uvwilile antu uluse nupya watumile kasesema Eliya ukuyayazwa ukusenuka nu kutandika ukumuombela lino kucili insita. Nomba Aabu na Yezebele yakanyile ukuvwa.
4. Uzye Yeova watiile i vyani ivyali nu kucitikila Aabu, nupya Aabu wacisile uli?
4 Lino papisile insita, Yeova wapingwile ukucitapo cimwi. Yeova watumile kasesema Eliya ukuyanena Aabu na Yezebele vino wali nu kuyafulula. Ulupwa lwao lonsi lwali nu kukomwa. Aabu uvwile sana uyi pali vino Eliya wamunenyile! Icakuzungusya i cakuti umonsi wiya uwali ni cilumba ‘waicefizye.’—1 Yamw. 21:19-29.
Pa mulandu wakuti Umwene Aabu atalapiile umu cumi cumi, wisile kasesema wakwe Leza umu cifungo (Lolini mapalaglafu 5-6) *
5-6. I vyani vikalangilila ukuti Aabu ataalapiile umu cumi cumi?
5 Nanti cakuti Aabu waicefiye pa nsita iya, vino wacisile pa cisila vyalangilile ukuti ataalapiile mu cumi. Ataatazile alesye antu ukupepa Bali. Nupya atakomelizye antu ukupepa Yeova. Ivintu na vyuze vino Aabu wacisile vyalangilile ukuti ataalapiile.
6 Pa cisila, Aabu walenzile ukuti Umwene Yeosafati amwazwe ukulwisya aina Asilya. Umwene Yeosafati wali u muntu musuma nupya wataile Yeova, wanenyile Aabu ukuti yatale yuzye kasesema wakwe Yeova vino yalinzile ukucita lino yatatala yaya uku ulwi. Aabu atalondanga ukucita vivyo. Watiile: “Akunoli umuntu umwi wino angatuuzizya kuli Yawe, lelo namupata pano wene atatala ansemela cimwi icisuma. Lyonsi kwene akansemela sile” viipe. Nanti ciye vivyo, yuzizye kasesema Mikaya. Vino Aabu walanzile vyali i vya cumi. Kasesema wakwe Leza wasesime ukuti iviipe vyali nu kucitikila Aabu. Aabu ataalapiile nu kulenga ukuti Yeova amweleele, lelo wisile kasesema umu cifungo. (1 Yamw. 22:7-9, 23, 27) Nanti cakuti Aabu wisile Mikaya umu cifungo, atalesile ukuti usesemo uwa utafikiliziwa. Aabu wakomilwe umu ulwi uwalondelilepo.—1 Yamw. 22:34-38.
7. Uzye Yeova walanzile uli pali Aabu pa cisila ca mfwa yakwe?
7 Lino Aabu wafwile, Yeova walangilile vino wayuvwanga pa monsi wiya. Lino Umwene Yeosafati wafisile uku ng’anda uwa mutende, Yeova watumile kasesema Yeu ukuyamunena ukuti waluvyanyizye pali vino wavwile Aabu. Kasesema wakwe Yeova watiile: “Uzye icisuma ukwazwilizya anisi [alwani] yakwe Yawe [nanti Yeova]?” (2 Mila. 19:1, 2) Tale elenganyini pali cii: Ndi cakuti Aabu walapiile, kasesema nga atalanzile pali aliwe ukuti u mulwani wakwe Yeova. Nanti cakuti Aabu walangulwike pa viipe vino wacisile, atalapiile umu cumi.
8. I vyani vino tungasambilila kuli vino vyacitikiile Aabu?
8 I vyani vino tungasambilila kuli vino vyacitikiile Aabu? Pa kutandika lino Eliya wanenyile Aabu ukuti ulupwa lwakwe lwali nu kufululwa, Aabu waicefizye. Wacisile icintu icisuma. Nomba vino wizile acita pa cisila vyalangilile ukuti ataalapiile. Fwandi pakuti tulange ukuti itulapila, tutalinzile sile ukupeleela pa kuzumila ukuti ituluvyanya. Lyene tumalanda pali vino tungasambilila kuli Manase pali vino ukulapila kwa cumi kukapiliula.
VINO TUNGASAMBILILA KULI VINO UMWENE MANASE WACISILE
9. Uzye Manase wali umwene wa musango ci?
9 Lino papisile imyaka 200, Manase wizile aya umwene wa Ayuda. Vino wacisile vyaifile sana ukucila na vino Aabu wacisile. Baibo ikati: “Wacitanga ni vintu vyuze iviipe pa manso yakwe Yawe, cakuti amulenga ukusoka.” (2 Mila. 33:1-9) Wakuuzile utuvuwa twa kupepelapo ya leza ya ufi, nupya wisile ni cilubi umu ng’anda ikulu yakwe Leza. Cilubi cii cimililangako leza wa uvyazi! Watemilwe ukusapola nu kucita amalele. Nupya “antu aula umulandu, yano Manase wakomile, yali anyanya umwi.” Wakomile antu aingi nu kutuula “ana yakwe umu kuyocela impolelwa.”—2 Yamw. 21:6, 7, 10, 11, 16.
10. Uzye Yeova wacisile uli pa kusunda Manase, nupya uzye umwene wacisile uli?
10 Wakwe Aabu, icilumba calenzile Manase ukukana ukuvwila ukucelula kwakwe Yeova ukupitila muli kasesema. Lyene Yeova wayatumiile “ivita vikalamba vyaku Asilya apakuti vizanze Ayuda. Iyalema Manase nu kumutotola na maswelo umu mwili. Alino lyene iyamunyepa ni minyololo nu kumusenda ku Babiloni.” Lino wali umu cifungo uku Babiloni, Manase welenginye sana pali vino wacisile. Waicefizye apakalamba pa manso yakwe Leza wakwe. Wacisile na vyuze kwene. Wapapasile ukuti Leza “amuyele uluse.” Nupya wapepanga lyonsi kuli aliwe. Umonsi wiya umwipe watandike ukusenuka. Watandike ukulola Yeova ukuti ali “Leza wakwe” nupya wapepanga lyonsi.—2 Mila. 33:10-13.
Pa mulandu wakuti Umwene Manase walapiile umu cumi, walesizye ukupepa kwa ufi (Lolini palaglafu 11) *
11. Ukulingana na 2 Milandu 33:15, 16, uzye Manase walangilile uli ukuti walapiile umu cumi cumi?
11 Lino papisile insita, Yeova waswike amapepo yakwe Manase. Waweni ukuti umu cumi cumi Manase wasenwike pa mulandu ni vintu vino wapepelangapo. Yeova uvwile lino Manase walenzile ukuti amweleele nu kuti aswilile pa wene, nupya wamuzumilizye. Manase waombisye pakuti alange ukuti walapiile. Wacisile vino Aabu ataatazile acitepo. Wasenwike. Watandike ukukanya ukupepa kwa ufi nu kukomelezya antu ukulapepa Yeova. (Belengini 2 Milandu 33:15, 16.) Manase walondekwanga ukuya umusipe nu kukwata utailo pakuti acite vivyo, pa mulandu wakuti lino atatala walapila wacitanga ivintu iviipe ivyasosyanga ya lupwa yakwe na antu yauze, pa myaka iingi. Lino Manase wakosile, wezizye na maka ukusenuka pa viipe vino wacitanga. Vino wacisile vifwile vyavwile sana umwizikulu wakwe, Yosiya uwizile aaya umwene umusuma sana.—2 Yamw. 22:1, 2.
12. I vyani vino tungasambilila pa kulapila kuli vino Manase wacisile?
12 I vyani vino tungasambilila kuli vino Manase wacisile? Waicefizye, nupya wacisileko na vyuze. Wapefile nu kulenga ukuti Yeova amuvwile uluse. Nupya wasenwile imiyele yakwe. Waombisye pakuti ate ukucita iviipe vino wacitanga nu kwika mano ku kupepa Yeova alino nu kwazwa yauze ukucita vivyo kwene. Ivyacitikiile Manase vingazwa sana yayo acita ivintu iviipe. Vikatulanga nu kuti Yeova Leza ‘u musuma nupya akatuyeleela uluse.’ (Masa. 86:5) Yeova akaeleela yayo aakalanga ukulapila kwa cumi.
13. Landini icilangililo cimwi icikutwazwa ukuvwikisya isambililo ilicindame pa kulapila.
13 Manase wacisileko na vyuze ukucila sile ukuzumila ukuti waluvyanyizye. Cii cikutusambilizya isambililo ilicindame pa kulapila kwa cumi. Elenganyini pa cilangililo cii: Tuti mwaya mu lesitilanti mukukala cikanda. Nomba icakuti kakazya amupeele cikanda, wamupeela soda. Mutanga muye ni nsansa. U mulandu ci? Nanti cakuti soda ikalondekwa pa kweleka cikanda, asi ino imukulonda. Mwalimukulonda cikanda! Vikwene avino caya na kuli Yeova, akalonda uwatacita uluyembu ukulapila. Ndi cakuti uwatacita uluyembu akuvwa uyi, ala cili sile ningo. Ukuvwa uyi kwaya pa vintu ivikalangilila ukuti umwi watalapila, lelo citalinzile ukupeleela sile papo kwene. I vyani na vyuze vino uwatayembuka alinzile ukucita? Tukasambilila ivingi uku mulumbe uno Yesu walanzile.
VINO TUNGAMANYA NDI CAKUTI UMWI WATALAPILA UMU CUMI CUMI
Lino umwana uwapondwike wilwike ukuti vino wapingwilepo vitali ningo, wapisile ulendo utali ukuswilila ukumwao (Lolini mapalaglafu 14-15) *
14. Uzye umwana uwapondwike uwalandwapo mu mulumbe wakwe Yesu walangilile uli ukuti watandike ukulapila?
14 Yesu walanzile ilyasi lya kukomelezya ilya mwana uwapondwike ilyalembwa pali Luka 15:11-32. Umwana umulumendo wapondokiile isi nu kufuma pa ng’anda nu kuya “uku mpanga ya kutali.” Lino wali kuku waile aikala uwikazi wa uwelewele. Lino ivintu vizile ivitala, watandike ukwelenganya sana pa viipe vino wapingwilepo ukucita. Welenginye pali vino ivintu vyamuzipilanga lino wali pa ng’anda yakwe isi. Yesu walanzile ukuti umulumendo wiya “wilwike.” Wapingwilepo ukuswilila uku ng’anda nu kulenga isi ukuti amweleele. Cacindime uku mwana wiya ukwelenganya ukuti vino wapingwilepo vyali iviipe. Nomba uzye cali nu kupelela papa kwene? Awe. Walinzile ukusenuka!
15. Uzye umwana umuponge walangilile uli ukuti walapiile nu mwenzo onsi pali vino wacisile?
15 Umwana umuponge walangilile ukuti walapiile nu mwenzo onsi pali vino wacisile. Wapisile intamfu itali nu kuswililamo. Lino walandanga na isi, watiile: “Tata nayembukila Leza kumwi namwe kwene. Ntalinzile ukwamwa umwaninu.” (Luka 15:21) Vino umulumendo wii walanzile ukufuma pansi ya mwenzo vyalangilile ukuti walondanga ukuzifya ucuza wakwe na Yeova. Nupya wiwisye nu kuti vino wacisile vyasosizye isi. Walondanga ukuya na ucuza usuma na isi nupya, pakuti acite vivyo waipeelisye ukuya umuomvi wakwe isi! (Luka 15:19) Ilyasi lii lingazwa sana ya eluda. Lingayazwa ukumanya ndi cakuti umwi uwacisile uluyembu ulwipisye watalapila umu cumi.
16. U mulandu ci uno cingatalila ya eluda ukumanya ndi cakuti umwi atalapila umu cumi cumi?
16 Cisi canguke ya eluda ukumanya ndi cakuti uwatacita uluyembu ulwipisye watalapila umu cumi cumi. U mulandu ci? Ya eluda yasilola ivili umu mwenzo wa muntu, fwandi yakaezya ukulola ivikulangilila ukuti umwina akuvwa uyi pa viipe vino wacisile. Umwi angacita uluyembu ulwipisye icakuti lino yakomaana na ya eluda cingayatalilila ukumanya ndi cakuti watalapila umu cumi cumi.
17. (a) I cilangililo ci icikulangilila ukuti ukuzumila sile ukuti ituluvyanya cisipiliula ukuti umwi watalapila? (b) Wakwe vino 2 Kolinto 7:11 ikalanda, i vyani vino umwi alinzile ukucita pa kulanga ukuti watalapila?
17 Elenganyini pa cilangililo cii. Tuti limwi umwina wacitanga uzelele pa nsita izingi nupya pa myaka iingi. Icakuti alenge uwazwilizyo, wafisa nupya wakana ukunenako umuci, ya cuza yakwe na ya eluda. Lyene ya eluda iiza yamanya vino wacisile. Lino ya eluda yamunena ivisinka ivikulangilila ukuti wacisile uzelele, wazumila nu kulanga ukuti akuvwa uyi pali vino wacisile. Nomba uzye cico cikulanga ukuti watalapila? Awe foo. Ya eluda aakuombela pa mulandu uwo yatalinzile sile ukwika amano kuli vino akuloleka uwa ulanda. Umonsi wii ataayembwike sile umuku onga pa mulandu wakuti ataapingwilepo ningo, lelo wacitanga uluyembu pa miku iingi. Uwacisile uluyembu ataitandikiile sile ukunena ya eluda, lelo aamanyile uluyembu lulo aile iyanenako ya eluda. Fwandi ya eluda yalinzile ukulola usininkizyo uukulangilila ukuti uwayembwike watasenuka mu melenganyo, muli vino akuyuvwa alino nu mu miyele yakwe. (Belengini 2 Kolinto 7:11.) Pangapita insita pakuti umonsi wii asenuke nu kulanga ukuti watalapila umu cumi cumi. Limwi yangamuzinga umu cilongano pa nsita imwi.—1 Kol. 5:11-13; 6:9, 10.
18. Uzye umuzingwe angalanga uli ukuti watalapila umu cumi cumi, nupya i vyani ivingacitika?
18 Pakuti umuzingwe alange ukuti watalapila umu cumi cumi, alinzile ukulazanwa umu kulongana lyonsi nu kuvwila ukusunda kwakwe ya eluda ukwa kupepa nu kubelenga Baibo lyonsi. Alinzile nu kutaluka uku vintu ivyalenzile ayembuke. Ndi cakuti akuombesya ukuzifya ucuza wakwe na Yeova, angasininkizya ukuti Yeova angamweleela nu kuti ya eluda yangamwazwa ukuwela umu cilongano. Lino ya eluda yakulonda ukumanya ndi cakuti umwi watalapila umu cumi cumi, yakaiusya ukuti imilandu yapusanapusana. Fwandi yakaikako sana mano lino yakuombela pa mulandu onga na onga.
19. Uzye cikapiliula cani ukulapila umu cumi cumi? (Ezekelo 33:14-16)
19 Itusambilila ukuti ukulapila kwa cumi kusipeleela sile pa kuzumila ukuti twaluvyanyizye pa cisila ca kucita uluyembu ulwipisye. Umuntu uwatalapila alinzile ukusenula imyelenganyizizye yakwe na vino akayuvwa nu kucita ivintu ivikulangilila ukuti watalapila. Alinzile ukuta ukuya ni miyele iipe nu kutandika ukuvwila masunde yakwe Yeova. (Belengini Ezekelo 33:14-16.) Icintu cicindame sana cino alinzile ukucita u kuya na ucuza usuma na Yeova nupya.
VINO TUNGAAZWA AYEMBU UKULAPILA
20-21. Tungazwa uli uwatacita uluyembu ulwipisye?
20 Yesu walanzile pa cintu icali cicindamisye umu mulimo wakwe lino watiile: “Ntiiza umu kwama alungame, suka ayembu pakuti yalapile.” (Luka 5:32) Naswe kwene avino tulinzile ukulalondesya ukucita. Tuti limwi twamanya ukuti cuza witu watacita uluyembu ulwipisye. I vyani vino tulinzile ukucita?
21 Tungonona ucuza witu nga twafisa uluyembu luno watacita. Tutanga tufise uluyembu, pano ale Yeova atalola. (Mapi. 5:21, 22; 28:13) Mungazwa cuza winu nga mwamwiusyako ukuti ya eluda yangamwazwa. Ndi cakuti cuza winu wakana ukunena ya eluda, mungayanena pa mulandu uwo nupya ukucita vivyo kungalanga ukuti mukulondesya ukumwazwa. Kucita vivyo ikucindama pa mulandu wakuti nga ya eluda yatamwavwile pakuti alapile, ucuza wakwe na Yeova ungononeka!
22. I vyani vino tulasambilila umu cipande icilondelilepo?
22 Nga ndi cakuti umwi wacita uluyembu ulwipisye nupya watwalilila ukucita vivyo kwene pa nsita itali icakuti ya eluda yapingulapo nu kuti azingwe? Uzye cico cikupiliula ukuti yatamuvwilile uluse? Mu cipande icilondelilepo tulalanda pali vino Yeova akalanga uluse muli vino akasunda ayembu na vino tungamukolanya.
LWIMBO NA. 103 Ya Kacema A Mawila
^ pala. 5 Kulapila kwa cumi cumi kusipiliula sile ukuzumila ukuti itucita uluyembu. Cipande cii cimatwazwa ukumanya vino ukulapila kukapiliula. Tumalanda pali vino vyacitikiile Umwene Aabu, Umwene Manase nu mwana umuponge uwaya mu mulumbe wakwe Yesu. Cimalanda na pali vino ya eluda yalinzile ukwelenganyapo lino yakulola ndi cakuti umwina nanti nkazi uwatacita uluyembu ulwipisye watalapila umu cumi cumi.
^ pala. 60 ULONDOLOZI WA CIKOPE: Umwene Aabu wanena alinzi ukutwala kasesema wakwe Yeova Mikaya umu cifungo ala watasoka.
^ pala. 62 ULONDOLOZI WA CIKOPE: Umwene Manase akunena aomvi yakwe ukonona ivilubi vino wisile umwi tempele.
^ pala. 64 ULONDOLOZI WA CIKOPE: Umwana uwapondwike uwatatonta pa mulandu nu lwendo ulutali uvwako ningo lino waya umupipi nu kufika pa ng’anda.
