1. Amu jé bi ne mevak, a beta mvome mbé bi bili?

BI NE meva’a ya bo Bengaa be Yéhôva! Bi be’e éyôlé Yéhôva, a bia liti na bi ne bebo bisaé bé éyoñe bia kañete mbamba foé a bo bôte beyé’é. Bi ne meva’a ya volô môt ase a “bili été nsisime ya kañese benya mejôô ba ve ényiñe ya melu mese” na a bo mbo ésaé Yéhôva. (Mam. 13:48, nwt) Bia wô’ôtan ane Yésus, nnye ate “a nga vak a mbamba nsisim” éyoñ beyé’é bé be nga kate nye mbamba bibuma ésaé nkañete jap é nga wum.​—Luc 10:1, 17, 21.

2. Aval avé bi ne liti na bia nyoñe ki ésaé nkañete jangan éngbwemese?

² Bia nyoñe ki ésaé nkañete jangan éngbwemese. Nlômane Paul ô nga jô Timothée na: “Ô ba’ale womien a ñye’elane wôé.” Paul a nga beta ba’a na: “Vôm wo bo nalé, wo ye nyii womien, a ba ba wô’ô wo.” (1 Tim. 4:16) Ésaé nkañete bia bo ja nyii bôt. Bia yiane ba’ale biabebien amu bi ne bôte ba ye nyiñ Éjôé Zambe si. Ajô te, bia yiane jeñ éyoñ ése na bi bo mam ma ve Yéhôva duma, a ma ma lu’an a mbamba foé bia kañete. (Beph. 1:27) Bi ne fe liti na bia ‘ba’ale biabebien mfa’a ya ñye’elan’ éyoñe bia nyoñ éyoñe ya kômesan ôsusua na bia ke minkañete, a éyoñ bia taté ésaé nkañete a meye’elan.

3. Ye bôte bese mbe ba vô’ôlô benya mejôô? Va’a éve’an.

³ To’o wo bo ésaé nkañete jôé nya mboone, e ne kui na abui bôte ya abôta nkañete dôé e bo te vô’ôlô wo. Bi tame yene jam e nga kui Mojañ Georg Lindal. A mbe susu’a nkañete mbamba foé ya Islande ataté mbu 1929 akekui mbu 1947. A nga kabe betoyini bekalate, ve teke môte wua wua a nga kañese benya mejôô. A nga jô na: “Bôte béziñ be mbe be wosa’ane mbamba foé, bevo’o ki teke bisi.” To’o éyoñe be nga lôme bobejañe  be nga so Sikôlô ya Galaad minlam mite, e nga sili mimbu ébul asu na bôte béziñe ya si éte be taté na ba kañese benya mejôô a duban. *

4. Bi ne wô’ôtan aya éyoñe bôte ba bene vô’ôlô mbamba foé?

⁴ Éyoñe bôte ba bene yé’é Bible, jam ete da bo bia mintaé nlem. Bi ne wô’ôtan ane nlômane Paul, nnye ate a nga wô’ô “beta ôlun a mintaé bi ne te amané” amu abui Bejuif e nga bene kañese na Yésus nnye a mbe Messie. (Bero. 9:1-3) Bi tame jô na wo yé’é Bible a môt éziñ, wo ve ngul ése na ô bo mbamba ñye’ele, wo ye’elane fe asu dé, ve môt ate a tyi’i na a tôñe ki mam a yé’é, a da sili na ô telé ayé’é dé. Nge ke na, azukui den, ô ngenane te kui na ô bo môt ayé’é akekui a duban. Ye nalé a tinane na wo ô be’e mekua, nge ke na Yéhôva a botane ki ésaé nkañete jôé? Ayé’é di, bia zu yalane minsili mibaé mi: (1) Mam mevé ma liti na ésaé nkañete jangane ja wume mbamba bibuma? (2) Jé é ne kui éyoñe bia kañete bôt?

5. Amu jé ésaé bia bo Yéhôva é nji wulu éyoñ ése avale bia yi?

⁵ Bible a kobô ajô môt a bo nkômbane Zambe a jô’ô na: “Jam ese a bo da ye nenenen.” (Bs. 1:3) Ve nalé a nji tinane na ésaé ése bii bo asu Yéhôva dé wulu kom ése ve nkone nkon. Ényiñe mone môt é ne “njalan a njuk” amu bi be’e metyi ya abé, a mame bôte bevo’o ba bo bia me ne kolé bia ôbak. (Job 14:1) Nde fe, e ne kui na bôte ba vini bia be telé ésaé nkañete jangan, nalé a nga bo na bi kate kañete avale bia yi. (1 Bec. 16:9; 1 Bet. 2:18) Nde, éyoñ évé nje Yéhôva a yene na ésaé nkañete jangane ja wume mbamba bibuma? Bi tame zu yene bifuse ya Bible biziñ bi ne volô bia na bi yalane nsili ôte.

6. Jé ja bo na Yéhôva a nye’e ésaé bia bo nye?

⁶ Yéhôva a yene ngul ése bia ve, a ôjibi wongan. Yéhôva a ne mevak éyoñ bia kañete a ayôñ ese amu bia nye’e nye, to’o bôte ba bene vô’ôlô bia. Paul a nga tili na: “Amu Zambe a nji bo ékotekote ya vuan ésaé jenan a nye’an mi nga liti mfa’a ya jôé dé, vôm mi nga bo bôte ya Zambe ésaé, a mi ngenan mi bo’o be ésaé.” (Beh. 6:10) Yéhôva a vo’o vuan ésaé jangan a nye’ane wongan, to’o bôte bia be be bia yé’é Bible ba bene duban. Jame Paul a nga kate Becorinthien da fombô môt ase ya be bia, to’o bia yene na ésaé nkañete jangan ja wume ki bibuma avale bia yi. A nga jô na: “Ésaé jenan é nji bo zezé be Tate.”​—1 Bec. 15:58.

7. Jame nlômane Paul ô nga jô a lat a ésaé jé e ne ye’ele bia jé?

⁷ Nlômane Paul ô mbe étôtôlô missionaire. A nga bôndé abui mekônda abui  betison. Ve, éyoñ bôte béziñe be nga kobô nye abé be jô’ô na a nji yeme kañete mbamba foé, Paul a nji liti be abime bôt a nga volô na e bo beyé’é be Yésus, ve a nga yalane be a jô’ô na: “Mfa’a ya bisaé, ma ma dañedañ.” (2 Bec. 11:23) Aval ane Paul, bi nji yiane vuane na jame da dañe mfi mise me Yéhôva e ne ésaé jangan, a ôjibi wongan.

8. Jé bi nji yiane vuan a lat a ésaé nkañete jangan?

⁸ Yéhôva a nye’e ésaé nkañete jangan. Yésus a nga lôme beyé’é 70 na be ke kañete mbamba foé ya Éjôé. Memane ya ôbane nkañete, beyé’é be nga “bulan a avak.” Amu jé be mbe mevak? Bebien be nga yalane be jô’ô na: “To’o mimbia minsisim mia bo bia mewôk éyoñe bia belane jôé dôé.” Ve Yésus a nga sôan ôsimesane wop éyoñ a nga jô be na: “Te yenan mvaé amu mimbia minsisim mia wô’ô mia; ve yenan mvaé amu môé menan me ne ntilan nlame ya yôp.” (Luc 10:17-20) Yésus a mbe a yeme’e na ésaé nkañete jap ja ye ke wulu mvo’é éyoñ ése. Nde fe, bi nji yem abime bôt e nga su’ulane bo Bekristene mvus ôbane nkañete ôte. E nga sili na beyé’é be Yésus be kôme yeme na be nji yiane va’a fo’o ve amu bôte ba vô’ôlô be, ve be nga yiane dañe vak amu Yéhôva a wô’ô ésaé ba bo mvaé.

9. Begalate 6:7-9 a jô na ma’ane mevé bii bi nge bi bo te bili atek ésaé nkañete?

⁹ Nge bi bo ésaé nkañete jangan te bili atek, bii bi ényiñe ya melu mese. Éyoñe bia ve ngule jangan ése na bi kañete a ye’ele bôte benya mejôô, bia “mias mfa’a ya Nsisim,” amu mbamba nsisim Yéhôva a bo ésaé binyiñe biangan. Nge bia bo “te bo atek” nge ke “te tek,” Yéhôva a ka’ale na é ve bia ényiñe ya melu mese, to’o bôte bia bo meyé’é ba bene duban.​—Lañe’e Begalate 6:7-9.

10. Jé ja bo na bôte béziñe be kañese vô’ôlô bia, bevo’o ki be bene’e?

¹⁰ Jam da dañe volô môt na a kañese benya mejôô e ne été nsisim jé. Yésus a nga kôme ngôné jam ete a zene ya nkana môt a nga miase fese mesi meval meval. Fo’o ve fes é nga ku mbamba si nje é nga yaé a wum abui bibuma. (Luc 8:5-8) Mesi Yésus a jôô me me ne minlem mi bôte mia kañese nge bene “mejô me Zambe.” (Luc 8:11-15) Aval ane mmiase fes, bi vo’o yem avale foé bia kañete ja yaé minlem mi bôte ba vô’ôlô bia. Ésaé jangan é ne fo’o ve na bi miase foé ya Éjôé. Avale Paul a nga jô, “môt ase a ye nyoñe ma’ane mé émien aval ane ésaé jé émien,” sa ke amu abime bôt a nga soo de ékôane Yéhôva.​—1 Bec. 3:8.

11. Amu jé Yéhôva a nga wô’ô ésaé nkañete Noé mvaé, a too ke na bôte be nji vô’ôlô nye? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

¹¹ Aso kôa, bebo bisaé be Yéhôva ba zu ba tôbane bôte ba bene vô’ôlô foé ba kañete. Noé a ne môte wua ya été. A nga kañete jôm ane mimbu 40 nge 50. Kalate Zambe a loone nye na “nkate foé ya mame ya zôsô.” (2 P. 2:5) Éko éziñe Noé a mbe a too ndi na bôte bé vô’ôlô nye, ve Yéhôva a nji ve nye njika’ane ate. Éyoñ a nga ve Noé abendé na a lôñ arche, a nga jô nye na: “Wo ye nyiin arche été, womien, a bobefam bôé, a minga wôé, a binga ya bone bôé nsamba wôé.” (Met. 6:18) Mebendé Yéhôva a nga ve Noé a lat a nté arche a mbe a  yiane bi me nga yiane liti nye na abui bôte da ye ke vô’ôlô nye. (Met. 6:15) Bia yeme na teke môt éziñ a nga vô’ôlô nkañete Noé. (Met. 7:7) Nde, ye Yéhôva a nga simesane na Noé a nji kañete bôt avale da yian? Momo. Mise me Yéhôva, ésaé nkañete Noé é nga wum mbamba bibuma, amu Noé a nga tôñe mebendé mese a nga ve nye.​—Met. 6:22.

12. Jé é nga volô Jérémie na a bi avak ésaé nkañete jé akusa bo abui bôt e nji be e bisi’i nye, ve be viane’ wosane nye?

¹² Nkulu mejô Jérémie fe a nga kañete mimbu 40 a mvuk teke na môt a vô’ôlô nye. Be nga viane wosan foé jé. Be nga wo’o nye a meta a kpwe’ele nye aval e ne na, a nga bili atek a jô na a ye ke beta kobô ajô Yéhôva. (Jr. 20:8, 9) Ve a nji sulu mo si. Jé é nga volô Jérémie na a dañe minju’u mite, a na a ke ôsu a bi ava’a ésaé nkañete jé? A nga bem ôsimesane wé mam mebaé. Jam ôsu, foé Yéhôva a nga lôme Jérémie na a ke kañete é mbe é va’a bôte “ndi minlem” asu melu ma zu. (Jr. 29:11) Jame baa, Yéhôva a nga tobe Jérémie na a bo nkate foé wé. (Jr. 15:16) Bia fe bia kañete bôte ba nyiñe mbia émo nyi foé ja ve be ndi nlem, a bi be’e jôé Yéhôva amu bi ne Bengaa bé. Éyoñe bia bem ôsimesane wongan mam mete mebaé, bia bi avak ésaé nkañete jangan, to’o bôte ba bisi ki je.

13. Jé nkana Yésus bia koone wô Marc 4:26-29 wo ye’ele bia?

¹³ Da sili éyoñ asu na môt a yaé nsisim. Yésus a nga ye’ele jam ete a zene ya nkana mbéé fes a ke ôyo. (Lañe’e Marc 4:26-29.) Éyoñe a maneya béé fes, fes éte ja yaé ôte’etek ôte’etek. Nde fe, a nji bi ngule ya bo na é yaé avôl. E ne fe sili wo abui éyoñ asu na ô yen ane ñyé’é Bible wôé a tôñe miñye’elane ya Bible. Mbéé fes a vo’o bo na fes é yaé avôl, avale te fe bi vo’o yemete ñyé’é Bible wongan na a yaé nsisim avale bia yi. Ajô te, te ve’ele bili atek nge beyé’é Bible béziñe ba nyoñ abui éyoñe na be yaé nsisim. Aval ane mbéan afup, ésaé ya bo beyé’é ja sili fe ôjibi.​—Jc. 5:7, 8.

14. Nkañete ôvé wo liti na e ne sili abui éyoñ asu na bôte be taté na ba kañese benya mejôô?

¹⁴ Mebôta me nkañete méziñ, da sili abui éyoñ asu na môt a duban. Bi tame yene jam e nga kui Gladys Allen ba monyañe wé Ruby Allen. Mbu 1959, be mbe bekpwa’a mefan ya éyoñ ése tison éziñe ya Quebec, e Canada. * Mbôle ñyebe Katôlôs ô mbe ô maneya beme minkañe vôm ate, bôte be nji be be vô’ôlô’ô Bengaa amu be mbe be koo befata a bôte bevo’o woñ. Gladys a jô na: “Môs ôse, bi mbe bi kañete’e mimbé mimbé mewolo mwom. Bi nga bo de mimbu mibaé, teke na môt a vô’ôlô bia. Bôte be mbe be za’a bôte bia mbé. Nné ane ba yene na a ne bia, be beta bulane nda été. Ve teke môs éziñe bi nga bili atek.” Ane éyoñ é nga lôt, bôte ya abôta nkañete ete be nga taté na ba nyoñe be a ôsesa, a taté na ba vô’ôlô be. Éyoñe ji, tison éte é bili mekônda mela.​—És. 60:22.

15. Jé kalate 1 Becorinthien 3:6, 7 a ye’ele bia a lat a ésaé ya bo beyé’é?

¹⁵ E bo na môte a duban a nji bo ésaé môte wua. Akônda ese e ne volô ñyé’é Bible na a yaé nsisim a baptizôban. (Lañe’e 1 Becorinthien 3:6, 7.) Éve’an é ne na, nkañete mbamba foé a ne ve môte tract nge ke kalate mefoé, éyoñe  te a yene na a nji bi éyoñe ya ke jome môt ate. A ne jô mojañe mfe na a ke bo njoman ôte. Mojañ a te lôm a ne taté môt ate ayé’é Bible, éyoñe te a bo a kele’e bo ayé’é ete a bobejañ a besita befe, a môt ase ya be be a bo mam ma ve ñyé’é Bible ate ngule nyul. Nkañete mbamba foé ase a ke liti môt a bo ayé’é ete a sôé abime mendim éziñe fese ya benya mejôô é nga bééban nlem môt ate. Ajô te, éyoñe môt ate a duban, bobejañ a besita bese be nga nyoñe ngab a nye be ne mevak.​—Jean 4:35-38.

16. Aval avé bi ne yen ava’a ésaé nkañete jangan to’o bi ne nkôkon, nge ke na bi nga tek?

¹⁶ Jé ô ne bo nge ô nji beta bi ngule ya kañete aval ô mbe ô bo’o melu mvus amu wo kon, nge na ô nga tek? Ô ne vak a abim ésaé ô ne ngule ya bo. Tame yene jam e nga kui Njôô bôte David a bôte bé éyone b’Amalécite be nga mane nyoñ akume dap, a kee menda me bôte map minkôm. Bôte be David mintete mibaé be nji be ngule ya ke mewosan, ane be nga li’i be ba’ale’e mimbe’e. Mvuse ya valé, éyoñe David ba be bôte bé bevok be nga dañe bita a mane sa akume b’Amalécite, David a nga jô na bôte be nga ke bita a ba be nga li’i be ba’ale’e mimbe’e, ba yiane bi abime ma’ane da. (1 Sa. 30:21-25) Nkañete ôte wo ve bia beta ñye’elan a lat a ésaé nkañete ja bobane si ése den. Éko éziñ ô nji bi ngule ya kañete avale wo kômbô, ve nge wo ve ngule jôé ése, wo fe ô ne bi abui meva’a éyoñ ése wo yen ane môt a ve émiene ngumba be Yéhôva a duban.

17. Amu jé bia yiane ve Yéhôva akéva?

¹⁷ Bia ve Yéhôva akéva amu a kañese abim ésaé ese bi ne ngule ya bo asu dé. A yeme na bi vo’o yemete bôte na be vô’ôlô bia nge na be kañe nye, ve a yene ngul ése bia ve a nye’ane bia nye’e nye. A botane fe bia. A ye’ele bia aval avé bi ne yeme vak a abime ngule bia ve ésaé nkañete. (Jean 14:12) Bia yiane tabe ndi na Yéhôva é ke ôsu a wô’ô ésaé bia bo nye mvaé nge bia bo teke bili atek.