Gberra gha rhie uhunta

Gberra gha rhie dọmwadẹ uhunmwuta ni rre uwu ẹre

AKO IRUẸMWI 43

Ghẹ Gi Egbe Wọọ Ruẹ!

Ghẹ Gi Egbe Wọọ Ruẹ!

“Wa ghẹ gie egbe emwi esi ne a ru wọọ uwa.”​—GAL 6:9.

IHUAN 68 Gi Ima Gha Kọ Ikpẹ Ọghe Arriọba

OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NA *

1. De ukpamuyọmọ ne ima mwẹ?

UKPAMUYỌMỌ nọkhua ẹre nọ, ne ima na re Osẹe Jehova! Te ima ya eni Osanobua wan egbe. Odẹ ọkpa ne ima ya rhie ẹre ma wẹẹ ọsosẹ ọghe Jehova ẹre ima khin, ọre ne ima na kporhu iyẹn nọ maan kevbe ne ima na maa emwa ẹmwata vbekpa Osanobua. Ma gha sẹtin ru iyobọ ne ọmwa ne ọ mwẹ ekhọe esi ya suẹn gha ga e Jehova, te ọyẹnmwẹ khian wa gha sẹ ima. (Iwinna 13:​48, NW) Vbe ẹghẹ ne erhuanegbe Jesu ya do na iyẹn ọghe emwi ne iran fiangbua vbe iwinna ikporhu ma e Jesu, “Jesu na vuọn ne oghọghọ vbekpa orhiọn nọhuanrẹn.” Erriọ ọyẹnmwẹ vbe sẹ ima, vbe ima gha bẹghe vbene iwinna ikporhu ọghe ima ya biẹ ọmọ esi hẹ.​—Luk 10:​1, 17, 21.

2. Vbe ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma i ya iwinna ikporhu rhẹghẹrẹ?

2 Ma i ya iwinna ikporhu rhẹghẹrẹ. Ukọ e Pọl keghi tama e Timoti wẹẹ: “Gha rhuan egbe, ne u vbe gha ya emwi ne u ma emwa ẹre ẹro . . . rhunmwuda, u gha ru vberriọ, u gha miẹn egbe ruẹ kevbe iran ni danmwehọ ruẹ fan.” (1 Tim 4:16) Arrọọ ọghe emwa rre ikpadede. Ọ khẹke ne ima gha “rhuan egbe” ra ne ima gha begbe vbe odẹ ne ima ya yin, rhunmwuda, te Jehova mu ima egbe khẹ Arriọba ọghẹe nọ dee, zẹvbe emwa ni khian yin ẹnrẹn. Ọ khẹke ne uyinmwẹ ima gha re nọ gha rhie urhomwẹ gie Jehova, kevbe nọ gha ya emwa rẹn wẹẹ, ma gele ya emwi ne ima kporhu ẹre yi. (Fil 1:27) Ọ khẹke ne ima gha gbe aro ke otọ, vbe odẹ ne ima ya maa emwa emwi. Vbe ima khian ya ru ọna hẹ? Ma ghi gha mu egbe ye otọ ma ke gha rrie ikporhu, ma ghi vbe gha rinmwian e Jehova, ne ọ ru iyobọ ne ima ya sẹtin kporhu ma emwa.

3. Emwa hia ẹre ọ khian danmwehọ ima ra? Ru igiemwi yọ.

3 Ugbẹnso, ẹi mwẹ vbene ima khian hia sẹ hẹ vbe iwinna ikporhu, emwa eso vbe ẹdogbo ne ima na kporhu i rhie ehọ ne ima ta yi. Gia guan kaan emwi nọ sunu daa ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Georg Lindal; irẹn ọkpa ẹre ọ ghaa kporhu vbe Iceland ke ukpo 1929 ya sẹ 1947. Agharhemiẹn wẹẹ, ebe ne ọ viọ ne emwa vbe ikporhu rrie arriaisẹn nibun, a ma miẹn orhunmwu ọkpa vbe uwu iran, nọ khian Osẹe Jehova. Ọ khare wẹẹ: “Emwa eso rrọọ ni wa gbodan ghee ẹmwata ni rre Baibol, vbene eso na rrọọ nẹi zẹdẹ hoo ne iran ya ehọ họn.” Uhiẹn, vbe a ghi gie etẹn ni yo owebe Gilead gha rrie evba, te ọ ye rhie ukpo ihinrin, a te miẹn wẹẹ, emwa eso vbe ẹvbo nii suẹn gha ga e Jehova. *

4. Vbọ ye ima hẹ vbe ekhọe, deghẹ emwa ma na rhie ehọ ne ima ta yi?

4 Adeghẹ emwa ma na rhie ehọ ne ima ta yi, ọ sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu, zẹvbe nọ ghaa ye ne ukọ e Pọl. Rhunmwuda ne Ivbi e Ju nibun ma na yayi wẹẹ, Jesu ọre Mẹzaia, ukọ e Pọl keghi kha wẹẹ, “U miẹn vbene I khiẹ hẹ, u miẹn vbene ekhọe mwẹ vọn ne orriara ne ẹi fo hẹ.” (Rom 9:​1-3) Gia kha wẹẹ, u gu ọmwa ruẹ e Baibol, sokpan ọmwa nii ẹi tọn, ẹi worua. Agharhemiẹn wẹẹ, u te hia vbe egbe ẹre kevbe wẹẹ, u vbe mu ẹmwẹ ọnrẹn ye erhunmwu, sokpan vbene a gbe aghẹn, erriọ aghẹn ye. Rhunmwuda ọni, u na ghi dobọ iruẹmwi nii yi. Gia vbe kha wẹẹ, u ma he sẹtin ru iyobọ ne ọmwa rhọkpa ne u gu ruẹ e Baibol ya gha mwẹ alaghodaro, sẹrriọ wẹẹ, ọ ghi do dinmwiamẹ. Te u khian ghi gha roro ẹre wẹẹ, u ma musọe ra, ra te u khian ghi gha kha wẹẹ, e Jehova ma fiangbe iwinna ikporhu ne u ru? Vbe ako iruẹmwi na, ma gha rhie ewanniẹn ye inọta eva na: (1) De emwi nọ ya ọmwa musọe vbe iwinna ikporhu? (2) De emwi eso nọ khẹke ne ima gha mwẹ vbe ekhọe, vbe ima ghaa kporhu?

DE EMWI NỌ YA ỌMWA MUSỌE VBE IWINNA IKPORHU?

5. Vbọzẹ ne iwinna ikporhu ọghe ima i na deyọ vbene ima gualọe yi ugbẹnso?

5 Vbe Baibol ghi guan kaan ọmwa nọ ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọ na wẹẹ: “Emwi hia ne ọ ru ghi gha dinnodẹ.” (Psm 1:​3, NW) Sokpan, ọna ma rhie ma wẹẹ, ẹghẹ hia ẹre emwi hia ne ima ru ne Jehova khian wa ya gha deyọ vbene ima gualọe yi, rhunmwuda, “agbọn orhikhan” ẹre ima sẹ fi. Emwi bun nọ ya agbọn lọghọ ima; ọkpa vbọ ọre abakuru ọghe ima kevbe ọghe emwa ọvbehe. (Job 14:1) Deba ọni, emwa ni gbodan ghee ima keghi mu idobo ye iwinna ikporhu ọghe ima ugbẹnso. (1 Kọr 16:9; 1 Tẹs 2:18) Nọnaghiyerriọ, de emwi nọ ghi ya e Jehova ka ima ba emwa ni musọe vbe iwinna ikporhu? Gia ziro yan ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn eso nọ gha rhie ewanniẹn ye inọta na.

E Jehova wa gbọyẹmwẹ ye ẹrhiọn ne ima ya kporhu ma emwa, ọre elẹta ma loo ro ra etẹlifoni ma loo ro (Ghee okhuẹn 6)

6. De emwi nọ ya e Jehova ka ima ba emwa ni musọe vbe iwinna ikporhu?

6Ẹrhiọn ne ima loo kevbe odẹ ne ima ya zin egbe ẹre Jehova ghee. Ma ghaa ya ekhọe hia rhie egbe ye iwinna ikporhu, e Jehova ghi ka ima ba emwa ni musọe, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ma rhie ehọ ne ima ta yi. E Pol khare wẹẹ: “Osanobua i re ọmwa ne ẹi ru emwi ẹse. Ẹi ra mianmian iwinna ne uwa winnaẹn, ra vbene uwa ya rhie ma hẹ ighẹ wa hoẹmwẹ ọnrẹn, vbekpa iyobọ ne uwa ghaa rhie ne ivbi iyayi ne iho uwa, kevbe ne uwa ye rhie ne iran do sẹ ebanbanna.” (Hib 6:10) E Jehova i mianmian ẹrhiọn ne ima loo ro vbe ugamwẹ ọghẹe kevbe vbene ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ ọnrẹn, ọ gha khọnrẹn wẹẹ emwa ne ima gu ruẹ e Baibol ma do gae. Ibude ne Pọl rhie ne etẹn ni ghaa rre Kọrinti wa vbe kaan ima. E Pọl tama iran wẹẹ: “Iwinna ne uwa winna vbe uwu ugamwẹ Nọyaẹnmwa, ọkpa ne ẹi mwẹ esa, ẹi rrọọ.”​—1 Kọr 15:58.

7. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe emwi ne Pọl tae vbekpa iwinna ikporhu ne ọ ru?

7 Ẹvbo ughughan ẹre ukọ e Pọl na gha kporhu, erriọ ẹre ọ vbe ya gha mu iko gbọọ vbe avbe ẹvbo na. Ọrheyerriọ, vbe ẹghẹ ne emwa eso na gha kha wẹẹ, e Pọl i gua maa emwa emwi, e Pọl ma gha rhuọ wẹẹ, irẹn ru iyobọ ne emwa nibun ya suẹn gha ga e Jehova. Sokpan, ọ na kha wẹẹ: “Obọ mwẹ da iwinna sẹ iran.” (2 Kọr 11:23) Zẹvbe nọ ghaa ye ne Pọl, ẹrhiọn ne ima loo vbe ugamwẹ e Jehova, ẹre ọ ru ekpataki sẹ vbe aro e Jehova.

8. Vbọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn, zẹvbe ne ima ya ru iwinna ikporhu?

8Iwinna ikporhu ne ima ru keghi ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. E Jesu keghi gie erhuanegbe ẹre 70 ladian ne iran ya kporhu; iran ghi kporhu fo nẹ, iran “keghi ye oghọghọ gha die owa.” De emwi nọ ghaa ya iran ghọghọ? Iran khare wẹẹ: “Avbe orhiọn esu wa họn ẹmwẹ [ne] ima, vbe ima ye eni ruẹn gu iran guan.” Sokpan e Jesu keghi dia iran, ọ na tama iran wẹẹ: “Sokpan ẹi re ne avbe orhiọn esu na họn ẹmwẹ ne uwa ọre uwa gha ghọghọ yi, sokpan wa gha ghọghọ ighẹ a gbẹnnẹ eni uwa ye otọ vbe ẹrinmwi.” (Luk 10:​17-20) E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re ẹghẹ hia ẹre iran khian ya gha fian emwi nibun gbua vbe ikporhu. Ma ma kue rẹn inu emwa ne iran kporhu ma, ni ghi do khian Ivbiotu e Kristi. Nọnaghiyerriọ, ẹi re emwi ne iran fian gbua ọkpa, ẹre ọ khẹke nọ ya iran gha ghọghọ; emwi nọ wa khẹke nọ gha ya iran ghọghọ, ọre ne iran na rẹn wẹẹ, emwi ne iran ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova.

9. Zẹvbe nọ rre ebe Galatia 6:​7-9, de emwi ne ima khian lae miẹn, deghẹ ima ma na gi egbe wọọ ima?

9Adeghẹ ima ma na gi egbe wọọ ima, arrọọ etẹbitẹ gha sẹ ima obọ. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya kporhu iyẹn nọ maan ọghe Arriọba, te ima “kọ emwi ne ọre ọghe orhiọn,” rhunmwuda, te ima kie ẹkpotọ ne orhiọn nọhuanrẹn nọ gha loo ima. Adeghẹ ima ma ‘gi egbe wọọ ima,’ e Jehova yan rẹn wẹẹ, irẹn gha ya arrọọ ọghe etẹbitẹ san ima ẹse, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ima ma sẹtin ru iyobọ ne ọmwa ya khian ọguọmwadia e Jehova.​—Tie Galatia 6:​7-9.

DE EMWI ESO NỌ KHẸKE NE IMA GHA MWẸ VBE EKHỌE VBE IMA GHAA KPORHU?

10. Vbọzẹ ne emwa eso na danmwehọ, vbene eso i na danmwehọ?

10Adeghẹ emwa gha danmwehọ, ra iran i khian danmwehọ obọ iran ẹre ọ ye. Erre ọghe ọmwa ne ọ kọ emwiokọ ye otọ ughughan ne Jesu zẹ, so igiẹ ye ọna; ikpẹ ne ọ kọ ye otọ nọ maan ọkpa, ẹre ọ zọ re. (Luk 8:​5-8) E Jesu khare wẹẹ, otọ ughughan na kọ emwi yi, mudia ye ihe ekhọe emwa. (Luk 8:​11-15) Ọmwa ne ọ kọ emwiokọ nii i khian sẹtin tae, deghẹ emwi ne ọ kọe gha zọ, ra ẹi khian zọ, obọ otọ ẹre ọ ye; erriọ ẹre ọ vbe ye, ma i khian sẹtin ya ẹtin obọ ima ru ẹre, ne ikpẹ ọghe ẹmwata ne ima kọ ye emwa ekhọe zọ, obọ emwa ne ima kporhu ma ẹre ọ ye. Emwi nọ bi ye ima egbe ọre ne ima gha kporhu ma emwa. Ukọ e Pọl khare wẹẹ, “Osanobua gha san dọmwadẹ ọghẹe ẹse zẹvbe ne ọ winnaẹn,” ọ ma wẹẹ, inu emwa ne ima ru iyobọ na, ẹre Jehova khian ya san ima ẹse.​—1 Kọr 3:8.

Ọwara ukpo nibun ẹre Noa ya kporhu, sokpan a ma miẹn ọmwa rhọkpa nọ deba ẹre la okọ, vbọ gberra ọvbọkhan rẹn, ivbi ẹre kevbe amwẹ ivbi ẹre. Ọrheyerriọ, e Noa keghi họn ẹmwẹ ne Jehova, ọ na vbe ru iwinna ne Osanobua mu nẹẹn! (Ghee okhuẹn 11)

11. Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, e Noa musọe zẹvbe ne ọ ya “kpe orhu ẹmwata”? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

11 Eguọmwadia e Jehova ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ, vbe kporhu ma emwa ni ma rhie ehọ ne iran ta yi. Vbe igiemwi, vbe ọwara ukpo nibun ẹre Noa ya “kpe orhu ẹmwata.” (2 Pit 2:5) Ẹi mwẹ ọ ma gha roro ẹre wẹẹ, irẹn gha miẹn ọmwa ne ọ gha rhie ehọ ne irẹn ta yi; sokpan ọ ma gha mwẹ ẹghẹ ọkpa ne Jehova ya tama rẹn wẹẹ, ọ gha de vberriọ. Nọghayayerriọ, vbe ẹghẹ ne Jehova ya tama e Noa ne ọ kan okọ, ọ na khama rẹn wẹẹ: “U ghi la okọ ke uwẹ kẹ . . . amwọn ọn, ivbuẹ nikpia, kevbe amwẹ iran.” (Gẹn 6:18) Vbe Osanobua ghi tama e Noa, vbene okọ nii khian kpọlọ sẹ hẹ, egbọre e Noa gha la evba rẹn wẹẹ, emwa nibun i khian rhie ehọ ne irẹn ta yi, rhunmwuda, okọ nii i khian sẹtin gue emwa hia. (Gẹn 6:15) Erriọ gele gha ye, a ma miẹn orhunmwu ọkpa ne Noa kporhu ma ne ọ fi werriẹ. (Gẹn 7:7) Te Jehova ghi gha ghee ẹre wẹẹ, e Noa gbokhuẹre ra? Hiehie! Osanobua keghi kae ba ọmwa ne ọ musọe, rhunmwuda ne ọ na ya ekhọe hia họn ẹmwẹ nẹẹn.​—Gẹn 6:22.

12. Vbọ ya e Jerimaia gha ghọghọ, agharhemiẹn wẹẹ, emwa nibun ma rhie ehọ nẹẹn ta yi kevbe wẹẹ, emwa ghaa gbe ẹre odan?

12 Ọ gberra ukpo 40 ne Jerimaia ya kporhu, agharhemiẹn wẹẹ, emwa nibun ma rhie ehọ nẹẹn ta yi, eso na kue gha gbe ẹre odan. Ọna keghi ya orhiọn gbe ye ọre iwu, ẹre ọ na ghi tama e Jehova wẹẹ, “I khian ne a ghi ya gbe ogiẹ kevbe ne a zan vbe ẹghẹ hia.” Ọ na te gha hoo ne ọ dobọ iwinna ikporhu yi, sokpan ọ ma ghi ru vberriọ. (Jer 20:​8, 9) Vbọ ghi ru iyobọ nẹẹn? Emwi eva ẹre ọ ru iyobọ nẹẹn. Vbe okaro, ọ kegha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, ẹmwẹ ọghe Osanobua ne ọ ya gha wewe, ya emwa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha dunna vbe odaro. (Jer 29:11) Nogieva, ọ ma mianmian wẹẹ, eni Osanobua ẹre irẹn ya wan egbe, zẹvbe ne ọ ya gha kporhu ma emwa. (Jer 15:16) Erriọ ẹre ọ vbe ye ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ, iyẹn ne ima ya wewe keghi fu emwa ẹko rre. Deba ọni, te ima ya eni Osanobua wan egbe. Ma ghaa mwẹ emwi eva na vbe ekhọe, ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ma rhie ehọ ne ima ta yi.

13. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe erre ne Jesu zẹ vbe ebe Mak 4:​26-29?

13Ne ọmwa do gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe i re iwinna ẹdẹ ọkpa. Erre ne Jesu zẹ vbekpa okpia nọ ke emwiokọ ne ọ ya lovbiẹ, so igiẹ ye ọna. (Tie Mak 4:​26-29.) Okpia nii ghi kọ emwiokọ fo nẹ, emwi ne ọ kọe na fẹko gha waan, sokpan, ọ ma rẹn vbene ọ ya sunu hẹ. Erriọ ẹre ọ vbe ye, ma ghaa gu ọmwa ruẹ e Baibol, ọ sẹtin rhie ẹghẹ ma ke miẹn afiwerriẹ vbe egbe ẹre. Ọgbugbo i khian sẹtin ya ẹtin vbe iwegbe ru ẹre, ne emwi ne ọ kọe wa gha waan vbene ọ gualọe yi; erriọ ẹre ọ vbe ye, ma i khian vbe sẹtin ya ẹtin ru ẹre, ne emwa ne ima gu ruẹ e Baibol gha mwẹ alaghodaro zẹvbe ne ima wa gualọe yi. Nọnaghiyerriọ, ghẹ gi egbe wọọ ruẹ, deghẹ u ma rherhe bẹghe alaghodaro vbe egbe ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol. Ọ khẹke ne u gha mwẹ izinegbe vbe egbe ẹre, vbene ọgbugbo vbe ru ẹre.​—Jems 5:​7, 8.

14. De igiemwi nọ rhie ẹre ma wẹẹ, ọ sẹtin rhie ẹghẹ, a te miẹn wẹẹ emwa suẹn gha danmwehọ ima vbe ẹdogbo eso?

14 Ẹdogbo eso rrọọ ne emwa i na rherhe miẹn odẹ ẹmwata na yi. Gia guan kaan emwi nọ sunu daa etẹn nikhuo eva ni re ivbi erha ivbi iye; eni iran ọre Gladys kevbe Ruby Allen. Vbe ukpo 1959, otu keghi gie iran gha rrie Quebec vbe Canada, ne iran gha winna iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia vba. * Te emwa ni rre ẹvbo nii wa gha mu ohan emwi ne ivbi ẹvbo gha ta, ra emwi ne ohẹn esọsi e Catholic gha ru, rhunmwuda ọni, iran ma rhie ehọ ne etẹn na ta yi. E Gladys khare wẹẹ: “Ughaẹdẹ erẹnrẹn ẹre ima ya gha kporhu ke owa ya sẹ owa vbe ẹdẹgbedẹgbe; erriọ ẹre ima wa do ẹre vbe ọwara ukpo eva, ma ma miẹn ọmwa rhọkpa ne ọ rhie ehọ ne ima ta yi! Iran gha dobọ kie urho, iran na bẹghe ẹre wẹẹ ima nọ, iran ghi kpa sẹ ima rae. Sokpan ima ma gi ẹtin fo ima.” Vbene ẹghẹ ya khian, emwa ni rre ẹvbo nii na suẹn gha danmwehọ. Vbe na guan na, iko eha ẹre ọ ghi rre ẹvbo nii nia.​—Aiz 60:22.

15. De emwi ne ebe 1 Kọrinti 3:​6, 7 maa ima re, vbekpa iwinna ikporhu ne ima ru?

15Na do ru iyobọ ne ọmwa ya khian ọrhuanegbe Jesu i re iwinna orhunmwu ọkpa. Etẹn hia ni rre iko ẹre ọ mwẹ obọ vbọ. (Tie 1 Kọrinti 3:​6, 7.) Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ọtẹn ọkpa rhie ebe ne ọmwa ne ọ hoo ne ọ rẹn e Baibol sayọ; sokpan, ọ ma ghi miẹn obọ ya dọlegbe mu otuẹ gie ẹre, ọ na ghi wẹẹ ne ọtẹn ọvbehe ru iyobọ ne irẹn. Ọtẹn nii ghi yo, ọ na suẹn gha gu ọmwa nii ruẹ e Baibol. Erriọ ẹre ọ vbe gha rhie etẹn ughughan lele egbe, vbe ọ gha khian ya gu ẹre ruẹ emwi. Etẹn gha vbe lele ẹre sẹ evba, iran ghi vbe rhie igiọdu ne ọmwa nii na gu ruẹ e Baibol. Ọ gha gia na kha wẹẹ, ọtẹn nii ọkpa ẹre ọ ru iyobọ nẹẹn ra? Ẹn o. Etẹn hia ẹre ọ ru iyobọ nẹẹn, uhiẹn ya sẹ egbe ọtẹn nokaro nọ rhie ebe nẹẹn. Ẹi khabe ne Jesu na kha wẹẹ, te ọmwa ne ọ kọe, kevbe nọ rhọọ re, khian gha ghọghọ.​—Jọn 4:​35-38.

16. Vbọ khian ya ima gha ghọghọ deghẹ emianmwẹ ne ima khuọnmwi, ma ghi gi ima rhie egbe ye iwinna ikporhu zẹvbe ne ima ka gha ru ẹre?

16 Adeghẹ emianmwẹ ne u khuọnmwi, ma ghi gu ruẹ rhie egbe ye iwinna ikporhu, zẹvbe ne u ka ru ẹre vbe ẹghẹ nọ gberra, vbọ khẹke ne u gha mwẹ vbe ekhọe? Gi ekherhe ne u sẹtin ru nia gha sẹ ruẹ ọyẹnmwẹ. Gia guan kaan emwi nọ sunu vbe ẹghẹ ne Ọba ighẹ David kevbe ivbiyokuo ẹre na ya miẹn ẹgbẹe iran fan vbe obọ Ivbi Amalẹk. Ivbiyokuo iyisẹn vbe ihe eva ma deba iran yo, rhunmwuda ne egbe na wọọ iran; ẹre iran na ghi gha gbogba ga emwi ne Devid kevbe ivbiyokuo nikẹre sẹ rae. Obọ e Devid kevbe ivbiyokuo ẹre keghi ke ukhunmwu, iran na ghi viọ emwi ewe nibun ke otọ ọghe Ivbi Amalẹk rre. E Devid na ghi wẹẹ, ne iran ghae emwi hia ne iran viọ rre uwọnmwẹ; te iran wa ghae re sẹ emwa hia obọ, ke ne ọ yo okuo kevbe ne ọ ma yo. (1 Sam 30:​21-25) Erriọ iwinna ikporhu ọghe ima vbe ye. Ma ghaa rhie egbe ye iwinna ikporhu vbene ẹtin ima sẹ, ẹi mwẹ ọ ma sẹ ima ọyẹnmwẹ vbe ima gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọmwa ọgbọn suẹn gha ga e Jehova.

17. De emwi nọ ya ima ghọghọ?

17 Ma ghọghọ wẹẹ, e Jehova gbọyẹmwẹ ye emwi ne ima sẹtin ru vbe ugamwẹ ọghẹe. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, ma i khian sẹtin ya ẹtin obọ ima ru ẹre, ne emwa rhie ehọ ne ima ta yi, ra ne iran do deba ima gha gae. Ọrheyerriọ, ọ bẹghe ẹrhiọn ne ima loo kevbe ekhọe hia ne ima ya gae; ọ gha vbe san ima ẹse. Ọ vbe ru iyobọ ne ima ya rẹn emwi ne ima gha ru, ne ima mieke na gha sọyẹnmwẹ zẹvbe ne ima ya winna iwinna ikporhu. (Jọn 14:12) Ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha wa fiangbe ima, deghẹ ima ma na gi egbe wọọ ima!

IHUAN 67 “Yae Wewe”

^ okhuẹn 5 Ẹko keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ, vbe ima gha miẹn emwa ni rhie ehọ ne ima ta yi vbe ikporhu; sokpan, ọ ma na ghi de vberriọ, ọ sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu. Adeghẹ ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol i mwẹ alaghodaro, vbọ khẹke ne u ru? Adeghẹ u ma he sẹtin ru iyobọ ne ọmwa ne u gu ruẹ e Baibol nọ gha mwẹ alaghodaro sẹrriọ wẹẹ, ọ na do dinmwiamẹ, te u khian ghi gha roro ẹre wẹẹ, u ma musọe ra? Vbe ako iruẹmwi na, ma gha bẹghe emwi nọ khian ya ima musọe vbe iwinna ikporhu kevbe emwi nọ khian ya ima gha sọyẹnmwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ma danmwehọ ima.

^ okhuẹn 14 U gha miẹn okha ọghe Gladys Allen tie vbe uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “I Would Not Change a Thing!” nọ ladian vbe The Watchtower ọghe September 1, 2002.