Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

ARTIKEL WAMAHAʼÖ 40

Hadia Geluahania Sindruhu-ndruhu Mamalalini Era-Era?

Hadia Geluahania Sindruhu-ndruhu Mamalalini Era-Era?

”Möi ndraʼo . . . ba wogaoni niha sebua horö enaʼö lafalalini gera-erara.”​—LUK. 5:32.

SINUNÖ 36 Marorogö Dödöma

NITUTUNÖ *

1-2. Hadia gamaehuta Gahabi khö Manase, ba hadia manö wanofu-nofu nitutunöda dania?

DATATUTUNÖ duma-duma zi darua razo me götö föna. Razo si samösa, mamatörö ia ba Gizaraʼeli si fulu mado; ba razo si samösa tö, mamatörö ia ba Yehuda si dua mado. Hewaʼae na auri ira ba ginötö si faböʼö, oya zi fagölö nifaluara. Fagölö-gölö mamadaö razo si darua andre khö Yehowa, ba lafarou nono mbanua Lowalangi wamalua ngawalö zi lö sökhi. Yaʼira si darua andre samosumange adu ba samunu niha. Hewaʼae simanö, so sambua gamaehutara. Samösa moroi ba gotaluara zi lö tebulö mamalua si lö sökhi sandrohu faʼaurinia. Hizaʼi, ifalalini gera-erania razo si samösa tö irege teʼefaʼö horönia ba gafuriata. Haniha razo si darua andrö?

2 Yaʼira andre Ahabi razo ndraono Gizaraʼeli hegöi Manase razo Yehuda. Moroi ba duma-dumara, oya wamahaʼö si tola tahalö sanandrösa ba wamalalini era-era. (Hal. 17:30; Rom. 3:23) Hadia geluahania mamalalini era-era, ba hewisa wangoromaʼöda wa sindruhu-ndruhu tafalalini gera-erada? Moguna taʼila wanema linia börö me omasi ita na iʼefaʼö horöda Yehowa. Enaʼö taʼila wanema li moroi ba wanofu-nofu andrö, tatutunö dania waö-waö waʼauri Gahabi hegöi Manase. Tatutunö göi hadia wamahaʼö si tola tahalö moroi ba waö-waö waʼaurira. Aefa daʼö, tatutunö dania hadia wamahaʼö nifaʼema Yesu sanandrösa ba wamalalini era-era.

FAMAHAʼÖ MOROI BA DUMA-DUMA RAZO AHABI

3. Hewisa gamuata Razo Ahabi?

3 Ahabi andrö razo si fitu ba wamatörö ndraono Gizaraʼeli si fulu mado. Mangowalu ia khö Gizebela, ono razo niha Zidona moroi ba mbanua sebua tanö yöu. Börö me no mangowalu ira, itugu kayo ndraono Gizaraʼeli. Hizaʼi, itugu tekiko wahuwusara khö Yehowa. Izebela andrö samösa samosumange Baʼali. Oya ngawalö zi lö sökhi nifalua ba wamosumange Baʼali, duma-dumania lafalua wohorö ba nahia wamosumange lowalangira ba labeʼe nonora tobali sumange. Idönisi dödö Gahabi Izebela enaʼö itugu ato niha si farahu ba agama sogoro Lowalangi andrö. Me lö si tebulö nasa tobali ia foʼomo razo, teʼala waʼauri ndra samaʼeleʼö khö Yehowa. Ato moroi ba gotaluara nibununia. (1 Ra. 18:13) ”Ba wamaigi Yehowa, abölö-bölö waʼalösökhi Gahabi . . . moroi khö ndra razo fatua lö yaʼia”. (1 Ra. 16:30) Iʼila Yehowa fefu nifalua Gahabi hegöi Izebela, hizaʼi iforomaʼö nasa waʼahakhö dödönia. Ifatenge Gelia ba wamangelama yaʼira hegöi ono mbanuania enaʼö lafalalini gera-erara fatua so ginötö. Hizaʼi, lö omasi Gahabi hegöi Izebela ba wamondrondrongo famangelama andrö.

4. Hadia duria fanguhuku nifaʼema khö Gahabi, ba hadia nifaluania me irongo daʼö?

4 Ba gafuriata, lö hadöi saʼae faʼebolo dödö khö Yehowa. Ifatenge Gelia ba wamaʼema turia fanguhuku khö Gahabi hegöi Izebela. Ifatunö Yehowa wa hasambalö tehori fefu nösi nomora. Me irongo daʼö, ataʼu sibai Gahabi! Ba zi lö mudöna-döna, ’iʼide-ideʼö ia’ razo sasiliyawa andrö.​—1 Ra. 21:19-29.

Börö me tenga sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania Razo Ahabi, ibeʼe ba gurunga zamaʼeleʼö nifataro Lowalangi (Faigi ngenoli si 5-6) *

5-6. Hadia zangoromaʼö wa tenga sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania Ahabi?

5 Hewaʼae na iʼide-ideʼö ia Ahabi me irongo duria nifaʼema Gelia, oroma ba nifaluania aefa daʼö wa tenga sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania. Lö iforege ba wangohori famosumange Baʼali ba soi nifatörönia, ba lö göi iforege ba wamarou tödö nono mbanuania enaʼö lafosumange Yehowa. So danö böʼö nifalua Gahabi sangoromaʼö wa tenga sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania.

6 Samuza inötö, iʼandrö tolo Ahabi khö Razo Yozafati moroi ba Yehuda enaʼö fao ia fasuwö ba wolawa niha Ziria. Yozafati andrö razo si sökhi amuata ba faduhu dödönia khö Yehowa. Ifarou dödöra enaʼö laʼandrö wanuturu lala khö zamaʼeleʼö nifataro Yehowa fatua lö möi ira fasuwö. Ba wamobörö, lö fao dödö Gahabi ba wangandrö fanuturu lala khö zi samösa samaʼeleʼö. Imane, ”Tola tasofu khönia wanuturu lala moroi khö Yehowa, hizaʼi fatuwudo khönia. Oi si lö sökhi manö nifaʼeleʼönia sanandrösa khögu.” Hewaʼae simanö, manofu manö ira khö Mikhaya samaʼeleʼö. Ba simane si no itahö Ahabi, iwaʼö samaʼeleʼö andrö wa hasambalö alua zi lö sökhi khönia. Me irongo daʼö Ahabi, lö ifalalini gera-erania ba lö iforege wangandrö fangefa moroi khö Yehowa. Börö daʼö, ibeʼe ba gurunga zamaʼeleʼö andrö. (1 Ra. 22:7-9, 23, 27) Hewaʼae na tola ifalua daʼö, tebai itaha waʼalua nifaʼeleʼö andrö. Ba gafuriata, mate Gahabi me fasuwö ira wolawa niha Ziria.​—1 Ra. 22:34-38.

7. Me no mate Gahabi, hadia niwaʼö Yehowa sanandrösa khönia?

7 Me no mate Gahabi, iforomaʼö Yehowa hadia nirasoinia sanandrösa khö razo andrö. Me mangawuli Razo Yozafati moroi ba wasuwöta ba lö hadia ia khönia, ifatenge zamaʼeleʼönia Yehowa sotöi Yehu ba wanegu yaʼia börö me no falulu fohalöwö ia khö Gahabi. Imane Yehu, ”Hadia tefaudu na ötolo niha si lö sökhi? Hadia sinangea öʼomasiʼö niha si lö mangomasiʼö Yehowa?” (2 Ng. 19:1, 2) Angeragö atö: Na sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania Ahabi, tatu manö lö iwaʼö samaʼeleʼö andrö wa niha si lö sökhi Gahabi ba si lö mangomasiʼö Yehowa. Tobali, moroi ba daʼa taʼila wa tenga sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania Ahabi hewaʼae na no irai iforomaʼö wa maniasa ia.

8. Moroi ba duma-duma Gahabi, hadia wamahaʼö nihalöda sanandrösa ba wamalalini era-era?

8 Hadia wamahaʼö nihalöda moroi ba duma-duma Gahabi? Ba wamobörö, iforomaʼö wangide-ngideʼö Ahabi me irongo duria fanguhuku moroi khö Gelia. Sindruhunia, sökhi nifaluania andrö. Hizaʼi, nifaluania aefa daʼö zangoromaʼö wa lö nifalalininia gera-erania soroi ba dödö. Börö daʼö, na omasi ita taforomaʼö wa sindruhu-ndruhu no tafalalini gera-erada, lö ibönö na ha asala tawaʼö wa maniasa ita ba zala nifaluada. Iadaʼa, datatutunö duma-duma tanö böʼö sanolo yaʼita ba wangiʼila hadia geluahania sindruhu-ndruhu mamalalini era-era.

FAMAHAʼÖ MOROI BA DUMA-DUMA RAZO MANASE

9. Hewisa gamuata Razo Manase?

9 Mato dua abad aefa daʼö, mufataro Manase tobali razo Yehuda. Te abölö-bölö waʼalösökhinia moroi khö Gahabi. Imane Sura Niʼamoniʼö, ”Oya zi lö sökhi nifalua Manase si möi fangafökhö dödö Yehowa.” (2 Ng. 33:1-9) Oya naha wanunu sumange nifazökhi Manase khö lowalangi sofaya. Ibeʼe döla-döla niʼamoniʼö ba gosali Yehowa. Te daʼö nadu niʼogunaʼö ba wamosumange si samösa lowalangi ira alawe. Ifalua göi wakelemusa, faetasa, ba mamaʼeleʼö ia. Ba ’ato sibai niha si lö fasala nibununia’. Baero daʼö, ”itunu nononia matua tobali sumange” khö lowalangi sofaya.​—2 Ra. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Hewisa wanguhuku Yehowa Manase, ba hadia nifalua Manase?

10 Simane Ahabi, lö omasi göi Manase wamondrondrongo famangelama nifaʼema ndra samaʼeleʼö moroi khö Yehowa. Ba gafuriata, ”itehegö Yehowa khö ndra kumandru zaradadu razo Asiria wolawa [Yehuda], irege laraʼu Manase, ladöni ia faoma khai-khai, dua rozi rate tembaga famöbönia, ba laʼohe ia ba Mbabilona”. Me labeʼe ia ba gurunga ba Mbabilona, sindruhu-ndruhu iʼangeragö zala si no ifalua. ”Mangide-ngideʼö ia föna Lowalangi ndra tuania”. Baero daʼö, ”iʼandrö waʼahakhö dödö Lowalanginia Yehowa” ba ”lö iböhöli wangandrö”. Ibörögö ibulöʼö gamuatania razo si lö sökhi andrö. Ibaliʼö ”Lowalanginia” saʼae Yehowa ba lö mamalö-malö ilau mangandrö.​—2 Ng. 33:10-13.

Börö me sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania Razo Manase, andrö wa iforege ba wangohori famosumange sofaya (Faigi ngenoli si 11) *

11. Moloʼö 2 Ngaʼötö 33:15, 16, hewisa wangoromaʼö Manase wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania?

11 Ba gafuriata, ifondrondrongo wangandrö Manase Yehowa. Moroi ba wangandrönia, iʼila Yehowa wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania. Omasi ia iʼefaʼö zala Manase ba itehegö khönia na ifuli tobali ia razo. Iʼogunaʼö ginötö daʼö Manase ba wangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania. Ifalua hadia zi lö irai ifalua Ahabi. Ibulöʼö gamuatania. Iforege ba wangohori famosumange sofaya ba ifarou dödö niha sato enaʼö lafuli lafosumange Yehowa. (Baso 2 Ngaʼötö 33:15, 16.) Tatu manö moguna khö Manase waʼabarani hegöi famati ba wamalua daʼö. Hadia mbörö? Börö me no ibeʼe duma-duma si lö sökhi ba nösi nomonia, khö ndra sondröniaʼö, hegöi ba nono mbanuania ba zi hauga fakhe faʼara fatua lö ifalalini gera-erania. Hizaʼi iadaʼa, me no numalö ndröfinia, iforege ba wangasiwai abula dödö niʼasogönia börö gamuatania si lö sökhi ba zilalö. Tola manö tobali ia duma-duma si sökhi khö maʼuwunia side-ide sotöi Yosia si tobali razo si sökhi amuata.​—2 Ra. 22:1, 2.

12. Moroi ba duma-duma Manase, hadia wamahaʼö nihalöda sanandrösa ba wamalalini era-era?

12 Hadia wamahaʼö nihalöda moroi ba duma-duma Manase? Tenga ha asala iforomaʼö wangide-ngideʼö. Iʼangaröfili Yehowa ba wangandrö faʼahakhö dödö ba ibulöʼö gamuatania. Iforege ba wangasiwai abula dödö niʼasogönia börö gamuatania si lö sökhi ba zilalö. Baero daʼö, iforege ba wamosumange Yehowa mangawuli, ba itolo göi niha böʼö ba woloʼö nifaluania. Tola tobali fanolo duma-duma Manase andre ba niha si no irai mamalua ngawalö gamuata fondrege zi lö sökhi. Hadia mbörö? Börö me moroi ba duma-duma Manase, tola taʼila wa ”si sökhi tödö . . . ba sangefaʼö sala” Lowalangi Yehowa andrö. (Si. 86:5) Na sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania si samösa niha, hasambalö iʼefaʼö zalania Yehowa.

13. Beʼe duma-duma sanolo yaʼita ba wangiʼila hadia geluahania sindruhu-ndruhu mamalalini era-era.

13 Tenga ha asala maniasa Manase ba horö si no ifalua. Moroi ba duma-dumania andrö, tola tasöndra wamahaʼö si tohude sanandrösa ba wamalalini era-era. Nehegö atö duma-duma daʼa: Möi ndraʼugö ba toko ba wowöli kue. Hizaʼi, labeʼe khöu gadulo, tenga kue. Hadia omuso dödöu? Tatu manö löʼö! Hadia mbörö? Hewaʼae na moguna sibai gadulo andrö ba wamazökhi kue, tenga daʼö zomasiʼö öʼöli. Simanö göi, omasi Yehowa na sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania si samösa niha samalua horö. Sindruhu sa, no si sökhi sibai na maniasa zi samösa niha ba horö si no ifalua. Moguna sibai daʼö ba wamalalini era-era. Hizaʼi, lö ibönö daʼö. Hadia nasa zinangea ifalua? Tola taʼila wanema linia moroi ba gamaedola nibeʼe Yesu si möi fondrara dödöda.

TANDRA WA NO IFALALINI GERA-ERANIA SI SAMÖSA NIHA

Me no aboto ba dödö nono selungu andrö zala si no ifalua, itörö danö saröu enaʼö tola mangawuli ia ba nomo (Faigi ngenoli si 14-15) *

14. Ba gamaedola Yesu, hadia dandra si oföna sangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania ono selungu andrö?

14 No tesura gamaedola andrö ba Luka 15:11-32. So samösa nono matua solawa bapania, iröi nomonia, ba ”mofanö ia ba danö saröu”. Ba daʼö, ifalua ngawalö gamuata si lö sökhi. Hizaʼi me tosasa ia, ihaogö iʼangeragö zala si no ifalua. Aboto ba dödönia wa abölö sökhi waʼaurinia me so ia ba nomo bapania. Itutunö Yesu wa ”maniasa” nono matua andrö ba gafuriata. Ihalö gangetula wangawuli ba nomonia ba iʼandrö waʼebolo dödö khö bapania. Sindruhu sa, sökhi sibai me no maniasa nono matua andrö. Hizaʼi, hadia ibönö daʼö? Tatu manö löʼö. Moguna göi ibulöʼö gamuatania.

15. Ba gamaedola Yesu, hewisa wangoromaʼö nono selungu andrö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania?

15 Iforomaʼö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania ono selungu andrö moroi ba nifaluania. Fandröndröu lala nitörönia wangawuli ba nomonia. Me no falukha ia khö bapania, imane, ”No fasala ndraʼo föna Lowalangi hegöi fönau. Tenga sinangea saʼae latötöi ndraʼo onomö.” (Luk. 15:21) Ifaduhuʼö soroi ba dödönia horö si no ifalua. Daʼö zangoromaʼö wa omasi ia iʼatulöʼö mangawuli wahuwusania khö Yehowa. Ifaduhuʼö göi wa no iʼafökhöiʼö dödö bapania ba zala si no ifalua. Börö daʼö, omasi ia wamalua gofu hadia ia enaʼö ifuli sökhi wahuwusania khö bapania. Itehegö na labaliʼö ia sohalöwö ba nomo. (Luk. 15:19) Tenga ha si möi fondrara dödöda gamaedola nibeʼe Yesu andrö. Hizaʼi, tola göi tobali fanolo daʼö khö ndra satua sokubaloi ba wangiʼila hadia sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania si samösa niha samalua horö sebua.

16. Hana wa tola manö abua khö ndra satua sokubaloi ba wangiʼila hadia sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania si samösa niha?

16 Moguna laʼila ira satua sokubaloi hadia sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania si samösa niha samalua horö sebua. Abua wamalua daʼö. Hadia mbörö? Börö me lö laʼila nösi dödö niha böʼö ira satua sokubaloi. Andrö, moguna laʼalui dandra sangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu fatuwu niha daʼö ba horö si no ifalua. Itaria, tola manö ebua sibai horö nifalua zi samösa niha irege lö faduhu dödö ndra satua sokubaloi wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania.

17. (a) Hadia duma-duma sangoromaʼö wa tola manö tenga sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania si samösa niha hewaʼae na so khönia waniasa? (b) Simane nitutunö ba 2 Korindro 7:11, hadia zinangea ifalua si samösa niha na sindruhu-ndruhu ifalalini gera-erania?

17 Nehegö atö sambua duma-duma. Ifalua gamuata wohorö si samösa talifusöda ira matua khö ndra alawe böʼö ba zi hauga fakhe faʼara hewaʼae na no so woʼomonia. Moroi na iʼandrö wanolo, ibini-biniʼö horönia andrö khö woʼomonia, khö ndra awö-awönia, hegöi khö ndra satua sokubaloi. Ba gafuriata, laʼila horönia andrö ira satua sokubaloi. Me lafatunö khönia wa no lasöndra dandra sangoromaʼö wa no faröi ia khö woʼomonia, ifaduhuʼö wa no ifalua zala, ba hulö maniasa sibai ia. Hizaʼi, hadia ibönö daʼö? Tenga ha sakali ifalua horönia andrö. No ifalua daʼö mato hauga kali barö zi hauga fakhe. Lö göi möi ia khö ndra satua sokubaloi ba wanutunö horö si no ifalua, hizaʼi niha böʼö zamatunö khöra. Börö daʼö, hewaʼae no iforomaʼö wa maniasa ia, moguna laʼalui dandra tanö böʼö ira satua sokubaloi sangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu no ibulöʼö lala wangera-ngerania, nirasoinia, hegöi amuatania. (Baso 2 Korindro 7:11.) Te moguna ginötö ba niha andrö ba wamalua fombulöʼö sangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania. Tola manö, moguna muʼefasi ia moroi ba mbanua niha Keriso.​—1 Ko. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Hewisa wangoromaʼö zi samösa niha si no muʼefasi moroi ba mbanua niha Keriso wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania, ba hadia mbuania?

18 Na muʼefasi zi samösa niha moroi ba mbanua niha Keriso, tola iforomaʼö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania na lö tebulö möi ia ba gangowuloa, lö mamalö mangandrö ia, ba ifahaʼö ia ba Zura Niʼamoniʼö simane mene-mene nibeʼe ndra satua sokubaloi khönia. Moguna göi itimbagö ngawalö wondrönisi dödö enaʼö lö ifuli ifalua horö. Na iforege wangatulöʼö mangawuli fahuwusania khö Yehowa, tola faduhu dödönia wa hasambalö iʼefaʼö zalania Yehowa, ba latolo ia ira satua sokubaloi enaʼö tola mangawuli ia ba mbanua niha Keriso. Ba ginötö latatugöi ira satua sokubaloi hadia sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania si samösa niha, aboto ba dödöra wa no faböʼö-böʼö zalua ba niha samalua horö. Börö daʼö, moguna lahaogö lafareso zalua andrö, ba lö laʼandrö ba niha somasi mangawuli ba mbanua niha Keriso enaʼö ifalua zi töra moroi ba zi sagu khönia.

19. Hadia geluahania sindruhu-ndruhu mamalalini era-era? (Hezekieli 33:14-16)

19 Simane si no tatutunö, tola ifalalini gera-erania niha samalua horö sebua. Hizaʼi, enaʼö tola iforomaʼö wa sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania, lö ibönö na ha asala iwaʼö wa maniasa ia ba horö si no ifalua. Moguna göi ibulöʼö gera-erania hegöi nirasoinia, ba ifalua zatulö. Lö tola löʼö iböhöli wamalua si lö sökhi ba ifalua goi-goi Zura Niʼamoniʼö. (Baso Hezekieli 33:14-16.) Ifalua fefu daʼö börö me omasi ia iʼatulöʼö mangawuli wahuwusania khö Yehowa.

TOLO NIHA SAMALUA HORÖ ENAʼÖ IFALALINI GERA-ERANIA

20-21. Hewisa enaʼö tola tatolo niha samalua horö sebua?

20 Imane Yesu ba wanutunö sambua gohitö dödönia ba wamalua halöwö fanuriaigö, ”Möi ndraʼo . . . ba wogaoni niha sebua horö enaʼö lafalaini gera-erara.” (Luk. 5:32) Moguna göi tafalua zimane daʼö. Hadia nifaluada na so zi fahuwu khöda samalua horö sebua?

21 Böi tabini-biniʼö horö nifalua zi fahuwu khöda andrö. Na tafalua daʼö, tola teʼala waʼaurinia. Sindruhunia, tebai tabiniʼö horönia andrö börö me iʼila fefu hadia ia Yehowa. (Amd. 5:21, 22; 28:13) Enaʼö tola ötolo zi fahuwu khömö, moguna öfasugi ba dödönia wa omasi ndra satua sokubaloi wanolo yaʼia. Na lö omasi ia itutunö horönia andrö khö ndra satua sokubaloi, yaʼugö zinangea mamatunö daʼö. Na öfalua daʼö, no öforomaʼö wa omasiʼö ötolo ia. Tola tekiko wahuwusania khö Yehowa na lö itema wanolo moroi khö ndra satua sokubaloi.

22. Hadia nitutunöda ba artikel aefa daʼa?

22 Hewisa na lahalö gangetula ira satua sokubaloi ba wangefasi si samösa niha moroi ba mbanua niha Keriso börö me no ara ifalua horö sebua? Hadia daʼö geluahania wa lö laforomaʼö khönia waʼahakhö dödö? Ba artikel aefa daʼa, tatutunö hewisa wangoromaʼö Yehowa faʼahakhö dödö ba ginötö ibeʼe degu-tegu ba niha samalua horö sebua. Tatutunö göi hewisa lalada ba woloʼö faʼahakhö dödönia.

SINUNÖ 103 Kubalo​—Buala si No Amaedola Niha

^ par. 5 Na sindruhu-ndruhu tafalalini gera-erada, tatu lö ibönö na ha tawaʼö wa maniasa ita ba horö si no tafalua. Ba artikel daʼa, tatutunö duma-duma Razo Ahabi hegöi Razo Manase, awö gamaedola Yesu sanandrösa khö nono selungu. Daʼö zanolo yaʼita enaʼö aboto ba dödöda hadia geluahania sindruhu-ndruhu mamalalini era-era. Tatutunö göi hadia manö zinangea laʼangeragö ira satua sokubaloi enaʼö laʼila hadia sindruhu-ndruhu no ifalalini gera-erania si samösa niha samalua horö sebua.

^ par. 60 ELUAHA GAMBARA: Si fao fönu, iʼoroisi khö ndra saradadunia Razo Ahabi ba wameʼe ba gurunga Mikhaya samaʼeleʼö.

^ par. 62 ELUAHA GAMBARA: Ifatenge ndra sohalöwö khönia Razo Manase ba wangohori adu si no irai ibeʼe ba gosali.

^ par. 64 ELUAHA GAMBARA: Me no erege dödö nono selungu andrö börö me fandröndröu danö itörö, omuso dödönia me iʼila nomonia moroi ba zaröu.