Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Gwe ka abɛli tɛnɛ

TƐNƐ TI MANDANGƆ 40

Bɛta gbinyangɔ bɛ adu nɛ?

Bɛta gbinyangɔ bɛ adu nɛ?

“Mbi ga so ilingɔ awa lingɔ siɔ ye, ya ala gbinya bɛ la.”​—LK. 5:32.

BIA 36 Batelá motema na yo

NA NDUNU NI *

1-2. Ɔngbi mɛndó ka popo tɛ Manase ná Ahaba nɛ, wa hũnda mɛ ndɛ e na hɛ̃ngɔ gbinya ni nɛ?

ZIA e tɛnɛ tɛnɛ tɛ agbia sɛ mɛndó na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na ngoi ti gã. Kɔi lendó gbia na do ndasewa Sui kɔi ti Izraɛlɛ; lo mɛndɛ̃ lendó gbia na ndo ndasewa sɛ ti Yuda. Ala ndó na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na ya ngoi ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃, kanda kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ la gba na mangbi. Ala zu sɛ atɔmbɔgɔndó tɛrɛ Yehova, wa ala to ngandó azi tɛ lo ya, ala li nga ngaso. Ala zu sɛ ndó awa vɔrɔngɔ ngbilondo, nga awa kpɔngɔ azi. Abɛse ngaso ko, ɔngbi mɛ kotanindó ka popo tɛ akɔli niko sɛ. Kɔi ngbãndó lá kwɛ lingɔ siɔ kpale tee kwa tɛ lo, kanda lo mɛndɛ̃ gbinyandó bɛ lo, wa Nzapa kandó lɛ lo na ndo aye ti siɔni nvɛ̃ni mɛndó lo li. Azi niko sɛ adu ana?

2 Adu Ahaba gbia ti Izraɛlɛ ná Manase gbia ti Yuda. Seliye tɛ agbia niko sɛ, alengbi ti hangɔ e na akpale ti ngbondoni gba mɛ aba​—gbinyangɔ bɛ. (Aw. 17:30; Rom. 3:23) Gbinyangɔ bɛ alengbi na nɛ, wa zo ndo fa ni ngasia? Ayɔ ya, e hĩnga ni nzɔ̃ni na lo mɛ ya, e na gwɛ̃ ya, Yehova ka lɛlo na ndo siɔ kpale tɛ e. Ti hɛ̃ngɔ gbinya na ndo hũnda mɛ, e na bangɔ kpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ agbia niko sɛ nga na awangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo se lɛlo tɛ ala. Na ndani, e na bangɔ tɛnɛ mɛndó Yezo ha na lo ti gbinyangɔ bɛ.

WANGƆ MƐ ELENGBI TI LUANGƆ NA NDO SE LƐLO TƐ AHABA

3. Ahaba dundó gbia mɛ ngasia?

3 Ahaba dundó gbia ti mbala mbala mɛndó ale gbia na ndo ndasewa Sui kɔi ti Izraɛlɛ. Lo dundó na Yezabɛlɛ mɛ nyi gbia ti Sidona, kɔdɔrɔ ti falanga mɛndó ka nɔrdi ti Izraɛlɛ. Libala tɛ la alindó ya, aya Izraɛlɛ alua lége ti luangɔ na falanga gba. Kanda ni lindó ya, mangbi tɛ aya Izraɛlɛ ná Yehova gbɛ̃. Yezabɛlɛ dundó wa vɔrɔngɔ nzapa ti Baala, wa lo to ngandó Ahaba ya, lo li ya, sambela niko amu ndo kaya Izraɛlɛ na kĩngɔ tepelo hɛ̃ nzapa ti bombingɔ tɛrɛ, nga na hɛ̃ngɔ ayangambi mbeka. Ta prɔfeta tɛ Yehova kɔi mɛndó na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti siriri ka gbɛ lo gbia tɛ Yezabɛlɛ da ma. Lo kpɔndó ambegeni gba ka popo tɛrɛ la. (1 Ba. 18:13) Ahaba nṽɛni “dundó siɔ zo ka lɛ Yehova ɔngɔ azi mɛndó ka gbɛlɛ lo.” (1 Ba. 16:30) Ta Yehova ziandó hũngɔ aye mɛ Ahaba ná Yezabɛlɛ ndo li ma, lo hĩngandó nzɔ̃ni aye zu mɛ ala ndo li. Na vundu zu, Yehova tondó prɔfeta Eliya ya, lo pa hɛ̃ Ahaba ná azi tɛ lo ya, ala gbinya se du tɛ la uzu ti nɛngɔ ya, ngoi aɔ ati yɔngɔrɔ ni. Kanda Ahaba ná Yezabɛlɛ akɛ̃ndó mangɔ lo.

4. Etumbu mɛndó Yehova pa ya, ni na hɛ̃ngɔ Ahaba nɛ, wa ye mɛndó lo li na ngoi mɛ lo ma tɛnɛ ni nɛ?

4 Ngbĩi, yɔngɔrɔ bɛ tɛ Yehova asindó ka ndani. Lo tondo Eliya ya, lo kambisa hɛ̃ Ahaba ná Yezabɛlɛ etumbu mɛ lo ye hɛ̃ngɔ ala. Lo ná azi zu ti ndasewa tɛ lo na kpilingɔ. Tɛnɛ niko ahɛ̃ndó Ahaba vundu nvɛ̃ni! Ye ti kamwangɔ, gbia niko ti yakɛ “azundó na tɛrɛ lo.”​—1 Ba. 21:19-29.

Ti fangɔ ya, ta Ahaba gbinyandó bɛ lo biani ma ko, bɛ lo kɛ̃ndó aprɔfeta tɛ Nzapa (Ba paragrafɛ ti 5-6) *

5-6. Aye mɛ ndo fa ya, ta Ahaba gbinyandó bɛ lo biani ma nɛ?

5 Abɛse Ahaba zundó na tɛrɛ lo na ngoi niko ko, aye mɛndó lo li na gesi afandó yangondo ya, ta lo gbinyandó bɛ lo biani ma. Ta lo gindó lége ti hãngɔ sambela ti Baala kaya lo lengɔ gbia tɛ lo ma. Wa ta lo za ngandó azi ya, ala vɔrɔ Yehova ma. Aye mɛndɛ̃ mɛndó lo li na gesi afandó yangondo ya, ta lo gbinya bɛ lo ma.

6 Na gesi, Ahaba yɔndó ka ti nzɔ̃ Gbia Yehoshafata ti Yuda ya, lo ga ni na lo ani tiri to na azi ti Syri. Yehoshafata pandó hɛ̃ lo ya, ani hũnda prɔfeta tɛ Yehova uzu, wa di la ani gwe to ni. Na ebandeli, Ahaba kɛ̃ndó dangɔ bɛ tɛ lo na tɛnɛngɔ ya: “Zo mɛndɛ̃ da mɛ elengbi ti hũndangɔ Yehova na lége tɛ lo; kanda, ta mbi ndo ye lo ma, na lo mɛ ya, ta lo ndo pa nzɔ̃ pa na lo tɛ mbi ma, bo pa ti siɔni.” Abɛse ngaso ko, ala hũndandó prɔfeta Mikaya. Ahaba tɛnɛndó biani, ta prɔfeta tɛ Nzapa apandó nzɔ̃ pa na lo tɛ lo ma! Na se lɛ vɔrɔngɔ tɛrɛ lo ka tɛ Yehova ya, lo ka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ lo ko, siɔ gbia niko apandó ya, abi prɔfeta ka bɔlɔkɔ. (1 Ba. 22:7-9, 23, 27) Abɛse Ahaba bindó prɔfeta tɛ Yehova ka bɔlɔkɔ ko, ta lo gbanzindó ya, tɛnɛ mɛ lo tɛnɛ ati na seni ma. Ahaba kpindó ka lɛ to.​—1 Ba. 22:34-38.

7. Na pɛ kwá tɛ Ahaba, Yehova pandó ya lo du zo mɛ ngasia?

7 Na pɛ kwá tɛ Ahaba, Yehova fandó yangondo se mɛ lo ndo ba na lo. Na ngoi mɛndó nzɔ̃ gbia Yehoshafata adiri na pɛ tiringɔ to zangangɔ tengbingɔ na kpengba kpale ko, Yehova tondó prɔfeta Yehu so pangɔ hɛ̃ lo ya, lo li siɔni na ndenge mɛ lo hɛ̃ ti lo hɛ̃ Ahaba. Prɔfeta tɛ Yehova pandó hɛ̃ lo ya: “Siɔ zo la mɔ lengbi ti hɛ̃ngɔ ti mɔ hɛ̃ lo? Wa azi mɛ akɛ̃ tɛrɛ Yehova lá mɔ lengbi ti yengɔ ala?” (2 Nt. 19:1, 2) Ba ĩ: se du ya, Ahaba gbinyandó bɛ lo biani ko, ale ta prɔfeta tɛ Yehova alengbindó ti tɛnɛngɔ ya, lo du siɔ zo mɛ akɛ̃ tɛrɛ Yehova ma. Biani, abɛse Ahaba fandó na nyi ngoi yakere ya, lo ma vundu na lo ti siɔ kpale tɛ lo ko, ta lo gbinyandó bɛ lo bɛ yakere ma.

8. Wangɔ mɛ e lua na ndo se lɛlo tɛ Ahaba nɛ?

8 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo se lɛlo tɛ Ahaba nɛ? Na ngoi mɛndó Eliya kambisa tumbu mɛ lo ná azi ti ndasewa tɛ lo na luangɔ ko, na ebandeli Ahaba zundó na tɛrɛ lo. Ni dundó ye ti nzɔ̃ni mɛ lo li. Kanda aye mɛndó lo li na gesi afandó yangondo ya, ta lo gbinyandó bɛ lo biani ma. Bɛta gbinyangɔ bɛ, ando yɔ aye gba, ta adu bo tɛnɛngɔ na nyɔ ya, e ma vundu ti siɔ kpale mɛ e li ma. Zia e ba ndakisa mɛndɛ̃ mɛ ndo fa se mɛ bɛta gbinyangɔ bɛ ndo du na ni.

WANGƆ MƐ ELENGBI TI LUANGƆ NA NDO SE LƐLO TƐ MANASE

9. Manase dundó gbia mɛ ngasia?

9 Abulu ngbangbo sɛ na gesi, Manase tindó gbia ti Yuda. Lo lindo siɔ kpale gba aɔ tɛ Ahaba! Ngbangɔ pa ya: “Lo lindó aye ti siɔni gba ka lɛ Yehova so hɛ̃ngɔ lo pɛnɔ.” (2 Nt. 33:1-9) Lo lindó angbilondo tɛ anzapa ti nvɛ̃nɛ, wa lo kpã ngandó ngbilondo ti nzapa ti dũngɔ ayangambi kaya tepelo tɛ Yehova mɛ santo! Lo ndo lindó akpale ti Maji, hãngɔ biando ná dɔngɔ lí. Lo “sandó mɛnɛ tɛ azi gba mɛ ta ala hĩnga nda tɛnɛ ma.” Lo kpɔndó azi gba, lo ndo “zɔndó ayati lo nvɛ̃ni mbeka” lo hɛ̃ anzapa ti nvɛ̃ni.​—2 Ba. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Ngasia la Yehova hɛ̃ndó Manase tumbu nɛ, wa ye mɛndó gbia Manase li nɛ?

10 Nga ma Ahaba, Manase kɛ̃ndó mangɔ tɛnɛ mɛndó Yehova ndo tɛnɛ hɛ̃ lo na lége tɛ aprɔfeta tɛ lo. Ngbĩi, “Yehova tondó gbia tɛ asoda ti Asiri ya, lo ga tiri to na [Yuda], ala gbɔ̃ndó Manase na krochɛ, ala gbe lo na nzingili mɛ ali ni na cuivrɛ, wa ala gwendó na lo ka Babilɔnɛ.” Ka bɔlɔkɔ ka Babilɔnɛ ko, Manase bandandó bingangɔ li lo na ndo aye mɛndó lo li. Lo “zundó na tɛrɛ lo nvɛ̃ni ka gbɛlɛ Nzapa tɛ akotala lo.” Lo li ngandó aye mɛndɛ̃. “Lo vɔrɔndó tɛrɛ lo ka tɛ Yehova Nzapa tɛ lo ya, lo ma vundu tɛ ni.” Hangɔ ni zingɔ, Manase “ngbãndó lá kwɛ lingɔ sambela hɛ̃ Lo.” Siɔ zo niko agbinyandó se du tɛ lo. Lo bandandó hũngɔ Yehova mabere “Nzapa tɛ lo,” wa lo ndo lindó sambela ngoi zu hɛ̃ lo.​—2 Nt. 33:10-13.

Ti fangɔ ya, lo gbinyandó bɛ lo biani ko, Manase kɛ̃ndó tɛrɛ asambela ti nvɛ̃nɛ (Ba paragrafɛ ti 11) *

11. Na bangɔ 2 Ntango 33:15, 16, ngasia la Manase fandó ya, lo gbinya bɛ lo biani nɛ?

11 Na ngoi niko, Yehova hɛ̃ndó gbinya ti asambela tɛ Manase. Na bangɔ asambela mɛndó lo li, Yehova hũndó ya, lo gbinya bɛ lo nvɛ̃ni. Yehova kandó lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ Manase, wa lo dirindó na Manase ka ndo ngɛndɛ gbia tɛ lo. Manase salelandó libaku zu mɛndó lo na ni so lingɔ aye mɛ afa ya, lo gbinyandó bɛ lo biani. Lo lindó aye mɛ ta Ahaba lindó ni ma. Lo gbinyangbindó se du tɛ lo. Lo kɛ̃ndó na bɛ lo kɔi asambela ti nvɛ̃nɛ, wa na ge ge ge zu lo lindó ya, sambela tɛ Yehova adu na ndo ti uzu. (Di 2 Ntango 33:15, 16.) Ayɔndó ya, Manase du na ge ge ge ná loyengɔ ti nɛngɔ ya, lo li ni, na lo mɛ ya, lo dundó se lɛlo ti siɔni na lo tɛ azi ti ndasewa tɛ lo nvɛ̃ni ná azi ti kɔdɔrɔ tɛ lo na ya abulu gba. Kanda ngoi mɛndó lo ti bange ko, Manase lindó zu so lɛkɛngɔ ambanga kpale ti siɔni mɛndó lo li. Ni lindo ya, lo du se lɛlo ti nzɔ̃ni ka tɛ tara lo Yosiya mɛndó na gesi lo ti nzɔ̃ gbia​—2 Ba. 22:1, 2.

12. Aye mɛ elengbi ti mandangɔ na ndo se lɛlo ti gbinyangɔ bɛ tɛ Manase nɛ?

12 Wangɔ mɛ elengbi ti luangɔ na ndo se lɛlo tɛ Manase nɛ? Lo zundó na tɛrɛ lo, wa lo li ngandó aye mɛndɛ̃ gba. Lo lindó sambela hɛ̃ Nzapa ya, lo ma vundu tɛ ni. Wa lo gbinyangbi ngandó akpale ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. Lo lindó zu mɛ lo lengbi ti vɔrɔngɔ Yehova, wa lo za ngandó azi mɛndɛ̃ ya, ala li ngaso. Tɛnɛ tɛ Manase alengbi ti hɛ̃ngɔ azi zu ko la ali siɔ kpale ti kotani nzɔ̃ dangɔ bɛ. Se lɛlo tɛ lo ndo fa yangondo ya, Yehova Nzapa tɛ e du “nzɔ̃ zo, wa lo nga dã ti kangɔ lɛlo na ndo siɔ kpale.” (Nz. 86:5) Yehova lengbi ti kangɔ lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ azi ko la agbinya bɛ la biani.

13. Hɛ̃ ndakisa kɔi mɛ afa wangɔ ti ngbondoni mɛ elengbi ti luangɔ na ndo kpale mɛ aba gbinyangɔ bɛ.

13 Ta Manase gbã bondó na mangɔ vundu ti siɔ kpale tɛ lo ma, lo lindó aye mɛndɛ̃. Ni hɛ̃ e wangɔ ti ngbondoni na omɛ aba gbinyangɔ bɛ. E mu se lɛlo kɔi: Mɔ gwe ti vɔ̃ngɔ Mapa ka ndo mɛ ando li na ni. Kanda na se lɛ hɛ̃ngɔ mɔ mapa ko, zo mɛ ndo ka ni ahɛ̃ mɔ para kɔndɔ. Mɔ na yengɔ mungɔ ni? Biani ta mɔ na yengɔ ma! Wa mɔ na yengɔ mungɔ ni se lo kambisa hɛ̃ mɔ ya, para kɔndɔ adu ye ti ngbondoni mɛ ando li na mapa? Fãni mɛndɛ̃ ta mɔ na yengɔ ma, ndenge ni kɔi, Yehova yɔ ka ti zo mɛ ali siɔ kpale ya, lo fa bɛta gbinyangɔ bɛ. Se du ya, zo mɛ li siɔ kpale ama vundu ti siɔ kpale tɛ lo ko, lo li nzɔ̃ni, na lo mɛ ya, mangɔ vundu ti siɔ kpale adu ye ti ngbondoni kaya gbinyangɔ bɛ. Kanda ta ni la akɔ nda akpale zu ma. Aye mɛndɛ̃ mɛ ayɔ ya, lo li nɛ? Ndakisa mɛndó Yezo hɛ̃ ndo ha e na aye gba na lo ni.

SE MƐ E HĨNGA NA BƐTA GBINYANGƆ BƐ

Na ngoi mɛndó nyingambi ti kili kili ahĩnga ya, ni mu ekateli ti siɔ ni ko, lo nɔndó nɔ ka lége mɛ yɔngɔrɔ ni so diringɔ ka yada (Ba paragrafɛ ti 14-15) *

14. Na ya ndakisa mɛndó Yezo hɛ̃, ngasia la nyingambi ti kili kili gbinyandó bɛ lo nɛ?

14 Kaya Luka 15:11-32, Yezo hɛ̃ndó ndakisa kɔi mɛ ando sa ngunu bɛ e nvɛ̃ni. Nyingambi ti kɔli kɔi atɔmbɔgɔ tɛrɛ to lo, lo lo ka yada tɛ la lo si, wa lo “gwe ka kɔdɔrɔ mɛ yɔngɔrɔ ni,” na ngoi mɛ lo si kai ko, lo ti na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bí. Na ngoi mɛ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ati na pɛnɔ ko, lo banda gbɔ̃ngɔ li lo na ndo ekateli ti siɔni mɛndó lo mu. Lo hũ se mɛndó lo na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni kaya da tɛ to lo. Yezo pa ya: “kɔdɛ ati li lo.” Lo mundó ekateli ti diringɔ ka tɛ to lo wa lo yɔ nga ya, lo ka lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ ni. Adundó nzɔ̃ni na ndenge mɛ nyingambi niko ahĩnga siɔ kpale mɛndó lo li. Kanda ni la akɔ nda akpale zu? Ipɔ. Ayɔndó ya, lo li akpale mɛndɛ̃!

15. Ngasia la nyingambi ti kili kili fandó ya, lo gbinya bɛ lo biani nɛ?

15 Nyingambi ti kili kili afandó yangondo ya, lo gbinya bɛ lo biani na lége ti ye mɛndó lo li. Lo nɔndó nɔ na ya yɔngɔrɔ lége so diringɔ ka yada tɛ la. Na ngoi mɛndó lo hũ to lo ko, lo pandó hɛ̃ lo ya: “Mbi li Nzapa siɔni, mbi li nga mɔ siɔni.” (Lk. 15:21) Na lo mɛ ya, palanga niko kambisandó siɔ kpale tɛ lo yangondo ko, lo ndó na gwɛ̃ ti lɛkɛngɔ mangbi tɛ lo ná Yehova. Lo ye ngandó ya, aye mɛ ni li ahɛ̃ndó to ni pɛnɔ. Wa lo ngandó dã ti lingɔ kwa kpengbani ti nɛngɔ ya, ni lɛkɛ mangbi tɛ ni ná to ni, abɛse du ya, ta na diringɔ mungɔ lo mabere nyingambi ti ndasewa ma, kanda kɔi tɛ awa kwa! (Lk. 15:19) Ta ndakisa mɛ adu bo pandɛ gɛgɛrɛ ma. Ni lengbi ti zangɔ abiazi na ngoi mɛ ala ndo gi lége so hĩngangɔ bere zo mɛ ali siɔ kpale agbinya bɛ lo biani.

16. Nda mɛ alengbi ti dungɔ pɛnɔ ya, abiazi ahĩnga bere zo mɛ li siɔ kpale agbinya bɛ lo biani nɛ?

16 Ta adu woni ti nɛngɔ ya, abiazi ahĩnga bere zo mɛ ali siɔ kpale agbinya bɛ lo biani bere ta lo gbinya bɛ lo ma. Na lo nɛ? Na lo mɛ ya, ta ala lengbi ti hũngɔ kpale mɛ ka bɛ zo ma, ni la, ala ndo gi hũngɔ aye mɛ ndo fa ya, zo mɛ li siɔ kpale agbinya bɛ lo biani. Ngoi mɛndɛ̃, zo lengbi ti lingɔ ye ti siɔni nvɛ̃ni mɛ ali ya, ta abiazi ahũ aye mɛ ndo fa ya, lo gbinya bɛ lo ma.

17. (a) Ndakisa kɔi mɛ ando fa ya, mangɔ vundu gɛgɛrɛ ta ando fa ya, zo gbinya bɛ lo nvɛ̃ni ma nɛ? (b) Nga ma se mɛ 2 Kɔrinto 7:11, atɛnɛ na ni, aye mɛ zo mɛ ndo gbinya bɛ lo biani ndo li nɛ?

17 E mu ndakisa kɔi. Nyita kɔli kɔi ati kɔmbɛ na ya abulu gba. Na se lɛ gingɔ ya aza lo ko, nyita niko hɔndɛ dɔngɔ nɔ̃ tɛ lo ti bí na ya lo, akwa lo, nga ná abiazi. Ngbĩi, abiazi ahĩnga aye mɛ lo li. Na ngoi mɛ abiazi ĩ pa hɛ̃ lo ya, ani na aye mɛ ndo fa ya, lo li siɔ kpale ko, lo ye lo ti aye mɛ lo li, wa lo ma nga vundu na lo ni. Lingɔ ngaso afa ya, lo gbinya bɛ lo? Ipɔ. Ayɔ ya, abiazi ahũ aye mɛndɛ̃ gba ta bo vundu ko lo ma ma. Ta nyita niko ali siɔ kpale ni fãni kɔi ma, kanda lo li siɔ kpele ti kotani na ya abulu gba. Ta lo nvɛ̃ni la lo kambisa siɔ kpale mɛ lo li ma, azi mɛndɛ̃ la akambisa ni. Ayɔ ya, abiazi ahũ nvɛ̃ni aye mɛ ndo fa ya, lo gbinya bingangɔ li, dangɔ bɛ ná dɔngɔ nɔ̃ tɛ lo. (Di 2 Kɔrinto 7:11.) Alengbi ti yɔngɔ ngoi gba ti nɛngɔ ya, zo niko agbinyangbi nvɛ̃ni akpale na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. Na yɔngɔ ya, abi lo gigi wa amu nga angoi gba uzu ti lo diringɔ ya bombi.​—1 Kɔr. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Ngasia la zo mɛ ali siɔ kpale alengbi ti fangɔ ya, lo gbinya bɛ lo biani nɛ, wa ye mɛ na lingɔ tɛrɛ lo so pɛ ni nɛ?

18 Ti fangɔ ya, zo gbinya bɛ lo biani ko, a ayɔ ya, zo mɛ abi lo gigi ando ga bombi ngoi zu, wa lo ndo landa awangɔ mɛ abiazi ndo hɛ̃ lo, lo ndo li sambela hɛ̃ Yehova, wa lo ndo manda nga Ngbangɔ. Ale lo li nga kpengbani ya, lo kpɛ akpale bere talége mɛndó ali ya lo li siɔ kpale. Se lo li kpengbani ti lɛkɛngɔ mangbi tɛ lo ná Yehova ko, lo lengbi ti yengɔ ya, Yehova na kangɔ lɛ lo na ndo siɔ kpale tɛ lo, wa abiazi nga na zangɔ lo ya, lo diri ge ya bombi. Biani, na ngoi mɛ ala ndo ba kpale tɛ zo mɛ ali siɔ kpale ko, ta bɛ abiazi alengbi ti lingɔ na ni ma ya, kpale tɛ zo kɔi na kɔi akɛsɛnɛ, wa ta ala na fangɔ ngbanga na ndenge ti siɔni ma.

19. Bɛta gbinyangɔ bɛ ndo yɔ nɛ? (Ezekiele 33:14-16)

19 Nga ma se mɛ e manda na ni, bɛta gbinyangɔ bɛ ndo yɔ aye gba, ta bo tɛnɛngɔ bo na nyɔ ya, e ma vundu na lo ti siɔ kpale mɛ e li ma. Ni ndo yɔ nga ya, zo gbinya nvɛ̃ni seliye ná dangɔ bɛ tɛ lo. Ni ndo yɔ nga ziangɔ dɔngɔ nɔ tɛ lo ti siɔni, wa lo diri banda tɔndɔngɔ nga andia tɛ Yehova fãni mɛndɛ̃. (Di Ezekiele 33:14-16.) Ye mɛ ngbondoni adu ya, zo mɛ ali siɔ kpale, adiri lɛkɛ mangbi tɛ lo na Yehova.

ZA ZO MƐ ALI SIƆ KPALE YA, LO GBINYA BƐ LO

20-21. Ngasia la elengbi ti zangɔ zo mɛ ali siɔ kpale nɛ?

20 Yezo kambisandó kɔi ti kwa ti ngbondoni mɛ lo na ni na ngoi mɛndó lo tɛnɛ ya: “Mbi ga so ilingɔ awa lingɔ siɔ ye ya, ala gbinya bɛ la.” (Lk. 5:32) Ni la alengbi ti dungɔ gwɛ̃ tɛ e zu. E mu ya, mɔ hĩnga ya, nyita kɔi ali siɔ kpale, ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ nɛ?

21 Elengbi ti gingɔ lége ti hɔndɛngɔ siɔ kpale tɛ nyita e. Kanda ta lingɔ ngaso ndo longa ma, na lo mɛ ya, Yehova ndo hũ akpale zu. (Mas. 5:21, 22; 28:13) Mɔ lengbi ti zangɔ kwa mɔ, se mɔ tɛnɛ hɛ̃ lo yangondo ya, lo gwe kambisa siɔ kpale ni hɛ̃ abiazi. Se lo kɛ̃ kambisangɔ ni hɛ̃ abiazi ko, mɔ lengbi ti kambisangɔ kpale ni hɛ̃ la, ni na fangɔ ya, mɔ na gwɛ̃ ti zangɔ lo. Se ta mɔ li ngaso ma ko, mangbi tɛ mɔ ná Yehova alengbi ti gbɛ̃ngɔ!

22. Ye mɛ e na mandangɔ na pɔsɔ ti gesi nɛ?

22 Wa se abiazi amu ekateli ti bingɔ zo gigi na lo mɛ ya, lo mɛsɛnɛ na lingɔ siɔ kpale wa lo li ni na ya ngoi yɔngɔrɔ ni mɛ? Afa ya, ta ala fa lo na bɛ ti vundu ma? Na pɔsɔ ti gesi, e na mandangɔ se mɛ Yehova ndo fa bɛ ti vundu na zo mɛ ali siɔ kpale nga na se mɛ elengbi ti landangɔ se lɛlo tɛ lo.

BIA 103 Babateli ya mpate​—Makabo oyo ezali bato

^ par. 5 Bɛta gbinyangɔ bɛ, ando yɔ aye gba, ta adu bo tɛnɛngɔ na nyɔ ya, e ma vundu ti siɔ kpale mɛ e li ma. Na lége ti se lɛlo tɛ Ahaba, Manase nga na nyingambi ti kili kili mɛndó Yezo hɛ̃ kaya ndakisa tɛ lo ko, e na hĩngangɔ ndɛ bere bɛta gbinyangɔ bɛ adu nɛ. Ni nga na kambisangɔ aye mɛ abiazi alengbi ti hũngɔ ka tɛ zo mɛ ali siɔ kpale ti nɛngɔ ya, ala hĩnga ya, lo gbinya bɛ lo biani.

^ par. 60 KAMBISANGƆ NDA LIMƆ: Na ngɔnzɔ zu Ahaba ndo hɛ̃ nyɔ ya, abi prɔfeta tɛ Yehova ka bɔlɔkɔ.

^ par. 62 KAMBISANGƆ NDA LIMƆ: Manase lindó kwa so kalangɔ ngbilondo mɛndó lo kpã ka tepelo mbala kɔi.

^ par. 64 KAMBISANGƆ NDA LIMƆ: Nyingambi ti kili kili, anzɛ̃ kpengbani na pɛ nɔngɔ nɔ ka yɔngɔrɔ lége, bɛ lo azu na ngoi mɛ lo hũ da tɛ ala ka yɔngɔrɔ ni.