1. ¿Achkë nkikʼutuj qa ye kʼïy winäq chkiwäch, y achkë rma?

CHKIPAN ri qʼij yoj kʼo komä, kan ye kʼïy religiones nkiʼij chë nkitzeqelbʼej rij Cristo chqä chë nkiyaʼ ruqʼij Dios kan achiʼel nqä chwäch ryä. Rma riʼ kan ye kʼïy winäq nsach chkiwäch chqä nkikʼutuj qa reʼ chkiwäch: «¿Kʼo komä jun religión ri ütz nutzʼët Dios, o kan jontir ütz yerutzʼët?». ¿Y röj? ¿Kan qayaʼon chwäch qan chë röj, ri testigos de Jehová, nqakʼüt ri kantzij chrij Dios? ¿Kan qanman chë ri rubʼanik nqayaʼ ruqʼij Dios kan ya riʼ nqä chwäch ryä y majun ta chik jun? ¿Kan kʼo komä rma chë röj nqanmaj ya riʼ? Jaʼ, tqatzʼetaʼ achkë rma nqaʼij riʼ.

2. ¿Achkë rma Pablo kan ruyaʼon wä chwäch ran chë ri naʼoj yerunmaj kan ya riʼ wä ri kantzij chrij Ruchʼaʼäl Dios? (1 Tesalonicenses 1:5).

² Ri apóstol Pablo kan ruyaʼon wä chwäch ran chë ri naʼoj ri yerunmaj kan ya riʼ wä ri kantzij chrij Ruchʼaʼäl Dios (taskʼij ruwäch 1 Tesalonicenses 1:5). Ryä xerunmaj ri naʼoj riʼ rma kan xnukʼuj ruwäch ri Ruchʼaʼäl Dios y ma xa xuʼ ta rma xnaʼ chë ya riʼ ütz nunmaj. Ryä kʼo wä chwäch ran chë «ronojel ri Tzʼibʼatäl qa petenäq rkʼë Dios» (2 Tim. 3:16). Taq xnukʼuj ruwäch, Pablo xtzʼët chë kan kʼo rma nunmaj chë Jesús ya riʼ ri chaʼon rma Dios. Ye kʼa, ri ukʼwäy taq bʼey judíos ma xkajoʼ ta xkinmaj riʼ. Ri winäq riʼ xa kaʼiʼ wä kipaläj, rma nkiʼij wä chë najin nkikʼüt ri kantzij chrij Dios, ye kʼa xa ruyon ma ütz ta xkiʼän chwäch (Tito 1:16). Pablo ma junan ta wä runaʼoj kikʼë ri winäq riʼ. Ryä ma xchaʼ ta na achkë naʼoj ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios nunmaj y achkë manä. Ryä chqä kan ruyaʼon wä chwäch ran nukʼüt chqä nusmajij «jontir ri ruraybʼal Dios» (Hech. 20:27).

3. Rchë nqayaʼ chwäch qan chë yoj kʼo chpan rutinamit Dios, ¿kan nkʼatzin komä chë nqatamaj kiqʼalajsaxik jontir ri kʼutunïk? (Tatzʼetaʼ chqä ri recuadro « Röj kan ma nqkowin ta nqatamaj jontir ri nuchʼöbʼ chqä ri rubʼanon Jehová»).

³ Ye kʼo winäq nkiʼij chë ri religión ri nqä chwäch Dios kʼo ta  chë nuqʼalajsaj jontir kʼutunïk, yajün ri ma nqïl ta kiqʼalajsaxik chpan le Biblia. ¿Kʼo komä rma nqanmaj riʼ? Tqatzʼetaʼ achkë xuʼän Pablo. Kantzij na wä chë ryä xuʼij chkë ri cristianos «Titzʼetaʼ na we kantzij jontir ri nbʼix», ye kʼa ryä xuʼij chqä chë kʼa kʼïy na ri ma nqʼax ta pa rujolon (1 Tes. 5:21). Ryä xuʼij chë ma kan ta jontir qataman, y xjnamaj ya riʼ kikʼë ri achbʼäl yeqʼalajin chwäch jun espejo ri bʼanon rkʼë chʼichʼ, rma ma kan ta ye qʼalaj (1 Cor. 13:9, 12). Pablo ma jontir ta wä retaman, y ke riʼ chqä röj komä. Ye kʼa ryä qʼaxnäq wä pa rujolon ri naʼoj ri kan kʼo kejqalen chrij Jehová. Jontir riʼ xuʼän chë ryä kan xyaʼ chwäch ran chë ri naʼoj yerunmaj ya riʼ wä ri kantzij chrij Ruchʼaʼäl Dios.

4. ¿Achkë xtqtoʼö rchë kan xtqanmaj chë yoj kʼo chpan rutinamit Dios, y achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

⁴ ¿Achkë xtqtoʼö rchë kan xtqanmaj chë yoj kʼo chpan rutinamit Dios? Jun rubʼanik ya riʼ nqajnamaj ri rubʼanik kʼo chë nyaʼöx ruqʼij Dios ri xkʼüt qa Jesús rkʼë ri rubʼanik nqayaʼ ruqʼij Dios röj, ri testigos de Jehová. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët chë ri kantzij rutzeqelbʼëy Jesús 1) ma nkiyaʼ ta kiqʼij tyox, 2) nkiyaʼ rejqalen rubʼiʼ Jehová, 3) nkiloqʼoqʼej ri kantzij y 4) kan nkajowalaʼ kiʼ chkiwäch.

5. ¿Achkë rubʼanik xyaʼöx ruqʼij Dios rma Jesús, y achkë nqatamaj qa röj chrij?

⁵ Rma Jesús kan kowan xrajoʼ Rutataʼ, xa xuʼ ryä xyaʼ ruqʼij. Xuʼän ya riʼ taq kʼo chlaʼ chkaj chqä taq xjeʼ chwäch le Ruwachʼulew (Luc. 4:8). Ryä xkʼüt chkiwäch rutzeqelbʼëy chë tkibʼanaʼ chqä riʼ. Jesús chqä rutzeqelbʼëy majun bʼëy xekiksaj ta tyox rchë xkiyaʼ ruqʼij Dios. Rma Dios jun espíritu, majun ta jun ri xtuʼän jun winäq ri xtjunmatäj ta rkʼë ri nimaläj ruqʼij (Is. 46:5). ¿Y achkë ütz nqaʼij chrij ri nqaʼän kachbʼäl winäq ri ye «santos» chkiwäch ri nkʼaj  chik chqä nqakʼutuj qatoʼik chqë? Chpan ri rukaʼn chkë ri Diez Mandamientos, Jehová xuʼij reʼ: «Ma taʼän ta jun atyox o rachbʼäl xa bʼa achkë jun ri kʼo chkaj, chwäch le Ruwachʼulew o ri kʼo pa taq yaʼ. Ma kaxkeʼ ta chkiwäch» (Éx. 20:4, 5). Ri winäq ri nkajoʼ chë Dios kiʼ rukʼuʼx nuʼän kikʼë, nqʼax chkiwäch chë Dios ma nrajoʼ ta nqayaʼ kiqʼij tyox.

6. ¿Achoq chkij nqakʼän wä qanaʼoj röj, ri testigos de Jehová?

⁶ Ri winäq ri nkinukʼuj rij ri xbʼanatäj ojer nkiʼij chë ri naʼäy taq cristianos xa xuʼ Dios xkiyaʼ ruqʼij. Jun tzʼetbʼäl. Jun libro ri nutzjoj rij ri xkiʼän ri cristianos ojer nuʼij chë ri naʼäy taq cristianos «kan itzel ta xkitzʼët» xa ta xeyaʼöx tyox akuchï nkiyaʼ wä ruqʼij Dios (History of the Christian Church). Chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, röj, ri testigos de Jehová, nqakʼän qanaʼoj chkij ri naʼäy taq cristianos. Ma nqakʼutuj ta qatoʼik chkë ángeles o chkë kachbʼäl winäq ri ye santos chkiwäch ri nkʼaj chik, nixta rkʼë Jesús nqaʼän wä riʼ. Röj chqä ma nqaʼän ta ri saludo a la bandera o jun chik ri xa nuʼän chë nqayaʼ ruqʼij jun tinamït. Xa bʼa achkë na kʼa kʼayewal nyaʼöx pa qawiʼ, röj kan qayaʼon chwäch qan nqasmajij reʼ ri xuʼij qa Jesús: «Tayaʼ ruqʼij Jehová ri a-Dios» (Mat. 4:10).

7. ¿Achkë rma nqaʼij chë röj, ri testigos de Jehová, kan ma yoj junan ta kikʼë ri nkʼaj chik religiones?

⁷ Chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, ye kʼïy winäq kan nqä chkiwäch nkiyaʼ kixkïn chkë ukʼwäy taq bʼey ri kan tamatäl kiwäch ri ye kʼo chkipan ri religiones. Kʼo mul kan kityox nkiʼän chkë. Ryeʼ yebʼä chkipan ri iglesias akuchï ye kʼo wä ri winäq riʼ, nkilöqʼ ri libros yekiʼän y kan kʼïy päq nkiyaʼ rchë yekitoʼ. Ye kʼo jojun kan nkinmaj jontir ri nbʼix chkë. ¡Ri winäq riʼ kan achkë na nuʼän kan chkij ri ukʼwäy taq bʼey riʼ, ri xa ta Jesús nukʼüt riʼ chkiwäch, rkʼë jbʼaʼ ma kan ta ntel kikʼuʼx che rä! Ye kʼa röj, ri kantzij rusamajelaʼ Jehová, ma nqatzeqelbʼej ta rij jun winäq. Tapeʼ ma nqaqasaj ta kiqʼij ri ye ukʼwayon bʼey chqawäch, röj nqanmaj re naʼoj reʼ ri xyaʼ qa Jesús: «Jontir rïx xa iwachʼalal iwiʼ» (Mat. 23:8-10). Ma qatyox ta nqaʼän chkë ri winäq ri ye ukʼwayon bʼey chpan jun religión nixta chkë ri qʼatöy taq tzij. Röj chqä ma nqatïtzʼ ta qiʼ pa política nixta kikʼë ri religiones rchë yeqatoʼ rchë nkiʼän ri kichʼobʼon. Jontir reʼ nukʼüt chë kan ma yoj junan ta kikʼë ri nkʼaj chik religiones ri nkiʼij chë yë Cristo nkitzeqelbʼej (Juan 18:36).

8. ¿Achkë rma qataman chë Jehová nrajoʼ chë nqanmirsaj rubʼiʼ chqä chë nqakʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik?

⁸ Kʼo jun qʼij, Jesús xuʼij reʼ che rä Dios: «Nataʼ, tanmirsaj abʼiʼ». Ya riʼ taq Jehová, rkʼë jun chʼaʼäl ri kowan ruchqʼaʼ, xuʼij pä che rä chë kan xtnmirsaj rubʼiʼ (Juan 12:28). Taq Jesús xtzjoj Ruchʼaʼäl Dios chwäch le Ruwachʼulew, ryä kan kowan rejqalen xyaʼ rubʼiʼ Rutataʼ (Juan 17:26). Rma riʼ kan nqʼax pa qajolon achkë rma ri kantzij taq rutzeqelbʼëy ma yekʼïx ta nkiksaj rubʼiʼ Dios chqä nkikʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik.

9. ¿Achkë rubʼanik xkikʼüt ri cristianos pa naʼäy siglo chë kan kʼo wä rejqalen rubʼiʼ Dios chkiwäch?

⁹ Pa naʼäy siglo, taq majanäj ta tchapatäj pä ri congregación cristiana, Jehová «xerutzʼët apü ri winäq ri ma ye judíos ta rchë nresaj chkikojöl ryeʼ jun tinamït ri xtkʼwaj rubʼiʼ» (Hech. 15:14). Ri cristianos riʼ kan ma xekʼïx ta xkiksaj rubʼiʼ Dios chqä kan xkikʼüt chkiwäch ri nkʼaj chik. Ryeʼ chqä kan xkiksaj rubʼiʼ Dios taq xekitzʼibʼaj ri wuj ri komä ye kʼo chpan le Biblia. * Ke riʼ xkikʼüt chë ryeʼ kan kikʼwan wä rubʼiʼ Dios (Hech. 2:14, 21).

10. ¿Achkë rma nqaʼij chë xa xuʼ ri testigos de Jehová nkiyaʼ rejqalen rubʼiʼ Dios?

 ¹⁰ ¿Ütz komä nqaʼij chë ri testigos de Jehová ya riʼ jun religión ri kan rukʼwan rubʼiʼ Dios? Jaʼ. Tqatzʼetaʼ achkë rma nqaʼij riʼ. Chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, ye kʼïy ukʼwäy taq bʼey chkipan ri religiones kitjon kiqʼij rchë nkewaj chkiwäch ri winäq chë Dios kʼo rubʼiʼ. Taq kiqʼaxan le Biblia pa kichʼaʼäl, ryeʼ kan kesan qa rubʼiʼ Dios chqä kʼo mul kan ma nkiyaʼ ta qʼij chë nuksäx rubʼiʼ Dios chkipan ki-iglesias. * Ye kʼa ri testigos de Jehová kan nqʼalajin chkij chë xa xuʼ ryeʼ nkiyaʼ ruqʼij rubʼiʼ Dios kan achiʼel taqäl chrij. Röj kan nqakʼüt chkiwäch ye kʼïy winäq ri rubʼiʼ Dios, majun ta chik jun religión nbʼanö riʼ. Röj chqä kan nqatäj qaqʼij rchë nqakʼüt kikʼë ri qabʼanobʼal che yoj testigos de Jehová (Is. 43:10-12). Chqä qesan más 240 millones biblias ri rubʼiniʼan La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo, ri nuksaj rubʼiʼ Jehová akuchï ma nilitäj ta chkipan nkʼaj chik biblias rma yeʼelesan qa chkipan. Röj chqä yeqesaj publicaciones chkipan más 1,000 chʼaʼäl ri kan kʼo rubʼiʼ Jehová chkipan.

11. ¿Achkë rubʼanik xkikʼüt ri cristianos pa naʼäy siglo chë kan kowan wä nkiloqʼoqʼej ri kantzij?

¹¹ Jesús kowan xloqʼoqʼej ri kantzij, ntel chë tzij, ri kantzij chrij Dios chqä chrij ri ruraybʼal. Rkʼë ri rubʼanik xkʼwaj rukʼaslemal, Jesús xkʼüt chë kan kʼo ruqʼij ri kantzij chwäch. Ryä chqä xkʼüt ya riʼ chkiwäch ri winäq (Juan 18:37). Ri  rutzeqelbʼëy Jesús kan xkiloqʼoqʼej chqä ri kantzij (Juan 4:23, 24). Nqaʼij riʼ rma ri apóstol Pedro xuʼij chë ri cristianismo ya riʼ «rubʼey ri kantzij» (2 Ped. 2:2). Rma ryeʼ kan kowan xkiloqʼoqʼej ri bʼey riʼ, ma xkiʼän ta ri xkiʼän nkʼaj chik religiones chqä ma xkikʼän ta apü kinaʼoj ri winäq nixta ri costumbres ri ma kikʼwan ta kiʼ rkʼë ri nuʼij chpan Ruchʼaʼäl Dios (Col. 2:8). Ke riʼ chqä nbʼanatäj komä. Ri kantzij taq cristianos kan nkitäj kiqʼij rchë «nkismajij ri kantzij» (3 Juan 3, 4). ¿Achkë rubʼanik nkiʼän riʼ? Ryeʼ kan nkitäj kiqʼij rchë chë ri nkinmaj chqä ri rubʼanik nkikʼwaj kikʼaslemal kan nukʼwaj riʼ rkʼë ri naʼoj ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios.

12. ¿Achkë nuʼän ri Molaj Ukʼwäy Bʼey taq nutzʼët chë kʼo nkʼatzin nujäl chpan rutinamit Dios, y achkë rma nuʼän riʼ?

¹² Ri testigos de Jehová ma nkiʼij ta chë kan jontir kitaman chrij le Biblia. Kʼo mul ye sachnäq rkʼë ri rubʼanik kiqʼalajsan jun naʼoj ri kʼo chpan le Biblia o rkʼë ri rubʼanik kikʼwan bʼey chpan rutinamit Dios. Ye kʼa röj majun rma nsach qakʼuʼx. ¿Achkë rma manä? Rma le Biblia nuʼij chë ri rutinamit Dios eqal na xtqʼax más ri kantzij chwäch taq xkeqʼax ri junaʼ (Col. 1:9, 10). Jehová eqal na nukʼüt pä ruraybʼal chkiwäch rusamajelaʼ. Rma riʼ ma tikʼo ta qakʼuʼx nqayoʼej kʼa taq ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia más xkeqʼax chqawäch (Prov. 4:18). Taq ri Molaj Ukʼwäy Bʼey nutzʼët chë kʼo nkʼatzin njal chpan rutinamit Dios, achiʼel jun naʼoj o ri rubʼanik nbʼan che rä jun samaj, ryeʼ kan chanin nkiʼän riʼ. Ye kʼïy ukʼwäy taq bʼey ri ye kʼo chkipan ri religiones kʼo naʼoj yekijäl rchë chë kiwinaq kiʼ kikʼuʼx o rchë ütz yetzʼet kimä ri nkʼaj chik. Ye kʼa taq ri testigos de Jehová kʼo nkʼatzin nkijäl, ryeʼ nkiʼän riʼ rchë yejelun más rkʼë Dios chqä rchë nkiyaʼ ruqʼij kan achiʼel xkʼüt qa Jesús (Sant. 4:4). Ryeʼ chqä ma nkiʼän ta riʼ rchë ütz yetzʼet kimä ri winäq, xa kan nkiʼän riʼ rma xqʼax más ri Ruchʼaʼäl Dios chkiwäch. Achiʼel nqatzʼët, röj, ri rusamajelaʼ Jehová, kan nqaloqʼoqʼej ri kantzij (1 Tes. 2:3, 4).

13. ¿Achkë naʼoj kan kʼo más rejqalen chkiwäch ri kantzij taq cristianos, y achkë rubʼanik nkikʼüt ri naʼoj riʼ ri testigos de Jehová?

¹³ Ri cristianos pa naʼäy siglo kan xtamatäj kiwäch rma kʼo utziläj taq naʼoj kikʼë. Jun chkë riʼ ri kan más rejqalen ya riʼ chë kowan xkajoʼ kiʼ. Jesús xuʼij: «Ke riʼ xtqʼalajin chkiwäch jontir chë rïx yïx nutzeqelbʼëy, we xtiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch» (Juan 13:34, 35). Chkipan ri qʼij yoj kʼo komä, ri testigos de Jehová ri ye kʼo chwäch ronojel le Ruwachʼulew kan nkajoʼ kiʼ chqä junan rubʼanon kiwäch. Röj kan ma yoj junan ta kikʼë ri nkʼaj chik religiones, rma chpan rutinamit Jehová röj yoj achiʼel ta jun familia ri kan nqajoʼ qiʼ tapeʼ jalajöj qajatzul chqä qatinamit. Y kan nqatzʼët riʼ taq nqamöl qiʼ chkipan ri qamoloj chqä chkipan ri qanimamoloj. Ya riʼ nuʼän chë kan más nqayaʼ chwäch qan chë xa xuʼ röj nqyaʼö ruqʼij Jehová kan achiʼel nqä chwäch ryä.

14. Rkʼë ri nuʼij chpan Colosenses 3:12 kʼa 14, ¿achkë jun rubʼanik nqakʼüt chë kan nqajowalaʼ qiʼ chqawäch?

¹⁴ Le Biblia nuʼij: «Kan kowan tiwajowalaʼ iwiʼ chiwäch» (1 Ped. 4:8). Jun rubʼanik nqakʼüt chë kan nqajoʼ qiʼ ya riʼ taq nqakochʼolaʼ qiʼ chqä nqakuyulaʼ qiʼ chqawäch. Röj chqä kan nqakanuj rubʼanik rchë nqaspaj ri achkë kʼo qkʼë chkë ri qachʼalal pa congregación, yajün chkë ri rkʼë jbʼaʼ xkiʼän jun itzelal chqë (taskʼij ruwäch Colosenses 3:12-14). Kantzij na wä chë ri rubʼanik nqakʼüt chë nqajoʼ qiʼ ya riʼ nkʼutü chë röj kantzij yoj rutzeqelbʼëy Cristo.

15. ¿Achkë chik nkʼaj rubʼanik nqakʼüt chë najin nqakʼän qanaʼoj chkij ri cristianos pa naʼäy siglo?

¹⁵ Kʼo chik nkʼaj rubʼanik nqakʼüt chë röj najin nqakʼän qanaʼoj chkij ri cristianos pa naʼäy  siglo. Jun tzʼetbʼäl. Ri rubʼanik nsamäj rutinamit Jehová komä, kan junan rkʼë rubʼanik xesamäj ri cristianos ojer. Komä ye kʼo ukʼwäy taq bʼey ri yebʼechʼaʼen kichë ri congregaciones, ukʼwäy taq bʼey pa taq congregaciones chqä toʼonelaʼ, kan achiʼel ojer (Filip. 1:1; Tito 1:5). Y achiʼel xkiʼän ri cristianos riʼ, röj chqä kan kʼo rejqalen chqawäch ri nuʼij Jehová chrij ri sexo chqä ri kʼlanen, ri nuʼij chrij ri ruksaxik nbʼan che rä ri kïkʼ chqä ri nuʼij chrij ri rubʼanik nchajïx ri congregación chkiwäch ri winäq ri yekiʼän mamaʼ taq mak ye kʼa ma nkitzolij ta kiʼ (Hech. 15:28, 29; 1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10; Heb. 13:4).

16. ¿Achkë nukʼüt qa Efesios 4:4 kʼa 6 chqawäch?

¹⁶ Jesús xuʼij chë kan ye kʼïy xkebʼin chë ye rutzeqelbʼëy, ye kʼa xuʼij chqä chë ma jontir ta kantzij xkeʼok rutzeqelbʼëy (Mat. 7:21-23). Y chpan Ruchʼaʼäl Dios nuʼij chë chpan ri rukʼisbʼäl taq qʼij ye kʼïy xa xuʼ «xtkiʼän chë achiʼel ta nkiyaʼ ruqʼij Dios», ye kʼa xa ma ke riʼ ta (2 Tim. 3:1, 5). Le Biblia nuʼij chqä chë xa xuʼ jun «kʼuqbʼäl kʼuʼx kʼo», o religión, ri ütz ntzʼet rma Dios (taskʼij ruwäch Efesios 4:4-6).

17. ¿Achkë riʼ ri religión ri kan ütz nutzʼët Dios rma kan nkikʼän kinaʼoj chrij Jesús?

¹⁷ Rma riʼ, ¿achkë komä ri religión ri kan nqä chwäch Dios? Rkʼë jontir ri xqatzʼët pä chqä taq nqatzʼët achkë rubʼanik xyaʼöx ruqʼij Dios rma Jesús chqä kimä ri cristianos pa naʼäy siglo, nqʼax chqawäch chë yë ri testigos de Jehová. Chqawäch röj, ri yoj kʼo chpan rutinamit Jehová chqä ri qataman ri kantzij chrij ryä chqä chrij ri ruraybʼal kan jun nimaläj spanïk. Rma riʼ tqabʼanaʼ jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ rchë majun bʼëy nq-el qa chpan rutinamit Jehová.