Xeen tiʼ baʼax ku taasik

Xeen tu cuadroil baʼax ku taasik

XOOK 42

Pʼáatkech ichil u jaajil

Pʼáatkech ichil u jaajil

«Il a wileʼex maʼalob tuláakal, pʼáateneʼex yéetel le baʼax maʼaloboʼ» (1 TES. 5:21, Quiliʼich Biblia ich Maya).

KʼAAY 142 Tsʼáa a fe tiʼ baʼax u yaʼalmaj Dios

TIʼ BAʼAX KUN TʼAAN *

1. ¿Baʼax ku tuklik yaʼab máakoʼob?

TEʼ KʼIINOʼOBAʼ u milesil religiónoʼob ku yaʼalikubaʼob cristianoʼob yéetel ku adorarkoʼob Dios jeʼex uts tu tʼaaneʼ. Yaʼab máakoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ tuláakal le religiónoʼoboʼ ku kʼaʼamloʼob tumen Dios. Chéen baʼaleʼ toʼoneʼ k-ojleʼ chéen u testigoʼob Jéeoba kaʼansik u jaajil yéetel ku adorarkoʼob Dios jeʼex uts tu tʼaaneʼ. ¿Jach wa tu jaajil beyoʼ? Koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob eʼesik de ke beyoʼ.

2. ¿Baʼaxten convencido Pablo kaʼach de ke le baʼax ku creerkoʼ letiʼe u jaajiloʼ? (1 Tesalonicenses 1:5).

2 Úuchjeakileʼ apóstol Pabloeʼ convencido de ke le baʼax ku creerkoʼ letiʼe u jaajiloʼ (xok 1 Tesalonicenses 1:5). ¿Baʼaxten convencido kaʼachi? Tumen suuk kaʼach u xakʼalxoktik u Tʼaan Dios. Letiʼeʼ ku creerkeʼ «tuláakal Tsʼíibeʼ tiʼ Dios u taal» (2 Tim. 3:16). Úuchik u xakʼalxoktik u Tʼaan Dioseʼ tu yilaj baʼaxoʼob eʼesik de ke Jesúseʼ letiʼe Mesías aʼalaʼan kun taal kaʼachoʼ. Chéen baʼaleʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ maʼ tu beetoʼob u cuentail le baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Diosoʼ. Le kʼasaʼan máakoʼobaʼ kex ku yaʼalikoʼob kaʼach ku meyajtikoʼob Dioseʼ, yéetel le baʼax ku beetkoʼoboʼ tu yeʼesoʼob maʼ jaajiʼ (Tito 1:16). Chéen baʼaleʼ Pabloeʼ maʼ tu beetaj jeʼex le máakoʼobaʼ, letiʼeʼ ku creertik kaʼach tuláakal le baʼax ku yaʼalik u Tʼaan Diosoʼ, yéetel u chʼaʼtukultmaj u kaʼansik yéetel u tsʼáaik ichil u kuxtal «tuláakal u tsolnuʼukoʼob Dios» (Hech. 20:27).

3. ¿Kʼaʼabéet wa u núukik le Biblia tuláakal le baʼaxoʼob taak k-ojéeltik utiaʼal k-creertik tiaʼanoʼon ichil u jaajileʼ? (Ilawil le cuadro « Wíinikeʼ maʼ tu páajtal u naʼatik tuláakal baʼal yoʼolal Dios»).

3 Yaan máakoʼobeʼ ku yaʼalikoʼobeʼ junpʼéel religión ku kaʼansik u jaajileʼ unaj u núukik tuláakal le baʼaxoʼob taak u yojéeltik máakoʼ, tak le baʼaxoʼob maʼatech u jach tsoʼolol teʼ Bibliaoʼ. ¿Maʼalob wa le tuukul beyoʼ? Koʼoneʼex ilik baʼax jeʼel u páajtal k-kanik tiʼ Pabloeʼ. Letiʼeʼ kex tu yaʼalaj tiʼ le máaxoʼob meyajtik Dios úuchjeakil ka u ‹xakʼaltoʼob tuláakal baʼaloʼ›, tu yaʼaleʼ yaʼab baʼaloʼob maʼ tu naʼatik kaʼach letiʼ (1 Tes. 5:21). Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ chúukaʼan le baʼaxoʼob k-ojloʼ», tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Maʼ jach claro k-ilik le baʼaloʼoboʼ, bey táan k-paktikoʼob tiʼ junpʼéel néen de fierroeʼ» (1 Cor. 13:9, 12). Jeʼex toʼoneʼ úuchjeakileʼ Pabloeʼ maʼ u yojel tuláakal baʼaliʼ. Baʼax ku naʼatik tubeeleʼ letiʼe baʼaxoʼob unaj u yojéeltik tu yoʼolal Jéeobaoʼ, leloʼ letiʼe baʼax convencert de ke le baʼax ku creerkoʼ letiʼe u jaajiloʼ.

4. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-maas creert tsʼoʼok k-kaxtik u jaajileʼ, yéetel baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

4 ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-maas creert tsʼoʼok k-kaxtik u jaajileʼ? Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ letiʼe k-ketik le bix úuchik u adorartaʼal Dios tumen Jesús yéetel le bix u adorartaʼal Dios bejlaʼa tumen u testigoʼob Jéeobaoʼ. Teʼ xookaʼ yaan k-ilkeʼ le máaxoʼob táan u adorarkoʼob Dios jach tu jaajiloʼ 1) maʼatech u adorarkoʼob imagenoʼob, 2) ku respetarkoʼob u kʼaabaʼ Jéeoba, 3) u yaabiltmoʼob u jaajil yéetel 4) u paklan yaabiltmubaʼob.

MAʼATECH K-ADORARTIK IMAGENOʼOB

5. ¿Jesúseʼ bix tu adorartil Dios úuchjeakil, yéetel bix jeʼel k-beetik jeʼex letiʼeʼ?

5 Jesúseʼ jach u yaabiltmaj kaʼach Jéeoba yéetel ku yilik u adorartik chéen letiʼ, bey úuchik u beetik teʼ kaʼanoʼ bey xan way Luʼumeʼ (Luc. 4:8). Bey xan úuchik u kaʼansik tiʼ u discípuloʼoboʼ. Mix tiʼ Jesús mix tiʼ u discípuloʼob meyajnaj imagenoʼob utiaʼal u adorarkoʼob Dios. Tumen Dios juntúul espíritu maʼ tu páajtal u yilaʼaleʼ maʼ tu béeytal u beetaʼal junpʼéel baʼal ka aʼalaʼak chíikaʼan tiʼ letiʼ (Isa. 46:5). Kux túun le máaxoʼob ku yaʼalaʼal santoʼoboʼ, ¿maʼalob wa ka beetaʼak u imagenoʼob yéetel ka orarnak máak tiʼob? Le u kaʼapʼéel tiʼ le Diez Mandamientoʼoboʼ ku yaʼalik: «Maʼ unaj a beetik mix junpʼéel imagen tiʼ le baʼaloʼob yaan teʼ kaʼanoʼ, teʼ luʼumoʼ wa le yanoʼob ichil le jaʼoʼ, yéetel mix unaj a copiartik le forma yaantiʼoboʼ. Maʼ unaj a chintal tu táanoʼobiʼ» (Éxo. 20:4, 5). Le tekstoaʼ jach ku yeʼesik baʼax uts tu tʼaan Dios ka u beet le máaxoʼob adorarkoʼ.

6. ¿Máax ejemplo ku seguertik u testigoʼob Jéeoba?

6 Le máaxoʼob ku xakʼalxoktikoʼob le bix u kuxtal le máakoʼob úuchjeakiloʼ u yojloʼobeʼ le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ chéen ku adorarkoʼob Dios. Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalikeʼ le yáax cristianoʼoboʼ «jach táaj kʼaas u yilkoʼob» u adorartaʼal imagenoʼob, yéetel junpuliʼ maʼatech u máan tu tuukuloʼob u tsʼáaikoʼob teʼ tuʼux ku adoraroʼoboʼ (History of the Christian Church). Bejlaʼa xaneʼ u testigoʼob Jéeobaeʼ ku yilik u beetkoʼob jeʼex le yáax cristianoʼoboʼ. Letiʼobeʼ maʼatech u oraroʼob tiʼ le santoʼob ku yaʼalaʼaloʼ, tiʼ ángeloʼob mix tiʼ Jesús. Ku tsʼoʼokoleʼ maʼatech xan u beetkoʼob uláakʼ baʼaloʼob jeʼex u saludarkoʼob le banderaoʼ tumen leloʼ bey jeʼex ka adorartaʼakeʼ. Letiʼobeʼ u chʼaʼtukultmoʼob u beetkoʼob le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Jéeoba a Dios unaj a adorartik» (Mat. 4:10).

7. ¿Baʼaxten maʼ igual u testigoʼob Jéeoba yéetel uláakʼ religiónoʼobiʼ?

7 Bejlaʼeʼ yaʼab máakoʼobeʼ uts tu tʼaan u bin u yuʼuboʼob baʼax ku yaʼalik u nuuktakil le religiónoʼoboʼ, hasta bey ku adorarkoʼobeʼ. Ku manikoʼob le libroʼob ku jóoʼsik le máakoʼobaʼ, ku síikoʼob yaʼab taakʼin tiʼob yéetel ku creerkoʼob tuláakal baʼax ku yaʼalaʼaltiʼob. ¡Hasta bey Jesucristo ku yilkoʼobeʼ! Chéen baʼaleʼ toʼon k-meyajtik Jéeobaeʼ maʼatech k-tsaypachtik mix juntúul kʼeban wíinik. Kex k-respetartik le máaxoʼob nuʼuktikoʼonoʼ maʼ tu tuʼubultoʼon le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ: «Teʼexeʼ láaj sukuʼuntsileʼex» (Mat. 23:8-10). Maʼatech k-ilik bey Dios u nuuktakil le religiónoʼoboʼ mix le gobernanteʼoboʼ. Maʼatech k-apoyarkoʼob yéetel maʼ t-táakpajal tiʼ le baʼaxoʼob ku beetkoʼoboʼ. Bey túunoʼ k-eʼesik maʼ igualoʼon yéetel le uláakʼ religiónoʼob chéen ku yaʼalikubaʼob cristianoʼoboʼ (Juan 18:36).

K-RESPETARTIK U KʼAABAʼ JÉEOBA

U jaajil cristianoʼobeʼ kiʼimak u yóoloʼob u tsʼáaikoʼob kʼaj óoltbil u kʼaabaʼ Jéeoba (Ilawil párrafo 8 tak 10) *

8. ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ uts tu tʼaan ka alabartaʼak u kʼaabaʼ yéetel ka tsʼaʼabak u yojéelt tuláakal máak?

8 Juntéenjeakeʼ Jesúseʼ tu yaʼalaj tiʼ u Taata: «In Yuum, beet u alabartaʼal a kʼaabaʼ». Jéeoba túuneʼ desde teʼ kaʼanoʼ tu yaʼalaj yaan u beetik u alabartaʼal (Juan 12:28). Le táan u kʼaʼaytaj Jesús way Luʼumeʼ letiʼeʼ mantatsʼ tu alabartaj u kʼaabaʼ u Taata (Juan 17:26). Le oʼolal le máaxoʼob meyajtik Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ uts tu tʼaan u meyajtiʼob u kʼaabaʼ Dios yéetel u tsʼáaikoʼob u yojéelt u maasil máakoʼob.

9. ¿Bix tu yeʼesil le cristianoʼob teʼ yáax siglo ku respetarkoʼob u kʼaabaʼ Diosoʼ?

9 Teʼ yáax siglooʼ Jéeobaeʼ káaj u chʼaʼik en cuenta le j-táanxel luʼumiloʼob «utiaʼal ka u jóoʼs junpʼéel kaaj bisik u kʼaabaʼ» (Hech. 15:14). Le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ kiʼimak u yóoloʼob kach ikil u meyajtiʼob u kʼaabaʼ Dios yéetel u tsʼáaikoʼob u yojéelt uláakʼ máakoʼob. Meyajnajtiʼob u kʼaabaʼ Dios utiaʼal u kʼaʼaytajoʼob bey xan le ka tu tsʼíibtoʼob le Bibliaoʼ. * Bey úuchik u yeʼeskoʼob letiʼob le kaaj yéeyaʼan utiaʼal u bisik u kʼaabaʼ Diosoʼ (Hech. 2:14, 21).

10. ¿Baʼaxoʼob eʼesik u testigoʼob Jéeobaeʼ junpʼéel kaaj ku bisik u kʼaabaʼ Dios?

10 ¿Jeʼel wa u páajtal u yaʼalaʼaleʼ u testigoʼob Jéeobaeʼ junpʼéel kaaj ku bisik u kʼaabaʼ Dios? Koʼoneʼex ilik wa beyoʼ. Bejlaʼeʼ u nuuktakil le religiónoʼoboʼ maʼatech u tsʼáaikoʼob kʼaj óoltbil u kʼaabaʼ Dios. Tsʼoʼok tak u luʼskoʼob teʼ Biblia ku meyajtiʼoboʼ yéetel ku yaʼalikoʼobeʼ maʼ unaj u chʼaʼchiʼitaʼal u kʼaabaʼ Dios teʼ tuʼuxoʼob ku adoraroʼoboʼ. * ¿Máasaʼ chéen u testigoʼob Jéeoba jach ku alabarkoʼob u kʼaabaʼ Dios yéetel ku respetarkoʼob jeʼex unajeʼ? Maases chéen letiʼob ku yilkoʼob u tsʼáaikoʼob kʼaj óoltbil u kʼaabaʼ Dios tiʼ uláakʼ máakoʼob. Letiʼobeʼ ku beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u yeʼeskoʼob jach tu jaajil u testigoʼob Jéeoba (Isa. 43:10-12). Tsʼoʼok u jóoʼskoʼob maas tiʼ 240 millones tiʼ le Biblia Túumben Luʼumoʼ, teʼeloʼ tsʼaʼan u kʼaabaʼ Jéeoba teʼ tuʼux unaj u binoʼ. Ku jóoʼskoʼob xan publicaciónoʼob ich maas tiʼ 1,000 idiomaʼob tuʼux ku chʼaʼchiʼitaʼal u kʼaabaʼ Jéeoba.

K-YAABILTMAJ U JAAJIL

11. Le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ, ¿bix tu yeʼesiloʼob u yaabiltmoʼob u jaajil?

11 Jesúseʼ u yaabiltmaj kaʼach u jaajil wa le baʼaxoʼob u yojel kaʼach tu yoʼolal Diosoʼ. Letiʼeʼ tu yilaj u kuxtal jeʼex u yaʼalik u jaajiloʼ yéetel tu tsʼáaj u yojéelt u maasil (Juan 18:37). U discípuloʼob Jesús úuchjeakileʼ jach tu yaabiltoʼob xan u jaajil (Juan 4:23, 24). Apóstol Pedroeʼ tu yaʼaleʼ Jesúseʼ letiʼ «u bejil le jaajoʼ» (2 Ped. 2:2). Le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ jach u yaabiltmoʼob xan kaʼach u jaajil. Le oʼolal maʼ tu kʼamoʼob le baʼaloʼob ku bin tu contra le baʼax u kanmoʼoboʼ, jeʼex le baʼaxoʼob ku kaʼansik uláakʼ religiónoʼoboʼ wa le baʼaloʼob chéen suukaʼan u beetik kaʼach le máakoʼoboʼ (Col. 2:8). Bey túun xanoʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ le máaxoʼob jach tu jaajil cristianoʼoboʼ ku yilik u kuxtaloʼob jeʼex u yaʼalik u jaajiloʼ (3 Juan 3, 4). ¿Bix túun u beetkoʼob? Letiʼobeʼ ku jach ilkoʼob wa le baʼaxoʼob ku creerkoʼoboʼ tiaʼan teʼ Bibliaoʼ yéetel ku yilik u kuxtaloʼob jeʼex u yaʼalikoʼ.

12. ¿Baʼax ku beetik le Cuerpo Gobernante le kéen u tsʼáa cuenta kʼaʼabéet u kʼexik junpʼéel baʼaloʼ, yéetel baʼaxten ku beetik?

12 U testigoʼob Jéeobaeʼ mix juntéen u yaʼaloʼob wa jach ku naʼatkoʼob tuláakal baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Yaan kʼiineʼ ken u tsoloʼob junpʼéel baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ kéen máanak kʼiineʼ ku yilkoʼob maʼ beyiʼ. Yaan kʼiin xaneʼ tsʼoʼok u kʼaʼabéettal u kʼexkoʼob uláakʼ baʼaloʼob ku beetkoʼob. Chéen baʼaleʼ leloʼ maʼ kʼaasiʼ tumen le Bibliaoʼ u yaʼalmeʼ u kaajal Dioseʼ jujunpʼíitil kun bin u naʼatik u jaajil (Col. 1:9, 10). Jéeobaeʼ jujunpʼíitil u kaʼansik u jaajil, le oʼolaleʼ unaj u yantaltoʼon paciencia yéetel k-páaʼtik u kʼuchul u kʼiinil k-naʼatik tubeel le baʼax taak u kaʼansiktoʼonoʼ (Pro. 4:18). Le Cuerpo Gobernanteoʼ le kéen u yil kʼaʼabéet u kʼexpajal bix u naʼataʼal wa bix u beetaʼal junpʼéel baʼaleʼ, tu séebaʼanil ku beetik. Teʼ kʼiinoʼobaʼ le religiónoʼoboʼ ku kʼexkoʼob jujunpʼéel baʼaloʼob chéen utiaʼal u lúubloʼob utsil tiʼ le máaxoʼob ku muchʼkubaʼob tu yéeteloʼoboʼ wa tiʼ uláakʼ máakoʼob. Chéen baʼaleʼ u testigoʼob Jéeobaeʼ le kéen u kʼexoʼob junpʼéel baʼaleʼ ku beetkoʼob utiaʼal u maas natsʼkubaʼob tiʼ Dios yéetel utiaʼal u adorarkoʼob jeʼex úuchik u kaʼansik Jesúsoʼ (Sant. 4:4). U testigoʼob Jéeobaeʼ le kéen u kʼexoʼob junpʼéel baʼaleʼ maʼatech u beetkoʼob chéen utiaʼal u lúubloʼob utsil tiʼ le máakoʼob yanoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ, baʼaxeʼ tumen tsʼoʼok u kʼuchul u maas naʼatoʼob le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Letiʼobeʼ u yaabiltmoʼob u jaajil (1 Tes. 2:3, 4).

K-EʼESIK YAABILAJ ICHILOʼON

13. ¿Baʼax modosil unaj u yeʼesik u jaajil cristianoʼob, yéetel bix u beetik u testigoʼob Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ?

13 Le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ tu yeʼesoʼob jatsʼuts modosoʼob, chéen baʼaleʼ le modos maas ku yeʼeskoʼob kaʼachoʼ letiʼe yaabilajoʼ. Leloʼ jach maʼalob tumen Jesúseʼ tu yaʼalaj: «Wa ka paklan yaabiltikabaʼexeʼ tuláakal máak ken u yojéelteʼ teʼexeʼ in discípuloʼex» (Juan 13:34, 35). Teʼ kʼiinoʼobaʼ u testigoʼob Jéeoba tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ jach ku biskubaʼob yéetel ku yeʼeskoʼob yaabilaj. Minaʼan uláakʼ religión jeʼex letiʼoboʼ tumen kex jejeláas bix líiʼsaʼaniloʼob, jejeláas u razaʼob yéetel jejeláas tuʼux u taaloʼobeʼ beyoʼob junpʼéel nojoch familiaeʼ. Letiʼobeʼ jach ku yeʼeskoʼob yaabilaj teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ yéetel teʼ asambleaʼoboʼ, leloʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ chéen letiʼob adorartik Jéeoba jeʼex uts tu tʼaaneʼ.

14. Jeʼex u yaʼalik Colosenses 3:12-14, ¿bix k-eʼesik jach tu jaajil yaan yaabilaj ichiloʼon?

14 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jach [yaabiltabaʼex] ta baatsileʼex» (1 Ped. 4:8). Junpʼéel bix jeʼel k-eʼesik le yaabilajaʼ letiʼe kéen k-perdonart u maasiloʼ bey xan le kéen k-eʼes k-utsil tiʼ tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ, kex yaan tiʼ letiʼob u yaʼalmoʼob wa u beetmoʼob wa baʼax tiʼ toʼon (xok Colosenses 3:12-14). Jeʼex k-ilkoʼ le yaabilajoʼ letiʼe baʼax eʼesik jach tu jaajil u discípuloʼon Jesucristooʼ.

«JUNPʼÉELILIʼ FE»

15. ¿Baʼax uláakʼ eʼesik táan k-seguertik u ejemplo le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ?

15 Yaan xan uláakʼ baʼaloʼob k-ilik k-beetik jeʼex tu beetil le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ. Bejlaʼeʼ ichiloʼon xaneʼ yaan superintendente viajanteʼob, ancianoʼob yéetel siervo ministerialoʼob (Fili. 1:1; Tito 1:5). Tsʼoʼoleʼ k-respetartik xan le baʼax ku yaʼalik Dios yoʼolal le núupchitaloʼ, le tsʼoʼokol beeloʼ, le kʼiʼikʼoʼ yéetel k-kanáantik le múuchʼulil tiʼ le máaxoʼob ku kʼebantaloʼob yéetel maʼ tu arrepentiroʼoboʼ (Hech. 15:28, 29; 1 Cor. 5:11-13; 6:9, 10; Heb. 13:4).

16. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon Efesios 4:4-6?

16 Jesúseʼ tu yaʼaleʼ yaʼab máakoʼob kun aʼalik u discípuloʼob, chéen baʼaleʼ maʼ jaaj baʼax ku yaʼalikoʼobiʼ (Mat. 7:21-23). Le Bibliaoʼ ku yaʼalik xaneʼ tu tsʼook kʼiinoʼobeʼ yaʼab máakoʼob kun aʼalik «jach u tsʼaamaj u yóoloʼob u adorartoʼob Dios», chéen baʼaleʼ yéetel u kuxtaloʼobeʼ yaan u yeʼeskoʼob maʼ beyiʼ (2 Tim. 3:1, 5). Le Bibliaoʼ jach claro u tsolikeʼ Dioseʼ ku kʼamik chéen «junpʼéeliliʼ fe» wa chéen junpʼéeliliʼ religión (xok Efesios 4:4-6).

17. Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿máaxoʼob seguertik u ejemplo Jesús, yéetel ku adorarkoʼob Dios jeʼex uts tu tʼaaneʼ?

17 Teʼ kʼiinoʼobaʼ, ¿máakalmáak u jaajil religión? Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ chéen u testigoʼob Jéeoba seguertik u ejemplo Jesús bey xan u ejemplo le cristianoʼob teʼ yáax siglooʼ. Junpʼéel privilegio k-antal ichil u kaajal Dios yéetel k-kʼaj óoltik u jaajil yoʼolal Jéeoba bey xan yoʼolal le baʼaxoʼob u tukultmaj u beetkoʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-ilik k-pʼáatal ichil u kaajal.

KʼAAY 3 Maʼ saajkeniʼ tumen Jéeoba in muukʼ

^ xóot’ol 5 Teʼ xookaʼ yaan k-ilik bix úuchik u adorartaʼal Jéeoba tumen Jesús, yéetel bix seguertaʼabik u ejemplo tumen u discípuloʼob. Tsʼoʼoleʼ yaan k-ilik baʼaxoʼob eʼesik u testigoʼob Jéeobaeʼ táan xan u seguerkoʼob le ejemplo jeʼeloʼ.

^ xóot’ol 9 Ilawil le cuadro «¿Empleaban los primeros cristianos el nombre de Dios?», jóokʼ tiʼ U Pʼíich Tulumil Kanan ich español, 1 tiʼ julio tiʼ 2010, página 6.

^ xóot’ol 10 Tu añoil 2008, le papa Benedicto XVI tu yaʼaleʼ «maʼ unaj u meyaj mix u chʼaʼchiʼitaʼal u kʼaabaʼ Dios» teʼ kʼaayoʼob, teʼ oraciónoʼob yéetel tiʼ uláakʼ baʼaloʼob ku beetik le católicoʼoboʼ.

^ xóot’ol 63 FOTO: U kaajal Jéeobaeʼ tsʼoʼok u jóoʼsik le Biblia Túumben Luʼum ich maas tiʼ 200 idiomaʼoboʼ. Beyoʼ le máakoʼoboʼ ku páajtal u xokikoʼob junpʼéel Biblia tuʼux yaan u kʼaabaʼ Dios.