1-2. Die yen ofẹnẹ rọ herọ vwẹ uvwre rẹ Ehab kugbe Manasse, kẹ enọ vọ yen a cha kpahenphiyọ?

AVWANRE che yono kpahen ivie ivẹ re diarọ ọke grongron rọ wanre. Ọvo vwẹ usun rayen sunru vwẹ enu rẹ uvwiẹ ihwe rẹ Izrẹl, ọ ro chekọ de re sun vwẹ enu rẹ uvwiẹ ivẹ ri Juda. Dede nẹ ayen ivẹ na diarọ vwẹ ọke rọ fẹnẹre, jẹ o vwo ẹdia evo ayen da họhọ ohwohwo. Ivie ivẹ na vwọso Jihova je nẹrhẹ ihwo rọyen ru umwemwu. Ayen ivẹ na ga eghẹnẹ refian, ayen ji hwe ihwo. Ẹkẹvuọvo, o ji vwo ẹdia evo ayen da fẹnẹ ohwohwo. Ọvo vwẹ usun rayen ru obo re brare rhi duvwun ẹdẹ ughwu rọyen, jẹ ọ ro chekọ na kurhẹriẹ, ọ da mrẹ evwoghovwo vwọ kẹ imwemwu ro ruru. Amono yen ihwo nana?

² Edẹ rayen yen Ehab rọ dia ovie rẹ Izrẹl kugbe Manasse rọ dia ovie ri Juda. Ofẹnẹ rọ herọ vwẹ uvwre rẹ eshare nana ivẹ na se yono avwanre emu eghanghanre evo kpahen uyovwinrota na—evwoghovwo. (Iruo 17:30; Rom 3:23) Die yen okurhẹriẹ, kẹ mavọ yen e djephia wan? Ofori nẹ avwanre riẹn ọnana kidie avwanre guọnọre nẹ Jihova vwo ghovwo avwanre e de ruchọ. A vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ nana, e jẹ e roro kpahen ivie ivẹ yena rere a mrẹ oborẹ avwanre se yono vwo nẹ udje rẹ ayen rhe. Avwanre ji che yono kpahen oborẹ Jesu ta kpahen okurhẹriẹ.

3. Oka rẹ ovie vọ yen Ehab hepha?

³ Ehab yen ovie rẹ ighwrẹn ro sunru vwẹ enu rẹ uvwiẹ ihwe rẹ Izrẹl. Ọ da rọnvwọn aye re se Jẹzibẹl, ọmọtẹ rẹ ovie ri Sidon, ẹgborho ro feri mamọ vwẹ ubrakpọ rẹ ẹbẹre rẹ obọhwẹre rẹ ọnre na. Ọ sa dianẹ orọnvwe na hwarhiẹ efe vwọ rhe otọ ri Izrẹl. Ẹkẹvuọvo o ji miovwo oyerinkugbe rẹ ihwo na vẹ Jihova. Baal yen Jẹzibẹl ga, ọ da rhe nẹrhẹ Ehab ji vwobọ vwẹ iruemu echọchọ ri churobọsi egagọ rẹ eghẹnẹ refia na  kerẹ ọfanrhiẹn rẹ ayen gbe vwẹ uwevwin rẹ ẹga na ọtiọyen ji te emọ rẹ ayen vwo ze izobo. Ọke rẹ Jẹzibẹl vwo dia aye rẹ ovie, arhọ rẹ emraro ri Jihova eje hẹ ẹdia rẹ imuoshọ. O hwe buebun rayen dede. (1 Ivie 18:13) Ehab komobọ “ru umwemwu vwẹ obaro rẹ Ọrovwohwo nọ otu re ka obaro kẹ ejobi.” (1 Ivie 16:30) Jihova mrẹ oborẹ Ehab kugbe Jẹzibẹl ruẹ na, o kuẹrofia vwọ kẹ oborẹ ayen ruẹ na-a. Jẹ, kidie nẹ Jihova ohwo ro gbe arodọnvwẹ, o de ji ọmraro Ilaija ra vuẹ ihwo rọyen nẹ ayen kurhẹriẹ tavwen ekuakua ki miovwin phiyọ. Ẹkẹvuọvo Ehab vẹ Jẹzibẹl rhọvwen kerhọ-ọ.

4. Die yen Jihova tare nẹ ọyen che ru Ehab, kẹ mavọ yen ọ kpahenphiyọ ovuẹ na wan?

⁴ Ukuotọ rọyen odirin ri Jihova de rhi vwoba. Jihova de ji Ilaija ra vuẹ Ehab kugbe Jẹzibẹl obo ro che gboja kẹ ayen wan. Jihova cha ghwọrọ orua rọyen eje. Ota rẹ Ilaija de te Ehab ẹwẹn. O gbe ohwo unu mamọ nẹ ọshare nana ro ru udu gangan na da “rhe vwẹ oma kpotọ.”—1 Ivie 21:19-29.

5-6. Die yen djerephia nẹ Ehab ghini kurhiẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rhe-e?

⁵ Dede nẹ Ehab vwomakpotọ vwẹ ọke yena, jẹ obo rọ rhoma ru ukuko na djerephia nẹ okurhẹriẹ rọyen na nẹ otọ rẹ ubuidu rọyen rhe-e. Ọ sa davwẹngba vwo si ẹga ri Baal nẹ otọ na-a. O ji jiro kẹ ihwo na nẹ ayen vwẹ ẹga kẹ Jihova-a. Erọnvwọn efa rẹ Ehab ruru ji djephia nẹ o ghini kurhẹriẹ-ẹ.

⁶ Ọke ọfa rẹ Ehab vwo durhie omamọ rẹ Ovie Jehoshaphat rọ dia ohwo ro suẹn Juda nẹ ọ vwomaba ọyen vwo phi ofovwin vwọso ihwo ri Siria, Jehoshaphat da vwẹ iroroẹjẹ phia nẹ ayen nọ mie ọmraro ri Jihova tavwen. Vwẹ ẹsosuọ Ehab rhọvwephiyọ iroroẹjẹ na-a kidie ọ tare nẹ, “ohwo ọvo ji chekọ re se duotọ rẹ Ọrovwohwo vwẹ obọ rọye . . . ẹkẹvuọvo o tu vwe oma, kidie ọ mraro esiri kpahe ovwẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo umiovwo.” Dedena, ayen je ra nọ mie ọmraro Maikaya. Oborẹ Ehab tare na uyota, ọmraro rẹ Ọghẹnẹ na mraro rẹ umiovwo kpahen Ehab. Ukperẹ Ehab vwo kurhẹrie je guọnọ evwoghwovwo ri Jihova, o de mu ọmraro na phiyo uwodi. (1 Ivie 22:7-9, 23, 27) Dede nẹ o se mu ọmraro na phiyọ uwodi, jẹ ọ sa dobọ re orugba rẹ aroẹmrẹ na ji-i. Vwẹ ofovwin rẹ ayen rare na, e de hwe Ehab.—1 Ivie 22:34-38.

7. Mavọ yen Jihova dje Ehab ro vwo ghwu nu?

⁷ Ehab vwo ghwu nu, Jihova de dje oka rẹ ẹro ro vwo no phia. Omamọ rẹ Ovie Jehoshaphat vwo rhivwin nẹ ofovwin na rhe, Jihova de ji ọmraro Jehu bro ra ra vuẹ nẹ o ruchọ ro vwo nene Ehab kpo ofovwin na. Ọmraro ri Jihova na da ta: “ku wọ cha ohwo-umwemwu uko rẹ ivun rẹ ihwo rẹ Ọrovwohwo tuoma da vwerhe owẹ?” (2 Ikun 19:1, 2) Gbe di roro: Ọ da dianẹ okurhẹriẹ ri Ehab na ghini nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe, omuẹro nẹ ọmraro na rhe dje kerẹ ohwo umwemwu ro vwo utuoma kpahan Jihova-a. O phẹnre nẹ dede nẹ erọnvwọn ebrabra rẹ Ehab ruru jovwo darọ, jẹ o ghini kurhẹriẹ-ẹ.

8. Die yen avwanre se yono vwo nẹ obo re phia vwọ kẹ Ehab?

⁸ Die yen avwanre se yono vwo nẹ udje ri Ehab rhe? Ọke rẹ Jihova vwọ womarẹ ọmraro Ilaija vwọ vuẹ Ehab nẹ ọyen cha ghwọrọ orua rọyen eje, ọ da vwomakpotọ vwẹ ẹsosuọ. Ọyen omamọ rẹ orọnvwọn yen o ruru na. Ẹkẹvuọvo obo rọ rhoma rhi ru ukuko na djerephia nẹ o ghini kurhẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe-e. Ọtiọyena, okurhẹriẹ vrẹ ọ rẹ ohwo de vwọ vwẹ unu ta nẹ umwemwu rẹ ọyen ruru da ọyen. E ja ta ota kpahen udje ọfa rọ sa chọn avwanre uko vwo vwo ẹruọ rẹ oborẹ okurhẹriẹ ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe mudiaphiyọ.

9. Oka rẹ ovie vọ yen Manasse hepha?

⁹ Omarẹ ẹgbukpe ujorin ivẹ vwọ wan nu, Manasse da rhe dia ovie ri Juda. Ọ sa tobọ dianẹ ọ bra vrẹ Ehab dede. Baibol na da ta: “O ru emu imiomiovwi buebu vwẹ obaro rẹ Ọrovwohwo, re kpaerọ ophu.” (2 Ikun 33:1-9) Manasse so agbada vwọ kẹ eghẹnẹ refian, ọ tobọ kare oma rẹ ẹdjọ vwo mu vwẹ uwevwin rẹ ẹga ọfuanfon ri Jihova na—ọ sa diane oma rẹ ẹga rẹ ọfanrhiẹn yen o vwo vi na. O vwobọ vwẹ uruemu rẹ majiki, epha ebọ kugbe uruemu rẹ orhan. O ji “sun ọbara rẹ evwata buebu te otọ.” O hwe ihwo buebun je tobọ “vwẹ ọmọ rọye tọn” vwo ze izobo vwọ kẹ eghẹnẹ refian.—2 Ivie 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Idjerhe vọ yen Jihova vwo ghwọku Manasse, kẹ mavọ yen ọ reyerọ?

¹⁰ Kerẹ Ehab, Manasse je rhọvwen kerhọ rẹ orhọn-esio rẹ Jihova vwọ kẹ womarẹ emraro rọye-en. Vwẹ ukuotọ rọyen, “Ọrovwohwo da reyọ inotu rẹ unuofovwi rẹ Asiria ri vwo phi [Juda], o mu Manasse, a da vwẹ oghọre sa a da ghwẹ igoni rẹ ẹrovwo phihọ abọ e de muo kpo Babilọn.” Rọ vwọ hẹ uwodi vwi Babilọn, ọhọhọre nẹ Manasse nabọ frẹkotọ roro kpahen oborẹ o rure. Ọ “da vwẹ oma rọye kpotọ gangan kẹ Ọghẹnẹ rẹ esẹ rọye.” Ọ tobọ ru te ẹdia rẹ ọ da “guọnọ aroesiri rẹ Ọrovwohwo Ọghẹnẹ rọye,” Jihova. Vwọrẹ uyota, Manasse “nẹ ẹrhovwo” rhe. Ọshare yena ro ru umwemwu na wene re. Ọ da rhe mrẹ Jihova kerẹ “Ọghẹnẹ rọye,” ọkieje kọyen ọ vwọ nẹrhovwo rhe.—2 Ikun 33:10-13.

11. Vwo nene obo rehẹ 2 Ikun Rivie 33:15, 16, mavọ yen Manasse vwo djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ nẹ otọ rẹ ubiudu rhe?

¹¹ Ọke vwọ yan obaro, Jihova da kpahen phiyọ ẹrhovwo ri Manasse. Ọ mrẹvughe nẹ Manasse wenere fikirẹ erọnvwọn rọ nẹrhovwo kpahen. Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo ri Manasse o de vwo ghwovwo je vwẹ uphẹn kẹ nẹ ọ je rhoma dia ovie. Manasse ru oborẹ ẹgba rọyen muru eje ro se vwo djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ re. Oborẹ Ehab se ru-u, o ruro. O wene iruemu rọyen. Ọ vwọso ẹga rẹ eghẹnẹ efian, o do rhe titi ẹga ruyota. (Se 2 Ikun Rivie 33:15, 16.) Ọyena guọnọ uduefiogbere vẹ esegbuyota vwo mie Manasse kidie ọyen orharhe rẹ udje vwọ kẹ orua rọyen, isun rọyen ji te ihwo ro suẹn vwẹ ikpe buebun re. Jẹ enẹna, vwẹ ẹdẹ re koba rẹ akpeyeren rọyen, Manasse davwẹngba vwọ rhuẹrẹ obo ro ruchọ jovwo phiyọ. Ọ sa dianẹ Manasse rhe dia omamọ rẹ udje vwọ kẹ uvwrọmọ rọyen Josaya rọ dia omamọ ovie vwẹ ọke rọyen.—2 Ivie 22:1, 2.

12. Die yen e se yono vwo nẹ udje ri Manasse kpahen okurhẹriẹ?

¹² Die yen wo se yono vwo nẹ udje ri Manasse rhe? Ọ vwomakpotọ, ọ tobọ ru vrẹ ọtiọyen. Ọ nẹrhovwo vwọ nokpẹn rẹ  evwoghovwo. O ji wene iruemu rọyen. Ọ wianre gangan ọ sa vwọ rhuẹrẹ obo ro ruchọ jovwo phiyọ, o ji ru oborẹ ẹgba rọyen muru eje vwọ vwẹ ẹga vwọ kẹ Jihova je chọn ihwo efa uko vwo ru ọtiọyen. Udje ri Manasse na chọn ihwo ri ru umwemwu ọgangan uko. Udje ri Manasse djerephia nẹ Jihova Ọghẹnẹ ọyen “ohwo esiri vẹ evwoghovwo.” (Une 86:5) Jihova vwo ghwovwo ihwo ri ghini kurhẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubuidu rhe.

13. Djudje ọvo rọ sa chọn avwanre uko vwo vwo ẹruọ rẹ orọnvwọn ọghanghanre ọvo.

¹³ Ọ dia umwemwu rẹ Manasse ruru na de da-a. Ọyena yono avwanre orọnvwọn ọghanghanre ọvo kpahen okurhẹriẹ. Roro kpahen udje nana: Wo kpo asan re de ruẹ ibrẹdi ra dẹ ibrẹdi. Ukperẹ ohwo rọ shẹ na vwọ kẹ wẹ ibrẹdi na, kọ kẹ wẹ flawa. Oma cha vwerhen owẹ? Aphro herọ-ọ nẹ oma cha vwerhen owẹ-ẹ. Kẹ, ọ da rha dianẹ ohwo rọ shẹ na vuẹ wẹ nẹ flawa ọyen orọnvwọn ọghanghanre ọvo usun rẹ erọnvwọn re vwo ruẹ ibrẹdi na vwo? Oma je cha vwerhen owẹ-ẹ. Vwẹ idjerhe vuọvo na, Jihova guọnọ okurhẹriẹ ro nẹ otọ rẹ ubiudu rhe. Umwemwu rẹ ohwo na ruru da da, ọyena obo ri yoma dẹn. Oborẹ wu ruru na da da wẹ, ọyena orọnvwọn ọghanghanre vwọ kẹ okurhẹriẹ, ẹkẹvuọvo, ọ dia ọyen obọdẹn rẹ okurhẹriẹ-ẹ. Die ọfa yen a guọnọre? Avwanre yono emu buebun vwo nẹ ikuegbe rẹ ọmọsoghoro na ri Jesu gberi na.

14. Vwẹ ikuegbe ri Jesu na, mavọ yen ọmọsoghoro na ke vwo djephia nẹ ọyen kurhẹriẹ?

¹⁴ Jesu gbikun ọvo ro se phiuduphiyọ avwanre awọ, ikuegbe rẹ ọmọsoghoro na ra niyẹnrẹn rọyen phiyọ Luk 15:11-32. Eghene ọvo vwọso ọsẹ rọyen, o vrẹ nẹ uwevwin, o “de kpo isiorho.” Vwẹ oboyin, o de yerin orharhe rẹ akpọ. Yẹ ọke rẹ akpọ vwọ bẹn re, o de roro kpahen orhiẹn rọ chọre ro bruru jovwore. Ọ da rhe mrẹvughe nẹ akpo yovwin ọyen ọke rẹ ọyen vwọ hẹ uwevwin rẹ ọsẹ rọyen vrẹ ọke nana. Kirobo rẹ Jesu tare, “iroro” eghene ọshare na de bro rhe. O de brorhiẹn ro vwo rhivwin kpo ra rẹ ọsẹ rọyen vwọ kẹ evwoghovwo. Ọyen obo re ghanre rẹ ọmọ na vwọ mrẹ vughe nẹ ọyen brorhiẹn rọ chọre. Jẹ, ọyena teri? Ẹjo. O ji fo nẹ o wene iruemu rọyen.

15. Mavọ yen ọmọsoghoro rọhẹ ikuegbe ri Jesu na vwo djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ?

¹⁵ Ọmọ na djerephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ vwo nẹ oborẹ ọyen ruru jovwo na. Ọ da yan oyan ogrongron rhivwin kpo. Rọ vwọ ta ota kẹ ọsẹ rọyen, ọ da ta: “Mi gbe odjuvwu ku mi ji gbe we ku rhe; mi gbi fo ohwo re se ọmọ wẹn ọfa-a.” (Luk 15:21) Eta ri nẹ otọ rẹ ubiudu rhe rẹ ọmọshare na tare na djerephia nẹ ọ guọnọ rhuẹrẹ oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova phiyọ. Ọ je mrẹvughe nẹ oborẹ ọyen ruru na miavwe ọsẹ rọyen oma mamọ. Ọtiọyena, o muegbe rọ vwọ wian  gan rere ọsẹ rọyen sa vwọ reyọ vwo ghovwo ọyen, ọ tobọ muegbe rọ vwọ wian kerẹ ọvo usun rẹ ihwo re wian kẹ ọsẹ rọyen. (Luk 15:19) Ọnana dia omamọ rẹ ikuegbe ghevweghe-e. E jẹ ekpako reyọ uchebro re yono vwo nẹ ikuegbe nana rhe ghanghanre ọke rẹ ayen da fuẹrẹn sẹ ohwo ro ru umwemwu ọgangan ghini vwo ẹwẹn rẹ okurhẹriẹ.

16. Diesorọ ọ sa vwọ dia bẹnbẹn vwọ kẹ ekpako rẹ ayen sa vwọ riẹn sẹ ohwo ghini kurhẹriẹ?

¹⁶ Ọ pha bẹnbẹn vwọ kẹ ekpako ayen vwọ riẹn sẹ ohwo ro ru umwemwu ọgangan ghini kurhẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe. Diesorọ? Ekpako na cha sa riẹn obo rehẹ udu rẹ ohwo-o, ọtiọyena ayen mu ẹwẹn rayen kpahen oborẹ ayen mrẹ ro djerephia sẹ ohwo na ghini dje uruemu rẹ okurhẹriẹ phia. Vwẹ ẹdia evo, ohwo se ru umwemwu rọ brare mamọ te asan rẹ ekpako re vẹ ọyen gbe chida vwẹ agware na sa mrẹ bẹnbẹn rẹ ayen vwo vwo imuẹro kpahen okurhẹriẹ rẹ ohwo na.

17. (a) Udje vọ yen djerephia nẹ ohwo ghini kurhẹriẹ-ẹ, ọ da tobọ dianẹ ọ tare nẹ obo rọyen ruru na da ọyen? (b) Kirobo rehẹ 2 Kọrẹnt 7:11, die yen ohwo ro kurhẹriẹ che ru vwo djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ?

¹⁷ Roro kpahen udje nana. Oniọvo ọshare ọvo gbe ọfanrhiẹn abọ buebun vwẹ ikpe buebun re wanre. Ukperẹ ọ vwọ nokpẹn rẹ ukẹcha, o de sionu vwọ kẹ aye rọyen, igbeyan rọyen kugbe ekpako na. Ukuotọ rọyen, ekpako na da rhe riẹn kpahen obo ro ruru na. Ekpako na vwọ vuẹ kpahen obo ro ruru na, ọ da rhọvwen nẹ ọyen ghini ruo, nẹ oborẹ ọyen ruru na je da ọyen. Ọyena ko djerephia nẹ ohwo na ghini kurhẹriẹ? Ofori nẹ ekpako rehẹ agware na ni vrẹ omaevwerhe rẹ ohwo na kpahen obo ro ruru na. Ọ dia obọ ọvo yen ọshare nana ru umwemwu na-a. Ọ je dia ọyen ọvo yen vuẹ ekpako na kpahen umwemwu na-a. Ọtiọyena, ofori nẹ ekpako na mrẹ odjephia rẹ okurhẹriẹ ro nẹ otọ rẹ ubuidu rọyen rhe vwẹ iroro, uruemu kugbe obo ro ni ẹdia na wan. (Se 2 Kọrẹnt 7:11.) Ọ sa reyọ ọke tavwen ohwo na ki ru ewene ro fori ro se djephia nẹ o ghini kurhẹriẹ. Ọ sa dianẹ, a cha djẹ nẹ ukoko na tavwen.—1 Kọr. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Mavọ yen ohwo ra djẹ nẹ ukoko se vwo djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ, kẹ die yen se nẹ obuko rọyen rhe?

¹⁸ Ohwo vwo djẹphia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ, ohwo ra djẹre na che rhe kpo uyono ọkieje ji ruẹ nene uchebro rẹ ekpako na ro vwo ru uyono romobọ kugbe ẹrhovwo ẹne rẹ ọkieje. Ọ je cha wian gan rọ vwọ kẹnoma kẹ kemu kemu rọ cha nẹrhẹ ọ rhoma shufi rẹ umwemwu. Ọ da wian gangan vwọ rhuẹrẹ ọyerinkugbe rọyen vẹ Jihova phiyọ, o se vwo imuẹro nẹ Jihova che vwo ghwovwo, nẹ a je cha reyọ rhivwin vwọ rhe ukoko na. Ọke rẹ ekpako na da davwẹngba vwọ fuẹrẹn sẹ ohwo ghini kurhẹriẹ nẹ  otọ rẹ ubuidu rhe, e jẹ ayen riẹn nẹ ihwo fẹnẹre, ọtiọyena e jẹ ayen frẹkotọ fuẹrẹn ẹdjọ ọvuọvo rere ayen se vwo gun ẹdjọ na vẹ erorokẹ.

19. Die yen o mudiaphiyọ ohwo ghini vwo kurhẹrhiẹ? (Izikiẹl 33:14-16)

¹⁹ Kirobo re yonore na, obọdẹn rẹ okurhẹriẹ vrẹ ọ rẹ ohwo de vwọ vwẹ unu tanẹ umwemwu rọyen ruru da ọyen. Ofori nẹ ohwo na wene iroro rọyen vẹ ẹro ro vwo nẹ erọnvwọn ri che muo vwo ru obo ri che djephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ re. Ọ cha kẹnoma kẹ iruemu echọchọ je yan nene iwan ri Jihova. (Se Izikiẹl 33:14-16.) Obo re ma ghanre rẹ ohwo ro ru umwemwu na vwo vwẹ ẹwẹn yen ọ vẹ Jihova vwọ rhoma vwo uvi rẹ oyerinkugbe.

20-21. Mavọ yen a sa vwọ chọn ohwo rẹ avwanre riẹnre nẹ o ru umwemwu uko?

²⁰ Jesu dje ẹbẹre ọghanghanre ọvo rẹ iruo rẹ aghwoghwo rọyen na fiotọ womarẹ eta nana: “Mi rhi se . . . iruimwemwu ri kurhẹriẹ.” (Luk 5:32) Ofori nẹ ọyena je dia owenvwe rẹ avwanre. Ọ da dianẹ avwanre rhe riẹn nẹ ugbeyan rẹ avwanre ọvo rọ kẹrẹ avwanre mamọ ru umwuemwu ọgangan, die kọyen ofori nẹ avwanre ru?

²¹ Ọ dia erhuvwu yen wo ru ugbeyan wẹn siẹrẹ wo de rhurhu umwemwu ro ruru-u. Avwanre che se si umwemwu na nu-u kidie Jihova mrẹ emu eje. (Isẹ 5:21, 22; 28:13) Wọ sa chọn ugbeyan wẹn na uko siẹrẹ wọ da vuẹ nẹ ekpako na guọnọ chọn uko. Ugbeyan wẹn ra rhọvwen vuẹ ekpako na-a, wọ sa ra vuẹ ekpako na kpahen obo wọ riẹnre na, ọnana odjephia nẹ wọ ghene guọnọ chọn ugbeyan wẹn na uko. Ọnana ghanre mamọ kidie wo re ru ọtiọye-en, ugbeyan wẹn na sa kpare oyerinkugbe rọyen vẹ Jihova kufia.

22. Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyono rọ cha na?

²² Ọ da dianẹ ohwo ruẹ umwemwu ọgangan krẹre, ekpako na ki brorhiẹn nẹ e che jẹ ohwo na ẹdjẹ nẹ ukoko-o vwo? Ọyena ko mudiaphiyọ nẹ ekpako na dje uruemu rẹ arodọnvwẹ phia kẹ ohwo na-a? Vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana, a cha fuẹrẹn oborẹ Jihova vwọ ghwọkuẹ irumwemwu vwọrẹ arodọnvwẹ vẹ oborẹ avwanre sa vwọ vwẹrokere.